Datasets:

gorkemgoknar

/

tr_ted_talk_translated

like 1

bu iki mesele sanat ve ebeveynlik

i̇zninizle bu hiddetli karşılığı neyin harekete geçirdiğini söyleyeyim ve bu iddiaların gerçekten acımasızca olup olmadığına karar vemeyi size bırakacağım

sanatla başlayayım

birkaç slayt önce sunduğum insanların evrensel özellikleri listesinde sanata işaret ediyorum

bugüne kadar dünyanın en uzak köşesinde bile keşfedilmiş hiçbir toplum yoktur ki sanat olarak değerlendireceğimiz birşeye sahip olmasın

görsel sanatlar – yüzeylerin ve bedenlerin süslenmesi — insanlığın bir evrensel bir özelliği olarak ortaya çıkar

tüm kültürlerde varolan hikayeler anlatmak müzik dans şiir sanatsal tema ve motiflerin pek çoğu — ki bunlar bize sanatta haz veren şeylerdir tüm insan topluluklarında bulunabilir simetrik formların tercih edilmesi tekrarlama ve tasrifin kullanımı hatta dünyadaki tüm şiirlerde olabilecek kadar karakteristik şeyler yaklaşık üç saniyelik uzunlukta duraklarla birbirinden ayrılan dizeleriniz vardır

şimdi öte yandan yirminci yüzyılın ikinci yarısında sık sık sanatın inişte olduğu söylenir

ve elimde bir derleme var entelektüel dergilerden günümüzde sanatın inişte olduğunu onaylamayan muhtemelen 10 ya da 15 başlık

size birkaç örnek alıntı sunacağım şunu ileri sürebiliriz ki dönemimiz kültür standartlarının elli yıl öncekine göre düştüğü iniş dönemlerinden biridir ve bu düşüşün kanıtları insan faaliyetlerinin her kademesinde görülebilir durumda bu alıntı t s eliot dan yaklaşık elli yıl öncesinden

ve daha yakın tarihli olan zamanımızda yüksek kültürün sürüdürülmesi olasılığı gitgide zorlaşmaktadır

önemli kitabevleri satış yetkilerini kaybediyorlar kar amacı gütmeyen tiyatrolar repertuarlarını ticarileştirerek hayatta kalıyorlar senfoni orkestraları programlarını hafifletiyorlar kamu televizyonunun i̇ngiliz durum komedilerinin tekrarlarına bağımlılığı gitgide artıyor klasik ( müzik ) radyo istasyonları gittikçe azalıyor müzeler hasılat yapan şovlara başvuruyorlar dans ölüyor bu robert brustein dan ünlü drama eleştirmeni ve yönetmen yaklaşık beş yıl önceki new republic ten

evet aslında sanat inişte değil

bunun bu salondaki kimse için sürpriz olacağını sanmıyorum ama bir standarda göre bunlar asla büyük ölçüde gelişmekte değilller

elbette tamamiyle yeni sanat formları ve pek çoğunuzun şu birkaç gün içinde duyduğunuz yeni medya var

herhangi bir ekonomik standarda göre tüm sanat formlarına olan talep fırlıyor bunu opera bilet fiyatlarından tutun kitap satış rakamlarına yayınlanan kitap sayısına piyasaya çıkan müzikal sayısına yeni albüm sayısına ve benzeri şeylere dayanarak söyleyebilirsiniz

sanatın düşüşte olduğu yakınmasının gerçeklik tanecikleri üç katmandan geliyor

bunlardan biri 1930 lardan beri elit sanatta — örneğin repertuarının çoğu 1930 öncesine dayalı büyük senfoni orkestraları tarafından icra edilen ya da büyük galeriler ve prestijli müzelerde sergilenen çalışmalar

edebi eleştiriler ve analizlerde muhtemelen kırk ya da elli yıl önce edebi eleştiriler bir tür kültürel kahramandı şimdi ise sadece bir tür ulusal fıkra

ve üniversitelerde beşeri ilimler ve sanat programları pek çok ölçüme göre aslında düşüşte

öğrenciler grup olarak olarak bunlardan uzak duruyor üniversiteler sanat ve beşeri ilimlere yatırım yapmıyor

evet işte bir teşhis

bana sormadılar ama kendi itiraflarına göre alabilecekleri tüm yardımlara ihtiyaçları var

ve şunu belirtmek isterim ki elit sanat ve sanat eleştirisindeki bu sözümona düşüşün insan doğasının yaygın biçimde inkar edildiği bir tarihin aynı noktasında olması bir rastlantı değil

ünlü bir alıntı — web &apos de bakarsanız bunu temel i̇ngilizce programlarının edebi değerlendirmelerinde bulabilirsiniz — aralık 1910 da insan doğası değişti virgina wolff dan bir alıntı ve bundan tam olarak ne kastettiği üzerine bazı tartışmalar var

fakat bu programlara bakıldığında şu çok açıktır — bu şimdi yüzyıllardır ya da bin yıllardır süregelen tüm sanat formlarının değerinin yirminci yüzyılda bir kenara atıldığını söylemenin bir yolu olarak kullanılır

sanattaki güzellik ve hazzın — ki bu muhtemelen evrensel — sahte kitsch ya da ticari olduğu düşünülmeye başlandı

barnette newman ın modern sanat dürtüsünün burjuva ve bayağı olarak düşünülen güzellik kavramını yıkmak olduğunu belirten ünlü bir sözü var

i̇şte bir örnek

yani bu belki onbeşinci yüzyıldaki kadın formunun görsel tasvirinin sadece temsili bir örneği i̇şte yirminci yüzyıldaki kadın formunun tasviri için temsili bir örnek

ve görebileceğiniz gibi elit sanatın duyulara hitap etme yolunda bir şeyler değişti

aslında modernizm ve postmodernizm hareketlerinde güzellik olmaksızın görsel sanatlar anlatı ve tema olmaksızın edebiyat ölçü ve uyak olmaksızın şiir süsleme ölçek yeşil alan ve doğal ışık olmaksızın mimari ve planlama melodi ve ritim olmaksızın müzik ve açıklık estetiğe yönelik dikkat ve insanlık durumuna ilişkin içgörü olmaksızın eleştiri vardı

( gülüşmeler ) i̇zninizle bu son cümleyi desteklemek için bir örnek vereyim

ama burada zamanımızın en ünlü edebiyat alimlerinden berkeley profesörü judith butler var

ve işte onun analizlerinden bir örnek güç ilişkilerinin tekrara tabi olduğu hegemonya görüşüne nispeten eşteş biçimde sermayeyi sosyal ilişkileri yapılandırmak olarak anlayan yapısalcı görüşten hareketle birleşme ve yeni ifade biçimleri yapı fikrine zamansallık sorununu getirdi ve yapısal bütünlükleri teorik nesneler olarak alan althuserci kuramın formundan bir kaymaya damgasını vurdu evet fikri anlıyorsunuz

bu arada bu bir cümle — bunu daha detaylı çözümleyebilirsiniz

evet boş sayfa daki argüman yirminci yüzyıldaki elit sanat ve eleştirinin genel olarak tüm sanatlar değilse de güzelliği hazzı netliği içgörü ve stili küçümsediği idi

i̇nsanlar elit sanat ve eleştiriden uzak duruyorlar

ne karmaşa – acaba neden

neyse bu muhtemelen kitaptaki en tartışmalı iddialardan birine dönüştü

birisi bana bu konuya saplanmamın sebebinin cinsiyet nazizm ırk ve benzeri tartışmalar sonucu ortaya çıkacak öfkeyi saptırmak olup olmadığını sordu buna yorum yapmayacağım

ama bu kesinlikle pek çok üniversite profesöründen güçlü bir tepkiye neden oldu

evet diğer sıcak konu ise ebeveynlik

ve başlangıç noktası hepimizin ebeveynlik sanayii merkezinin öğütlerine maruz kalmamız

i̇şte — işte etrafı kuşatılmış bir anneden temsili bir alıntı ebeveynlik öğütlerinden bunaldım

çocuklarımla çok fazla fiziksel aktivitede bulunmalıyım böylece sağlıklı yetişkinler olarak büyümeleri için onlara spor yapma alışkanlığını aşılayabilirim

ve her türlü zeka oyununu oynamam isteniyor böylece akıllı olacaklar

ve her nevi oyun var – el becerileri için hamurlar okuma becerisi için sözcük oyunları kaba motor becerileri oyunları ince motor becerileri oyunları hayatımı çocuklarımla ne oynayacağımı bulmaya adamışım gibi hissediyorum sanırım yakınlarda annebaba olmuş herkes bu anneye katılacaktır

evet işte ebeveynlikle ilgili aydınlatıcı bazı gerçekler

bu öğütlerin dayandığı ebeveynlikle ilgili çalışmaların çoğu işe yaramaz i̇şe yaramazlar çünkü kalıtımı kontrol etmiyorlar ebeveynlerin yaptıkları ile çocukların neye dönüştüğü arasındaki korelasyonu ölçüyorlar ve bunun nedensel bir ilişki olduğunu varsayıyorlar aile çocuğu biçimlendirdi

çocuklarıyla çok konuşan aileler ifade becerileri gelişmiş çocuklar yetiştirirler çocuklarına şaplak atan aileler şiddete eğilimli çocuklar yetiştirirler vesaire

ve bunların çok azı ebeveynin — çocuğun ifade becerileri gelişmiş veya şiddete eğilimli olma şansını artıran genleri aktarması olasılığını kontrol eder

bu çalışmalar çocuklarına bir ortam sağlayan ancak onlara genlerini aktarmayan ailelerin evlat edinilmiş çocuklarıyla tekrar edilene kadar sonuçlarının geçerli olup olmadığını bilemeyiz

genetik açıdan kontrollü çalışmaların aydınlatıcı bazı sonuçları var

mallifert ikizlerini hatırlayın doğar doğmaz ayrılan ve sonra patent ofisinde karşılaşan — önemli ölçüde benzerdiler

peki mallifert ikizleri birlikte büyüselerdi ne olacaktı

şöyle düşünebilirsiniz evet daha da benzer olacaklardı çünkü sadece genlerini değil ortamı da paylaşacaklardı

bu onları süperbenzer yapacaktı doğru mu

yanlış doğar doğmaz ayrılmış tek yumurta ikizleri ya da herhangi bir çift kardeş birlikte büyüdüklerinde olacaklarından daha az benzer değildirler

o yıllar içinde büyüdüğünüz evde olup biten hiçbirşey kişiliğiniz ya da zekanız üzerinde kalıcı etki bırakıyormuş gibi görünmüyor

tamamen farklı bir yöntemle tamamlayıcı bir bulgu birlikte yetiştirilen evlat edinilmiş çocuklar — ayrı yetiştirilen tek yumurta ikizlerinin aynadaki aksidir aileyi evi mahalleyi paylaşırlar genlerini paylaşmazlar – hiç de aynı biçimde sonuçlanmıyor

tamam – benzer bulgularla iki farklı araştırmalar grubu

bunun ortaya koyduğu şu çocuklar uzun vadede ebeveynleri tarafından şekillendirilmezler ama kısmen — sadece kısmen – genleri kısmen kültür geniş anlamda ülkenin kültürü ve çocukların kendi kültürü yani akran grupları tarafından şekillendirilirler — aynen bugün jill sobule den öğrendiğimiz gibi çocukları ilgilendiren bu — ve çok geniş ölçüde pek çok insanın kabul edebileceğinden daha geniş ölçüde tesadüf tarafından rahimde beynin bağlantılarındaki tesadüfi olaylar yaşamınızı sürdürürken olan tesadüfi olaylar

öyleyse konuyu seçimler konusuna getirecek bir notla bitireyim

sanırım insan doğasına ilişkin bilimler davranışsal genetik evrimsel psikoloji sinirbilim bilişsel bilimler önümüzdeki yıllarda gitgide çeşitli dogmaları kariyerleri ve köklü politik inanç sistemlerini yıkacaklar

ve bu bize bir seçim sunuyor

ya insanoğluyla ilgili belli gerçekler ve konular tabu olarak düşünelecek içinden iyi bir şey çıkmayacağı için uzak durmamız gereken yasaklı bilgiler olacak ya da onları dürüstçe araştıracağız

benim bu soruya kendi yanıtım ondokuzuncu yüzyılın büyük sanatçısı anton çehov dan geliyor &quot &quot i̇nsan ona nasıl biri olduğunu gösterdiğinde daha iyi biri olacaktır &quot &quot sanırım argüman bundan daha anlamlı biçimde ortaya konamazdı

çok teşekkür ederim

( alkış )