| Neologismus | |
| « Näia Sàcha erfordra näia Wärter! » Da Leitsàtz vom Ciceron ìsch nìt nur gìltig gsì fer d làtinischa Sproch un Literàtür vo sinera Zit, àwer o fer d Sprocha un Mundàrta vo dr Gegawàrt. Àlso o fer Elsassisch ! | |
| Làwandig | |
| A làwandiga Sproch ìsch nìt nur a Sproch, wo vo dr Sprochgmeinschàft verwanda wìrd, àwer sìe müass sìch o àn d hìtiga Walt àbàssa un ernähra, näia Wärter un Üsdrìck erschàffa un verbreita. Sìe därf nìt àn Ìnzucht lida. Ìn dam Sìnn kummt eim d elsassischa Sproch so vor wìe na Dornreesla, wo johralàng igschlofa gsì ìsch, un làng uf dr Schmutz vo ma Prìnz gwàrta hàt fer verwàcha. Jetz heisst’s unbìdìng sìch àn sina näia Umgabung àpàssa. | |
| Lehnwort | |
| Wärter wara vo àndera Sprocha glehnt un àgwanda, dàs ìsch vo jehar dr Fàll gsì un fer jeda Sproch. Zum Glìck han mr sa die unzehlbàra Wärter üssem Frànzeescha: Trottoir, Coiffeur, a Trànscha Schàmbung, Kumfitür, mabul, àmüsiara, trumpiara, Anglischa: Brosching, Korner, Lift, Bülldozer, Film, Yiddish : a Kàf, Maschugga, Schlàmàssel, Aztekischa: Tomata, Schokolà, Àràbischa: Àlkohol, Kàmel, Mokka, Griachischa: Àltàr, Skàndàl, Theàter, Maori: Kiwi, Maya: Zigàrra, Türkisch: Döner, Joghurt, Ungàrisch: Gulasch, Paprika, Italianisch: Salami, Risiko, u.s.w… | |
| Gràd so güat fìndet ma franzeescha Üssdrìck àgwanda ìn Hochditsch, bsunders ìn dr Gastronomie: Baguette, Croissant, Cordon bleu, Ragoüt. S Gegateil ìsch o wohr, danka nur àn: choucroute, blockhaus, kitch, landau, loustic … | |
| Näia Wärterbìldung | |
| Wurum sott ma plätzlig kä Näiwärter un Üsdrìck meh ifiara, bsunders fer Sàcha wo’s friehjer nìt ga hàt, zB: a Händy, Hosabipser, Taschlasurri, Schwàuiderkaschtla, S.M.S.? Un dàs vor àllem wàs Informàtik un Technik àgeht. A àlt Wort kàt o a näia Beditung biku, wìe d Müs, wo uffem Müsmattla nawem Computer ummarennt. | |
| Dr Vorteil ìsch àss ma uf Elsassisch, wìe uf Hochditsch, Wortkombinationa kà entwìckla àm làuifenda Bànd. Zammasetzung vo näia Wärter ìsch a unandliga Qualla : Fràtzbüech, Àffaschwànz, Mìschtbriaf, Liachtgrìffel, Virüsschlucker… | |
| Un jetz schlàg ìch vor, àss a jeder Laser sina elsassischa Narvazella àspànnt, un a pààr näia Wärter erfìndet, ìn ìrgend wàs fer ma Gebiat, un sandet sa àn : [email protected] | |
| Wàs kà ma gwìnna ? d Freid fer dàs Wort ìm a züakìnftiga Wärterbüach z’fìnda. | |
| Ìch hà scho a näi Wort uf Làger : Wuwuzala, dàs kummt vo Süd-Àfrikà, klìngt so typisch elsassisch, un wenn ma dàs ìm Dornreesla ìn’s Ohr zwiselt, no làcht’s mìt àlla Bàckazähn. Hoffentlig brücha mìr nia Chikungunya ifiara. |