Datasets:

ihanif

/

pashto-wikipedia-corpus

like 0

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%8A%20%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86%20%D8%A8%D8%B1%D9%87%D9%85

ماري کارولین برهم

ماري کارولین برهم زوکړه: د ۱۸۵۹ زکال د جون ۳۰ مه مړینه: د ۱۹۲۶ زکال د جنوري ۲۱مه نېټه امریکايي سیاستواله، ممنوعیت پالونکې او همدارنګه د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې فعاله وه. نوموړې عیسوي مېرمنو ته د اړوندې اعتدال ټولنې د رایو د حق غوښتنې د برخې د مشرې په توګه د ممنوعیت پالونکي ګوند او پریسبیټري کلیسا له مهمو غړو څخه وه چې په سیمه ئیزو او ملي سیاستونو کې یې ځانګړې ونډه لرله او همدارنګه یې د اصلاحي قوانینو پلویتوب کاوه. نوموړې دوه ځله د متحده ایالاتو د ولسمشرانو په استازولۍ په الکولو ضد کانګرسونو کې برخه واخیسته چې په اروپا کې جوړ شوي وو. سربېره پر دې لومړنۍ مېرمن وه چې ښځو ته د رایو د حق د ورکړې اړوند د اساسي قانون له ۱۹م تعدیل وروسته په متحده ایالاتو کې د مرستیال ولسمشرۍ څوکۍ ته نومانده شوه. لومړنی ژوند او کورنۍ برهم د اوهایو په سانډوسکي کې د ویلیام هنري او الیزابت روډ برهم په کورنۍ کې وزیږېده او د هغو له اتو ماشومانو څخه دریمه وه. پلار یې د جامو سوداګر و. راپور ورکړل شوی چې هغه ډېره لیوالتیا لرونکې لوستونکې وه او د ماشومتوب پر مهال یې د سنډې په نامه ښوونځي د کتابتون شاوخوا ۳۰۰ کتابونه لوستي وو. مور یې بیا د پلار له مړینې وروسته په ۱۸۹۶ زکال کې ځان سمندر ته واچوه او ځان وژنه یې وکړه. برهم د سانډوسکي د دولتي ښوونځیو په سیسټم کې ښوونکې او روزونکې وه، چېرې چې هغې د ژبو او مدني چارو په برخه کې خصوصي زده کړې هم وړاندې کولې. دې په ۱۸۸۳ یا ۱۸۸۴ زکال کې د سانډوسکي د کتاب ساتونکې په توګه دنده پرېښوده او د ایلینوی اولني سیمې ته کډه شوه چې هلته یې بیا د راتلونکو پنځو کلونو لپاره د هنر، ګلدوزۍ او نقاشۍ تدریس ته مخه کړه. له دغو سره همهاله نوموړې د یاد ښار د لومړنۍ پریسبیټري کلیسا د سنډې ښوونځي ښوونکې او واکیاله وه. د ۱۸۸۷ ۱۸۸۸ ښوونیز کال پر مهال چې د اولني په کلرمونټ ښوونځي کې یې تدریس کاوه، له خپل تره ویلیام روډ او د هغه له مېرمنې سره اوسېده. روډ بریالی سوداګر و چې د برېښنايي وسایلو یو دکان، د جامو سوداګري او همدارنګه یې بیروبار لرونکی هوټل او میخانه لرله. سیاسي ژوند په سیمه ئیزه او ملي کچه سیاسي ونډه برهم وړاندې له دې چې د ولسمشر د مرستیالۍ څوکۍ ته ځان نوماند کړي، فعال سیاسي ژوند یې درلود. دا د ۱۹۱۲ زکال پر مهال د سانفرانسېسکو په کنفرانس کې د کالیفورنیا د ښځو د قانون جوړونکې شورا لومړۍ مرستیاله وه. دغه شورا یوه غیر ګوندي او غیرمذهبي ډله وه چې د ښځو او ماشومانو لپاره یې د غوره قوانینو د ټاکلو، د عامه هوساینې په برخه کې یې د غوره اقداماتو د ترسره کېدو او همدارنګه د داسې قوانینو د جوړېدو موخه لرله چې اخلاقي، اقتصادي او ټولنیز شرایط ښه کړي. برهم د متحده ایالاتو د دوه ولسمشرانو له خوا د اعتدال په برخه کې د متحده ایالاتو استازې وټاکل شوه. په ۱۹۰۹ زکال کې ولمسشر ویلیام اېچ. تافت نوموړې په لندن کې جوړ شوي د الکولو ضد نړیوال کانګرس ته د خپلې استازې په توګه ولېږله څو هلته وینا وکړي. بل ځل بیا په ۱۹۱۳ زکال کې ولسمشر ویډرو ویلسون د ایټالیا په میلان کې د الکولو ضد نړیوال کانګرس ته د استازې په توګه وټاکله چېرې چې دې د علمي اعتدال اړوند بحث وکړ. سربېره پر دې برهم د متحده ایالاتو د کانګرس په دواړو جرګو کې ویناوې وکړې او د یو لوی غوښتنلیک په ترتیب کولو سره یې له کانګرس څخه وغوښتل د زده کړو وزارت جوړ کړي. په ۱۹۱۶ زکال کې د ممنوعیت پالونکي ګوند ملي کنوانسیون برهم د ۱۹۲۴ زکال د ولسمشرۍ په ټاکنو کې له ګډون وړاندې یوځل په ۱۹۱۶ او بیا په ۱۹۲۰ زکال کې د ممنوعیت پالونکي ګوند له خوا د یاد ګوند د مرستیالۍ څوکۍ ته نومانده شوه، خو رد شوه. د ۱۹۱۶ زکال پر مهال د مینه سوتا په سنټ پاول سیمه کې د یاد ګوند په جوړ شوي ملي کنوانسیون کې برهم څرګنده کړه چې د مجسمو په ملي تالار کې د عیسوي مېرمنو د اعتدال د ټولنې د پخواني مشر فرانسېس ویلارد یادګاري مجسمه د دې وړاندوینه کوي چې یو ورځ به یوه مېرمن د کانګرس په ماڼۍ کې شتون ولري؛ نه دا چې یوازې مجسمه به یې وي بلکې واک به هم ولري. په داسې حال کې چې برهم دغه مهال د مرستیالۍ څوکۍ ته په پام کې نیول شوې وه، خو هغې د نوماندۍ له کتار څخه ځان ویوست، ځکه باور یې درلود چې ایرا لندریس غوره نوماند دی؛ هغه هم له دې امله چې په سوېل کې یې پیاوړې ټاکنیزه حوزه لرله. دغه مهال سیاسي فعالانې ماري هاریس ارمور او ایلا اې. بول د مرستیالۍ د څوکۍ لپاره په پام کې نیول شوې وې او ښځو په دغه ګوند کې کلیدي رول لوباوه. له سلو څخه زیاتې ښځې او همدارنګه یې په مساوي شمېر نورو ځای نیونکو په دغه کنوانیسیون کې ګډون وکړ او له امله یې دغه ډول غونډې په ټوله نړۍ کې جوړې شوې. نېشنل ګوند برهم په ۱۹۱۸ زکال کې د نوي جوړ شوي نېشنل ملي ګوند مرستیاله وه؛ دغه مهال دا یوازنۍ مېرمن وه چې په دغه څوکۍ یې کار کړی و. دغه ګوند د اعتدال او د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې په چارو کې ښکېل و او په خپل جوړښت کې یې برابرۍ ته ځای ورکړی و. له هر ایالت څخه یوه نارینه او یوې ښځې د هغو په ملي کمېټه کې خدمت کاوه. د رایو حق هم د دغه ګوند د کاري اډانې یو له اصولو څخه و او څرګندوله یې چې نېشنل ګوند د برابرې رایې حق سیاسي دیموکراسۍ ته د لاسرسي په برخه کې لومړنی ګام بولي؛ زموږ په موخو کې لومړنۍ موخه د فدرال رایې د ورکړې په برخه کې اصلاحات دي او ګوند دغې موخې ته د رسېدو په برخه کې ژمن دی. د نېشنل ګوند په کنوانسیون کې یو شمېر ټلګرافونه ولسمشر ویلسون او د متحده ایالاتو نورو سناتورانو ته ولېږل شول او له هغوی یې وغوښتل چې د سوزان بي. انتوني د رایو د حق غوښتنې اصلاحیه تصویب کړي. په ۱۹۲۰ زکال کې د کالیفورنیا ایالت د سنا جرګې ټاکنې برهم په ۱۹۲۰ زکال کې د دیموکرات ګوند او ممنوعیت پالونکي ګوند له خوا د کالیفورنیا ایالت د سنا جرګې لپاره له ۳۳مې ناحیې نومانده کړای شوه. د هغو په لومړنیو موخو کې د الکولو د قاچاق بشپړ له منځه تګ او له هغو قوانینو څخه ملاتړ شامل و چې ښځې او ماشومان یې خوندي کول. هغې د خپل سیال او برحاله سناتور ریچارډ رومینګر پر وړاندې په ټاکنو کې ګډون وکړ او دا لومړنی ځل داسې ټاکنې وې چې ښځو په کې ګډون درلود. د لاس انجلس ډېری ښځینه کلبونو د برهم لپاره کمپاین وکړ او لیوالتیا یې لرله چې دوی په ایالتي قانون جوړونکې شورا کې ښځینه استازې ولري. هغه مهال چې رایې وشمېرل شوې رومینګر په لوی توپیر ټاکنې وګټلې. بالاخره نوموړی د ۶۴٪ رایو په خپلولو بریالی اعلان شو. په ۱۹۲۴ زکال کې د مرستیال ولسمشرۍ لپاره مبارزه برهم وروسته له هغه چې ښځو په ملي ټاکنو کې رایه ورکړه لومړنۍ ښځینه وه چې د مرستیال ولسمشرۍ څوکۍ ته نومانده شوه او په دې توګه یې وکولای شول ځانته هم رایه ورکړي. له دې وړاندې په ۱۸۸۴ زکال کې ماریتا سټو په یو بشپړ ښځینه ټاکنیز ټکټ کې ځان د مرستیال ولسمشرۍ څوکۍ ته نوماند کړی و، خو ډیری کسان استدلال کوي چې برهم لومړنۍ مېرمن وه چې په قانوني بڼه یې ۱۹۲۰ زکال ته اړوند د متحده ایالاتو د اساسي قانون د ۱۹م تعدیل پر مټ ځان نوماند کړ. برهم د ممنوعیت پالونکي ګوند له خوا د ۱۹۲۴ زکال په ولسمشریزو ټاکنو کې د هرمان پي. فارېس په ټاکنیز ټکټ کې ټاکنو ته ودرېده. په دغه ټاکنیز ټکټ کې د ولسمشر د مرستیالۍ څوکۍ ته په لومړني ګام کې ډاکټر اې پي. ګوتې، دویم بیا برهم او دریم کس هم ډګروال اې. ل. موډي غوره شوي وو. ګوتې پر شا شو او برهم په ویاړ سره نومانده کړای شوه. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%8A%20%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%B1%D9%88%DB%90%D9%84

ماري سومروېل

ماري سومروېل زوکړه: د ۱۷۸۰ زکال د ډسمبر ۲۶مه مړینه: د ۱۸۷۲ زکال د نومبر ۲۹مه نېټه سکاټلنډۍ ساینس پوهه، لیکواله او نابغه وه. هغې د ریاضیاتو او ستورپوهنې په برخو کې زدکړې کړې وې او په ۱۸۳۵ زکال کې له کارولین هرشل سره یوځای د ستورپوهنې د سلطنتي ټولنې لومړنۍ افتخاري ښځینه غړې وټاکل شوه. هغه مهال چې جان ستورات میل د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې په موخه پارلمان ته لوی غوښتنلیک چمتو کړ، له دې څخه یې ځان ډاډمن کړ چې په دغه غوښتنلیک کې به لومړی لاسلیک د سومروېل وي. وروسته له هغه چې نوموړې په ۱۸۷۲ زکال کې مړه شوه، د مارنېنګ پوسټ په نامه ورځپاڼې د هغې د مړینې له امله د خواشینۍ په پیغام کې ولیکل چې دا به ډېره ستونزمنه وي چې وکولای شو د ۱۹مې پېړۍ په نیمايي کې د علومو پاچا وټاکلی شو، خو د علومو د ملکې اړوند بیا هېڅ پوښتنه شتون نه لري. په اکسفورډ پوهنتون کې د سومروېل کالج د هغې په نوم نومول شوی او د داسې لیبرال فضایلو او تحصیلي بریاوو منعکس کوونکی دی چې کالج غوښتل هغه وړاندې کړي. په ۲۰۱۷ زکال کې د سکاټلنډ د مرکزي بانک له خوا د لسګون په پولیمري لوټ باندې د هغې انځور کښل شوی او د فزیکي علومو سره د اړیکې تر عنوان لاندې اثر څخه یې یوه جمله هم پرې لیکل شوې ده. لومړنی ژوند او زده کړې سومروېل د مرستیال اډمیرال ویلیام جورج فیرفکس لور وه او د خپلې مور مارګاریت چارترز له لوري هم څو مخکښو سکاټلنډي کورنیو ته اړوند وه. هغه په جېډبورګ کې د خپلې خاله او کشیش ډاکټر توماس سومروېل ۱۷۴۱ ۱۸۳۰ زکال؛ د زما ژوند او مهال په نامه اثر لیکوال په کور کې وزیږېده. د ماشومتوب دوره یې په برنټیسلنډ فایف کې تېره کړه ځکه چې مور یې د همدغې سیمې وه. سومروېل د خپلې کورنۍ له څلورو ژوندیو پاتې شوو ماشومانو څخه دویمه ماشومه وه درې خویندې او وروڼه یې په ماشومتوب کې مړه شوي وو. دې په ځانګړې توګه له خپل مشر ورور سام سره ډېره مینه لرله. کورنۍ یې په منځنۍ کچه بېوزلۍ کې ژوند کاوه، ځکه د پوځي پلار معاش یې د لوړې رتبې لرلو سربېره هم زیات نه و. مور یې په کور کې سبزیجات کرل، د بڼ پالنه یې کوله او د لبنیاتو لپاره یې غوا ساتلې وه چې په دې سره یې د خپل کور لګښتونه پوره کول. مور یې هغه د بایبل او کالوینېستي لارښوونو زده کړې ته هڅوله. هغه مهال به یې چې د کور چارې پای ته ورسولې، بیا یې نو وخت درلود چې د الوتونکو مارغانو او په باغ کې له شته ګلونو سره خپل سات تېر کړي. مور یې د ۱۳ کلنۍ په عمر په اډینبورګ کې د لیک زده کړې ښوونځي ته ولېږله، چېرې چې هغې د لیکلو مهارتونه او حساب زده کړل. ورته مهال یې په برنټیسلنډ کې د خپل کور په کتابتون کې د شته کتابونو په لوستلو سره په کافي کچه لاتین زده کړې وه. هغې په جېډبورګ کې د خپلې خاله د لیدنې پر مهال له ډاکټر توماس سومروېل سره هم ولیدل. هغې جرائت وکړ چې ورته ووايي غواړي لاتین زده کړي. ډاکټر سومروېل دغې چارې ته وهڅوله او ورته یې څرګنده کړه چې په تېر کې هم ګڼ شمېر ښځې مخکښې پوهانې پاتې شوې دي. سومروېل په داسې حال کې چې له خپل ماما ویلیام چارترز سره په اډینبورګ کې اوسېده د نڅا ښوونځي ته ولاړه، هلته یې سیمه ئیز آداب او نورو ته د درناوي لارې چارې زده کړې. هغې د لایل کورنۍ د لیدو په موخه کینوردي ته د خپل ماما او خاله ملتیا وکړه؛ له دغې کورنۍ څخه چارلز لایل بیا وروسته مخکښ ځمکپوه شو او د سومروېل یو له ملګرو څخه و. پلار یې محافظه کاره و، خو هغه د لیبرال ګوند ملاتړې وه. دې خپل دغه فکري بدلون د لیبرال ګوند سره د ناعادلانه چلن او ناوړه ګټنې له امله باله. له هماغه لومړنیو کلونو څخه مې فکر د ظلم پر ضد و او د هغو اړوند مې چرت واهه؛ همدارنګه ښځو ته د کمو تحصیلي امتیازاتو له ورکړې څخه په غصه وم چې نارینه وو ته یې بیا په سخاوتمندانه ډول شتون درلود. دغه مهال غلامو کارګرانو د لویدیځ هند د بورې په کارخونو کې کار کاوه، د همدغې چارې پر ضد سومروېل او مشر ورور یې سام په چایو کې د بورې له خوړلو ډډه کوله. د ۱۷۹۷ زکال په مني کې هغه مهال چې پلار یې د اډمیرال ډانکن تر قوماندې لاندې په اچ ام اس ونریبل بېړۍ کې بیرغ اوچت کوونکی علمبردار و له پاڅون سره مخ شو. د دغه پاڅون سربېره د کمپرډون جګړه بریتانویانو وګټله. له همدې امله پلار یې شوالیه او د سمندري ځواکونو ډګروال شو. ورور یې د ۲۱ کلنۍ په عمر هغه مهال چې د ختیځ هند په شرکت کې یې د عسکرۍ خدمت ترسره کاوه ومړ. کورنۍ یې تمه لرله چې هغه به په څو کلونو کې ځانته په کافي کچه شتمني جوړه کړي او بېرته به کور ته ستون شي. علمي چارې او لیکنې سومروېل د نور او مقناطیسیت ترمنځ د اړیکې موندلو په موخه یو لړ ازموینې ترسره کړې. د هغې لومړنۍ مقاله د ماورا بنفش لمرینو وړانګو د مقناطیسي ځانګړنو ترعنوان لاندې وه چې په ۱۸۲۶ زکال کې د سلطنتي ټولنې د مقالو په ټولګه کې خپره شوه. په داسې حال کې چې پایلې یې ناسمې وې، خو موضوع یې د ټولو پام ځانته واړوه او په علمي غونډو کې ورته پاملرنه وشوه. سومروېل د سپینو زرو د نایترېت له بېلګو څخه په ګټنې چې مایکل فارادي وړاندې کړې وې د لمر د وړانګو د تور کوونکي اغېز اړوند ازموینې ترسره کړې، هغه غبرګون چې د انځور اخیستنې په لومړنیو ازموینو کې ترې ګټنه کېدله. هغې بیا وروسته خپل دغه تخنیک ته له نوري منشور او نباتي رنګونو څخه په ګټنې پراختیا ورکړه او د نوري طیف سنجوونکي لومړنۍ بېلګه یې تولید کړه. د کالیدوسکوپ مخترع ډیوېډ بروسټر په ۱۸۲۹ زکال کې ولیکل چې ماري سومروېل په رښتیا سره په اروپا کې یوه بې سارې مېرمن وه داسې مېرمن چې د ټولو ښځینه لطافتونو په لرلو سره له لومړۍ درجې ریاضي پوهانو څخه وه. لارډ بروګهام له سومروېل څخه وغوښتل څو د اسماني میخانیک په نامه د پیر سیمون لاپلاس کتاب، د ګټمنو زده کړو د خپراوي د ټولنې لپاره وژباړي. لاپلاس په خپل دغه پنځه ټوکیز کتاب کې د جاذبوي ریاضیاتو اوسنی حالت بیان کړی و. د اسماني میخانیک په نامه دغه اثر د پرېنسیپا اثر له مهال څخه راوروسته تر ټولو لویه فکري لاسته راوړنه بلل کېده. سومروېل نه یوازې دغه اثر وژباړه، بلکې د هغو د لومړنیو دوه ټوکو پراختیا موندلې نسخه یې هم تولید کړه. هغې د لمریز نظام تر شا د ریاضیاتو اړوند یوه خپلواکه توضېح ولیکله او په هغې کې یې څرګنده کړه، ما د لاپلاس اثر د الجبري ژبې څخه رایجې ژبې ته وژباړه. دغه اثر په ۱۸۳۱ زکال کې د اسماني میخانیک تر عنوان لاندې خپور شو او په ډېر لږ مهال کې یې پریمانه شهرت وموند. همدا و چې تر ۱۸۸۰مې لسیزې پورې یې د کمبرېج پوهنتون د لیسانس زده کړو درسي نصاب ته لار ومونده. هغه مهال چې د دغه اثر یوه نسخه شاعرې جوانابیلي ته په لاس ورغله سومروېل ته یې په یو لیک کې ولیکل، ماته د ویاړ ځای دی چې داسې یو څه مې له داسې چا ترلاسه کړي چې د ښځو د وړتیاوو نه لرلو هغه ارزونه یې له ماتې سره مخ کړې چې د ټولو شاعرانو او ناول لیکونو نجونو اړوند ترسره شوې ده. وروسته له هغه چې یاد اثر د کمبرېج پوهنتون د ښوونکي جورج پیکوک له خوا وستایل شو؛ د چاپ شوو ۷۵۰ نسخو څخه یې ګڼ شمېر نسخې کمبرېج پوهنتون وپېرلې. په دغه اثر کې مطلوبې پایلې وړاندې شوې وې او له همدې امله سومروېل له ګڼ شمېر ساینس پوهانو څخه د مبارکۍ پیغامونه ترلاسه کړل. نوموړې په ۱۸۳۴ زکال کې د ایرلنډ د سلطنتي اکاډمۍ، د بریسټول فلسفي ټولنې او په جینوا کې د فیزیک او طبیعي تاریخ د ټولنې افتخاري غړیتوب ترلاسه کړ. د بریتانیا ولیعهد هم ورته د ساینس او ادبیاتو په برخه کې د پام وړ ونډې لرلو له امله د کال ۲۰۰ پونډه امتیازي معاش وټاکه. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%85%D9%8A%20%D8%A8%D8%AF%D9%84%D9%88%D9%86%D9%88%D9%86%D9%88%20%D8%B1%D8%B3%D9%86%DB%8C%D8%B2%20%D9%BE%D9%88%DA%9A%DA%9A

د اقلیمي بدلونونو رسنیز پوښښ

د اقلیمي بدلونونو رسنیز پوښښ د اقلیمي بدلونونو اړوند په عامه افکارو اغېز لرلی، ځکه چې دې موضوع ته اړونده علمي اجماع ښيي په وروستیو لسیزو کې نړیوالې تودوخې زیاتوالی موندلی او دغه چاره د انسانانو له خوا د ګلخانه یي ګازونو له خپراوي سرچینه اخلي. د اقلیمي بدلون د ارتباطي څانګې څېړنه ښيي چې دغه رسنیز پوښښ وده کړې او کره بڼه یې موندلې ده. یو شمېر څېړونکي او خبریالان هم باوري دي چې اقلیمي بدلونونو ته د اړوندو سیاستونو رسنیز پوښښ کافي او منصفانه دی، په داسې حال کې چې یو شمېر نور یې بیا مغرضانه بولي. تاریخچه دغه نظریه چې د ګلخانه یي ګازونو زیاتوالی د تودوخې د زیاتوالي لامل ګرځي د لومړي ځل لپاره د سویدڼي کیمیا پوه سوانتي آرنیوس له خوا په ۱۸۹۶ زکال کې وړاندې شوه، خو اقلیمي بدلونونه تر ۱۹۹۰مې لسیزې پورې د یوې سیاسي مسئلې په توګه مطرح نه شول. کلونه وخت یې ونیو څو دغې ځانګړې موضوع ته عامه پام واوړي. په متحده ایالاتو کې ټولیزو رسنیو د ۱۹۸۸ زکال تر وچکالۍ او په سنا کې د اقلیمي چارو د پروفیسور جیمز اي هانسن تر شهادت پورې د نړیوالې تودوخې موضوع ته ډېر پام نه کاوه؛ هانسن سنا ته په څرګندو ټکو سره اوسنۍ ګرمه هوا چې زموږ ملت ورسره ښکېل دی له نړیوالې تودوخې سره تړلې وبلله. په متحده ایالاتو کې د نړیوالې تودوخې موضوع وروسته له هغه د ټولو پام وړ وګرځېده چې د ۲۰۰۶ زکال پر مهال د پخواني مرستیال ولسمشر الګور په ګډون د ناخوښه کوونکي حقیقت تر عنوان لاندې یو مستند خپور شو. بریتانوي مطبوعاتو هم د ۱۹۸۸ زکال په وروستیو کې وروسته له هغه چې مارګاریت تارچر په سلطنتي ټولنه کې د انسانانو له خوا د اقلیمي بدلونونو پر وړاندې له اقدام ملاتړ وکړ، په خپل رسنیز پوښښ کې بدلون راووړ. په ۲۰۰۷ زکال کې بي بي سي د پلانېټ ریلیف په نامه اقلیمي بدلونونو ته اړونده خپله ځانګړې تلویزیوني خپرونه بنده کړه. د بي بي سي نیوز نایټ د خبري خپرونو مسئول وویل: په رښتیا سره د بي بي سي دنده د سیارې ژغورنه نه ده. زه فکر کوم چې ډیر خلک همدا فکر لري، خو باید د دغې چارې مخه ونیول شي. لیکوال مارک لیناس وویل، په دغه دریځ کې د بدلون یوازنی لامل دا دی چې د ښي اړخو سخت دریځو شک پالونکو یوه کوچنۍ خو ډېره جنجالي ډله شتون لري چې د یو شمېر اقدماتو پر وړاندې لابي ګري کوي، له همدې امله بي بي سي هم د یو ډارن په توګه چلن کوي او ثابت دریځ نشي نیولی. د اقلیمي بدلون اړوند رسنیز پوښښ اوج د ۲۰۰۷ زکال پر مهال و چې د اقلیمي بدلونونو د بین الدولتي پلاوي له څلورم راپور او همدارنګه یې د پخواني مرستیال ولسمشر الګور په ګډون د ناخوښه کوونکي حقیقت له مستند څخه سرچینه اخیسته. دغه پوښښ یوځل بیا د ۲۰۰۹ زکال پر مهال خپل اوج ته ورسېد چې له پخوانۍ کچې ۵۰٪ زیات و او کېدای شي دا هم د ۲۰۰۹ زکال په نومبر میاشت کې د اقلیمي څېړنو د واحد برېښنالیکونو ته د اړوند جنجال او د ۲۰۰۹ زکال په ډسمبر میاشت کې د ملګرو ملتونو له خوا د اقلیمي بدلونونو د کنفرانس له امله وي. په کلراډو بولډر پوهنتون کې د رسنیو او اقلیمي بدلونونو مشاهداتي ډلې په ۲۰۱۷ زکال کې وموندله چې اقلیمي بدلونونو او نړیوالې تودوخې ته د رسنیو پام زیات شوی دی او د جون د میاشتې پر مهال یې د دغو دواړو موضوع ګانو اړوند د پام وړ رسنیز پوښښ وویل. دغه زیاتوالی په قصدي ډول د ۲۰۱۵ زکال پر مهال د پاریس له اقلیمي هوکړې څخه د متحده ایالاتو د ولسمشر ډونالډ ټرامپ د وتو د پرېکړې رسنیز پوښښ او همدارنګه له جي اووه ناستې وروسته د متحده ایالاتو مخ پر زیاتوالي انزوا ته اړوند بلل کیږي. د ټرامپ د ولسمشرۍ پر مهال د اقلیمي بدلونونو اړوند رسنیز پوښښ پام وړ و، ځکه چې ډېری رسنیو د اقلیمي پېښو پر ځای په دغه برخه کې د ټرامپ په پرېکړو او چارو تمرکز درلود. د رسنیو په تمرکز کې یاد بدلون د ټرامپ د خرابیو په نوم یادېده او هغه مهال خپل اوج ته ورسېد چې ولسمشر په ټویټر کې خپل فعالیت ته زور ورکړ. یوازې په ۲۰۱۷ زکال کې د مطبوعاتو په برخه کې د پنځو مخکښو هېوادونو رسنیو ۱۹۱۸۷ ځله د ټرمپ نوم په خپلو رسنیزو موضوعاتو کې یاد کړی و چې د ده له نوم ورسته د اقلیم کلمه ډېره یاده شوې وه. رایج تحریفات واقعي هغه پوهان او څېړونکي چې د ناکافي علمي راپورونو څخه ناهیلي کیږي، استدلال کوي چې دغه چاره کېدای شي حد اقل د دریو اساسي تحریفاتو یا تېروتنو لامل وګرځي. لومړی دا چې خبریالان د علمي تېروتنو په ترسره کولو سره واقعیت تحریف کوي. دویم دا چې هغوی د انسانانو د علاقې وړ مواردو د وړاندې کولو په موخه د علمي محتوا پر ځای تحریف ته مخه کوي او دریم هم دا چې دوی د خپلې شدیدې لیوالتیا پر مټ د متوازن پوښښ جوړښت تحریف کوي. بورډ، اوکانر او فیشر ۱۹۹۸ زکال استدلال کوي چې مسئول وګړي د هغو د کره لاملونو پېژندو ته اړتیا لري، د بېلګې په توګه تر هغه مهاله چې عامه وګړي وپوهېږي کوم څه د اقلیمي بدلونونو لامل ګرځي نه شو کولای په دې تمه واوسو چې هغوی دې د هغو د اغېزو د کمښت په موخه داوطلبانه اقدامات ترسره کړي. په ۲۰۲۲ زکال کې د ملګرو ملتونو د اقلیمي پلاوي راپور څرګنده کړه چې د اقلیمي بدلونونو د پوهې کره لېږد په پام وړ توګه د اقلیمي بدلونونو سره د مقابلې په برخه کې د یو شمېر خوځښتونو له خوا په پخوانیو سیسټمونو او همدارنګه د نوو ټولنیزو رسنیو په چاپېریال کې د ناسمو اطلاعاتو د وړاندې کولو له امله کمزوری شوی دی. روایتي د شومېکر او ریسي په خبره، بحث د خبري مدیر مسئولانو ترمنځ د کیسې په غوره کولو کې یو له اغېزمنو اصلي متغیرونو څخه دی چې له دې سره په خوا کې انساني علاقه، اهمیت، په وخت توب، شهرت او نږدېوالی هم اغېز لري. ورته مهال د اقلیمي بدلونونو رسنیز پوښښ د شخصي کولو له امله د خبریالۍ د اصولو تر پښو لاندې کوونکی بلل کیږي. دغه ځانګړنه د ډبلیو. ال بنټ له خوا د انساني هڅو، تراژیدیو او بریاوو په ګټه د د یو لوی ټولنیز، اقتصادي یا سیاسي انځور د کم اهمیت ګڼلو د لېوالتیا په توګه تعریف کیږي. د سیاسي خبریالۍ کلتور له ډېرې مودې راهیسې د جنجالي موضوعاتو اړوند د متوازن پوښښ مفهوم کاروي. د دغه ډول پوښښ له مخې شدید یو اړخي نظر په دې شرط چې د مخالف لوري نظر شتون ولري وړاندې کیږي. خو په وروستیو کې یو شمېر پوهان او څېړونکي د خبریالۍ دغه اصلي ارزښت یو شمېر هغو مهمو موضوعاتو ته په پام ننګوي چې د علمي ټولنې ډیری غړي یې اړوند یوه خوله دي او د هغو اړوند بشپړې مستدلې اجماع ته رسېدلي دي. له ۱۹۸۸ زکال څخه تر ۲۰۰۲ زکال پورې د متحده ایالاتو د څلورو مخکښو اخبارونو د ۶۳۶ مقالو په ارزونې سره دوه څېړونکو وموندله چې ډېری مقالاتو په اقلیمي بدلونونو باندې شکمنو کسانو ته هومره وخت ورکړی په کومه کچه چې دوی په دغه برخه کې د وخت علمي لیدلوری ته ورکړی دی. په ۲۰۲۰ زکال کې په لیکل شوو مقالو باندې د متحده ایالاتو د علومو اکاډمۍ یوې څېړنې وموندله چې د اقلیمي بدلون په تړاو د مخالفو چارو تر پوښښ لاندې راوړونکو اخبارونو شمېر د هغو اخبارونو پر نسبت زیات دی چې له دغو اقدماتو ملاتړ کوي. دغې څېړنې یادې موضوع ته د کاذب تعادل په توګه اشاره کړې. د هغې څېړنې پر مټ چې د ټاډ نیومن، اریک نېسبت او متیو نېسبت له خوا ترسره شوې ښيي چې د خلکو ډله ئیز ترجېحات د دې څرګندويي کوي چې په ډېر احتمال سره به دوی له کومې رسنۍ ګټنه کوي. ډېری رسنۍ له ځانګړې ډله ئیزې ایډیالوژۍ سره همغږې کیږي. دغه چاره لامل ګرځي چې خلک هغه انتخاب ته مخه کړي کوم چې د اقلیمي بدلون د باورونو په څېر د نړیوالو مسایلو اړوند نظریاتو باندې اغېز کوي. اقلیم پوهان له ۱۹۹۰ زکال راهیسې د اقلیمي بدلونونو اړوند بېړنۍ خبرتیاوې وړاندې کوي په داسې حال کې چې رسنۍ بیا ورته مهال خپلې خپرونې د هیجان پارونکې تفرېح په توګه وړاندې کوي. خبرداری پالنه اقلیمي اقدام ته د لاسرسي په موخه آلارمېزم یا خبرداری پالنه په انګریزي: د صریحې لهجې او د عذاب راتلو د انځور په ګډون له غوړې ژبې یا په سمه توګه بیان کوونکې ژبې څخه ګټنه کوي. په هغه راپور کې چې د ګیل ایروټ او ناټ سیګنېټ له خوا د عامه پالیسیو څېړنیز انستیتیوت ته چمتو شوی و راغلي و چې له خبرداري ورکوونکې ژبې څخه تر ډېره پورې په ورځپاڼو، عامه مجلو او مبارزاتي ادبیاتو کې د دولت او د چاپېریال ساتونکو ډلو له خوا د چاپېریالي موضوعاتو د وړاندې کولو په موخه ګټنه کیږي. ادعا کیږي هغه مهال چې له دغه ډول ژبې څخه د اقلیمي بدلونونو په برخه کې ګټنه کیږي، کولای شي د بېړنیتوب لا زیات احساس رامنځته کړي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%86%20%D9%81%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%84%D8%B3%D9%BC%DB%8C%D9%86

نورمن فینکلسټین

نورمن ګری فینکلسټین زوکړه: د ۱۹۵۳ زکال د ډسمبر ۸مه نېټه امریکايي سیاست پوه او فعال دی چې څېړنې یې تر ډېره پورې د هلوکاسټ او د اسرائیلو او فلسطین د جګړې سیاسي موضوعاتو ته اړوندېږي. نورمن د ۱۹۵۳ زکال پر مهال په نیویارک ښار کې وزیږېد. مور او پلار یې له هلوکاسټ څخه ژوندي پاتې شوي یهودان و. هغه د بېنګهامټون په پوهنتون کې زده کړې وکړې او د پرېنسټون پوهنتون څخه یې د سیاسي علومو په برخه کې د دوکتورا سند ترلاسه کړ. ده له ۲۰۰۱ زکال څخه تر ۲۰۰۷ زکال پورې په ډي پاول پوهنتون کې د مرستیال ښوونکي په توګه دنده ترسره کړه او سربېره پر دې د بروکلېن کالج، راټګرز پوهنتون، هنټر کالج او د نیویارک د پوهنتون د علمي پلاوي غړی و. په ۲۰۰۶ زکال کې د ډي پاول پوهنتون ادارې د نوموړي د دایمي استادۍ اړوند رایه ورکړه، خو هغه دغه څوکۍ ترلاسه نه کړه او له پوهنتون سره یې د یو لړ ناڅرګندو شرایطو له مخې خپله استعفا ورکړه. فینکلسټین په ۲۰۰۰ زکال کې د هلوکاسټ د صنعت په نامه اثر لیکلو له امله شهرت وموند، ده په دغه کتاب کې ادعا کړې چې د هلوکاسټ یو شمېر خاطرې په اسرائیلو باندې د نیوکو څخه د مخنیوي کوونکې ایډیالوژیکې وسلې په توګه کارول کیږي. دی د اسرائیلو یو له منتقدینو څخه و او له همدې امله په ۲۰۰۸ زکال کې دغه هېواد ته د تګ څخه ۱۰ کاله بند شو. نوموړی اسرائیل یو یهودي برتري غوښتونکی دولت بولي او څرګندوي چې دغه دولت د فلسطیني وګړو پر وړاندې د اپاراتاید جرمونه ترسره کوي. هغه په خپل یو کتاب کې د شخصي راپورونو پر مټ د اسرائیلو تر اشغال لاندې د فلسطینیانو وضعیت د نازیانو له وحشت سره پرتله کړی. د نورمن وروستی کتاب د فلسطین او اسرائیلو موضوع ته اړوند د غزه: د هغو د شهادت اړوند څېړنې : تر عنوان لاندې دی. لومړنی ژوند او زده کړې نورمن فینکلسټین د ۱۹۵۳ زکال د ډسمبر په ۸مه نېټه په نیویارک ښار کې د هاري او مریلا کورنی نوم یې هوسیت فینکلسټین په کورنۍ کې وزیږېد. د ده والدین د هلوکاسټ څخه ژوندي پاتې شوي یهودان وو. مور یې په وراسا کې لویه شوې وه او د وارسا له ګتو پاڅون او د اجباري کار له مایدانک کمپ څخه ژوندۍ راوتلې وه. پلار یې هم له دواړو وارسا ګتو پاڅون او اشویتز کمپ څخه ژوندی راوتی و. دوی دواړو له جګړې وروسته د اتریش په لینز کې د بې کوره وګړو په یوه کمپ کې ولیدل او بیا یې متحده ایالاتو ته کډه وکړه، چېرې چې د ده پلار د یوې کارخونې کارګر او مور یې په پیل کې د کور مېرمن خو وروسته بیا کتاب ساتونکې شوه. د نورمن مور یوه کلکه سوله غوښتونکې وه. دوی دواړه په ۱۹۹۵ زکال کې مړه شول. نورمن د خپلو والدینو اړوند ویلي چې دوی نړۍ ته د نازيانو د هلوکاسټ له نظره کتل. دوی د تل لپاره د شوروي اتحاد پوروړي و ځکه چې د نازیاتو ماته هغوی ته اړونده بلل کیږي او له همدې امله یې له هر هغه چا څخه بد وړل چې له شوروي سره مخالف وو. دوی د اسرائیلو د هېواد په جوړېدو کې د شوروي اتحاد له هوکړې ملاتړ وکړ؛ هماغه ډول چې اندریویچ ګرومیکو ویلي چې یهودانو د یو دولت د لرلو حق ترلاسه کړ، خو اسرائیلو خپله روح په لویدیځ وپلوره. نورمن د نیویارک د بروکلین په بورو پارک او میل باسین سیمو کې را لوی شو او د جیمز مډیسون په عالي لیسه کې یې زده کړې وکړې. ده په خپلو خاطراتو کې ویلي چې ما د خپلې مور غصه د ویتنام په جګړه کې د متحده ایالاتو د عام وژنې پر مهال احساس کړه ځکه چې دا خپله په دویمه نړیواله جګړه کې د نسل وژنې شاهده وه. د هغه د ماشومتوب یو ملګري ویلي چې د کیڼ اړخو انسان پالونکو موخو په برخه کې د هغه د مور عاطفي پانګونه د عصبي شاک تر کچې وه. ده د هغې غصه خپله کړه، هغه ځانګړنه چې د ده پر باور د ویتنام د جګړې اړوند د خبرو پر مهال نه زغم کېدونې شوه او هغه یې له توو څخه د مقدس لیدلوري لرونکی کړ چې اوس مهال پرې خواشینی دی. خو نورمن د خپلې مور د لیدلوري جذب د ژوندانه د دوام لپاره د اخلاقي غصې له احساس څخه ځان ساتل یو فضیلت بولي. ورپسې د نوام چوامسکي د اثارو لوستلو هغه د خپلې مور د هغو اخلاقي علایقو کارونې ته اړ کړ چې ده ته یې د هغو وصیت کړی و. نورمن د ۱۹۷۴ زکال پر مهال په نیویارک کې له بېنګهامټون پوهنتون څخه د لیسانس سند ترلاسه او له هغو وروسته یې په ۱۹۷۹ زکال کې د پاریس په پي اس ال پوهنتون کې د ماسټرۍ زده کړې پیل کړې. دی له نوې ځوانۍ څخه یو سخت دریځی ماوېست و چې د ۱۹۷۶ زکال پر مهال د څلور کسیزې ډلې د محاکمې د خبر اورېدو په شدیده توګه خواشینی کړ او له امله یې دې پرېکړې ته ورسېد چې لار یې ورکه کړې ده. ده خپله ویلي چې له دې امله درې اونۍ په بستر کې و. ده په ۱۹۸۰ زکال کې د ماسټرۍ سند او په ۱۹۸۸ زکال کې یې د پرینسټون پوهنتون څخه د سیاسي علومو په برخه کې د دوکتورا سند ترلاسه کړ. نورمن د في بتا کاپا ټولنې غړی دی. د ده د دکتورا تیزس په یهودیت باندې و. وړاندې له دې چې دی علمي دندې ته مخه کړي په نیویارک کې زده کړو ته د شا کړو ځوانانو سره د مرستې په برخه کې نیم مهاله ټولنیز مرسته کوونکی و. د نورمن په خپله خبره د اسرائیلو او فلسطین په شخړه کې یې ونډه د ۱۹۸۲ زکال پر مهال وروسته له هغه پیل شوه چې ده او یو شمېر نورو یهودانو په نیویارک کې په لبنان باندې د اسرائیلو د برید پر ضد لاریون وکړ. ده د دغه لاریون پر مهال یو بنر له ځانه سره درلود چې پرې لیکل شوي وو: د وارسا ګتو د پاڅون، اشویتز او میدانک څخه د ژوندیو پاتې شوو زوی چوپ نه پاتې کیږي: نازي اسرائیلیانو په لبنان کې هلوکاسټ ودروئ!. د فلسطین د لومړنۍ انتفاضې یا ډبرین انقلاب پر مهال ده له ۱۹۸۸ زکال راوروسته هر اوړی په باختري کرانه کې د الخیل او بیت صحور د سیمو د فلسطیني کورنیو د مېلمه په توګه تېرولې او دلته یې په یو سیمه ئیز ښوونځي کې د انګریزي تدریس کاوه. ده لیکلي چې زما یهودي توب ډیری فلسطینیانو ته کومه ځورونکې چاره نه وه: دوی په بې تفاوته ډول غبرګون ښود. دغه کلمه چې زه ښه یم تر شباب پورې رسېدلې وه او په ټولیز ډول دغه موضوع همدلته پاتې شوه. ده په انتفاضه کې خپل تجارب د فلسطین د ظهور او سقوط تر عنوان لاندې اثر کې ولیکل چې د ۱۹۹۶ زکال پر مهال خپور شو. علمي ژوند فینکلسټین د لومړي ځل لپاره د روټګرز پوهنتون د نړیوالو اړیکو په پوهنځي کې د مرستیال ښوونکي په توګه تدریس وکړ ۱۹۷۷ ۱۹۷۸ زکال، وروسته بیا په بروکلېن کالج ۱۹۸۸ ۱۹۹۱ زکال، هنټر کالج ۱۹۹۲ ۲۰۰۱ زکال، نیویارک پوهنتون ۱۹۹۲ ۲۰۰۱ زکال او ډی پاول پوهنتون ۲۰۰۱ ۲۰۰۷ زکال کې ښوونکی و. د نیویارک ټایمز د راپور له مخې فینکلسټین په ۲۰۰۱ زکال کې هنټر کالج د دغه کالج د مدیریت له خوا د خپلو درسي ټولګیو د زیاتوالي او د امتیازاتو د کمښت له امله پرېښود. ده ویلي چې په هنټر کې یې له تدریس څخه خوند اخیست او هغه مهال له کالج څخه وویستل شو چې ده له دغه کالج څخه وغوښتل په سمستر کې یوازې دوه ټولګيو ته درس ورکړي او د کال ۱۲۰۰۰ ډالر معاش واخلي. هنټر کالج له ده څخه په اونۍ کې څلور ورځې تدریس غوښت چې د ده پر باور دا ناشونې وه. فینکلسټین د ۲۰۱۴ او ۲۰۱۵ زکلونو پر مهال په ترکیه کې د سکاریا پوهنتون د منځني ختیځ د انستیتیوت ښوونکی و. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84%20%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%86%DA%89

پاول فایرابنډ

پاول کارل فایرابنډ زوکړه: د ۱۹۲۴ زکال د جنوري ۱۳مه مړینه: د ۱۹۹۴ زکال د فبروري ۱۱مه نېټه اتریشي فیلسوف و چې د علومو د فلسفې په برخه کې یې د خپلو چارو له امله شهرت درلود. هغه خپل علمي کاري ژوند د برېسټول په پوهنتون کې د علومو د فلسفې د ښوونکي په توګه پیل کړ ۱۹۵۵ ۱۹۸۹ زکال؛ له دې وروسته په برکلي کې د کالیفورنیا پوهنتون ته ولاړ چېرې چې نوموړي د لسیزو لپاره ۱۹۵۵ ۱۹۸۹ زکال درس ورکړ. ده د خپل ژوند په اوږدو کې په مشترک ډول د لندن په یونیورسیټي کالج ۱۹۶۷ ۱۹۷۰ زکال، د لندن د اقتصاد په ښوونځي ۱۹۶۷ زکال، اف یو برلین پوهنتون ۱۹۶۸ زکال، یل پوهنتون ۱۹۶۹ زکال، اوکلنډ پوهنتون ۱۹۷۲، ۱۹۷۵ زکال، ساسکس پوهنتون ۱۹۷۴ زکال او بالاخره د زوریخ د ټکنالوژۍ په انستیتیوت ۱۹۸۰ ۱۹۹۰ زکال کې تدریس وکړ. ورته مهال یې د مینه سوتا په پوهنتون ۱۹۵۸ ۱۹۶۲ زکال، سټنفورډ پوهنتون ۱۹۶۷ زکال، کاسل پوهنتون ۱۹۷۷ زکال او ټرېنټو پوهنتون ۱۹۹۲ زکال کې لکچرونه ورکړل او آن په ځینو کې یې د یو شمېر لکچرونو لړۍ مخته یووړې. د فایرابنډ تر ټولو مشهور کتاب د کړنلارې پر خلاف ؛ ۱۹۷۵ زکال نومي اثر دی؛ په دغه اثر کې نوموړي د دې اړوند استدلال کړی چې د یوې علمي څېړنې په موخه هېڅ معتبر میتودولوژیکي قواعد شتون نه لري. ده همدارنګه د سیاست علم ته د اړوندو موضوعاتو په اړه څو مقالې او په یوه آزاده ټولنه کې یې د علم ؛ ۱۹۷۸ زکال په نامه یو اثر ولیکه. د فایرابنډ په نورو اثارو کې د هنرونو علم ؛ ۱۹۸۴ زکال، له عقل سره خدای پاماني ؛ ۱۹۸۷ زکال، د پوهې اړوند درې بحثونه ؛ ۱۹۹۱ زکال او د پریمانۍ د فتح ؛ د ده له مړینې وروسته په ۱۹۹۹ زکال کې خپور شو په نامه اثار شاملېږي چې وروستی یاد شوی اثر یې له ۱۹۷۰مې لسیزې څخه په ۱۹۹۴ زکال کې د ده د مړینې تر مهاله د هغه د یو شمېر لیکل شوو مقالو ټولګه وه. له ده څخه یو اثر نابشپړ پاتې شو چې بیا په ۲۰۰۹ زکال کې د طبیعي فلسفې په نامه خپور او په ۲۰۱۶ زکال کې په انګریزي ژبه وژباړل شو. په دغه اثر کې نوموړي د هومر له دورې څخه د شلمې پېړۍ تر نیمايي پورې د طبیعي فلسفې تاریخ رانغښتی و. د فایرابنډ لیکنې او اثار د تاریخ او همدارنګه د علومو او اخلاقو د فلسفې ترمنځ د اړیکو، لرغونې فلسفې، د هنر د فلسفې، سیاسي فلسفې، طبابت او فزیک موضوعات په ځان کې نغاړي. د وژنې د مهال په نامه د ده وروستی اثر چې ژوند لیک یې و د ناروغۍ په بستر کې یې پای ته ورساوه. د ده ګڼ شمېر لیکونه او نور نه خپاره شوي اثار یې له مړینې وروسته خپاره شول. پاول فایرابنډ د ۲۰مې پېړۍ یو له مخکښو فیلسوفانو څخه بلل کېږي. په ۲۰۱۰ زکال کې یوې نظرپوښتنې نوموړی د ۸ اغېزمنو فیلسوفانو په کتار کې شامل کړ. دی د توماس کوهن، ایمره لاکاتوش او نورووډ راسل هانسن په خوا کې د علومو د فلسفې د تاریخي بدلون له مخکښانو بلل کېږي چې د علمي کثرت پالنې علمي پلورالېزم اړوند د هغه چارو د سټنفورډ په مکتب او د علومو په معاصرې فلسفې پام وړ اغېز درلود. فایرابنډ د علمي پوهې د ټولنپوهنې په برخه کې یو له پام وړ شخصیتونو څخه و. ویناوو یې پریمانه مخاطبین لرل او نړیوال پام یې ځانته جلب کړی و. د هغه څو اړخیز شخصیت د ایان هکېنګ په ادبي لیکنو کې په ښه توګه بیان شوی: انسان پالونکي، زما د لرغوني فکر له مخې، باید د هنر او علم دواړو برخه وي. پاول یو انسان پالونکی و. دی همدارنګه ټوکي هم و. د دغه انسان پالونکي تعبیر سربېره د هغه په وروستیو اثارو کې د انسان پالنې اړوند اندېښنې لامل وګرځېدې په ۲۰۰۶ زکال کې د نوموړي په ویاړ د پاول کارل فایرابنډ بنسټ تاسیس شي. دغه بنسټ ... د محرومو انساني ټولنو پیاوړتیا او هوساینې ته کار کوي. دغه چاره د ټولنو ترمنځ او په ټولنو کې دننه د همبستګۍ په پیاوړتیا، د سیمه ئیزو ظرفیتونو په لوړاوي، بشري حقونو ته د درناوي په ترویج او همدارنګه د کلتوري او بیولوژیکي تنوع په ساتنې ترسره کوي. په ۱۹۷۰ زکال کې د شیکاګو لویولا پوهنتون ده ته د انساني علومو په برخه کې افتخاري دوکتورا ورکړه. ورته مهال فایرابنډ کوچنۍ سیاره ۲۲۳۵۶ هم د ده په نوم نومول شوې. ژوند لیک لومړنی ژوند فایرابنډ د ۱۹۲۴ زکال پر مهال د اتریش په ویانا ښار کې وزیږېد. د هغه پلرنی بابا د هلېنا فایرابنډ په نامه د دوی د کور د خدمتګارې څخه نامشروع ماشوم و. پلار یې چې په اصل کې له کارنتیا څخه و، د لومړۍ نړیوالې جګړې پر مهال په ایستریا کې د سمندري سوداګریز پوځ افسر او په ویانا کې یو ملکي مامور و، تر هغه چې د زړه د سکتې له امله ومړ. د مور کورنۍ یې د اتریش له ستوکرائو ښار څخه وه او خپله هم خیاطه وه چې د ۱۹۴۳ زکال د جولای په ۲۹مه نېټه یې د اروايي فشار له امله ځان وژنه وکړه. د دوی کورنۍ د کارګرې طبقې د اوسېدونکو په یوه سیمه کې مېشته وه چې په دغه سیمه کې تر ډېره کوچیانو موسیقارانو او د هغو نږدې خپلوانو ژوند کاوه؛ ورته مهال په کې ناڅاپي پېښې او د یو بل ترمنځ شخړې د ورځني ژوند برخه ګرځېدلې وې. فایرابنډ چې د یو کاتولیک په توګه را لوی شو ریل جمنازیوم ډوله ښوونځي ته ولاړ او په ښوونځي کې یو له هغو تکړه زده کوونکو څخه و چې په ځانګړې توګه یې د فیزیک او ریاضیاتو په مضامینو کې ډېره وړتیا لرله. ده د خپل پلار په مرسته د ۱۳ کلنۍ په عمر تلسکوپ جوړ کړ چې بیا یې پرمټ د سویس د لمریزو څېړنو د انستیتیوت ناظر شو. هغه له خپل ښوونکي سوالډ توماس څخه الهام واخیست او دومره شهرت یې وموند چې له خپلو ښوونکو څخه ډېر پېژندل کېده. فایرابنډ چې لیواله مطالعه کوونکی و او په ځانګړې توګه یې د افسانوي او کړکېچ لرونکو کیسو ناولونه لوستل په ناڅاپي توګه له فلسفې سره مخ شو. د افلاطون، ډکارټ او بوشنر اثارو د استدلال له ډراماتیک ځواک سره د هغه لېوالتیا راوپاروله. وروسته بیا د ماخ، اډینګټون او ډینګلر د اثارو له لارې د علومو له فلسفې سره مخ شو او دغه مهال یې د زردشت داسې وویل او یوازی سړي په نامه د نیچه له دوه اثارو سره پریمانه لیوالتیا ومونده. هغه د لیو لهنر په مشرۍ د موسیقۍ په یوه ګروپ کې سندرې وویلې او بیا پسې اوپرا ته معرفي شو چې دلته یې د جورج اوګل او هانس هاټر له نندارو څخه الهام واخیست. اغېز په فلسفه کې په داسې حال کې چې د کړنلارې پر خلاف تر عنوان لاندې د فایرابنډ د ډېر لوستل شوي اثر اړوند فوري علمي هرکلی تر ډېره منفي و، خو نن ورځ نوموړی په شلمه پېړۍ کې د علومو یو له تر ټولو اغېزمنو فیلسوفانو څخه ګڼل کېږي. د یوې نړیوالې کړنلارې پر ضد د فایرابنډ استدلالونه تر یوه بریده منل شوي او د ۲۱مې پېړۍ د ډیری فیلسوفانو له خوا تر ډېره بدیهي ګڼل کېږي. د کثرت پالنې اړوند د هغه استدلالونو دغه موضوع په یوه اصلي جریان واړوله؛ ورته مهال د ده له خوا د یوې خپلواکې علمي څانګې په توګه د تاریخي قضایاوو مطالعه د تاریخ او د علومو د فلسفې د پراختیا په برخه کې اغېزمنه وه. د تقلیل پالنې اړوندو استدلالونو یې په جان دوپره، کیف هوکر او آلن چالمرز باندې اغېز درلود. دی همدارنګه د ټولنیزې ساختار پالنې او د ساینس او ټکنالوژۍ په برخه کې د مطالعاتو یو له فکري مخکښانو څخه و په داسې حال کې چې د خپل ژوند پر مهال یې په دواړو څانګو کې چندان ونډه نه لرله. له فلسفې بهر د ګالیله قضیې ته اړوند د فایرابنډ تحلیل چې ادعا کوي کلیسا د اخلاقي لاملونو او تجربي نظر له مخې د ګالیله په محکوم کولو کې په سم مسیر روانه وه په ۱۹۹۰ زکال کې د کارډینال جوزف راټزینګر شپاړلسم پاپ بندیکټ له خوا د یوې وینا پر مهال تائید شو. فایرابنډ په خپل ژوند لیک کې د ۱۹۹۱ زکال پر مهال له سټیفن جي ګولډ سره خپلې خبرې یادې کړي، هغه مهال چې ګولډ ورته وویل په اګېنسټ میتود اثر کې یې د کثرت پالنې اړوند استدلالونه ده ته د نقطوي تعادل په برخه کې د څېړنو په موخه انګېزه وربخښي. د فایرابنډ چارو همدارنګه په یو شمېر هغو فیزیک پوهانو اغېز وکړ چې دا وړتیا یې احساس کوله څو یو شمېر چارې د خپلو ښوونکو له کړنلارو څخه په جدا لارو وازمایي؛ همدارنګه یې د ټولنیزو علومو ډیری پوهان هم ورته چارې ته وهڅول ځکه چې دوی د طبیعي علومو له معیارونو سره د انطباق رامنځته کولو په موخه تر شدید فشار لاندې وو. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%89%D9%86%D8%B3%20%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%89%D9%84

پروډنس کرانډل

پروډنس کرانډل زوکړه: د ۱۸۰۳ زکال د سپټمبر ۳مه مړینه: د ۱۸۹۰ زکال د جنوري ۲۷مه نېټه امریکايي فعاله او د ښوونځي ښوونکې وه. دې په متحده ایالاتو کې د تورپوستو لومړنی ښوونځی د رنګین پوستو نجونو ښوونځی اداره کاوه چې د کانکټیکاټ په کانټربری کې یې موقعیت درلود. هغه مهال چې کرانډل د سارا هریس په نامه ۲۰ کلنه افریقايي الاصله امریکايي نجلۍ د ۱۸۳۲ زکال پر مهال په خپل ښوونځي کې شامله کړه؛ له دغه مهال څخه وروسته دغه ټولګی په متحده ایالاتو کې د لومړني ګډ ټولګي په توګه په پام کې نیول کېږي. ورته مهال د سپین پوستو ماشومانو کورنیو له دغه ښوونځي څخه د خپلو ماشومانو ویستو ته مخه کړه. پروډنس چې یوه سخت سرې نجلۍ وه د دې پر ځای چې یوازې له دغې تورپوستې زده کوونکې وغواړي ښوونځی پرېږدي، پرېکړه یې وکړه چې که چېرې سپین پوستې نجونې له تور پوستو سره په یوه ټولګي کې ګډون نه کوي نو دا به یوازې تورپوستو نجونو ته زده کړې ورکړي. هغه ونیول شوه او یوه شپه یې هم په بند کې تېره کړه. ډېر ژر د سیمې د خلکو تاوتریخوالي اړ کړه خپل ښوونځی وتړي؛ همدا و چې له کانکټیکات څخه یې کډه وکړه او بیا هېڅکله هم دلته راستنه نه شوه. ډېره موده وروسته د هارټفورډ د یوه وګړي مارک ټواین په لابي ګرۍ د کانکټیکاټ قانون جوړونکو د کرانډل د ستاینې او همدارنګه هغې ته د تقاعد د حقونو د ورکړې په موخه یو پرېکړه تصویب کړه. ټواین دې ته وړاندیز وکړ چې د خپل تقاعد د مهال په موخه په کانټربري کې خپل پخوانی کور وپېري، خو هغې رد کړ. نوموړې څو کاله وروسته په ۱۸۹۰ زکال کې مړه شوه. دا په ۱۹۹۵ زکال کې د کانکټیکات د عمومي اسمبلۍ له خوا د کانکټیکات رسمي اتله وبلل شوه. لومړنی ژوند پروډنس کرانډل د ۱۸۰۳ زکال د سپټمبر په دریمه نېټه د پارډون او ایستر کارپنټر کرنډال په کورنۍ کې وزیږېده؛ والدین یې کواکران و چې د هاپکیټنون ښار د روډ آیلنډ په کارپېنټر میلز سیمه کې اوسېدل. دې د روبین په نامه یو کشری ورور هم درلود. هغه مهال چې پروډنس نږدې ۱۰ کلنه وه، کورنۍ یې د کانکټیکاټ کانټربري ته څېرمه کډه وکړه. له دې امله چې پلار یې د سیمه ئیز دولتي ښوونځي اړونډ چندان لېوالتیا نه لرله، د هغې د زده کړو لګښت یې د کانټربري ختیځ لوري ته په پنځه مایله فاصله کې د بلک هېل په نامه د کواکرانو ښوونځي ته ورکړ. په دغه ښوونځي کې د نوموړې ښوونکی رولانډ ګرین د غلامۍ پر ضد و او څه موده وروسته یې د تورپوستو زده کړو ته د اړتیا اړوند وینا وکړه چې بیا د ویلیام لویډ ګاریسون په لېبراټور آزادي ورکوونکی نومي اخبار کې خپره شوه؛ ده له ایزاک سي. ګلاسګو څخه مننه کړې وه چې خپلې دوې لوڼې یې د رنګین پوستو لپاره د کرانډل ښوونځي ته لېږلې دي. هغه مهال چې کرانډل ۲۲ کلنه وه، د یو کال لپاره یې د نیوانګلنډ د کلنۍ ناستې په نامه ټولنې په ښوونځي کې زده کړې وکړې؛ دغه ښوونځی د روډ آیلنډ په پراویډنس کې کواکر بورډنګ ښوونځی و. یاد ښوونځی د موسی براون په مرسته جوړ شوی و چې د غلامۍ مخالف او همدارنګه د براون پوهنتون یو له بنسټګرو څخه و؛ د دغه ښوونځي نوم په ۱۹۰۴ زکال کې د موسی براون ښوونځي ته واوښت. له فراغت وروسته پراوډنس کرانډل د پلینفیلډ په یوه ښوونځي کې په تدریس لاس پورې کړ. دا په ۱۸۳۰ زکال کې باپتېسته شوه. د بورډېنګ ښوونځي تاسیس پروډنس په ۱۸۳۱ زکال کې له خپلې خور المیرا کرانډل سره یوځای د الیشا پېن کور وپېره څو د کانټربري د نجونو بورډنګ ښوونځی تاسیس کړي؛ د ښوونځي د جوړولو غوښتنه د دغې سیمې اشرافي وګړو د نجونو د روزلو په موخه کړې وه. هغې د خپلې خور او یوې خدمتکارې په مرسته شاوخوا ۴۰ ماشومانو ته د جغرافیې، تاریخ، صرف او نحوې، حساب او لیک لوست په ګډون د بېلابېلو موضوعاتو اړوند زده کړې ورکولې. د دغه ورځني او شپني ښوونځي د مدیرې په توګه، پروډنس کرانډل د ځوانو نجونو د روزنې په برخه کې بریالۍ وګڼل شوه او یاد ښوونځي د ۱۸۳۲ زکال تر سپټمبر میاشتې پورې بشپړه وده وکړه. وروسته کلونه فرانسېس الکساندر د ۱۸۳۴ زکال په اپرېل میاشت کې د کرانډل یو لوی انځور رسامي کړ؛ ده دغه چاره د ویلیام ګاریسون په وړاندیز ترسره کړه چې د غلامۍ ضد له بېلابېلو ټولنو څخه یې پیسې راغونډې کړې وې. له دې چارې وروسته دا اړ شوه څو په یو لړ غونډو کې د ګډون په موخه بوسټون ته ولاړه شي، چېرې چې نوموړې هره شپه د غلامۍ ضد ډلو د ناستو په محور واوښته. همدا و چې په بوسټون کې غلامۍ ضد ډلو دا د غلامۍ د له منځه وړو د آرمان واقعي اتله بلله. کرانډل د ۱۸۳۴ زکال په اګست میاشت کې له کشیش کالوین فیلئو سره واده وکړ چې د کانکټیکاټ په کانټربري کې باپتېست وزیر و. دوی دواړو وروسته له هغه ماساچوستس ته کډه وکړه چې له کانټربري څخه وتښتېدل؛ له دې وروسته یې په نیویارک، روډ ایلنډ او ایلینوی کې هم ژوند وکړ. کرانډل د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې په خوځښت کې فعاله وه او همدارنګه یې د ایلینوی په لاسال ښارګوټي کې یو ښوونځی اداره کاوه. دا په ۱۸۴۲ زکال کې وروسته له هغه له فیلئو څخه جلا شوه چې د هغه فزیکي او اروايي روغتیایي وضعیت ورته ستونزه جوړونکی شو. نوموړی د ۱۸۷۴ زکال پر مهال په ایلینوی کې مړ شو. د مېړه له مړینې وروسته، کرنډال له خپل ورور حزکیا سره د ۱۸۷۷ زکال پر مهال د کانزاس ایلک فالز سیمې ته کډه شوه او دلته یې بیا ورور د ۱۸۸۱ زکال پر مهال ومړ. په ۱۸۸۶ زکال کې د هغې یوه لیدونکي نوموړې د داسې ملي شهرت لرونکې په توګه توصیف کړې چې کور یې له پریمانه کتابونو ډک دی او له هغې څخه یې داسې نقل کړی:زما ټول ژوند په مخالفت کې تېر شو. ما هېڅکله ونشو کولای ځانته نږدې داسې یو کس پیدا کړم چې په بشپړ ډول له ماسره موافق وي. آن تر دې چې مېړه مې د بل هر چا په پرتله له ماسره ډېر مخالفت کاوه. هغه ماته اجازه نه راکوله هغه کتابونه ولولم چې ده لوستی وو، خو ما هغه ولوستل. د ټولو اړخونو لیدلوري مې ولوستل او سربېره پر دې مې په علم، دین او انسانیت کې د حقیقت لټون وکړ. ځینې وختونه فکر کوم چې دا به ښه وي زه بل چېرې ژوند وکړم. دلته په ایلک فالز کې زما د اروايي تغذیې لپاره څه شتون نه لري. هېڅ څه، مګر دا چې د کتاب، ورځپاڼې او ... په ډول بهرنیو منابعو ته لاسرسی ومومم. هېڅ عامه کتابتون شتون نه لري، هلته یوازې یو یا دوه کسان شتون لري چې کولای شم ورسره د اوږد مهال لپاره خبرې وکړم. څوک له ماسره لیده کاته نه غواړي او زه بیا فکر کوم چې دوی له ما ویرېږي. فکر کوم چې وزیران ډارېږي او زه د هغوی مذهبي اعتقادات له منځه وړم، دوی خپلو پیروانو ته لارښوونه کوي چې له ماسره اړیکه وه نه نیسي، خو زه کوم اهمیت نه ورکوم. زه ځینې وختونه د معنویت پالنې اړوند خبرې کوم، خو دا تر ډېره معتدلې دي او ځان د نړیوال قضاوت د ټولنې خپلواکه غړې بولم. زه نه غواړم اوس مړه شم. زه غواړم دومره ژوند وکړم چې وکولای شم یو شمېر دغه اصلاحات پلي کړم. په ۱۸۸۶ زکال کې د کانکټیکاټ ایالت د قانون جوړونکې شورا د یوه ګام پر مټ چې لیکوال مارک ټواین په کې اصلي لوبغاړی و د کرانډل ستاینه وشوه او هغې ته په دوامداره بڼه په کال کې ۴۰۰ ډالر اوس مهال شاوخوا ۱۳۰۰۰ ډالر کېږي معاش وټاکل شو. پروډنس کرانډل د ۱۸۹۰ زکال د جنوري په ۲۸مه نېټه د ۸۶ کلنو په عمر په کانزاس کې مړه او له خپل ورور حزکیا سره یوځای په ایلک فالز هدیره کې خښه کړای شوه. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%81%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%86

رالف بانچ

رالف جانسون بانچ زوکړه: د ۱۹۰۴ زکال د اګست ۷مه مړینه: د ۱۹۷۱ زکال د ډسمبر ۹مه نېټه امریکايي سیاست پوه، دیپلمات او د شلمې پېړۍ په نیمايي کې د استعمار د له منځه وړو او د متحده ایالاتو د مدني حقونو د خوځښت مخکښ لوبغاړی و چې د ۱۹۴۰مې لسیزې په وروستیو کې یې د اسرائیلو د موضوع اړوند د منځګړیتوب له امله په ۱۹۵۰ زکال کې د نوبل د سولې جایزه ترلاسه کړه. نوموړی د نوبل د جایزې لومړنی تورپوستی ګټونکی دی، همدارنګه افریقايي نسب لرونکی لومړنی کس دی چې دغه جایزه یې ګټلې. ده د ملګرو ملتونو د سازمان په جوړېدو او لومړني مدیریت کې ونډه لرلې؛ ورته مهال یې د استعمار د له منځه وړو په هڅو او همدارنګه د ملګرو ملتونو په ګڼ شمېر سوله ساتو عملیاتو کې برخه اخیستې ده. بانچ د ۱۹۴۴ زکال پر مهال په ډامبارټن اوکس کنفرانس او همدارنګه یې په ۱۹۴۵ زکال کې د سانفرانسېسکو په کنفرانس کې برخه لرله چې د ملګرو ملتونو د منشور مسوده یې وړاندې او د ملګرو ملتونو سازمان یې په رسمي ډول تاسیس کړ. له دې وروسته یې د ۱۹۴۶ زکال پر مهال د ملګرو ملتونو د عمومي اسمبلۍ په لومړنۍ غونډه کې د متحده ایالاتو په پلاوي کې خدمت وکړ؛ ورته مهال د ملګرو ملتونو د قیمومیت د برخې مشر وټاکل شو او د استعمار د له منځه وړو په موخه یې ګڼ شمېر ستونزو او مسئولیتونو ته اوږه ورکړه. بانچ په ۱۹۴۸ زکال کې منځني ختیځ ته د منځګړي په توګه ولېږل شو او هلته یې د مصر او اسرائیلو ترمنځ د اوربند اړوند مذاکره وکړه. ده په دغه چاره کې د بریا له امله د ۱۹۵۰ زکال د نوبل د سولې جایزه ترلاسه کړه. بانچ په ملګرو ملتونو کې خدمت ته دوام ورکړ او د سینا ۱۹۵۶ زکال، کانګو ۱۹۶۰ زکال، یمن ۱۹۶۳ زکال، قبرس ۱۹۶۴ زکال او بحرین ۱۹۷۰ زکال په کړکېچونو کې یې د ملګرو ملتونو په استازولۍ کار وکړ چې په مستقیم ډول د دغه سازمان عمومي منشي ته ځواب ویونکی و. هغه په منځني ختیځ کې د اوبو د سرچینو اړوند د څېړنیزو ډلو مشري هم پر غاړه لرله. د ۱۹۵۷ زکال پر مهال په سیاسي چارو کې د ملګرو ملتونو د عمومي منشي د مرستیالۍ څوکۍ ته ورسېد او اصلي دنده یې هم سوله ساتنه وه. ده په ۱۹۶۵ زکال کې د پاکستان او هند له جګړې وروسته د دواړو هېوادونو ترمنځ د اوربند څارنه وکړه. بانچ د ۱۹۷۱ زکال په جون میاشت کې له ملګرو ملتونو تقاعد شو او شپږ میاشتې وروسته ومړ. د ۱۹۶۳ زکال پر مهال د متحده ایالاتو ولسمشر جان اف. کنېډې د متحده ایالاتو د آزادۍ ولسمشریز مډال ورکړ. په ملګرو ملتونو کې هم ده دومره شهرت وموند چې د ابنوی په نامه مجلې هغه د شلمې پېړۍ په لومړۍ نیمايي کې تر ټولو بانفوذه افریقايي الاصله امریکايي وباله؛ ورته مهال نوموړی په متحده ایالاتو کې دننه او له هغه ځایه بهر د نږدې یوې لسیزې لپاره د نړۍ مشهور افریقايي الاصله امریکايي و. علمي ژوند بانچ د سیاسي علومو له برخې څخه په ۱۹۲۸ زکال کې د ماسټرۍ او په ۱۹۳۴ زکال کې د دوکتورا سند ترلاسه کړ، په داسې حال کې چې همهاله یې د هوارډ پوهنتون د سیاسي علومو په پوهنځي کې تدریس کاوه چې له تاریخي پلوه دا تور پوستو ته اړوند پوهنتون و. دغه مهال معمول چاره وه چې د دوکتورا زده کړیالان د خپل پای لیک له لیکلو وړاندې تدریس ته مخه کړي. نوموړی لومړنی افریقايي و چې له یو امریکايي پوهنتون څخه یې د سیاسي علومو دوکتورا واخیسته. د هغه د دوکتورا پای لیک چې په توګولنډ او ډاهومي کې د فرانسویانو د ادارې په موضوع لیکل شوی و، د هاروارډ پوهنتون د دولتدارۍ د څانګې څخه یې د تطبیقي سیاستونو اړوند د غوره پای لیکونو ټوپان نومې جایزه ترلاسه کړه. په دغه پای لیک کې د ملتونو د ټولنې د قیمومیت سیسټم ارزول شوی و او استدلال یې کړی و چې دغه ډول سیسټم د رسمي سترواکۍ د جوړولو له سیسټم سره کوم ځانګړی توپیر نه لري. ده له ۱۹۳۶ زکال څخه تر ۱۹۳۸ زکال پورې انسان پوهنه انټروپولوژي ولوسته او د ایلینوی د ایوانسټون سیمې په نارت وېسټرن پوهنتون، د لندن په اقتصادي ښوونځي او وروسته یې هم د سویلي افریقا په کېپ ټاون پوهنتون کې له دوکتورا وروسته څېړنېزې چارې ترسره کړې. هغه خپل لومړنی کتاب په ۱۹۳۶ زکال کې خپور کړ چې د نړیوال نژادي لیدلوري تر عنوان لاندې و؛ ده په خپل دغه اثر کې استدلال کړی و چې نژاد یو ټولنیز مفهوم دی او په اغېزمنه توګه د احساساتو د پارولو، هغو ته د منطقي لیدلوري ورکولو او همدارنګه د ډله ئیزو تبعیضونو د ودې په موخه کارول کېږي. بانچ په ۱۹۴۰ زکال کې د سویډني ټولنپوه ګونار میرډال د مخکښ همکار په توګه په متحده ایالاتو کې د نژادي تحریک کوونکو مواردو اړوند څېړنه کې برخه واخیسته؛ دغه څېړنه د امریکايي مسئله: د تورپوستو ستونزه او معاصره دیموکراسي تر عنوان لاندې ترسره شوه. بانچ د څه باندې دوه لسیزو لپاره ۱۹۲۸ ۱۹۵۰ زکال د هوارډ پوهنتون د سیاسي علومو د پوهنځي د مشر په توګه خدمت وکړ او همدلته یې تدریس هم کاوه. ورته مهال نوموړي په نړیوالو اقتصادي سیسټمونو او نړیوالو اړیکو باندې د نژاد پالنې او امپریالېزم د اغېز اړوند په خپلو څېړنیزو چارو سره د هوارډ پوهنتون د نړیوالو اړیکو له پوهنځي سره همکاري لرله. بانچ په ۱۹۵۰ زکال کې د متحده ایالاتو د فلسفي ټولنې غړی وټاکل شو. دغه ټولنه په ۱۷۴۳ زکال کې تاسیس شوې وه، خو بانچ یې لومړنی تورپوستی غړی و. نوموړي له ۱۹۵۳ زکال څخه تر ۱۹۵۴ زکال پورې د امریکا د سیاسي علومو د ټولنې د مشر په توګه کار وکړ. سربېره پر دې نوموړي د هاروارډ پوهنتون ۱۹۶۰ ۱۹۶۵ زکال او د نړیوالو زدکړو د انستیتیوت د علمي پلاوو د غړي او همدارنګه د اوبرین کالج، لینکولن پوهنتون او نیو لینکولن ښوونځي د متولي په توګه خدمت وکړ. د دویمې نړیوالې جګړې کلونه بانچ له ۱۹۴۱ زکال څخه تر ۱۹۴۳ زکال پورې د جګړې د مهال د اطلاعاتي سروېس د ستراتیژیکو خدمتونو په برخه کې د استعماري چارو اړوند د مخکښ ټولنیز شنونکي په توګه کار وکړ. دی په ۱۹۴۳ زکال کې له دغې دندې څخه د متحده ایالاتو بهرنیو چارو وزارت ته تبدیل شو او الجر هېس ته د اړوند سیمو د چارو د برخې مرستیال وټاکل شو. د هېس د مدیریت پر مهال بانچ د پاسفیک اړیکو د انستیتیوت یو له مشرانو څخه شو. نوموړي د ۱۹۴۵ زکال پر مهال د سانفرانسېسکو په غونډه کې ونډه واخیسته چې د ملګرو ملتونو د جوړولو لپاره د پلان جوړونې لومړنۍ غونډه وه. ملګري ملتونه په ۱۹۴۴ زکال کې هغه مهال چې دویمه نړیواله جګړه مخ پر خلاصېدو وه، بونش په ډامبارټن اوکس کنفرانس کې ونډه واخیسته چې په واشنګټن ډي سي کې د ملګرو ملتونو د جوړولو لپاره د طرحې د ترتیب په موخه جوړ شوی و. نوموړی د ۱۹۴۵ زکال پر مهال د ملګرو ملتونو د منشور په جوړونکې غونډه کې د متحده ایالاتو د پلاوي سلاکار و؛ دغه مهال د ملګرو ملتونو د منشور مسوده ترتیب شوه. ده د متحده ایالاتو له لومړۍ مېرمنې ایلنور روزولټ سره یوځای په ۱۹۴۸ زکال کې د بشري حقونو د نړیوالې اعلامیې په جوړولو او تصویب کې اساسي ونډه لرله. بانچ له افریقايي الاصله امریکایانو څخه وغوښتل څو په ملګرو ملتونو کې دندې ترلاسه کړي. هغه لارښوونه وکړه چې تورپوستي باید لاس په کار شي او په ملګرو ملتونو کې د شته یو شمېر دندو لپاره ځانونه چمتو کړي. د ده په خبره په دغه سازمان کې هر ډول دندې شتون لري او تورپوستي باید هڅه وکړي څو په هره برخه کې ځانته دنده ومومي؛ آن دا چې یو شمېر سازمانونه باید په دغې موضوع باندې سر له اوسه کار پیل کړي. د رالف بانچ: د سولې لیدلوري تر عنوان لاندې د ملګرو ملتونو د سند له مخې نوموړي په ملګرو ملتونو کې د خپل ۲۵ کلن کاري ژوند پر مهال: ... نژاد او عقیدې ته له پام پرته ټولو ته د مساوي حقونو له شتون دفاع کوله. هغه له ټولو وګړو سره په ښېګڼو کولو او همدارنګه دې باندې چې په انساني اړیکې کې هېڅ نه حل کېدونې ستونزه شتون نه لري، باور درلود. بانچ د ملګرو ملتونو د قیمومیت د شورا له لارې په افریقا او آسیا کې د پخوانیو استعماري سیسټمونو په له منځه وړو او همدارنګه له جګړې وروسته دوره کې د نوو راولاړو شوو ملتونو د خپلواکیو پر بنسټ نړیواله صحنه د یوه چټک بدلون لپاره چمتو کړه. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%AA%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF%20%D9%88%DA%93%20%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8D%20%D8%A7%DA%93%D9%88%D9%86%D8%AF%20%D8%A8%D8%AD%D8%AB

د تجدید وړ انرژۍ اړوند بحث

د تجدید وړ انرژۍ په برخه کې پالیسي جوړونکي تر ډېره پورې د هغو د فرصتونو او محدودیتونو اړوند بحثونه کوي. د باد او لمر په څېر یو شمېر منابعو څخه د تجدید وړ برېښنا تولید ډېری مهال د هغو په تولیدي کچه کې د بدلون او یا هم تناوب له امله له نیوکو سره مخ کیږي. د انرژۍ نړیوال اژانس څرګنده کړې چې د هغو اهمیت د تجدید وړ انرژیو د نفوذ یا پراختیا په څېر یو شمېر عواملو ته اړوندیږي. ورته مهال د بادي برېښنا د تولید په سیمو کې د بصري او یو شمېر نورو اغېزو اړوند اندېښنې شتون لري، له همدې امله هم ځینې مهالونه د سیمې اوسېدونکي د دغه ډول مراکزو د جوړولو پر وړاندې درېږي او د چارو مخنیوی یې کوي. په متحده ایالاتو کې د کېپ واینډ پروژه هم څو کاله د ورته لاملونو له امله وځنډېده. ورته مهال د نورو سیمو خلکو بیا د هغوی په پرتله تر ډېره مثبت لیدلوری درلود، همدا و چې په دغه ډول سیمو کې بیا د بادي برېښنا د تاسیساتو چارې مخ پر وده وې. د ښاري شورا د یوه غړي په خبره نږدې ټول سیمه ئیز وګړي باوري دي چې په سکاټلنډ کې د بادي برېښنا ارډروسن نومو تاسیساتو د سیمې په پرمختګ کې ونډه لرلې ده. له دې ټولو اندېښنو سره بیا هم د تجدید وړ انرژیو بازار وده لرلې. ورته مهال د تېلو لوړې بیې، د تېلو پرېمانه تولید او هغه ملاتړیز دولتي اقدامات چې د تجدید وړ انرژۍ په برخه کې اسانتیاوې رامنځته کوي د اقلیمي بدلونونو اړوند اندېښنې یې دوه چنده کړې دي او ورته مهال یې د دغه ډول برېښنا تولید هم سوداګریزې بڼې ته اړولی دی. په دغه صنعت کې نوو دولتي لګښتونو، مقرراتو او پالیسیو د هغو له پرمختګ سره مرسته کړې چې پر مټ یې یاد صنعت د ۲۰۰۹زکال د اقتصادي کړکېچ پر مهال له نورو سکتورونو څخه غوره حالت درلود. د تجدید وړ انرژۍ تعریف د انرژۍ نړیوال آژانس تجدید وړ انرژي په داسې توګه تعریف کوي چې له داسې طبیعي بهیرونو څخه تولیدېږي چې په دوامداره توګه بېرته بشپړېږي. دغه ډول انرژي په بېلابېلو ډولونو سره په مستقیم ډول له لمر یا د ځمکې لاندې له تولید کېدونکې تودوخې څخه سرچینه اخلي. په دغه تعریف کې له لمر، باد، سمندرونو، اوبو، بایوګاز، د ځمکې لاندې د تودوخې له منابعو، بایو تېلو او همدارنګه د تجدید وړ منابعو د هایدروجن څخه تولید کېدونکې برېښنا او تودوخه شاملېږي.د تجدید منونکې انرژۍ سرچینې د انرژۍ د نورو سرچینو پر خلاف چې یوازې په یو شمېر محدودو هېوادونو کې شتون لري په ډېری جغرافیايي سیمو کې شته دي. چاپېریالي، ټولنیز او قانوني ملاحظات د تجدید وړ انرژۍ ټکنالوژي په پام وړ کچه چاپېریالي ښېګڼې لري. د ډبرو د سکرو او طبیعي غازو پر خلاف هغه کولای شي برېښنا او د سون امکانات د پام وړ کچې کاربن ډای اکساید او هغه ډول ګلخانه یي ګازونو له خپراوي پرته تولید کړي چې له اقلیمي بدلونونو سره مرسته کوي. له دې سره اوس مهال څرګنده شوې چې د ځینو بایو سون توکو څخه په هغه کچه ګلخانه یي ګازونه نه تولېد کیږي په کومه کچه چې وړاندې یې پخلی کېده؛ هماغه ډول چې د بایون سون توکو له ګټنې څخه د غیرمستقیمو ځمکنیو بدلونو اړوند مقاله کې ورته نغوته کیږي. تجدید وړ انرژۍ ته انتقال د فلزاتو د استخراج په څېر له نه تجدید کیدونو منابعو سره اړیکه لري. د فوټوولټیک تختو، بادي توربینونو او بټریو تولید په لویه کچه کمیابو عناصرو ته اړتیا لري. په داسې حال کې چې دغه توکي په ځنګلونو او خوندي ساتل کېدونو سیمو کې استخراج کیږي، خو بیا هم په پام وړ کچه ټولنیزې او چاپېریالي اغېزې لري. په ۲۰۲۰ زکال کې د تجدید وړ انرژۍ د اړتیا وړ توکو لرونکې ۱۶٪ برخه معدني سیمې په وحشي طبیعت کې وې، له همدې امله د یو ټن کمیابه عناصرو تولید ۲۰۰۰ ټنه زهري اضافي مواد تولید کول. له دې امله چې کمیابه عناصر له راډیو اکټیو موادو توریم، یورانیم او راډیم سره یوځای شتون لري نو په دغه ډول کمیابه عناصرو لرونکو خاورو کې استخراج په لاندنیو سطحو کې د اضافه راډیو اکټیو موادو د تولید لامل ګرځي. ورته مهال د ښکلا پېژندنې له مخې د لمریزې او بادي برېښنا دواړو سرچینې له نیوکو سره مخ دي. په داسې حال کې چې د دغو تجدید وړ منابعو د ټکنالوژۍ د کارونې په موخه اغېزمنې او نه مزاحمت کوونکې کړنلارې هم شتون لري: د لویو لارو په اوږدو کې د برېښنا تولید کوونکې ثابتې لمریزې تختې د صوتي موانعو د جوړونکو په توګه کار ورکولای شي؛ همدارنګه پوښلې لارې، پارکېنګونه او د کورونو بامونه هم کارول کېدای شي؛ د امورف فوټوولټیک تختو څخه بیا د کورونو د کړکیو په توګه هم ګټنه کېدای شي چې همهاله انرژي هم تولید کړي. د تجدید وړ انرژۍ ملاتړي همدارنګه استدلال کوي چې د ښکلا پېژندنې له مخې معاصرې بنسټیزې چارې لا هم د نور ځای نیونکو لارو څخه کم ځایګی لري، خو ډېری منتقدین بیا دغه چاره لا لرې بولي. د اوبو برېښنا د ۲۰۱۵ زکال د شمېرو له مخې د اوبو برېښنا د ټولې نړۍ د برېښنا ۱۶.۶٪ برخه جوړوي چې د تجدید وړ انرژۍ ۷۰٪ برخه کیږي. د اوبو د برېښنا یوه لویه ګټه داده چې د راتلونکې تقاضا په موخه په بالقوه بڼه تولیدي وړتیا لرلی شي. هغه مهال چې دغه ډول برېښنا د لمر او باد د برېښنا په څېر متناوبو منابعو سره یوځای وکارول شي بیا نو د برېښنا یوه ثابته سرچینه ترې جوړیږي. په نورو ګټو کې یې د سون توکو د تولید په نسبت اوږد عمر، لږ عملیاتي لګښت او همدارنګه د هغو د اوبو له زیرمې څخه نورې ګټنې شاملېږي. په هغو سیمو کې چې د طبیعي اوبو جریان نه لري، په پمپ کېدوني ډول د اوبو زیرمه کوونکي تاسیسات هم د برېښنا ثابته منبع ګرځېدلی شي. په ټولیزه توګه د اوبو پر مټ تولید کېدونکې انرژي د فوسیلي سون توکو یا اټومي موادو پر مټ د تولید کېدونکې برېښنا په نسبت ډېره ارزانه ده او همدارنګه یې اړوندې سیمې بېلابېل صنعتونه ځانته جلب کوي. پخلی کیږي چې کاناډا د اوبو پر مټ د تولید کېدونکې برېښنا ۱۶۰ زره مېګاواټه نه کارول شوی پتانشیل لري. ورته مهال د برېښنا بندونه او د اوبو عادي زیرمې یو شمېر زیانونه هم لري. په دغو کې له هغو سیمو څخه د وګړو بې ځایه کېدل شامل دی چې په کې د ورته بندونو د جوړولو پلانونه شتون لري، د جوړېدو پر مهال یې په پام وړ کچه کاربن ډای اکساید خپرېږي، د بند د سېلابي کېدو په حالت کې د اوبو او الوتونکو مرغانو اکو سیسټم اخلال کیږي، د سبوتاژ کېدو او ترهګرۍ ښکار ګرځېدلی شي او په نادرو مواردو کې د بند د دیوال په نړېدو د فاجعې احتمالات هم له ځانه سره لري. ګټې اقتصادي ګټې اوبه د برېښنا یوه انعطاف منونکې سرچینه ده، ځکه چې په ډېرې چټکۍ سره کېدای شي د هغو تولیدي ظرفیت کنټرول او د تقاضا له کچې سره همغږی شي. د برېښنا د یوه بند جوړېدل نږدې په هماغه کچه لګښت غواړي څومره چې د طبیعي ګازو یا د ډبرو د سکرو په استخراج کې ورته اړتیا ده او سربېره پر دې کومو ځانګړو وارداتو ته اړتیا نه لري. د ۱۰ مېګاواټو څخه د لوړو ظرفیت لرونکو بندونو د جوړېدو لګښت په ساعت کې د کیلوواټ پر حساب له دریو څخه تر پنځو امریکايي سنټو ته اړتیا لري. د اوبو د برېښنا تولید کوونکي تاسیسات له اقتصادي پلوه اوږد عمر لري چې آن یو شمېر یې له ۵۰ کلونو را نیولې تر ۱۰۰ کلونو پورې فعال پاتې کیږي. د کاري قوې لګښت یې هم کم دی ځکه چې ډېری چارې یې په اتومات بڼه مخته ځي او د عملیاتو پر مهال ډېر لږ پرسونل ته اړتیا لري. صنعتی ګټنه په داسې حال کې چې د اوبو پر مټ د برېښنا تولید کوونکې ډیری پروژې عامه برېښنا تامینوي، خو یو شمېر یې بیا د ځانګړو صنعتي موخو لپاره جوړ شوي دي. دغه ډول ځانګړي تاسیسات تر ډېره پورې د المونیمي الکترولیتونو د کارخونو لپاره جوړېږي چې په پریمانه کچه برېښنا ته اړتیا لري. په متحده ایالاتو کې لوی کولي بند وړاندې له دې چې له دویمې نړیوالې جګړې وروسته د صنعتي موخو سربېره وګړو ته برېښنا برابره کړي د واشنګټن په بلینګهام کې یې د الکوا د المونیمو کمپنۍ ته برېښنا برابروله چې د جګړې پر مهال یې د الوتکو د تولید مسئولیت پر غاړه درلود. په سورینام کې د بروکوپونډو بند هم د یادې کمپنۍ د المونیمو صنعت ته د برېښنا د برابرولو په موخه جوړ شوی دی. په نیوزلنډ کې بیا د ماناپوري په نامه د برېښنا بند په ټیوای پاینټ کې د المونیمو ویلې کوونکو کارخونو ته د برېښنا د برابرولو په موخه جوړ شوی دی. په اقلیمي بدلونونو کې لږ اغېز له دې امله چې د اوبو پر مټ د برېښنا تولید کوونکي بندونه فوسیلي سون توکو ته اړتیا نه لري، په مستقیم ډول کاربن ډای اکساید یا نور ککړونکي غازات نه تولید کوي. په داسې حال کې چې د سیمټو د تولید او همدارنګه د پروژې د چارو پر مهال کاربن ډای اکسایډ تولید کیږي خو دغه کچه کاربن ډای اکساید د فوسیلي سون توکو څخه د برېښنا د تولید پر مهال د تولید کېدونکې کچې کاربن ډای اکسایډ له ډېرې لږ برخې سره برابریږي. د یوې څېړنې له مخې د اوبو پر مټ د برېښنا تولید د انرژۍ د بلې هرې سرچینې په پرتله په ډېره لږ کچه ګلخانه یي ګازونه تولید کوي او همدارنګه ډېرې لږ بهرنۍ اغېزې لري. د دغه مواردو له مخې دویم ځایګی د باد پر مټ برېښنا لرې چې ورپسې په نوبت سره اټومي انرژي او لمریزه انرژي ځای لري. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%87%20%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87%20%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%88%20%DA%A9%DB%90%20%D8%AA%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF%20%D9%88%DA%93%20%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%D9%8A

په متحده ایالاتو کې تجدید وړ انرژي

د متحده ایالاتو د انرژۍ د ادارې د معلوماتو له مخې، په ۲۰۲۲ زکال کې د متحده ایالاتو د ټولې اړتیا وړ برېښنا د تولید ۸.۴٪ برخه د تجدید وړ انرژۍ له منابعو تولید کېده چې د ټولیز تولید له مخې یې موثریت ۲۱٪ وو. ورته مهال له ۲۰۱۹ زکال راوروسته بادي برېښنا د دغه هېواد د تجدید وړ انرژۍ لویه برخه جوړوي. په ۲۰۲۲ زکال کې د باد پر مټ په ساعت کې ۴۳۴ تېراواټه برېښنا تولید کېده چې د ټول هېواد د برېښنا ۱۰٪ او د ټولې تولید کېدونکې تجدید وړ انرژۍ ۴۸٪ برخه یې جوړوله. د ۲۰۲۳ زکال تر جنوري میاشتې پورې د دغه هېواد د بادي برېښنا د تولید ظرفیت ۱۴۱.۳ ګېګاواټه ته ورسېد. د ۲۰۲۳ زکال په لومړیو دریو میاشتو کې تکزاس د بادي برېښنا د تولید په برخه کې له مخکښو ایالتونو څخه و چې له هغه وروسته آیووا او اوکلاهاما ځای درلود. د اوبو پر مټ تولید کېدونکې برېښنا بیا د دغه هېواد د تجدید وړ انرژۍ د تولید له مخې دویم ځایګی لري چې له ۲۰۲۲ زکال راهیسې د ټول هېواد د تولید کېدونې برېښنا ۶.۲ سلنه او د تولید کېدونکې تجدید وړ برېښنا ۲۹٪ برخه جوړوي. په دې سره متحده ایالات له چین، کاناډا او برازیل څخه وروسته د اوبو پر مټ د برېښنا تولید کوونکی څلورم مخکښ هېواد دی. لمریزه برېښنا هم د دغه هېواد د برېښنا په تولید کې پام وړ ونډه لري؛ د دغه هېواد د لمریزې برېښنا تاسیسات د ۱۱۱.۶ ګېګاواټه برېښنا د تولید ظرفیت لري چې په ۲۰۲۲ زکال کې یې د دغه هېواد د ټولې تولید کېدونکې برېښنا ۳.۴٪ برخه تولید کوله په داسې حال کې چې په ۲۰۲۱ زکال کې دغه کچه ۲.۸٪ وه. له ۲۰۲۰ زکال راهیسې د دغه هېواد څه باندې ۲۶۰ زره وګړي د برېښنايي انرژۍ په صنعت کې بوخت دي او ۴۳ ایالتونه هم له هغو مېترونو ګټنه کوي چې اضافه تولید کېدونکې برېښنا په عمومي برېښنا کې ورګډوي. د متحده ایالاتو د لمریزې برېښنا په لویو تولید کوونکو سټېشنونو کې د مونټ سېګنال سولر ۶۰۰ مېګاواټه او سولر سټار ۵۷۹ مېګاواټه په نومونو سټېشنونه شامل دي. له هغه مهال راهیسې چې متحده ایالات د سولر ون پروژې پر مټ د لمریزې حرارتي انرژۍ په برخه کې مخکښ شول؛ همدغه ډول څو نور سټېشنونه یې هم جوړ کړل. د دغه هېواد د لمریزې حرارتي انرژۍ تر ټولو لوی سټېشن د ایوانیا لمریزې برېښنا تاسیسات ۳۹۲ مېګاواټه دي چې د لاس وېګاس سوېل لویدیځ ته موقعیت لري ورته مهال د کالیفورنیا په موجاوي دښته کې نور ورته تاسیسات لري چې د ۳۵۴ مېګاواټه انرژۍ د تولید وړتیا لري. د تجدید وړ انرژۍ په نورو سرچینو کې یې د ځمکې د تودوخې څخه ګټنه شاملېږي چې په شمالي کالیفورنیا کې یې د ګیزرز په نامه تاسیسات د ځمکې د تودوخې څخه د ګټنې په برخه کې د نړۍ تر ټولو لوی تاسیسات دي. د متحده ایالاتو د پخواني ولسمشر بارک اوباما په خبره د تجدید وړ انرژۍ پراختیا او د هغو موثریت په متحده ایالاتو کې د انرژۍ د اکتشاف د نوي عصر څرګندويي کوي. ولسمشر اوباما د ۲۰۰۹ زکال د فبروري په ۲۴مه د کانګرس ګډې غونډې ته د وینا پر مهال په راتلونکو دریو کلونو کې د تجدید وړ انرژۍ له منابعو څخه د برېښنا په تولید کې د درې چنده زیاتوالي غوښتنه وکړه. د تجدید وړ انرژۍ تولید د ۲۰۱۱ زکال په لومړیو دریو میاشتو کې د عطف یوې مهمې نقطې ته ورسېد، هغه مهال چې له دغو منابعو څخه د متحده ایالاتو د ملي انرژۍ د ټولیز تولید ۱۱.۷٪ برخه ۶۶۰ تېراواټه پر ساعت تولید شوه او له ۱۹۹۷ زکال راوروسته یې د لومړي ځل لپاره وکولای شول د اټومي انرژۍ د تولید له کچې ۶۲۰ تېراواټه پر ساعت مخکې شي. په ۲۰۱۲ زکال کې ولسمشر بارک اوباما د خپلې وینا پر مهال د تجدید وړ انرژۍ په برخه کې خپله ژمنه تکرار کړه او د کورنیو چارو وزارت هغې ژمنې ته یې نغوته وکړه چې په ۲۰۱۲ زکال کې به د هېواد په عامه ځمکو کې د ۱۰ ګېګاواټه تجدید وړ انرژۍ د تولید اجازه ورکړي. د بایډن د ولسمشرۍ پر مهال کانګرس دغه موخه تر ۲۰۲۵ زکال پورې ۲۵ مېګاواټه وټاکله. د ۲۰۲۳ زکال له مۍ میاشتې وروسته د ځمکو د مدیریت ادارې داسې پروژې تصویب کړې چې د دغې موخې شاوخوا ۳۷٪ برخه پوره کولای شي. د تجدید وړ برېښنا منابع د اوبو برېښنا د اوبو پر مټ تولید کېدونکې برېښنا تر ۲۰۱۹ زکال پورې د متحده ایالاتو د تجدید وړ برېښنا تر ټولو لویه برخه جوړوله، تر هغه چې بادي برېښنا ترې مخکې شوه. د اوبو پر مټ ۲۵۴.۹ تېراواټه برېښنا تولید کېده چې په ۲۰۲۲ زکال کې یې د ټول هېواد د تولیدي برېښنا ۵.۹۴٪ برخه او همدارنګه د تجدید وړ تولید کېدونې برېښنا ۲۶.۴۸ برخه جوړوله. متحده ایالات له چین، کاناډا او برازیل وروسته د اوبو پر مټ د برېښنا تولید کوونکی څلورم لوی هېواد دی. د دغه هېواد لوی کولي بند په نړۍ کې د اوبو د برېښنا اووم لوی تولید کوونکی بند دی چې پاتې نور شپږ بندونه یې بیا د نړۍ د لویو ۵۰ بندونو په کتار کې ځای لري. په دغه هېواد کې د اوبو پر مټ د تولید کېدونکې برېښنا کچه په کلکه سره د اورښت او د سطحي اوبو په کچه کې د توپیر تر اغېز لاندې ده. ورته مهال د اوبو پر مټ د برېښنا تولید کوونکې پروژې لکه د هوور بند، لوی کولي بند او د ټنسي درې اداره اوس مهال له تر ټولو لویو ودانیزو پروژو څخه بلل کېږي. بادي برېښنا په متحده ایالاتو کې د بادي برېښنا د تولید ظرفیت له ۲۰۰۸ زکال څخه تر ۲۰۱۶ زکال پورې درې چنده زیاتوالی لرلی، په داسې توګه چې هغه مهال یې د دغه هېواد د برېښنا د تولید د ټولیزې کچې ۵٪ برخه جوړوله. د تجدید وړ برېښنا د سرچینې په توګه بادي برېښنا په ۲۰۱۹ زکال کې د اوبو پر مټ د تولید کېدونکې برېښنا څخه زیاته شوه او تر ۲۰۲۲ زکال پورې یې د دغه هېواد د ټولیز تولید ۱۰.۲۵٪ برخه تولید کوله. له ۲۰۱۵ زکال راهیسې په متحده ایالاتو کې د انرژۍ د تولید د نوو تاسیساتو دوه پر درې برخه تاسیسات باد او لمر ته اړوند وو. له همدې امله تر ۲۰۲۳ زکال پورې د متحده ایالاتو د بادي برېښنا د تاسیساتو ظرفیت له ۱۴۱ ګېګاواټه څخه واوښت. تر اوسه پورې یوازې چین له دغې کچې زیات د باد پر مټ د برېښنا تولید لري. د التا په نامه د دغه هېواد د بادي برېښنا د تولید مرکز په متحده ایالاتو کې تر ټولو لوی او په نړۍ کې د جانسو بادي برېښنا د تولید له مرکز څخه وروسته دویم لوی مرکز دی چې د ۱۵۵۰ مېګاواټه برېښنا د تولید ظرفیت لري. په ۲۰۱۵ زکال کې د بادي برېښنا د تولید عملیاتو ۹۰ زره تنه په کار بوخت کړي و. دغه صنعت په لسګونو زرو کسانو ته دنده برابره کړې او په میلیاردونو ډالر اقتصادي ګټه رامنځته کوي. د بادي برېښنا پروژو د سیمه ئیزو مالیاتي بنسټونو پایې پیاوړې کړې دي او همدارنګه یې د کلیوالي ټولنو اقتصاد هغو کروندګرو ته د ثابتو عوایدو د ورتګ پر مټ پر پښو درولی چې په خپلو کروندو کې یې د بادي برېښنا د تولیدي توربینونو نصب کېدو ته اجازه ورکړې ده. په دغه هېواد کې د جنرال الکټریک کمپنۍ د بادي برېښنا د توربینونو لوی تولید کوونکی شرکت دی. بادي برېښنا په ۲۰۱۳ زکال کې د متحده ایالاتو په فدرال بودیجه کې د ۵.۹۳۶ بیلیون ډالرو د تولید لامل ګرځېده چې د برېښنا له تولید څخه د برابرېدونکې بودیجې ۳۷٪ برخه یې جوړوله. متحده ایالات په وچه کې د ۱۰ تېراواټه او په سمندري برخو کې د ۴ تېراواټو په ظرفیت د بادي برېښنا د توربینونو د نصب وړتیا لري. تر ۲۰۳۰ زکال پورې د ۲۰٪ بادي برېښنا تر عنوان لاندې د متحده ایالاتو د انرژۍ د ادارې راپور ښيي چې بادي برېښنا کولای شي د دغه هېواد د برېښنا ۲۰٪ برخه پوره کړي، په دغو کې د ۴٪ سواحلي بادي برېښنا ظرفیت هم شامل کړای شوی دی. ورته مهال دا اضافي شبکې ته اړتیا لري څو برېښنا له باد لرونکو ایالتونو څخه د هېواد نورو برخو ته ورسوي. د ۲۰۱۱ زکال په اګست میاشت کې د ۲۴ ایالتونو د والیانو څخه جوړ ائتلاف د اوباما له دولت څخه وغوښتل څو د بادي انرژۍ د پراختیا لپاره غوره کاري زمینه برابره کړي. لمریزه برېښنا متحده ایالات په نړۍ کې د لمریزې برېښنا له لویو تولید کوونکو هېوادونو څخه دی. دغه هېواد د لمریزې برېښنا د لویو مراکزو د لرلو په برخه که مخکښ هېواد دی او همدارنګه د لمریزې او فوټوولټیک انرژۍ په برخه کې ډېرۍ پراختیاوې د دغه هېواد په ملي کچه څېړنو څخه سرچینه اخلي. د ځمکې له تودوخې اخیستل کېدونې انرژي متحده ایالات د ځمکې له تودوخې څخه د تولید کېدونکې انرژۍ په برخه کې د نړۍ تر ټولو مخکښ هېواد دی. په ۲۰۲۲ زکال کې د انرژۍ د ادارې د معلوماتو له مخې له دغې سرچینې څخه په ساعت کې ۱۶ تېراواټه برېښنا تولید کېږي چې د دغه هېواد د ټولې تولید کېدونکې برېښنا ۰.۳۷٪ برخه جوړوي. د ۲۰۰۷ زکال تر مۍ میاشتې پورې د دغه هېواد په پنځو ایالتونو؛ الاسکا، کالیفورنیا، هاوايي، نوېډا او اوتا کې د دغه ډول برېښنا د تولید مرکزونو شتون درلود، خو اوس مهال په ډېری نورو ایالتونو کې هم شتون لري. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AB%20%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%A7%20%D9%85%DA%A9%20%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%DA%A9

روث هانا مک کورمیک

روث مک کورمیک کورنی نوم یې هانا؛ زوکړه: د ۱۸۸۰ زکال د مارچ ۲۷مه مړینه: د ۱۹۴۴ زکال د ډسمبر ۳۱مه نېټه امریکايي سیاستواله، فعاله او خپرونکې وه. نوموړې په ۱۹۲۸ زکال کې د ایلینوی ایالت د څوکۍ په خپلولو سره د یوې دورې لپاره د متحده ایالاتو د استازو په جرګه کې خدمت وکړ. هغې له ایلینوی څخه د متحده ایالاتو د سنا جرګې ته د ځان د نوماند کولو له چانس څخه ګټه وه نه کړه. ورته مهال د جمهوري غوښتونکي ګوند په پیلنیو ټاکنو کې برحاله سناتور چارلز اس. ډنین ته په ماتې ورکولو سره له یو لوی ګوند څخه سنا ته نومانده شوه، خو په عامه ټاکنو کې یې ماته وخوړه. یوه لسیزه وروسته نوموړې لومړنۍ ښځینه وه چې د ولسمشریزو ټاکنو لپاره یې د یو نوماند ټاکنیزې مبارزې مدیریت کړې، خو د هغې نوماند توماس اډمونډ ډیوي ونشو کولای له ګوند څخه د نوماندۍ چانس ترلاسه کړي. سیاست د ماشومتوب له مهاله د مک کورمیک د ژوندانه برخه وه. دا د سیاستوال او سناتور مارک هانا لور وه چې د ولسمشر ویلیام مک کینلي په ټاکنه کې یې پام وړ رول درلود. مک کورمیک خپل پلار ته په کتو سیاست زده کړ او له دغو څخه یې بیا د ښځو لپاره د رایو د حق او همدارنګه د ښځو د کاري شرایطو د ښه کېدو په څېر موخو لپاره په مبارزه کې کار واخیست. مک کورمیک د ۱۹۱۳ زکال پر مهال په ایلینوی کې ښځو ته د رایو د جزیي حق د ورکړې د قانون په تصویب کې اساسي ونډه لرله؛ د دغه قانون له مخې ښځو کولای شول د شاروالۍ په ټاکنو او ولسمشریزو ټاکنو کې رایه ورکړي. دې له دوه سیاستوالو؛ له سناتور میډیل مک کورمیک او د هغه له مړینې وروسته د استازو د جرګې د غړي البرټ ګالاټین سیمز سره واده وکړ. مک کورمیک په لوړه کچه سیاستونو کې ښځو ته د شته نوو فرصتونو څخه د ګټنې په موخه کافي شهرت، مخینه او هوډ درلود. هغې د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتونکو او همدارنګه د جمهوري غوښتونکي ګوند د ویاندې په توګه د ګوندي ښځو لپاره سیاسي چارې لا جذابې کړې. د مک کورمیک هڅې یوازې سیاست ته محدودې نه وې. دې د خپل ژوند په اوږدو کې له کرهڼې سره علاقه لرله. له همدې امله یې په ایلینوی، نیومکسیکو او کلراډو کې کرهڼیزې ځمکې لرلې او د هغو اداره یې کوله. ورته مهال یې څو اخبارونه او نشریې هم لرلې. لومړنی ژوند او کورنۍ روث هانا د ۱۸۸۰ زکال د مارچ په ۲۷مه نېټه د اوهایو په کلیولنډ کې وزیږېده. دا د جمهوري غوښتونکي سوداګر او سیاستوال مارک هانا او شارلوټ اګوستا هانا کورنی نوم یې روډز دریمه ماشومه وه. مور یې په ورمونټ کې د ډبرو د سکرو او اوسپنې د کان ویستونکو له یوې بډایې کورنۍ څخه وه. هغې وروسته له هغه چې پلار یې د پنځه کلنۍ په عمر یو آس په ډالۍ کې ورکړ آس زغلونه یې پیل کړه. هانا د آس په زین باندې د ناستې پر ځای چې هغه مهال نجونو هماغه ډول په آس سورلي کوله د هلکانو په څېر په آس سپرېده. دې د کلیولنډ په هاتاوې براون ښوونځي، د نیویارک په ډابس فېري کې په ماسټر نومي ښوونځي او د کانکټیکاټ د فارمینګټون سیمې په مېس پورټرز ښوونځي کې زده کړې وکړې. هانا د ۱۶ کلنۍ په عمر تکړه آس زغلونکې وه، خو هېڅکله یې د آس زغلونې جامې نه اغوستې. ویل کېږي چې دې ځانته خپلواکه روحیه لرله. هغه عملي ټوکه چې دې په مک کېنلي کې ترسره کړه، وه یې ښووله چې په یوازې ځان یې یوه وحشي پیشو وژلې او دغه موضوع لامل وګرځېده څو ټول وپوهېږي چې دا له ښکار سره ډېره لېوالتیا لري. د ښوونځي له بشپړولو وروسته واشنګټن ډي سي ته ولاړه څو د خپل پلار د سکرټرې په توګه کار وکړي؛ دغه مهال د دې پلار له اوهایو څخه د متحده ایالاتو سناتور و. د هغې په چارو کې د سنا له غونډو څخه د یاددښتونو لیکل شامل وو. یو ځل یې پلار د سهارنۍ پر مهال په واشنګټن ډي سي کې سیاستوال مېلمانه کړل څو هانا له سیاسي مخکښانو سره بلده شي؛ په دغو مېلمنو کې ولسمشران مک کېنلی او ټیوډور روزولټ هم شامل وو. هغې د کلیولنډ، واشنګټن ډي سي او شیکاګو په ټولنیزو کړیو کې پریمانه شهرت درلود. له دې سره چې دا یوې بډایې کورنۍ ته اړوند وه، خو هېڅکله یې خپل ملګري د هغوی د ټولنیز ځایګي له مخې نه ټاکل. وروسته ژوند مک کورمیک او سیمز له واده وروسته لوس بوبلانوس ته کډه شول، دا په البوکرکي کې ۸۰۰ هکټاره کرهڼیزه ځمکه وه. مک کورمیک، جان ګاو میم وګماره څو په دغه کرونده کې شته کور پراخه کړي چې وروسته یې بیا په کې لاکوینټا کلتوري مرکز جوړ کړ؛ په دغه مرکز کې کتابتون، د نڅا سالون، د هنرونو ګالري او د لامبو حوض شتون درلود. سیمز او مک کورمیک د نیومکسیکو یو له هغو بډایو جوړو څخه وه چې له خپلې شتمنۍ څخه یې په څو بشرپالونکو هڅو کې ګټنه وکړه. دوی په ۱۹۳۲ زکال کې سانډیا ښوونځی او په ۱۹۳۸ زکال کې یې د مانزانو په نامه ورځنی ښوونځی تاسیس کړ. مک کورمیک بیا د البوکرکي د کوچني تیاتر دویمه مشره شوه. مک کورمیک د جمهوري غوښتونکي ګوند په سیاستونو کې فعاله پاتې شوه. دا لومړنۍ مېرمن وه چې په ۱۹۳۶ زکال کې یې د جمهوري غوښتونکو د ملي کنوانسیون د مشرۍ پر مهال د دغه کنوانسیون د مشرتابه پلاوي رهبري وکړه. دې په ۱۹۳۷ زکال کې په ایلینوی کې د لبنیاتو تولید کوونکې خپله کرونده وپلورله او پر ځای یې په کلراډو کې د غویانو او پسونو د ساتلو په موخه ۲۵۰ زره اکړه بله کرونده وپېرله. د ۱۹۳۸ زکال په جون میاشت کې د هغې زوی جان میډل هغه مهال ورک شو چې له خپل یو ملګري سره د سانډیا غرونو ته د ختنې په موخه تللی و. د هغه مړی له څو ورځو لټون وروسته په دغو غرونو کې وموندل شو. د زوی له مړینې وروسته یې پښه ماته شوه او له امله یې د دې فعالیتونه محدود شول. د دندې له خوشي کولو اته کاله وروسته نوموړې د ۱۹۴۰ زکال له ولسمشریزو ټاکنو وړاندې سیاست ته د بېرته مخې کولو اعلان وکړ. هغه یوځل بیا په سیاست کې ورګډه شوه او د ۱۹۴۰ زکال پر مهال یې د توماس ډیوي ټاکنیزې مبارزې مدیریت کړې، په دغې چارې سره لومړنۍ هغه مېرمن شوه چې د ولسمشریزو ټاکنو په مبارزو کې یې دغه ډول ونډه لرله. د پښې د جوړېدو پر مهال دې نیویارک ته سفر وکړ او هلته یې خپل اوښی جوزف میډل پیټرسون چې د نیویارک ډایلي نیوز اخبار مسئول مدیر و دې ته متقاعد کړ څو اجازه ورکړي په هغه ماښامنۍ کې برخه واخلي چې ډیوي په کې مېلمه و. مک کورمیک او ډیوی له یو بل سره د ملګرتیا اړیکې جوړې کړې او په دې سره دا د هغه د ټاکنیز کمپاین یو له لومړنیو او پیاوړو ملاتړو څخه شوه. په ګوندي ټاکنو کې د ډیوي له ماتې وروسته نوموړې د جمهوري غوښتونکي ګوند له نوماند وینډل ویلکي څخه ملاتړ اعلان کړ. د ډیوي د کمپاین د له لاسه ورکولو او همدارنګه په یو پوځي روغتون باندې د سانډیا ښوونځي له بدلېدو وروسته دې خپل ډېر وخت په کلراډو کې تېر کړ، چېرې چې یې په خپله کرونده کې په چارو تمرکز وکړ. دې وروسته له هغه چې ډیوي په ۱۹۴۴ زکال کې یوځل بیا د ولمسشریزو ټاکنو نوماند شو هڅه یې وکړه نوموړي ته سیاسي مشورې ورکړي خو ده د دې د انزوا پالنې اړوند له احتیاط څخه کار اخیست. مړینه او میراث مک کورمیک د ۱۹۴۴ زکال په اکتوبر میاشت کې له آس څخه راوغورځېده او اوږې ته یې زیان واوښت. له روغتون څخه له رخصت کېدو لږ وروسته مالومه شوه چې دا د پانکراس د التهاب پانکراتیت په ناروغۍ اخته ده. د دې د پانکراس عملیات د ډسمبر په ۴مه نېټه وشول، خو د ۱۹۴۴ زکال د ډسمبر په ۳۱مه نېټه په شیکاګو کې مړه او مړی یې په البوکرکي کې خښ کړای شو. د تدفین د مراسمو په ورځ یې د درناوي په موخه د البوکرکي د ښار او ښارګوټي ټول کمیسیونونه، د البوکرکي ملي بانک او د مانزانو ورځنی ښوونځی رخصت وو. د مک کورمیک له مړینې وروسته البرټ سیمز خپله څه باندې ۱۲۰۰۰ اکړه ځمکه د البوکرکي اکاډمۍ ته وبخښله. دغې اکاډمۍ بیا په ۱۹۷۴ زکال کې د سیمز او مک کورمیک په نامه د غوره هنرونو یو مرکز پرانیست. د راکفورډ د سوداګرۍ خونې هم له مړینې وروسته نوموړې د شمالي ایلینوي د مشهورو سوداګرو په تالار کې شامله کړه. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%90%D8%B2%D9%85%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%AA

د امپریالېزم نظریات

د امپریالېزم نظریه په نوو ډګرونو کې د کپیټلېزم د پراختیا او د بېلابېلو هېوادونو او اقتصادي نظامونو د نابرابر پرمختګ د درک په موخه هغه تیوریکي کړنلارو ته اشاره لري چې په یو شمېر هېوادونو باندې د نورو د برلاسۍ لامل ګرځي. دغه نظریات د امپریالېزم د اصطلاح له نورو هغو ګټنو سره توپیر لري چې د تاریخ په اوږدو کې د واک غوښتنې او ځمکنۍ پراختیا په برخه کې د سترواکیو عامه لېوالتیا ته اشاره کوي. د امپریالېزم نظریه تر ډېره پورې مارکسېستي اقتصاد ته اړونده ده، خو ډیری نظریې یې د غیر مارکسېستانو له خوا جوړې شوې دي. د اولترا امپریالېزم له پام وړ نظریې پرته د امپریالېزم ډېری نظریې په دې باور دي چې امپریالېستي استثمار د جنګ، استعمار او نړیوالې نابرابرۍ لامل ګرځي. لومړني نظریات مارکس په داسې حال کې چې د امپریالېزم ډېری نظریات له مارکسېزم سره اړوند دي، خو کارل مارکس هېڅکله د امپریالېزم له اصطلاح څخه ګټنه وه نه کړه او دغه نامه ته یې اړونده هېڅ نظریه نه ده لیکلې. ورته مهال ډېری لیکوالان بیا وايي چې د امپریالېزم د راتلونکو نظریاتو نه جلا کېدونکي افکار د مارکس په لیکنو کې شتون لري. د بېلګې په توګه فرانک ریچارډز په ۱۹۷۹ زکال کې دې ته نغوته وکړه چې کارل مارکس له وړاندې څخه په خپل اثر ګروندریسه کې د امپریالېستي دوران وړاندوینه کړې وه. لوسیا پرادلا استدلال کړی چې د نړیوال اقتصاد اړوند د مارکس په نه خپرو شوو لیکونو کې امپریالېزم ته اړوندې یوې بشپړې نظریې شتون درلود. د سود د کچې د کمښت سره د لیوالتیا اړوند د مارکس نظریه په ځانګړې توګه د امپریالېزم د راتلونکو نظریه ورکوونکو لپاره یوه مهمه نظریه وه ځکه چې دا یې توضېح کوله، ولې کپیټلېستي شرکتونه د پراختیا په موخه په دوامداره بڼه زیاتو ګټو لرونکو سیمو ته اړتیا لري. مارکس همدارنګه په ټولیزه بڼه په کپیټلېستي ډول باندې تولید ته د اړتیا او دا چې هغه تل په نوو سیمو کې پراختیا مومي اشاره کړې وه؛ ده همدارنګه لیکلي و چې د پراختیا په حال کې بازار په ټوله نړۍ کې د برژوازي لټون ته اړتیا لري. دا باید هر چېرې ځاله وکړي، هر چېرې مستقر شي او هرې خوا ته اړیکې جوړې کړي. مارکس همدارنګه استدلال کاوه چې د یو شمېر استعماري ټولنو شاته والی یوازې د بهرنۍ مداخلې له مخې توضېح وړ دی. په ایرلنډ کې مارکس استدلال وکړ چې د انګلیسانو ځپلو ایرلنډي ټولنه اړ کړې د کپیټلېزم په مخکني حالت کې پاتې شي. په هند کې یې بیا د سوداګریزې پانګې اړوند نیوکه لرله ځکه چې دغه چاره یې د ټولنیز بدلون مانع بلله، چېرې چې صنعتي پانګې کولای شو مترقي بدلونونه له ځانه سره ولري. د استعماري ټولنو اړوند د مارکس لیکنې تر ډېره پورې د معاصرو مارکسېستانو له خوا د نیمګړتیاوو یا ناسمو وړاندوینو لرونکې ګڼل کیږي، آن په دې حالت کې هم چې ټول یوه خوله وي چې ده د امپریالېزم څخه د راتلونکي درک بنسټ کېښود. هابسون جان اټکینسون هابسون انګلیسي لیبرال اقتصاد پوه و چې امپریالېزم ته اړوندو نظریو یې په مارکسېستي اقتصاد پوهانو په ځانګړې توګه په ولادمیر لینېن، پاول باران او پاول سویزي باندې ډېر اغېز درلود. هابسون په ۱۹۰۲ زکال کې د امپریالېزم د مطالعې : په نامه د خپاره شوي خپل کتاب له امله شهرت وموند؛ ده امپریالېزم د پانګې له انحصاري ودې او له هغو وروسته د کم مصرف له کړکېچ سره اړوند باله. هابسون استدلال کاوه چې په کپیټلېستي هېوادونو کې د انحصار وده لار برابروي چې پانګه په ډېرو لږ لاسونو کې وي چې دا بیا د شتمنۍ په زیرمه کې د زیاتوالی او د اړوندې پانګونې د کمښت لامل ګرځي. د پانګونې په نسبت دغه زیاته زیرمه شوې پانګه د تقاضا د مزمن کمښت لامل ګرځي چې کېدلای شي د پانګونې لپاره د نوو سیمو او یا هم د لوړې تقاضا لرونکو نوو بازارونو په موندلو کنټرول شي. دغه دوه محرکه قوې د خارجي پانګونو د انحصار خوندیتوب او یا هم بهرنیو بازارونو ته د غوره نفوذ موندلو په موخه د موجودو خوندیتوبونو پای ته رسولو ته اړتیا لري او په بهرنیو هېوادونو باندې د الحاق په موخه فشار زیاتوي. له امپریالېزم سره د هابسون مخالفت د هغه د خپل لیبرالېزم او په ځانګړې توګه د ریچارډ کابډن او هربرټ سپنسر د راډیکال لیبرالېزم له مخې څرګندېږي. هغه ادعا کوله چې امپریالېزم لوړ ګواښ او زیات لګښت لرونکې سوداګري ده چې د دیموکراسۍ او اخلاقي اصالت لپاره ډېره بده ده. د ده په خبره امپریالېزم یوازې د څو محدود شمېر کسانو په ګټه دی، نه د ټولو بریتانوي وګړو او نه هم د ډېرو بریتانوي پانګوالو. ده د یوې ځای نیونکې په توګه یوه لومړنۍ کینزي حل لار وړاندې کړه چې پر مټ یې تقاضا په داخلي بازارونو کې د عوایدو او پانګې د جزیي برخې د بیاځلي وېش پر مټ تحریک کېدای شوه. لینېن په داسې حال کې چې لینېن د امپریالېزم اړوند نسبتا کوچنۍ لیکنه کړې او یوازې یې غوښتي چې د هابسون، هیلفرډانګ او بخارین نظریات را لنډ کړي، خو د کپیټلېزم د تر ټولو لوړ پړاو په توګه د امپریالېزم تر عنوان لاندې د لینېن رساله د امپریالېزم د موضوع اړوند تر ټولو اغېزمنه او ډېره لوستل شوې لیکنه ده. د لینېن استدلال د نورو لیکوالانو له استدلالونو سره توپیر درلود، هغه د دې پر ځای چې امپریالېزم د یو شمېر هېوادونو او دولتونو د یو جلا سیاست په توګه وبولي د بېلګې په توګه هماغه ډول چې بوخارین ګڼلی و، امپریالېزم یې د کپیټلېستي پراختیا نوی تاریخي پړاو باله او ټولې امپریالیستي پالیسۍ یې د دغه پړاو ځانګړنې بللې. د هغه پر باور دغه پړاو هغه مهال بشپړېږي کله چې: ۱ د تولید او پانګې تمرکز داسې کچې ته ورسېږي چې نوي انحصارات رامنځته کړي او په اقتصادي ژوند کې ټاکونکی رول ولري ۲ د بانکي او صنعتي شتمنیو ادغام او د مالي پانګې د اساساتو پر بنسټ د یو مالي اولیګارشي جوړېدل ۳ د پانګې صادرات د توکو له صادراتو څخه په جلا توګه ځانګړی اهمیت ومومي ۴ د نړیوالو انحصار غوښتونکو کپیټلېستانو د ډلې جوړېدل چې نړۍ په خپلو کې سره ووېشي ۵ او نړۍ په بشپړه توګه د لویو کپېټلېستي قدرتونو ترمنځ ووېشل شي. د لینېن د دغې رسالې اهمیت په کمونېستي خوځښت کې د هغو د ځایګي له امله د راتلونکو لیکوالانو د بحث موضوع جوړه کړه. د انتوني برېور په څېر یو شمېر لیکوالانو استدلال کاوه چې امپریالېزم یوه عامه طرحه ده او په ناعادلانه توګه د یو مقدس متن په توګه ګڼل شوی، همدارنګه د هغو ډېری استدلالونو لکه د لینېن دغه ادعا چې صنعت د دوام په موخه د پانګې صادراتو ته اړتیا لري ته د هغه د معاصرینو په چارو کې په سمه توګه پراختیا نه ده ورکړل شوې. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87%20%28%DB%B1%DB%B9%DB%B1%DB%B0%20%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D9%84%29

توره جمعه (۱۹۱۰ زکال)

توره جمعه په لندن کې د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې هغه لاریون ته اشاره لري چې د ۱۹۱۰ زکال د نومبر په ۱۸مه نېټه د څه باندې ۳۰۰ میرمنو له خوا د پارلمان تر ودانۍ پورې ترسره شو. دغه نوم له هغو تاوتریخوالو او جنسي تېریو څخه سرچینه اخلي چې د لندن ښار د پولیسو او سیل کوونکو نارینه و له خوا له لاریون کوونکو سره وشول. د ۱۹۱۰ زکال د جنوري میاشتې د عمومي ټاکنو په ټاکنیزو مبارزو کې اچ.اچ اسکوېت لومړي وزیر او د لیبرال ګوند مشر - ژمنه وکړه چې د مصالحې داسې یوه لایحه به جوړوي چې په ملي ټاکنو کې د ښځو ګډون ته لار برابره کړي. هغه مهال چې نوموړي ټاکنې وګټلې بېلابېلو ګوندونو ته اړوند له هغو پارلماني غړو څخه یې یوه کمېټه جوړه کړه چې د ښځو لپاره یې د رایې ورکولو حق غوښت. هغوی داسې یو قانون وړاندې کړ چې کولای یې شو یو میلیون ښځینه په دغه امتیاز کې اضافه کړي. د رایو د حق غوښتنې خوځښت هم له دغه قانون ملاتړ وکړ. له دې سره په داسې حال کې چې د پارلمان غړو له دغه لایحې ملاتړ وکړ او د هغو لومړنۍ او دویمه مسوده یې تصویب کړه، خو اسکوېت هغو ته نور زیات پارلماني مهال ځانګړی نه کړ. د ۱۹۱۰ زکال د نومبر په ۱۸مه نېټه وروسته له هغه چې د استازو د جرګې او د لارډانو د جرګې ترمنځ اړیکې د کلنۍ بودیجې پر سر ترینګلې شوې، اسکوېت د نوو عمومي ټاکنو اعلان وکړ او څرګنده یې کړه چې پارلمان به د نومبر په ۲۸مه نېټه منحل کړي. د ښځو ټولنیزې او سیاسي اتحادیې دغه ګام خیانت وباله او د ویسټ مېنسټر له کاکسټون هال څخه یې تر پارلمان پورې اعتراضي لاریون ترتیب کړ. کتار کتار پولیس او بې شمېره نارینه سیل کوونکي د پارلمان له ودانۍ بهر له دغو درې سوه ښځینه اعتراض کوونکو سره مخ شول؛ دغه اعتراض کوونکې مېرمنې په راتلونکو شپږو ساعتونو کې له بېلابېلو ډولونو تاوتریخوالو سره مخ شوې. ډېری ګډون کوونکو د دغه تاوتریخوالو له جنسي ماهیت څخه شکایت درلود چې په دغو کې د هغوی د سینو نیول او زور کول هم شامل وو. پولیسو څلور نارینه او ۱۱۵ ښځې ونیولې، په داسې حال کې چې راتلونکې ورځ ټول بېرته خوشي شول. د مصالحې کمېټه د دغو پېښو له راپورونو په غصه وه، دوی له ۱۳۵ لاریون کوونکو سره مرکه وکړه او ټولو یې د ښځو پر وړاندې له تاوتریخوالي ډکې چارې بیان کړې. ۲۹ مېرمنو هم په خپلو څرګندونو کې پر دوی د جنسي تېري وویل، خو له دې ټولو سره د عامه څېړنو اړوند غوښتنې د کورنیو چارو د وزیر وینسټون چرچېل له خوا رد شوې. دغه تاوتریخوالي کېدای شي د رایو د دوه حق غوښتونکو د راتلونکې مړینې لامل ګرځېدلي وي. دغه لاریون په کړنلارو کې د بدلون لامل وګرځېد: د ښځو د ټولنیزې او سیاسي اتحادیې ډېری غړو د ورته بل ګواښ سره د مخ کېدو لیوالتیا نه لرله، له همدې امله هغوی د مستقیم اقدام پخوانیو ډولونو لکه په ډبرو ویشتلو او د شیشو ماتولو ته مخه کړه چې د تېښتې فرصت یې برابر کاوه. ورته مهال پولیسو هم په خپلو تاکتیکونو کې بدلون راووړ؛ په راتلونکو لاریونونو کې هغوی هڅه کوله یا ډېر ژر اقدام وکړي او یا هم له صبر څخه کار واخلي. راتلونکې ورځې د نومبر په ۱۸مه نېټه ۴ نارینه او ۱۱۵ ښځې ونیول شوې. راتلونکی سهار هغه مهال چې نیول شوي کسان د باوسټریت د پولیسو محکمې ته راوړل شول؛ څارنوالۍ اعلان وکړ چې د کورنیو چارو وزیر وینسټون چرچېل پرېکړه کړې چې د عامه پالیسۍ له مخې د دغې دوسیې په څېړلو او د چا په محاکمه کولو کومه عامه ګټه نه رامنځته کېږي؛ له همدې امله په نیول شوو کسانو باندې هېڅ ډول تور شتون نه لري. کاترین اي. کلي د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د رایو غوښتونکو له خوځښت څخه د رسنیز پوښښ د څرنګوالي اړوند خپله څېړنه کې څرګنده کړې چې چرچېل د لاریون کوونکو پر وړاندې د تورونو په له منځه وړو یو ضمني اقدام پلی کړ... چې په هغو کې ده د پولیسو د تاوتریخوالو له څېړنو مخه ونیوله. د نومبر په ۲۲مه نېټه اسکوېت اعلان وکړ، که چېرې لیبرال ګوند په راتلونکو ټاکنو کې بېرته واک ته ورسېږي یو ځل بیا به د مصالحې لایحې ته په پارلمان کې وخت ځانګړی کړي. د ښځو ټولنیزه او سیاسي اتحادیه په دې غصه وه چې دغه ژمنه یې د پخواني پارلمان پر مهال یوځل کړې وه او اوس یې بیا کوي؛ له همدې امله ۲۰۰ د رایو حق غوښتونکو د ډاونېنګ سټریټ پر لور لاریون وکړ چې له پولیسو سره لاس ګریوان شول؛ همدا و چې ۱۵۹ ښځینه او ۳ نارینه ونیول شول. راتلونکې ورځ د پارلمان پر وړاندې بل لاریون د پولیسو په شتون کې وشو چې ۱۸ لاریون کوونکي په کې ونیول شول. د نومبر په ۲۲مه او ۲۳مه نېټه باندې د نیول شوو کسانو پر وړاندې تورونه بیا وروسته لغو شول. غبرګون د ۱۹۱۰ زکال د نومبر په ۱۹مه نېټه ورځپاڼو تر ډېره بریده د تېرې ورځې په پېښو تمرکز درلود. د مورل په خبره نږدې ټولو په یوه خوله د پولیسو تاوتریخوالو ته له هر ډول اشارې کولو ډډه کړې وه او پر ځای یې د رایو د حق غوښتونکو په چارو تمرکز درلود. د ډیلي مېرور ورځپاڼې په لومړۍ پاڼه باندې د یوې رایې غوښتونکې یو لوی انځور کښل شوی و چې د پولیسو له خوا د تورې جمعې په ورځ وهل شوې وه؛ دغه انځور په ډېر احتمال سره ادا ورایټ ته اړوند و. د دغه اخبار مسئول دغه انځور د لندن د پولیسو کمیسار ته د تبصرې په موخه ولېږه. هغه په پیل کې هڅه وکړه ووايي چې دغه ښځه د ستړیا له امله په ځمکه راغورځېدلې ده. همدغه انځور د ښځو لپاره د رایو ، منچسټر ګارډین او ډایلي اکسپرېس اخبارونو له خوا خپور شو. مورل څرګندوي چې د اخبارونو هر ډول همدردي له پولیسو سره وه. ټایمز راپور خپور کړی و چې د ګڼ شمېر پولیسو خولۍ د دندې پر مهال غورځېدلې وې، یو په ګونډه باندې په لغته د وهل کېدو له امله پر ځای غورځېدلی و، د یوه مخ د کمربند د ګزار له امله څېرلی و او د بل لاس لږ پرې و؛ ډیلي میرور بیا لیکلي و چې پولیسو په ټوله دغه موده کې خپل غوره چلن او درایت څرګند کړ او له نیونو یې ډډه کوله، خو د معمول په څېر ډیری رایه غوښتونکي تر هغه نه خوشاله کېدل چې وه نه نیول شي ... په یوه نښته کې یو ساتونکی ټپي شو او د خپلو همکارانو له خوا د پېښې له ځایه ولېږدول شو. هغه مهال چې چرچیل پرېکړه وکړه د رایو له حق غوښتونکو سره قانوني چلن باید ونشي، یو شمېر رسنیو د هغه په دغې پرېکړې نیوکه وکړه او د رایو د حق غوښتونکو غوښتنې یې د هغوی له اقداماتو سره مخالفې وبللې. د مارچ په ۳مه نېټه جورجیانا سولومون د رایو حق غوښتونکې چې په لاریون کې یې ګډون درلود ټایمز ته ولیکل چې پولیسو پر دې تېری کړی. دې څرګنده کړې وه چې له پېښې وروسته دا په بستر کې وه او نه یې شو کولای شکایت وکړي. د شکایت پر ځای هغې د ډسمبر په ۱۷مه نېټه چرچېل ته لیک ولیکه او د ټولو هغو چارو توضېح یې وړاندې کړه چې په دې شوي وو او یا یې د نورو لیدلي و. هغه د خپل لیک د رسېدو اړوند رسمي تائید ترلاسه کړ، خو بل هېڅ لیک یې له دولت څخه ترلاسه نه کړ. چرچېل ته د هغې لیک په بشپړه توګه د رایه غوښتونکو په اخبار ووټس فار وومن کې خپور شو. د ښځو ټولنیزه او سیاسي اتحادیه بیا دې باور ته رسېدلې وه چې چرچېل د ښځو د چټکې نیونې پرځای پولیسو ته امر کړی څو هغوی وځپي. چرچېل دغه تور د عوامو په جرګه کې رد کړ او تر دې کچې یې غصه څرګنده کړه چې ښکارېده هغه به د کریسټابل پانکهورست او ټایمز اړوند شکایت وکړي چې دغه ادعا یې خپره او پر ده یې تور پورې کړی و. د ۱۹۱۰ زکال د نومبر په ۲۵مه نېټه د ووټس فار وومن اخبار ولیکل چې د کورنیو چارو د وزیر امر په ښکاره ډول دا و چې پولیس باید په خپل واحد یونیفورم او شخصي جامو کې د لاریون کوونکو ترمنځ شتون ولري او ښځې یو بل ته ګزار کړي. د امیلین پانکهورست په بیوګرافي کې جان پورویس لیکلي چې پولیسو د نه نیولو اړوند د چرچېل له امر څخه پیروي وکړه. تاریخ لیکونکی اندرو روزن بیا باوري دی چې چرچېل د لاریون کوونکو د ځپلو اړوند پولیسو ته هېڅ امر نه و کړی. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%BC%D9%86%D8%B3%20%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%88%DB%90%DA%86

کنسټنس مارکیوېچ

کنسټنس جورجین مارکیوېچ زوکړه: د ۱۸۶۸ زکال د فبروري ۴مه مړینه: د ۱۹۲۷ زکال د جولای ۱۵مه نېټه چې د کونټیس مارکیوېچ او مېرمن مارکیوېچ په نومونو هم پېژندل کېږي ایرلنډي سیاستواله، انقلابي فعاله، ملت پاله، د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتونکې او سوسیالېسته وه؛ همدارنګه لومړنۍ هغه مېرمن وه چې د لویې بریتانیا پارلمان ته یې لار ومونده. دا د ایرلنډ د انقلابي جمهوریت په لومړنۍ کابینه کې د کار وزیره او همدارنګه په ټوله اروپا کې دویمه ښځینه وزیره وه. نوموړې یوځل له ۱۹۲۱ زکال څخه تر ۱۹۲۲ زکال او بیا له ۱۹۲۳ زکال څخه تر ۱۹۲۷ زکال پورې له دوبلېن سوت حوزې څخه د ایرلنډ د استازو د جرګې د غړې په توګه خدمت وکړ. سربېره پر دې له ۱۹۱۸ زکال څخه تر ۱۹۲۲ زکال پورې د دوبلین سوت پاټرېک په استازولۍ د متحدې پاچاهۍ د پارلمان غړې وه. مارکیوېچ د ایرلنډ د انقلابي پوځ ، د ایرلنډي ښځو د ملیشه ډلې او د ایرلنډي وګړو د پوځ د بنسټګرې غړې په توګه د ۱۹۱۶ زکال پر مهال په ایستر پاڅون کې ګډون وکړ، هغه پاڅون چې پر مټ یې ایرلنډي جمهوریت غوښتونکو هڅه وکړه د بریتانیا واکمنۍ ته پای ټکی کېږدي او د ایرلنډ خپلواک جمهوریت تاسیس کړي. هغه د اعدام په جزا محکومه شوه خو دغه پرېکړه یې د جنسیت له امله عمري بند ته واوښته. دا د ۱۹۱۸ زکال د ډسمبر په ۲۸مه نېټه لومړنۍ هغه ښځینه شوه چې د متحدې پاچاهۍ د استازو جرګې ته وټاکل شوه، په داسې حال کې چې په هالووې بند کې وه او د خپل ګوند د سیاست سره په مطابقت یې خپله څوکۍ اشغال نه کړه. د دغې چارې پر ځای هغې او د شین فین سیاسي گوند نورو پارلماني غړو د انقلابي ایرلنډ یوه جرګه لرونکی پارلمان جوړ کړ. نوموړې همدارنګه په ټوله نړۍ کې لومړنۍ مېرمن وه چې د کابینې څوکۍ یې خپله کړه او له ۱۹۱۹ زکال څخه یې تر ۱۹۲۲ زکال پورې د کار د وزیرې په توګه خدمت وکړ. مارکیوېچ د ایرلنډ په کورنۍ جګړه کې د انګلیس ایرلنډ د هوکړې له مخالف لوري څخه ملاتړ وکړ. نوموړې تر ۱۹۲۶ زکال پورې هغه مهال چې فیانا فیل یا جمهوري غوښتونکی ګوند یې تاسیس کړ د شین فین ګوند ممتنع پارلماني غړې وه. دا په ۱۹۲۷ زکال کې مړه شوه. سیاسي ژوند مارکیوېچ د ۱۹۰۸ زکال پر مهال په فعالانه ډول د ایرلنډ په ملت پاله سیاستونو کې ورګډه شوه. هغه له شین فین ګوند او د ایرلنډي لوڼو په نامه د ښځو له انقلابي خوځښت سره مل شوه چې د تیاتر د لوبغاړې او سیاسي فعالې ماډ ګون له خوا تاسیس شوی و. هغې له ماډ ګون سره یوځای په ابې نومي نوي تاسیس شوي تیاتر کې څو نندارې ترسره کړې، هغه بنسټ چې د کلتوري ملت پالنې په رامنځته کېدو کې یې پام وړ رول ولوباوه. همدغه کال مارکیوېچ د منچسټر په شمال لویدیځ کې پارلمان ته د وینسټون چرچېل د منځنۍ دورې ټاکنو پر مهال د هغه له ټاکل کېدو سره په مخالفت د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتونکو په کړنلارو کې ډراماتیک رول ولوباوه، دا په زرق او برق لرونکي ظاهر سره له خپلې هغې زړې ګاډۍ سره راووته چې څلورو اسونو کش کوله او د رایو د حق غوښتنې غږ یې اوچت کړ. یو نارینه مخالف یې ترې وپوښتل چې کولای شي ماښامنۍ پخه کړي؛ هغې ځواب ورکړ، هو. ایا تاسو کولای شۍ یوه ګاډۍ او څلور اسونه وچلوئ؟. دغه مهال د هغې خور ایوا منچسټر ته تللې وه څو له خپلې همکارې رایه غوښتونکې ایستر روپر سره واوسي، دوی دواړو هم د ښځو له رایو سره د مخالف وینسټون چرچېل پر ضد تبلیغ وکړ. چرچېل هم تر یوه بریده د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتونکو د بې دریغه هڅو له امله دغه ټاکنې د محافظه کاره نوماند ویلیام جوینسون هېکس پر وړاندې وبایللې. مارکیوېچ په ۱۹۰۹ زکال کې د ایرلنډي ځوانانو ملت پاله بنسټ تاسیس کړ چې د هغو غړو ته یې د رابرټ بادن پاول د ملیشه ډلې په سبک روزنې ورکولې. د دغه بنسټ په لومړنۍ غونډه کې چې د ۱۹۰۹ زکال د اګست په شپاړلسمه نېټه د دوبلین په کمدڼ واټ کې جوړه شوې وه، دا له دې امله وویستل شوه چې ښځې د فیزیکي قوې په داسې یو خوځښت کې ځای نه شي لرلی. هغه جمهوري غوښتونکي بولمر هابسون ته ورغله چې له دې وړاندې یې په بلفاسټ کې د سکاټلنډي ځوانانو یوه لږ بریالۍ ډله جوړه کړې وه. هغه له دې ملاتړ وکړ او د هغه په ملاتړ سره یې کمېټې ته لار ومونده. نوموړې د لومړي ځل لپاره په ۱۹۱۱ زکال کې د ایرلنډي جمهوري غوښتونکو د ورورولۍ د ډلې په لاریون کې د وینا له امله بندي شوه، په دغه لاریون کې ۳۰ زره کسان راغونډ شوي و چې ایرلنډ ته د پنځم جورج د سفر په اعتراض جوړ شوی و. د دغه لاریون پر مهال مارکیوېچ یو لړ اعلامیې خپرې او لوی بنرونه یې نصب کړل، په دغو بنرونو کې لیکل شوي وو چې زما خوږ وطنه لا فتح شوی نه یې؛ هغې د بریتانیا د پاچا او ملکې انځورونه په ډبرو وویشتل او هڅه یې وکړه د بریتانیا هغه لوی بیرغ ته هم اور واچوي چې له لینسټر ماڼۍ څخه راوړل شوی و؛ دا په دغه چاره کې بریالۍ شوه، خو وروسته له هغه چې وه یې لیدل جیمز مک آرډل د دغې پېښې له امله یو میاشت بندي کړای شو محکمې ته ولاړه او شهادت یې ورکړ چې دا د دې حادثې مسئوله ده، خو له دې سره هم ارډل خوشی نه شو. د هغې ملګرې هلنا مولوني د ډبرو په ویشتو کې د ونډې لرلو له امله ونیول شوه او په ایرلنډ کې لومړنۍ هغه مېرمن شوه چې د لنډ لیګ د نجونو د ډلې له محاکمې وروسته د سیاسي چارو له امله محاکمه او بندي شوه. مارکیوېچ د جیمز کانولی د ایرلنډي وګړو له سوسیالېستي پوځ سره مل شوه، هغه دواطلبه پوځ چې د ۱۹۱۳ زکال پر مهال د پولیسو پر وړاندې له لاریون کوونکو کارګرانو څخه د ملاتړ په موخه جوړ شوی و. مارکیوېچ د لیبرټي حال په تکهویانو کې د کچالانو د پوست کولو په موخه یو شمېر دواطلبه کسان وګمارل په داسې حال کې چې خپله یې له نورو سره د خوړو د ویش په برخه کې کار کاوه. مارکیوېچ اړ شوه پور واخلي او خپل جواهرات وپلوري. همدغه کال یې یو پخلنځی جوړ کړ څو بې وزله ماشومانو ته وړیا خواړه ورکړي او هغوی وکولای شي ښوونځي ته ولاړ شي. د دغه پخلنځي د مخته وړو پر مهال هغې په - مجله کې ښځو ته مشوره ورکړه چې: لنډې لمنې او کلکې موزې واغوندي، خپل جواهرات په بانک کې واچوي او یوه څرخي تفنګچه وپېري. کورنی ژوند د کنسټنس مېړه، کازیمیر مارکیوېچ په پاریس کې د کنټ مارکیوېچ په نوم پېژندل کېده چې هغه مهال د کنټ لقب په پولنډ کې بډایه ځمکه لرونکو ته کارول کېده. هغه مهال چې ګور بوث کنسټنس کورنۍ د دغه لقب د اعتبار اړوند پوښتنه وکړه دوی ته د روسیې د استخباراتو د غړي پیوټر راچکوفسکي له لارې اطلاع ورکړل شوه چې هغه دغه لقب ځانته له کوم حق پرته ټاکلی او هېڅکله هم په پولنډ کې کنټ مارکیوېچ شتون نه دی لرلی. ورته مهال د سن پترزبورګ د نسب پوهنې ادارې وویل چې هغه کولای شي ادعا وکړي چې یو له اشرافیانو څخه دی. مارکیوېچ د ۱۹۰۰ زکال د سپټمبر په ۲۹مه نېټه په لندن کې واده وکړ او د ۱۹۰۱ زکال په نومبر میاشت کې یې په لیسډل کې د میوي په نامه یوه لور هم وزیږېده. د مارکیوېچ مېړه په ۱۹۱۳ زکال کې بېرته اوکراین ته وګرځېد او بیا هېڅکله هم ایرلنډ ته رانغی. له دې سره هم دوی دواړو په منظم ډول له یو بل سره لیکونه تبادله کول او د مړینې پر مهال یې په خوا کې و. مړینه مارکیوېچ د ۱۹۲۷ زکال د جولای په ۱۵مه نېټه د ۵۹ کلونو په عمر د اپندېکس له دوه پېچلو او خطرناکو عملیاتو وروسته وړاندې له دې چې انتي بیوټیک ورته تزریق شي مړه شوه. هغې خپله پاتې شتمني بېوزلو ته وبخښله او د عامه بې وزلو ناروغانو په وارډ کې مړه شوه چېرې چې دې خپله غوښتل مړه شي. د دې له درملنه کوونکو ډاکټرانو څخه یوه یې هم انقلابي همکاره کاتلین لېن وه. د مړینې پر مهال یې د کټ په چاپېر کې کایزیمیر او ستانیسلاس مارکیوېچ، ایمون ډي والرا او هانا شیهي سکفینګټون شتون درلود. هغې وصیت کړی و چې جنازه به یې د آزاد ایالت د دولت له خوا نه کېږي او له همدې امله یې د هغه مړی په روټونډا کې کېښود چېرې چې هغې خپلې ډېری سیاسي ویناوې کړې وې. د دوبلین په زرګونو تنو هغو کسانو چې له دې سره یې مینه لرله د اوکانل واټ څخه تر پارنل میدان پورې کتار کتار ودرېدل څو د هغې مړي ته د درناوي مراسم ترسره کړي. د هغې د تدفین د مراسمو پیلېدو څلور ساعته وخت ونیو چې له روټونډا څخه پیل او د ګلاسنوین هدیرې تر دروازو پورې یې دوام وموند. ایمون ډي والرا د هغې په قبر په داسې حال کې وینا وکړه، چې د ازاد ایالت سرتېري ولاړ وو څو د هغې د درناوي لپاره د ټوپک له ډزو مخه ونیسي ځکه چې مایکل کولینز دغه چاره د یو مړ شوي انقلابي پر قبر تر ټولو غوره وینا بلله. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%DA%A9%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%8A%20%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%90%D8%B2%D9%85%20%D8%AF%20%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%DB%90%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87

د کلتوري مارکسېزم د توطئې نظریه

د کلتوري مارکسېزم اصطلاح د توطئې هغې ښي اړخې افراطي یهودیت ضد نظریې ته اشاره لري چې په غلط ډول د فرانکفورت مکتب د معاصرو مترقي خوځښتونو، هویتي سیاستونو او سیاسي سمونونو د مسئول په توګه معرفي کوي. د توطئې دغه نظریه څرګندوي چې د یوې پلان شوې کلتوري جګړې پر مټ د لویدیځې ټولنې د له منځه وړو په موخه دوامداره قصدي علمي او فکري هڅې شتون لري څو سنتي عیسوي محافظه کار ارزښتونه کمزوري او پر ځای یې لیبرال کلتوري ارزښتونه رامنځته کړي. د نازیانو د تبلیغاتي اصطلاح کلتوري بلشوېزم معاصره بڼه د توطئې د تیوري په نامه د ۱۹۹۰مې لسیزې پر مهال په متحده ایالاتو کې رامنځته شوه. دغې اصطلاح په پیل کې یوازې د ښي اړخو سخت دریځو سیاستونو په څنډه کې ځای درلود، خو له ۲۰۱۰مې لسیزې راهیسې یې اصلي بحثونو ته لار ومونده او اوس په نړیواله بڼه شتون لري. د مارکسېزم د کلتوري جګړې د توطئې نظریه د ښي اړخو سیاستوالو، بنسټ پالو مذهبي مشرانو، په مهمو چاپې، غږیزو او انځوریزو رسنیو کې د سیاسي مبصرینو او برتري غوښتونکو سپین پوستو ترهګرو له خوا ترویج کیږي چې د الټرناټیو ښي اړخ پالنې د نړیوال لیدلوري بنسټیز عنصر ګڼل کیږي. د توطئې د تیوري علمي تحلیل بیا دا پایله وړاندې کوي چې دغه نظریه په واقعیت کې هېڅ بنسټ نه لري. اړخونه د توطئې نظریه څرګندوی چې د مارکسېزم مخکښ نظریه ورکوونکي او د فرانکفورت د مکتب روڼ اندي لویدیځه ټولنه په بل مخ کوي. ورته مهال د فرانکفورت د مکتب هېڅ غړی د لویدیځ تمدن د له منځه وړو په موخه د هېڅ ډول نړیوالې توطئې غړی نه و او سربېره پر دې هورکهایمر د دغه مکتب غړي په کلکه سره د متحده ایالاتو په سیاسي چارو کې له ونډې اخیستو منع کول. د مارک توترز په خبره، د دغو ادبیاتو پر مټ د وړاندې شوي مارکسېزم تحلیل هېڅکله د یادې موضوع د کوم پام وړ تاریخ لیکونکي د کره څېړنې مخه نه شي نیولی. د توطئې په برخه کې تیوري جوړونکي په پرینسټون راډیويي پروژه کې د تئودور آدورنو چارې ناسمې بولي، ځکه چې آدورنو په خلکو باندې د اغېز په موخه د ټولیزو رسنیو د وړتیاوو د درک په لټه کې و؛ هغه چاره چې د ده په نظر د ګواښ د کمښت په موخه وه، نه د هغې طرحې په توګه چې باید پلې شوې وای. د توطئې په برخه کې نظریه ورکوونکي ځانونه د لویدیځ تمدن د مدافعینو په توګه معرفي کوي او د داسې یو لامبووهونکي استدلال په توګه عمل کوي چې تر ډېره پورې په کپیټلېزم او د بیان په ازادۍ تمرکز لري. د توطئې نظریه د سیاسي سمونونو افراطي ارزونه ده چې وروستي څېړونکي یې د عیسویت، ملت پالنې او هستوي کورنۍ د له منځه وړو په موخه پروژه بولي. د فرانکفورت مکتب ته اړوند څېړونکي د پلار سالارۍ او د کپیټلېزم د استثمار پر خلاف په خبرداري ورکولو سره د غوره ټولنې د جوړولو په لټه کې وو، هغه موخې چې کېدلای شي د اوسني وضعیت له ساتنې سره د لیوالتیا لرونکو لپاره ګواښوونکې ښکاره شي. د توطئې نظریه د فرانکفورت د مکتب په اغېز کې مبالغه کوي؛ ستورات جفریس د هغو اړوند په واقعي نړۍ کې ډېر لږ اغېز ته اشاره کوي. د جوآن براون په خبره کلتوري مارکسېزم په هغې معنی هېڅکله شتون نه دی لرلی چې د توطئې نظریه جوړونکو ورته اشاره کړې او ورته مهال هم د هېڅ تاریخي مکتب سره ورته والی نه لري. دا همدارنګه څرګندوي چې د فرانکفورت د مکتب پوهان د انتقادي نظریه ورکوونکو په توګه یادېږي، نه د کلتوري مارکسېستانو په توګه. دې زیاته کړې چې د توطئې د نظریه ورکوونکو د ادعا پر خلاف وروسته معاصریت یا پوسټ موډرنېزم د مارکسېزم په پرتله ډېره محتاطانه او یا هم مغرضانه بڼه لري او په دغو کې هغه لوی روایات شامل دي چې په معمول ډول د انتقادي نظریې له خوا یې ملاتړ کیږي. یهود ستېزي لیکوال مټیو روز لیکي چې له دویمې نړیوالې جګړې وروسته د امریکايي نوي نازي، فرانسېس پارکر یوکي له خوا وړاندې شوي استدلالونه د توطئې د نظریې لومړۍ بڼه وه. یو ځل هم ویلیام لېنډ د هلوکاسټ څخه د انکار په کنفرانس کې دغو ته ورته خپلې نظریې وړاندې کړې. سپنسر سن شاین چې د سیاسي څېړنو د همکار بنسټ یو له همکارانو څخه و څرګنده کړې چې د فرانکفورت په مکتب باندې د ښي اړخو تمرکز، د هغو د ذاتي یهودیتوب څرګندويي کوي. د ساموئل موین په خبره، نن ورځ د کلتوري مارکسېزم اړوند پراخه بحث په هېڅ ډول د نوي عصر لپاره د یهودي بلشویزم له اپډېټ شوې افسانې سره ورته والی نه لري. ماکسیم ډافور هم په همدې ترتیب څرګندوي چې کلتوري مارکسېزم د نازیانو د کلتوري بلشوېزم د مفهوم په څېر د یهودیت ضد توطئو د نظریاتو معاصره بڼه ده او په مستقیم ډول له یهودي بلشوېزم سره اړوند دی. د فیلسوف سلاوي ژیژک په خبره د کلتوري مارکسېزم اصطلاح په یهود ستېزۍ کې د یهودي توطئې ساختاري رول لوبوي: دا زموږ د ټولنیز- اقتصادي ژوند داخلي تضاد په یو بیروني علت پورې تړي یا په سمه توګه په هغو یې اړوي: په هغه څه باندې چې محافظه کاره الټرناټیو ښي اړخي بیا هغه د ژوندانه د اخلاقي ویجاړۍ په توګه بولي فیمینېزم، په نارینه سالارۍ برید، سیاسي اصلاحات او نور او هغه د بهرني علت لرونکي بولي ځکه چې هغوی نشي کولای زموږ د ټولنو له تضادونو او ستونزو څخه ووزي. اندریو ووډز د کلتوري مارکسېزم او جامعه کلیسا: د انتقادي نظریې اړوند دوه ښي اړخي لیدلوري تر عنوان لاندې خپله مقاله کې له کلتوري بلشوېزم سره د هغو پرتله تائید کوي، خو د دغه نظر مخالف دی چې د توطئې معاصرو نظریو له نازي تبلیغاتو سرچینه اخیستې. د دې پر ځای هغه لیکي چې یهود ستېزي عملا امریکايي سرچینه لري. ووډز په کمون مجله کې د توطئې د تیوري شجره شرح کړې چې پیل یې هم د لاروش خوځښت څخه کیږي. سیاسي تاوتریخوالي اندرس برویک د ۲۰۱۱ زکال د ناروې د بریدونو په ترڅ کې د ۲۰۱۱ زکال د جولای په ۲۲مه نېټه ۷۷ کسان ووژل. د دغې پېښې له ترسره کېدو شاوخوا ۹۰ دقیقې وړاندې ده د اروپا د خپلواکۍ اعلامیه او د سیاسي اصلاحاتو نسخه: د یوې ایډیالوژي لنډه تاریخچه تر عنوان لاندې خپل مانیفېست آرمان ۱۰۰۳ کسانو ته په برېښنالیک سره ولېږه. د برویک د مانیفېست اصلي موضوع کلتوري مارکسېزم و. برویک لیکلي و چې په لویدیځه اروپا کې د لېږدېدونکو جنسي ناروغیو وبا د کلتوري مارکسېزم له امله ده، په داسې حال کې چې کلتوري مارکسېزم مسلمانان، فیمینېستې ښځې، همجنسګرایان او یو شمېر نورې لږکۍ ډلې د فضیلت لرونکو په توګه تعریف کوي او اروپايي عیسویان د شر اچوونکو په توګه بولي. ده همدارنګه زیاته کړې وه چې په ستراسبورګ کې د بشري حقونو اروپايي محکمه د کلتوري مارکسېزم تر ولکې لاندې یو سیاسي بنسټ دی. یو شمېر نورو ښي اړخو سخت دریځو ترهګرو هم د توطئې له نظریې ملاتړ کړی. په ماشومانو باندې نیو نازي تیري کوونکی جګ رنشاو کارګر ګوند ته د اړوند پارلماني غړي روزي کوپر د ترور د پلان جوړونې له امله مجرم وبلل شو؛ ځکه چې ده د بریتانیا ملي ګوند ته د یوې ویډیو په جوړولو د توطئې د نظریې ترویج ته کار کړی و. د ۲۰۱۹ زکال پر مهال په پووي کنیسه کې برید کوونکي جان ټي ارنسټ د سپینو ملت پالو له ایډیالوژۍ څخه الهام اخیستی و. هغه په یوه انلاین وینا کې ویلي و چې باوري دی هر یهودي د کلتوري مارکسېزم او کمونېزم د ترویج له امله د اروپايي نژاد د نسل وژنې مسئول دی. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%20%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%85%D8%B1

فریدریکا بریمر

فریدریکا بریمر زوکړه: د ۱۸۰۱ زکال د اګست ۱۷مه مړینه: د ۱۸۶۵ زکال د ډسمبر ۳۱مه نېټه په فېنلنډ کې زیږېدلې سویډنۍ لیکواله او اصلاح غوښتونکې وه. د ورځني ژوند د طرحو په نامه د هغې اثر د ۱۸۴۰مې او ۱۸۵۰مې لسیزې پرمهال په بریتانیا او متحده ایالاتو کې ډېر شهرت وموند او له امله یې دا سویډنۍ جېن آسټن انګریزي لیکواله وه بلل کېده چې ادبي واقعیت پالونکی ناول یې په سویډني ادبیاتو کې د شهرت اوج ته رسېدلی و. هغې د خپل ژوندانه د ۳۰مې لسیزې په وروستیو کې په بریالیتوب سره له پاچا څوارلسم چارلز څخه وغوښتل دا د خپل ورور له قیمومیت څخه آزاده اعلان کړي؛ د ژوندانه په ۵۰مه لسیزه کې یې هرتا ناول د داسې یو ټولنیز خوځښت لامل وګرځېد چې پرمټ یې له ۲۵ کلنۍ څخه ټولې مجردې سویډنۍ ښځې له قانوني پلوه آزادې ګڼل کېدې. ورته مهال یې د سویډن لومړنی ښځینه پوهنتون دارالمعلین؛ تاسیس کړ. نوموړې سوفیا آدلرسپار ته الهام بخښونکې شوه چې د سویډن د لومړنۍ ښځینه مجلې او همدارنګه یې وروسته د هرتا مجلې په خپرولو لاس پورې کړ. د ۱۸۸۴ زکال پر مهال په سویډن کې د ښځو د حقونو لومړنی بنسټ د دې په ویاړ د فریدریکا بریمر د بنسټ په نامه ونومول شو. د لیکوالۍ ژوند بریمر له نوې ځوانۍ وروسته د راتلونکو پنځو کلونو لپاره د ناروې په ټامب مانور سیمه کې د خپلې ملګرې کونټیس سټینا سامرهایلم مېلمنه وه. دې په پیل کې هوډ درلود چې په یو سیمه ئیز روغتون کې د ناروغ پالونکې په توګه کار وکړي، خو له دغې چارې څخه پښېمانه او پرځای یې خپل وخت ادبیاتو ته ځانګړی کړ. دغه مهال د یو زیات عمر لرونکي خپلوان اړوند د کونټیس کیسې د بریمر الهام بخښونکې شوې چې له امله یې دې په ۱۸۳۷ زکال کې خپل شاهکار اثر د ګاونډیانو تر عنوان لاندې ولیکه. د ګویټه او ګیجر دې د ۱۸۳۷- ۱۸۳۸ زکلونو پر مهال په سټکهولم کې ورسره لیدلي و - د اثارو اړوند د هغې کره مطالعې د کور ؛ ۱۸۳۹ زکال په نامه د دې د راتلونکي ناول ګڼ شمېر برخې تر خپل اغېز لاندې راوړې. د بریمر د همهاله نارینه لیکوالانو ګویټه پالنه لامل وګرځېده څو دا په ۱۸۴۰ زکال کې د غلامۍ په نامه ډرامه نمایشنامه نندارې ته واړندې کړي، هغه ډرامه چې په وایکېنګ دوره کې یې د ښځو مسایل شرح کړي و. بریمر د کونټیس له مړینې وروسته په ۱۸۴۰ زکال کې سټکهولم ته بېرته راوګرځېده. فریدریکا په ۱۸۳۰ زکال کې د خپل پلار له مړینې وروسته خپلې مور ته ډېره نږدې شوې وه. ورته مهال د سویډن د ۱۷۳۴ زکال د مدني قانون له مخې ټولې مجردې ښځې د واده تر مهاله د خپل تر ټولو نږدې نارینه خپلوان تر واک لاندې راتلې او له واده وروسته بیا د مېړه تر قیمومیت لاندې وې. یوازې کونډې او طلاق شوې ښځې په اتومات بڼه د قانوني عمر بشپړونکې بلل کېدې. د دغه قانون له مخې دا او خور یې، اګاته د خپل پلار له مړینې وروسته د خپل مشر ورور تر قانوني کنټرول لاندې راغلې او د دوی مالي چارې یې په واک کې وې؛ هغه چاره چې دوی ترې ناخوښه وې ځکه چې ورور یې د پلار له مړینې وروسته په وروستۍ لسیزه کې د دوی د کورنۍ شتمني په بې ځایه توګه لګولې وه. د دغه ډول حالت د له منځه وړو په موخه یوازنۍ حل لار پاچا ته مستقیم شکایت و؛ دغه ډول غوښتنې چې د سوداګرو ښځینه وو ترمنځ دود وې په معمول ډول باندې یې د هغو د خوښې وړ ځواب اخیست او غوښتنه به یې د پاچا له خوا تائید کېده، همدا شو چې پاچا په ۱۸۴۰ زکال کې په رسمي ډول هغوی د قانوني عمر لرونکې وبللې. هغې د ۱۸۴۱- ۱۸۴۲ زکال ژمی په اورسټا کلا کې تېر کړ او د سهارنیو ساعتونو ؛ ۱۸۴۲ زکال په نامه خپله رساله یې بشپړه کړه؛ په دغه رساله کې دې خپل شخصي مذهبي باورونه په لومړي ګام کې د یوې حسي موضوع او بیا د عرفاني چارو په توګه بیان کړل. دغې چارې یو لړ مخالفتونه راوپارول، خو ګیجر، تګنر او بوکلین ترې ملاتړ وکړ. له ټولو مهمه هم دا چې دا یې لومړنی اثر و چې دې په خپل بشپړ نامه سره خپور کړ او دا یې د یوې ادبي مخکښې په توګه معرفي کړه. له همدې امله نوموړې په ۱۸۴۴ زکال کې د سویډن د اکاډمۍ د سرو زرو تر ټولو لوی مډال ترلاسه کړ. بریمر په پیل کې د سویډن نورو برخو او ورپسې یې له هېواده بهر سفرونو ته مخه کړه. په ۱۸۴۱ زکال کې د بروکهاوس په نامه جرمنۍ خپرندویې ټولنې د بهرنیو کلاسیکو ادبیاتو د کتابونو د خپرولو لړۍ په جرمني ژبه: پیل کړه، د دغې لړۍ بریا لامل وګرځېده چې یاده ټولنه د راتلونکي کال تر وروستیو پورې د بریمر اووه جلده نور اثار خپاره کړي. له دې وروسته ماري هویټ په لندن او نیویارک کې د دې د اثارو د انګلیسي ژباړو په خپرولو لاس پورې کړ؛ دغو ژباړو په سویدڼ کې د هغو د اصلي بڼو څخه زیات شهرت وموند او بهر ته یې د سفرونو پر مهال د هغې پراخه هرکلي ته زمینه برابره کړه. بریمر له خپل هر سفر وروسته د لیدلو سیمو څخه په غوره بڼه سفرنامې لیکلې او یا یې هم له هغو ځایونو څخه خپل خاطرات لیکل. دې په ۱۸۴۶ زکال کې راینلنډ ته سفر وکړ، هغه سفر چې پر مټ یې دې په ۱۸۴۸ زکال کې د راین د حوزې څخه د څو پاڼو ، د اوړي د نیمايي سفر او د خور او ورور ژوند په نومونو آثار ولیکل؛ دغو کتابونو له هغو ستونزو الهام اخیست چې بالاخره په فرانسه کې د پاچا لویي فیلېپ د ګوښه کېدو لامل وګرځېدې. سفرونه بریمر د دوتوکویل او مارټینو له چارو څخه په الهام اخیستو متحده ایالاتو ته سفر وکړ او د هغو له بېلابېلو برخو څخه یې لیدنه وکړه. دې د ۱۸۴۹ زکال د سپټمبر په ۱۱مه نېټه له کوپنهاګن څخه حرکت وکړ او د اکتوبر په ۴مه نېټه نیویارک ته ورسېده. هغې له بوسټون او نیوانګلنډ څخه په دې موخه لیدنه وکړه څو په ټولنه او په ځانګړې توګه په ښځو باندې د دیموکراتیکو بنسټونو اغېز وارزوي؛ چېرې چې دې له امرسون، لانګفلو، لاول، هاثورن او ایروینګ سره هم ولیدل. سربېره پر دې یې د اتلانتیک په منځ کې د ایالتونو له شاکرز ټولنې او کواکر ټولنو څخه لیدنه وکړه، په سویل کې یې د تورپوستو غلامانو وضعیت وارزاوه او په منځني لویدیځ کې یې سکانډنیویايي او بومي ټولنو ته سفر وکړ. هغې د دو توکویل په څېر د امریکا له بندونو څخه لیدنه وکړه او له بندیانو سره یې خبرې وکړې. نوموړې نیویارک ته له راګرځېدو وړاندې له هسپانوي کیوبا څخه لیدنه وکړه او د ۱۸۵۱ زکال د سپټمبر په ۱۳مه نېټه یې بېرته د اروپا پر لور حرکت وکړ. دې د خپل دغه سفر پر مهال خپلې خور اګاته ته پرېمانه لیکونه ولیکل، هغه لیکونه چې بیا په ۱۸۵۳ زکال کې د نوې نړۍ د کورنو په نامه په یو دوه ټوکیز اثر کې خپاره شول. بریمر له دې وړاندې سویډن د ځان لپاره د کور په بڼه انځور کاوه، خو اوس یې امریکايي نړۍ د هغه لوی کور په توګه انځور کوله چېرې چې ګڼ شمېر کورنیو د دې کوربه توب کړی و او ځای یې ورکړ. دې شپږ اونۍ په بریتانیا کې تېرې کړې، په دغه موده کې یې لیورپول، منچسټر، برمنګهم او لندن ته سفرونه وکړل او د خپلو سفرونو په ترڅ کې یې له الیزابت ګاسکل، چارلز کېنګزلي او جورج الیوت سره هم ولیدل. فعالیت په نومبر میاشت کې سویډن ته له راګرځېدو وروسته بریمر هڅه وکړه څو د منځۍ او لوړې طبقې ښځې په هغه ډول ټولنیزو چارو کې بوختې کړي چې په امریکا او انګلستان کې ترسره کېدلې. هغې د ماشومانو د پالنې په موخه د سټکهولم د ښځو ټولنه جوړه کړه څو له هغو یتیمو ماشومانو پالنه وکړي چې د ۱۸۵۳ زکال د سټکهولم له وبا څخه ژوندي پاتې شوي وو؛ سربېره پر دې یې په ۱۸۵۴ زکال کې د بندیانو د وضعیت د ښه توب په موخه د ښځو بله ټولنه جوړه کړه څو ښځینه بندیانې پر خپلو پښو درېدو ته چمتو او سمې لارې ته یې برابرې کړي. د ۱۸۵۴زکال د اګست په ۲۸مه نېټه د کریمیه د جګړې په را نږدې کېدو لندن ټایمز مجلې د سولې د اتحاد لپاره د بلنې په نامه د هغې مقاله عیسوي مېرمنو ته د یوې سولې غوښتونکې د وړاندیز تر عنوان لاندې خپره کړه. بریمر د ۱۸۶۲ زکال له جولای میاشتې څخه تر اکتوبر میاشتې پورې جرمني ته له وروستي سفر وروسته خپل پاتې عمر په سویډن کې تېر کړ. د راپورونو له مخې نوموړې دغه مهال په سویډن کې د اشرافي رژیم او په متحده ایالاتو کې د غلامۍ له لغو کېدو خوشاله وه. بریمر د ۱۸۶۵ زکال د ډسمبر په ۳۱مه نېټه له سټکهولم بهر په ارسټا کلا کې مړه شوه. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC%20%DA%89%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88.%20%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86

جورج ډبلیو. ژولیان

جورج واشنګټن ژولیان زوکړه: د ۱۸۱۷ زکال د مۍ ۵مه مړینه: د ۱۸۹۹ زکال د جولای ۷مه نېټه له انډیانا څخه سیاستوال، وکیل او لیکوال و چې د ۱۹مې پېړۍ پر مهال یې د متحده ایالاتو د استازو په جرګه کې خدمت وکړ. د غلامۍ د پیاوړي مخالف په توګه نوموړی د ۱۸۵۲ زکال په ولسمشریزو ټاکنو کې د آزادې خاورې د ګوند په استازیتوب د مرستیال ولسمشرۍ څوکۍ ته نوماند و او ورپسې د امریکا د کورنۍ جګړې او د بیارغونې د دورې پر مهال مخکښ راډیکال جمهوریت غوښتونکی و. دی د انډیانا په وین ښارګوتي کې وزیږېد او وروسته یې د همدغه ایالت په سنټرویل سیمه کې د حقوقي چارو یو دفتر جوړ کړ. نوموړي د وېګ ګوند د غړي په توګه د انډیانا د استازو د جرګې لپاره ټاکنې وګټلې. ده د غلامۍ ضد د آزادې خاورې په نامه ګوند په جوړولو کې مرسته وکړه او د متحده ایالاتو د استازو د جرګې په ټاکنو کې بریالی شو، خو دغې جرګې ته په بیاځلي لارموندنه کې پاتې راغی. په کانګرس کې د دندې پر مهال د هومسټېډ قوانینو پر څېر د ځمکنیو اصلاحاتو یو له پیاوړو ملاتړو څخه و. له کانګرس څخه له وتو وروسته نوموړي په ۱۸۵۲ زکال کې د آزادې خاورې د ګوند په استازولۍ د مرستیال ولسمشرۍ څوکۍ ته ځان نوماند او ټاکنیز ټکټ یې د ټولو رایو ۴.۹٪ برخه رایې خپلې کړې. ژولیان د کانزاس نبراسکا د قانون له تصویب کېدو وروسته د انډیانا د نوي تاسیس شوي جمهوري غوښتونکي ګوند مشر شو او د ۱۸۶۰ زکال په ټاکنو کې یې بیاځلي د متحده ایالاتو د استازو جرګې ته لار ومونده. ده د ۱۸۶۲ زکال پر مهال د هومسټېډ قانون په تصویب کې مرسته وکړه او ورته مهال یې د غلامۍ د له منځه وړو غږ اوچټ کړ. په داسې حال کې چې د ولمسشر ابراهام لینکلن بشپړ ملاتړ یې له ځانه سره درلود، خو بیا یې هم د جګړې پر مهال د ولسمشر په یو شمېر سیاستونو نیوکه کوله او د لینکولن د بیارغونې د ساده وړاندیزونو پر ځای یې د وېډ ډیویس له لایحې ملاتړ وکړ. ده د اساسي قانون دیارلسمې اصلاحیې ته مثبته رایه ورکړه چې پر مټ یې په متحده ایالاتو غلامي لغو شوه؛ سربېره پر دې یې د ۱۸۶۵ زکال په ټاکنیزو سیالیو کې له هویزر وګړي او د اتحادیې په پوځ کې د اوسپنیزې قطعې له قومندان سولومون مردیت سره کلکه مبارزه وکړه. له جګړې وروسته د ولسمشر اندرو جانسون یو له پیاوړو منتقدینو څخه شو او د هغه د استیضاح غوښتنه یې وکړه. ده په ۱۸۶۸ زکال کې ښځو ته د رایو د ورکولو د حق اصلاحیه وړاندې کړه. له دې ټولو سره نوموړي په ۱۸۷۰ زکال کې د بیاځلي نوماندۍ په موخه چانس له لاسه ورکړ او بېرته یې په انډینا کې خپلو حقوقي چارو ته مخه کړه. ده د ولسمشر اولیس اس. ګرانټ له دولت سره مخالفت وکړ او د لیبرال جمهوري غوښتونکو مشر شو. وروسته له هغه چې ګرانټ د ۱۸۷۲ زکال په ولسمشریزو ټاکنو کې د لیبرال جمهوري غوښتونکو نوماند هوراس ګریلي ته ماته ورکړه، ژولیان د دیموکرات ګوند غړی شو. نوموړی په ۱۸۵۵ زکال کې د ولمسشر ګروور کلیولنډ له خوا د نیومکسیکو د ټول قلمرو نقشه اخیستونکی وټاکل شو. ژولیان د اوهایو د سیاستوال جاشوا ریډ ګیډېنګ زوم او د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې د فعالې ګریس ژولیان کلارک پلار و. لومړنی ژوند او زده کړې جورج واشنګټن ژولیان د ۱۸۱۷ زکال د مۍ په ۵مه نېټه د انډیانا په وین ښارګوټي کې سنټروېل ته څېرمه وزیږېد. د هغه کواکر والدین، ایزاک او ربیکا ژولیان له شمالي کارولینا څخه انډیانا ته کډه شوي وو. ایزاک هغه مهال ومړ چې جورج شپږ کاله عمر درلود او په دې سره یې مور ته په یوازې ځان د شپږو ماشومانو د لویولو مسئولیت ور ترغاړې شو. ژولیان په عامه ښوونځیو کې زده کړې وکړې او له مطالعې څخه یې ځانګړی خوند اخیست. هغه د اتلس کلنۍ په عمر د لنډ مهال لپاره د تدریس دنده ترلاسه کړه، خو په تدریس کې خوښ نه و او خپلې دندې ته یې تغیر ورکړ. په ۱۸۳۹ زکال کې یې یو ملګري ورته وویل چې وکیل شي، همدا و چې په سنټروېل کې یې د وکیل جان اس. نیومن په دفتر کې زده کړو ته مخه کړه. نوموړی د ۱۸۴۰ زکال پر مهال د انډیانا د وکیلانو په ډله کې ومنل شو او وړاندې له دې چې سنټروېل ته راوګرځي او له خپل مشر ورور جیکوب سره د وکالت په چارو کې شریک شي د انډیانا په ګرینفیلډ کې یې د حقوقي چارو دفتر پرانیست. واده او کورنۍ ژولیان د ۱۸۴۵ زکال په مۍ میاشت کې له انا الیزابت فینچ سره واده وکړ، هغه کال چې نوموړي په کې د انډیانا عمومي اسمبلۍ ته لار ومونده. دوی دواړو درې ماشومان اډوارډ، لوئیس او فردریک لرل چې له دغو څخه دوه یې اډوارډ او لوئیس د ځوانۍ پر مهال مړه شول. انا د ۱۸۶۰ زکال د نومبر په ۱۵مه نېټه د ۳۴ کلونو په عمر د سل ناروغۍ له امله مړه شوه. فریدریک چې وروسته فلمي لوبغاړی شو په ۱۹۱۱ زکال کې ومړ. ژولیان د ۱۸۶۳ زکال د ډسمبر په ۳۱ مه نېټه له لورا ګیډېنګ سره واده وکړ چې د متحده ایالاتو په کانګرس کې د اوهایو د استازي جاشوا ریډ ګیډېنګ لور وه. ژولیان له خپلې دویمې مېرنې څخه د ګریس او پاول په نامه دوه ماشومان لرل. لورا په ۱۸۸۵ زکال کې مړه شوه. پاول ساختماني انجینر و او په ۱۹۲۹ زکال کې ومړ. ګریس ژولیان کلارک بیا په انډیانا پولیس کې د کلب غړې وه او همدارنګه د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې په برخه کې فعاله وه. سربېره پر دې په انډیانا کې د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې د ټولنې یو له بنسټګرو څخه وه. دې د نیومکسیکو د قلمرو څخه د نقشه اخیستو د چارو د مرستیال او همدارنګه د انډیانا د سنا جرګې له غړي چارلز بي. کلارک سره له واده کولو وروسته هم له خپل پلار سره نږدې اړیکې لرلې. دا یوه تکړه لیکواله وه چې څو کتابونه یې خپاره شوي و؛ سربېره پر دې یې له ۱۹۱۱ زکال څخه تر ۱۹۲۹ زکال پورې د انډیانا پولیس سټار اخبار د کالم لیکونکې په توګه کار کاوه. ګریس په ۱۹۳۸ زکال کې مړه شوه. سیاسي ژوند ژولیان د خپل سیاسي ژوند پر مهال د مختلفو پنځو ګوندونو غړی و. ده د وېګ ګوند د غړي په توګه د انډیانا په عمومي اسمبلۍ کې خدمت وکړ او بیا یې د پڼځو دورو لپاره د متحده ایالاتو د استازو جرګې ته لار ومونده؛ په دغه جرګه کې یې یوه دوره د آزادې خاورې د ګوند د استازي او څلور نورې دورې یې د یو جمهوري غوښتونکي په توګه تېرې کړې. سربېره پر دې نوموړی د ۱۸۵۲ زکال په ولسمشریزو ټاکنو کې د آزادې خاورې د ګوند په استازولۍ د مرستیال ولسمشرۍ څوکۍ ته نوماند و، خو له یاد ګوند څخه ولسمشرۍ ته نوماند جان پي هېل او ژولیان د کومې الکټرال رایې له ترلاسه کولو پرته ماته وخوړه. په ۱۸۷۲ زکال کې له لیبرال جمهوري غوښتونکو سره مل شو او په ۱۸۷۷ زکال کې یې له دیموکراتانو ملاتړ وکړ. دی په ۱۸۸۴ زکال کې د دیموکرات ګوند غړی شو. نوموړی تر ډېره پورې له غلامۍ سره د شدید مخالفت او همدارنګه له ځمکنیو اصلاحاتو او د ښځو د رایو له حق څخه د ملاتړ له امله شهرت لري. ژولیان په دې استدلال سره د خپلو سیاسي اتحادونو د بدلون اړوند نیوکو ته ځواب وایه چې دغو ګوندونو د سیاسي مسایلو په ځانګړې توګه د غلامۍ اړوند خپل دریځونه بدل کړي وو په داسې حال کې چې په خپل دریځ کې یې هېڅ بدلون شتون نه درلود. مړینه او میراث ژولیان د ۱۸۹۹ زکال د جولای په اوومه نېټه په ایروینګتون کې ومړ او مړی یې د انډیانا پولیس په کراون هېل هدیره کې خښ کړای شو. هغه مهال چې نوموړي د متحده ایالاتو په کانګرس کې د انډیانا د اوسېدونکو استازولي کوله د خپل پیاوړي شخصیت او همدارنګه یې د امریکا د کورنۍ جګړې او د بیارغونې د دورې پر مهال د غلامۍ ضد اقداماتو له امله شهرت وموند. د ځمکنیو اصلاحاتو او د ښځو د رایو ورکولو د حق په برخه کې یې بیا لیوالتیا د غلامۍ سره د مخالفت په کچه نه وه. د هغه د مړینې د خواشینۍ په پیغام کې نوموړی د یو دولتي چارواکي پر ځای د یو راډیکال پالیسي جوړونکي سیاستوال په توګه یاد شوی او هغه یې غوره ویناوال، پیاوړی لیکوال او د خپلو موخو په برخه کې تکړه اتل بللی. ژولیان تل د بې زغمه، متکبر او ځان سم ګڼونکي اصلاح غوښتونکي په توګه پېژندل کېده چې زیارکښ و او پر خپلو باورونو کلک ولاړ و. د ده د ستاینې په موخه د انډیانا پولیس ۵۷ نمبر ښوونځی یې په نوم ونومول شو. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86%DB%90%D9%BC%20%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%8C%D9%86

ژانېټ رانکین

ژانېټ پیکرېنګ رانکین زوکړه: د ۱۸۸۰ زکال د جون ۱۱مه مړینه: د ۱۹۷۳ زکال د مۍ ۱۸مه نېټه امریکایی سیاستواله او د ښځو د حقونو مدافعه وه؛ ورته مهال لومړنۍ مېرمن وه چې په متحده ایالاتو کې یې فدرال څوکۍ خپله کړه. رانکین یوځل په ۱۹۱۶ زکال او بیاځلي په ۱۹۴۰ زکال کې له مونتانا څخه د جمهوري غوښتونکي ګوند په استازولۍ د متحده ایالاتو د استازو جرګې ته لار ومونده. ورته مهال رانکین تر نن ورځې پورې له مونتانا څخه کانګرس ته بریالۍ شوې یوازنۍ مېرمن ده. په کانګرس کې د رانکین د ګډون دواړې دورې په نړیوالو جګړو کې د متحده ایالاتو د پوځي مداخلې سره همهاله وې. دا د ټول عمر لپاره د یوې سولې غوښتونکې په توګه د کانګرس له ۵۰ استازو څخه یوازنۍ استازې وه چې په ۱۹۱۷ زکال کې یې له جرمني سره د جګړې د اعلان مخالفت وکړ. په ۱۹۴۱ زکال کې هم د کانګرس یوازنۍ غړې وه چې په پرل هاربر باندې یې د جاپان له برید وروسته د جاپان سره د جګړې پر ضد رایه ورکړه. رانکین په راتلونکي کې د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتونکې په توګه د مونتانا، نیویارک او شمالي ډاکوټا په ګډون په څو ایالتونو کې د داسې قوانینو تصویب ته زمینه برابره کړه چې له مخې یې ښځو کولای شول رایه ورکړي. هغه مهال چې په کانګرس کې وه، داسې یوه قانوني مسوده یې وړاندې کړه چې په پایله کې د متحده ایالاتو د اساسي قانون ۱۹مه اصلاحیه وګرځېده او په ټول هېواد کې یې ښځو ته د رایو نه محدود کېدونی حق ورکړ. هغې په خپل څه باندې شپږ لسیزې مسلکي ژوند کې د ښځو د حقونو او مدني حقونو د بېلابېلو مواردو څخه دفاع وکړه. لومړنی ژوند رانکین ۹ کاله وړاندې له دې چې د مونتانا قلمرو په ایالت واوړي د ۱۸۸۰ زکال د جون په ۱۱مه نېټه د مونتانا میسولا سیمې ته څېرمه د ښوونځي د ښوونکې اولیو او سکاټلنډي الاصله کاناډايي کډوال جان رانکین په کورنۍ کې وزیږېده؛ پلار یې د اوړو کارخونه لرله او بډایه و. دا د خپلې کورنۍ د شپږو ماشومانو تر ټولو مشره وه چې په دغو کې یې پنځه خویندې یو له خویندو څخه یې د ماشومتوب پر مهال مړه شوه او د ولېنګټون په نامه یو ورور شامل و چې ورور یې بیا وروسته د مونتانا لوی څارنوال او له دې وروسته د مونتانا د سترې محکمې قاضي وټاکل شو. د هغې یوه خور، ادنا رانکین مککېنون په مونتانا کې زېږېدلې لومړنۍ مېرمن وه چې وه یې شو کولای په مونتانا کې د وکیلانو ازموینه په بریالیتوب سره ورکړي او په دې سره د امیدوارۍ کنټرول کوونکو چارو ته د لاسرسي په برخه کې ټولنیزه فعاله شوه. رانکین د نوې ځوانۍ پر مهال د کور پاکولو، خیاطۍ، کروندګرۍ، له کور څخه بهر کار کولو او د خپلو خویندو وروڼو د پالنې په ګډون په خپله کورنۍ کرونده کې ګڼ شمېر چارې مخته وړلې. هغې د خپلې کروندې د ماشینونو په ساتنه کې مرسته کوله او یوځل یې په یوازې ځان هغه ودانۍ ته د پلي تګ لرګینه لار جوړه کړه چې پلار ته یې اړوند وه او غوښتل یې هغه په کرایه ورکړي. رانکین په ۱۸۹۰مه لسیزه کې د خپل ماشومتوب خاطرات ولیکل په داسې حال کې چې دغه مهال لویدیځو پولو ته په څېرمه سیمو کې ښځو له نارینه و سره اوږه په اوږه کار کوه، خو نه یې کوم سیاسي غږ او نه یې هم د رایو د ورکړې قانوني حق درلود. رانکین په ۱۸۹۸ زکال کې له ښوونځي فارغه او د مونتانا په پوهنتون کې یې زده کړې وکړې. دې په ۱۹۰۲ زکال کې د یاد پوهنتون د ژوند پوهنې له پوهنځي څخه د لیسانس سند ترلاسه کړ. له سیاست او وکالت وړاندې هغې د جامو ګنډلو، د فرنیچر د ډیزاین او همدارنګه د تدریس په ګډون ګڼ شمېر دندې مخته یووړې. رانکین په ۱۹۰۴ زکال کې د خپل پلار له مړینې وروسته د خپلو کوچنیو خویندو او ورور مسئولیت هم پر غاړه واخیست. سیاسي فعالیت او د رایو د حق غوښتنې خوځښت رانکین د ۲۷ کلنۍ په عمر سانفرانسېسکو ته کډه وکړه څو د ټولنیزو چارو د ترسره کولو په موخه په یو نوي او پراختیايي ډګر کې دنده ترلاسه کړي. هغې له دې څخه په ډاډ لرلو چې خپلې غوښتنې ته یې لاسرسی موندلی له ۱۹۰۸ زکال څخه یې تر ۱۹۰۹ زکال پورې د نیویارک ښار د بشرپالنې په ښوونځي کې نوم ثبت کړ. د ټولنیزې کارکوونکې په توګه یې د دندې ترسره کولو په موخه د لنډ مهال لپاره د واشنګټن سپوکن ته کډه وکړه او بیا له دې ځایه سیاتل ته ولاړه څو د واشنګټن په پوهنتون کې خپلو زده کړو ته دوام ورکړي؛ دغه مهال نوموړې د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې له خوځښت سره مل شوه. د ۱۹۱۰ زکال په نومبر میاشت کې د واشنګټن رایه ورکوونکو په خپل ایالتي اساسي قانون کې داسې تعدیل تصویب کړ چې ښځو ته یې د تل لپاره د رایو د ورکړې حق ورکړ او په دې سره پنځم ایالت شو چې دغه ډول پرېکړه یې وکړه. نیویارک ته له راګرځېدو وروسته نوموړې د نیویارک د رایو د حق غوښتنې د بنسټ له جوړونکو څخه شوه څو د دغه ایالت په قانون جوړونکې جرګه کې د ورته لایحې لپاره کار وکړي. په دغه دوره کې رانکین یوځل بیا واشنګټن ته سفر وکړ څو د امریکايي مېرمنو د رایو د حق غوښتنې د ملي ټولنې په استازیتوب په کانګرس کې لابي وکړي. مونتانا ته له راګرځېدو وروسته یې د رایو د حق غوښتنې په بنسټونو کې وده وکړه او د مونتانا د رایو د حق غوښتنې د ټولنې مشره او همدارنګه د امریکايي ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې د ملي ټولنې منشۍ شوه. د ۱۹۱۱ زکال په فبروري میاشت کې نوموړې لومړنۍ مېرمن وه چې د مونتانا د قانون جوړونکې جرګې پر وړاندې یې وینا وکړه او په خپل ایالت کې یې د ښځو د رایو د حق څخه په ملاتړ بحث وکړ. د ۱۹۱۴ زکال په نومبر میاشت کې مونتانا اووم ایالت شو چې ښځو ته یې د نامحدودو رایو د ورکړې حق ورکړ. رانکین وروسته بیا د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې په خوځښت کې خپلې چارې په کانګرس کې د خپلې سوله غوښتونکې بهرنۍ پالیسۍ سره پرتله کړې. هغې د خپلې دورې د ډېری شمېر رایو ورکوونکو په څېر باور درلود چې د متحده ایالاتو په دولت کې فساد او د موثریت نشتون د ښځو د نشتوالي له امله ده. رانکین د دواړو جګړو ترمنځ دورې پر مهال د بې وسلې کولو په یوه غونډه کې وویل چې، د سولې ستونزه د ښځو ستونزه ده. د استازو جرګه د ۱۹۱۶ زکال د کانګرس په ټاکنو کې د مونتانا د دوه څوکیو لپاره د رانکین د ټاکنیز کمپاین مالي ملاتړ او مدیریت د هغه ورور وېلنګټون وکړ چې په مونتانا کې د جمهوري غوښتونکي ګوند یو له بانفوذه غړو څخه وو. هغې اوږده سفرونه وکړل څو د دغه ایالت په لرې پرتو سیمو کې خلکو ته خپل پیغام ورسوي. دې خپلې تبلیغاتي چارې د اورګاډو په تم ځایونو، د واټ پر سر، په کروندو کې د ماښامنیو په خوړلو او لرې پرتو ښوونځیو کې مخته وړې. دې ځان د پرمختګ غوښتونکې په توګه نوماند کړ او د رایو د حق او ټولنیزې هوساینې په برخو کې یې د خنډونو په له منځه وړو ټینګار درلود. د جمهوري غوښتونکي ګوند په خپل منځي ټاکنو کې رانکین د جمهوري غوښتونکي ګوند د ټولو اتو نوماندانو ترمنځ تر ټولو ډېرې رایې واخیستې. په عمومي ټاکنو کې چې د نومبر په اوومه نېټه ترسره شوې دوه مخکښو نوماندانو دغه څوکۍ ترلاسه کړې. رانکین په رایو کې دویمې ډېرې رایې واخیستې او فرانک بېرډ لنډرمن ته یې ماته ورکړه؛ په دې سره د متحده ایالاتو د کانګرس لومړنۍ ښځینه غړې شوه. هغې له بریا وروسته وینا پر مهال وویل، په کانګرس کې د یوازنۍ رایې ورکوونکې ښځینه غړې په توګه زه په کلکه سره خپل مسئولیتونه درک کوم. دغې ټاکنې نوموړې په ملي کچه د ټولو پام وړ وګرځوله آن تر دې چې د راپورونو له مخې ورته د واده څو وړاندیزونه وشول. وروسته ژوند په راتلونکو ۲۰ کلونو کې رانکین ټولې نړۍ ته سفرونه وکړل او په مکرر ډول یې له هند څخه لیدنه وکړه، چېرې چې یې د مهاتما ګاندي سوله غوښتونکې لارښوونې ولوستې. دې په جورجیا او مونتانا دواړو کې کورونه لرل. په ۱۹۶۰مه او ۱۹۷۰مه لسیزه کې د سوله غوښتونکو، فیمینېستانو او د مدني حقونو د فعالینو نوي نسل د رانکین له چارو الهام واخیست او د هغې هڅې یې په داسې توګه ومنلې چې د هغې نسل هېڅکله داسې نه وې منلې. نوموړې یوځل بیا د ویتنام د جګړې په غبرګون کې ودرېده. د ۱۹۶۸ زکال په جنوري میاشت کې د ژانېټ رانکین ډلګۍ یا د ښځو د سولې غوښتونکو ډلو ائتلاف په واشنګټن ډي سي کې جګړه ضد لاریون ترتیب کړ دغه لاریون په ۱۹۱۳ زکال کې د ښځو لپاره د رایو د حق غوښتنې د لاریون له مهاله تر ټولو لوی لاریون و. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%8A%20%D9%88%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86%DA%89%D8%A7

سوامي ویوکانانډا

سوامي ویوکانانډا زوکړه: د ۱۸۶۳ زکال د جنوري ۱۲مه مړینه: د ۱۹۰۲ زکال د جولای ۴مه نېټه چې د نارندرانات ډاټا په بنګالي: په نامه وزیږېد؛ یو هندو پنډت، فیلسوف، لیکوال، د مذهبي چارو ښوونکی او د هندي مذهبي مخکښ راماکرېشنا یو له اصلي شاګردانو څخه و. نوموړی لویدیځې نړۍ ته د وېډانټا او یوګا په معرفي کولو کې یو له مهمو شخصیتونو او همدارنګه د معاصرې هندي ملت پالنې پلار و چې د ادیانو ترمنځ د عقیدوي اګاهۍ پرمختګ او د نړۍ د یو لوی آئین په توګه د هندوئېزم معرفي کول ورته اړوند بلل کیږي. سوامي د کلکتې په یوه اشرافي کایاستا بنګالي کورنۍ کې وزیږېد او د ځوانۍ له مهاله یې د مذهب او معنویت پر لور ګام واخیست. وروسته یې کرېشنا د خپل ګورو لارښود په توګه وموند او بیا پنډت شو. د راماکرېشنا له مړینې وروسته هغه د هند د ټولې نیمه لویې وچې ډېری برخو ته سفرونه وکړل او په بریتانوي هند کې یې د هندي وګړو د ژوندانه د حالاتو اړوند لومړني اطلاعات راغونډ کړل. نوموړی چې د دوی له بېوزلۍ څخه اغېزمن شوی و، پرېکړه یې وکړه له خپلو وطنوالو سره مرسته وکړي؛ ده متحده ایالاتو ته د سفر لار پیدا کړه او د ۱۸۹۳ زکال پر مهال یې په شیکاګو کې د ادیانو په پارلمان کې امریکایانو ته په دغو پیلنیو ټکو سره زما امریکايي خویندو او وروڼو ... د هندوئېزم په وړاندې کوونکې خپلې مشهورې وینا سره پام وړ شهرت وموند. دی په دغه پارلمان کې تر دې کچې اغېزمن کس و چې یوې امریکايي ورځپاڼې نوموړی د خدای له لوري ویناوال او له شک پرته د دغې غونډې لوی شخصیت وباله. په دغه کنفرانس کې له خپلې لویې بریا وروسته نوموړي د راتلونکو کلونو پر مهال د متحده ایالاتو په ټولو برخو، انګلستان او اروپا کې په سلګونو ویناوې وکړې او د هندوئېزم د فلسفې اصلي اصول یې خلکو ته وړاندې کړل؛ همدارنګه یې د نیویارک وېډانټا ټولنه او د سنفرانسېسکو وېډانټا ټولنه اوس مهال د شمالي کالیفورنیا وډانټا ټولنه ده تاسیس کړه چې دواړې دغې ټولنې په لویدیځ کې د وېډانټا ټولنو بنسټ جوړونکې وګرځېدې. ده په هند کې د راماکرېشنا بنسټ جوړ کړ چې هندو پنډېټانو او نورو مذهبي خدمتګارانو ته معنوي روزنې وړاندې کوي او همدارنګه د مرستو، ټولنیزو چارو او زده کړو په برخه کې د راماکرېشنا ماموریت مخته وړي. ویوکانانډا په معاصر هند کې یو له اغېزمنو فیلسوفانو او ټولنیزو اصلاح غوښتونکو او ورته مهال په لویدیځه نړۍ کې بیا یو له بریالیو وېډانټا مبلغینو څخه و. نوموړی همدارنګه د هندوئېزم د معاصرو اصلاحي خوځښتونو اصلي محرکه قوه ګڼل کېده چې په استعماري هند کې یې د ملت پالنې د مفهوم له رامنځته کېدو سره مرسته وکړه. نوموړی اوس مهال د معاصر هند د یو اغېزمن کس او د یو وطن پالونکي پاک سړي په توګه پېژندل کیږي. د هغه د زیږون ورځ په هند کې د ځوانانو د ملي ورځې په توګه لمانځل کیږي. لومړنی ژوند ۱۸۶۳ ۱۸۸۸ زکال زوکړه او ماشومتوب ویوکانانډا د ۱۸۶۳ زکال د جنوري په ۱۲مه نېټه د ماکر سانکرانتي د فیستوال پر مهال د نارندرانات ډاټا په نامه لنډه بڼه یې نارندرا یا نارن د بریتانوي هند د پلازمېنې کلکتې ښار د ګورماهون موکرجي ۳م واټ په یوه بنګالي کورنۍ کې وزیږېد. هغه یوې سنتي کورنۍ ته اړوند و او ۹ خویندې او وروڼه یې لرل. پلار یې ویشوانات ډاټا نومېده چې د کلکتې په ستره محکمه کې وکیل و. د نارندرا نیکه دورګاچران ډاټا د سانسکرېت او فارسي ژبو څېړونکی و چې د کور په پرېښودو سره په ۲۵ کلنۍ کې پنډت شو. مور یې بوبانشواري ډیوي نومېده او یوه کلکه مذهبي مېرمن وه. د نارندرا د پلار ترقي غوښتونکي او منطقي لیدلوري او همدارنګه یې د مور مذهبي خوی د ده د تفکر او شخصیت په جوړېدو کې مرسته وکړه. نارندرانات له ځوانۍ څخه له معنویت سره علاقه لرله او د شیوا، راما، سیتا او ماهاویر هانومان په څېر خدایانو د انځورونو پر وړاندې یې مراقبه کوله. هغه له سرګردانه زاهدانو او پنډتانو سره سخته لیوالتیا لرله. د ماشومتوب پر مهال شوخ او نه کنټرول کېدونی و چې والدینو یې ډېری مهال په کنټرول کولو کې ستونزه لرله. د هغه مور یو ځل ویلي، له شیوا څخه مې زوی وغوښت خو هغه راته شیطان راولېږه. زده کړې سوامي د ۱۸۷۱ زکال پر مهال د اتو کلونو په عمر د ایشوار چاندرا ویدیاساګر په دولتي ښوونځي کې نوم ثبت کړ، ده تر ۱۸۷۷ زکال پورې دلته زده کړې وکړې تر هغه چې کورنۍ یې رایپور ته کډه شوه. په ۱۸۷۹ زکال کې وروسته له هغه چې کورنۍ یې بېرته کلکتې ته راوګرځېده، دی یوازنی زده کوونکی و چې د پریزیډنسي کالج د شمولیت په ازموینه کې یې د لومړۍ درجې نمرې خپلې کړې. ده د فلسفې، دین، تاریخ، ټولنیزو علومو، هنر او ادبیاتو په ګډون د ګڼ شمېر موضوعاتو له لوستلو سره لېوالتیا لرله. ورته مهال یې د ودایانو، اوپانیشادانو، باګاود ګیتا، رامیانا، مهابهاراتا او پورنا په ګډون د هندوئېزم له سپېڅلو متونو سره هم لېوالتیا لرله. هغه د کلاسیکې هندۍ موسیقي په برخه کې زده کړې کړې وې او په منظم ډول یې په لوبو، ورزش او نورو تنظیم شوو فعالیتونو کې ونډه اخیسته. سوامي لویدیځوال منطق، د لویدیځ فلسفه او د اروپا تاریخ د عمومي اسمبلۍ په انستیتیوت اوس مهال د سکاټلنډ د کلیسا د کالج په نوم پېژندل کیږي کې ولوستل. ده په ۱۸۸۱ زکال کې د ښکلو هنرونو ازموینه په بریالیتوب سره وکړه او په ۱۸۸۴ زکال کې یې د لیسانس سند ترلاسه کړ. ورته مهال یې د ډېوېډ هیوم، ایمانوئل کانټ، یوهان ګوتلیب فیشته، باروخ اسپینوزا، ګئورګ ډبلیو اف، هېګل، ارتور شوپنهاور، اګوسټ کنټ، جان ستورات میل او چارلز داروین اثار مطالعه کړل. ده د هربرټ سپنسر له تکامل پالنې سره لېوالتیا ومونده، له هغه سره یې مکاتبه پیل کړه او د هربرټ سپنسر د زده کړو په نامه اثر یې په ۱۸۶۱ زکال کې په بنګالي ژبه وژباړه. هغه د لویدیځو فیلسوفانو د اثارو د لوستو پر مهال د سانسکرېت مقدس متون او بنګالي ادبیات هم ولوستل. د کلکتې د کریسټین کالج هغه کالج چې سوامي ترې فارغ شوی مدیر ویلیام هسټي لیکلي: نارندرا په واقعیت سره یو نابغه دی. ما ډېر ځایه سفرونه کړي دي، خو هېڅکله مې د هغه په څېر تکړه ځوان نه دی لیدلی، آن تر دې چې د جرمني پوهنتونونو د فلسفې په زده کوونکو کې هم داسې کس نه شته. دی باید په ژوندانه کې خپلې اغېزې له ځانه وړاندې کړي. نارندرا د خپلې پیاوړې حافظې او همدارنګه د ژر لوستلو په برخه کې د وړتیاوو له امله شهرت درلود. دلته د هغه څو کیسې د بېلګو په توګه راوړل شوې دي. هغه د یوې وینا پر مهال یو ځل د پیکویک ادبي اثر دوه درې پاڼې کلمه په کلمه له یادو وویلې. بل ځل هغه د یوه سویډني وګړي سره د سویډن د تاریخ اړوند بحث درلود چې په دغه بحث کې هغه ډېرو جزیي مسایلو ته هم اشاره وکړه او په دې سره سویډني وګړي په داسې حال کې چې لومړی یې ورسره مخالفت درلود، د ده خبره یې ومنله. په بل مورد کې دی د جرمني په کېل ښار کې له ډاکټر پل دوسن سره د یو شمېر شعري اثارو په ارزونه بوخت و او هغه مهال چې پروفیسور ورسره خبرې وکړې، ده کوم ځواب ورنکړ. وروسته یې له هغه څه بخښنه وغوښته او څرګنده یې کړه چې دی دومره د هغو په لوستلو کې غرق شوی و چې هېڅ غږ یې نه دی اورېدلی. پروفیسور د هغه په دغې توضېح قانع نه شو خو ویوکانانډا د هغو د متن یو شمېر برخې وویلې او د هغو توضېح یې وړاندې کړه، همدا و چې پروفیسور د هغه حافظې ته حک حیران پاتې شو. بل ځل نوموړي له یو کتابتون څخه د جان لوباک څو کتابونه وغوښتل، خو سبا ورځ یې هغه بېرته ورکړل او ورته یې وویل چې دغه کتابونه یې لوستي دي. د کتابتون مسئول باور پرې ونکړ خو هغه مهال چې د کتابونو د محتوا اړوند یې ترې وپوښتل وپوهېد چې دی رښتیا وايي. یو شمېر روایات نارندرا د یو شروتیدهارا د حیرانونکې حافظې لرونکی په نوم یادوي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%8A%20%DA%A9%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%8A

سیواستي کیریازي

سیواستي کیریازي ډاکو سیواستي ډي. کیریاز زوکړه: شاوخوا ۱۸۷۱ زکال مړینه: ۱۹۴۹ زکال البانیايي وطن پاله، ښوونکې، پروتستانت مبلغه، لیکواله، په البانیا کې د ښځو د زده کړو مخکښه او همدارنګه د البانیا د ملي بیدارۍ فعاله وه. ژوند او لومړنۍ چارې لومړنی ژوند سیواستي د ۱۸۷۰ زکال شاوخوا د مونسټیر ښار د ټرنوي کلي په یوه وطن پاله کیریازي کورنۍ کې وزیږېده، د هغې د زیږون سیمه د نن ورځې شمالي مقدونیې ته اړونده ده او هغه مهال د عثماني سترواکۍ برخه وه. دا د خپلې کورنۍ له ۱۰ ماشومانو څخه شپږمه وه. کورنۍ یې له مذهبي پلوه ارتدکس مخینه لرله او دې هم د څلور کلنۍ په عمر د یوناني ژبې په یو ابتدايي ښوونځي کې زده کړې پیل کړې. دې د نوې ځوانۍ پر مهال څو ژبې البانیايي، یوناني، بلغاریايي، والاچي، ترکي او انګریزي زده کړې وې. دې او کورنۍ یې له هغو البانیايي وطن پالونکو او امریکايي پروتستانت مبلغینو سره نږدې اړیکې لرلې چې د دغې سیمې ښوونځی یې اداره کوه او په مونسټیر کې یې د دوی کور ته څېرمه مذهبي مراسم ترسره کول. سیواستي د سیمې په امریکايي ښوونځي کې نوم ثبت کړ او د ۱۸۸۸ زکال په جولای میاشت کې یې له دغه ښوونځي څخه د عالي لیسې د سند معادل سند ترلاسه کړ. زده کړې سیواستي له ۱۸۸۸ زکال څخه تر ۱۸۹۱ زکال پورې په قسطنطنیه کې د نجونو لپاره په امریکايي کالج کې زده کړې وکړې. په دغه کالج کې ورته د شمولیت زمینه د هغې ورور کشیش جراسیم کیریازي برابره کړه. دا په دغه کالج کې د دویم ټولګي د زده کوونکې په توګه ومنل شوه او په ۱۸۹۱ زکال کې یې د اتو نورو ښځینه وو له ټولګي څخه د هنرونو د لیسانس سند ترلاسه کړ، په دغې چارې سره دا لومړنۍ البانیايي ښځینه وه چې د کالج زده کړې یې بشپړې کړې. دلته یې له زده کړو څخه موخه دا وه څو په البانیا کې د نجونو د یو ښوونځي د پرانیستو په موخه ځان له خپل ورور سره مرستې ته چمتو کړي. پروتستانت مذهبي چارې په داسې حال کې چې سیواستي د زیږون پر مهال ارتدوکس عیسوي وه، خو وروسته له هغې پروتستانت ټولنې سره مل شوه چې ورور یې جراسیم تاسیس کړې وه. دې په کورچه کې نورو ښځو ته بایبل او د عباداتو لارې چارې ور ښولې. دا یو له هغو بایبلي مېرمنو څخه وه چې مالي ملاتړ یې د عیسوي بهرنیو ماموریتونو لپاره د امریکايي کمېشنرانو پلاوي او همدارنګه د بایبل لنډ په نامه د ماموریت مرستندویه ټولنې کاوه. هغه مهال چې نوموړې په ۱۹۰۴ زکال کې له الن سټون او جان هنري هاوس سره د لیدنې په موخه متحده ایالاتو ته سفر وکړ، ځان یې د یوې عیسوي مبلغې په توګه معرفي کاوه. د کورچه د نجونو ښوونځی تاسیس او فعالیت سیواستي له کالج څخه له فراغت وروسته مونسټیر او له هغو وروسته کورچه ته راوګرځېده، چېرې چې هغې له خپل ورور جراسیم سره یوځای د نجونو لپاره په البانیايي ژبه د زده کړو وړاندې کوونکی ښوونځی پرانیست. سیواستي د دغه ښوونځي مدیره شوه. دغه ښوونځي د بې وزلۍ، د ښځو د زده کړو پر وړاندې د تعصب، د کتابونو په برابرولو کې د ستونزو، د سیمه ئیزو عثماني چارواکو او همدارنګه د یوناني ارتدوکس کلیسا د مخالفت په ګډون د ګڼ شمېر ستونزو لرلو سربېره فعالیت کاوه. له دې سره هم له ۱۸۹۱ زکال څخه تر ۱۹۱۳ زکال پورې په کلنۍ بڼه په دغه ښوونځي کې د زده کوونکو د شمولیت منځنۍ کچه ۴۷ تنه وه. دغه ښوونځي پام وړ لیدونکي ځانته جلب کړل چې یو له دغو څخه په ۱۹۰۱ زکال کې اډیټ ډورهام او بل یې هم په ۱۹۰۴ زکال کې هنري بریلزفورډ و. متحده ایالاتو ته لومړنی سفر سیواستي کیریازي د کورچه د نجونو د ښوونځي د مدیرې په توګه له دیارلس کالو خدمت وروسته د ۱۹۰۴ زکال په اوړي کې متحده ایالاتو ته سفر وکړ. دا د ۱۹۰۴ زکال په اګست میاشت کې نیویارک ته ورسېده او په نیویارک، بوسټون او شیکاګو کې یې له خپلو ملګرو سره د لیدنو پر مهال له هغوی سره د البانیايي ښځو د ټولنو اړوند خبرې وکړې. دا یوه میاشت له الن سټون سره واوسېده، په دغه مهال کې یې له جین آدامز سره وکتل او هال هاوس ماڼۍ ته ولاړه. دې متحده ایالاتو ته خپل سفر له آزادۍ څخه اجمالي لیدنه وباله. د ۱۹۰۵ زکال په مۍ میاشت کې یې البانیا ته د بېرته راګرځېدو پر مهال لندن، پاریس او ویانا هم ولیدل؛ دا په بخارست کې تم شوه او هلته یې له پانډلي اونجلي او خپل راتلونکي مېړه کرېسټو ډاکو ۱۸۸۰ ۱۹۴۰ زکال سره ولیدل. ډاکو په وروستیو کې د بخارست له پوهنتون څخه فارغ شوی و او د ډیټوریا په نامه د یوې البانیايي ټولنې عمومي منشي و. سیواستي، ډاکو ته دنده وسپارله چې په البانیايي ژبه باندې د ریاضي لومړني درسي کتابونه ولیکي. واده او ماشومان سیواستي د ۱۹۱۰ زکال د اګست په ۴مه نېټه له کریسټو ډاکو سره واده وکړ. د واده مراسم یې د پروتستانت مبلغ او کشیش چارلز ټلفورډ اریکسون له خوا مخته یووړل شول. دوی د الکساندر سکندر ډاکو ۱۹۱۰ ۱۹۹۵ زکال او جورج ډاکو ۱۹۱۳ ۱۹۴۵ زکال په نامه دوه زامن لرل. د دوی د نومونو بشپړ انګریزي ډول الکساندر جراسیم ډاکو او جورج چارلز ډاکو و په دوی باندې یې د خپلو دوه مړو شوو وروڼو جراسیم او جورج نومونه کېښودل. دواړو وروڼو د اتو کلونو لپاره په رابرټ کالج کې زده کړې وکړې. له چارلز کرن سره ملګرتیا سیواستي او د هغې مېړه کریسټو ډاکو د ۱۹۱۱ زکال پر مهال په مونسټیر کې له امریکايي سوداګر چارلز ریچارډ کرن سره ولیدل، کرن په قسطنطنیه کې د نجونو لپاره د امریکايي کالج د پلاوي غړی و او لیوالتیا یې لرله څو د البانیا او نږدې ختیځ اړوند لا وپوهېږي. کرن د سیواستي او کریسټو اړوند مالومات د اوبرلین د علمیه مرکز د رئیس او په اوبرلین کې د ډاکو د پخواني ښوونکي اډوارډ بوثورت څخه ترلاسه کړي و. دوی د کلونو لپاره کاري او د ملګرتیا اړیکې وساتلې، وروسته یې بیا د اوړي پر مهال څو رخصتۍ د ماسچوستس په ووډز هول سیمه کې د کرن په کور کې تېرې کړې. له البانیا څخه تبعید او متحده ایالاتو ته بیاځلي سفر د ۱۹۱۴ زکال پر مهال په کورچه کې له یوناني ځواکونو سره د دوی د جنجالونو په رامنځته کېدو سیواستي، د هغې مېړه او دواړه زامن اړ شول له البانیا څخه تېښتې ته مخه کړي؛ له همدې امله یې د نجونو ښوونځی هم وتړل شو. دوی نږدې ۱۲ میاشتې په بخارست او صوفیا کې ژوند وکړ او په ۱۹۱۵ زکال کې متحده ایالاتو ته کډه شول. هغوی د ماساچوستس په ساوتبرېج سیمه کې استوګن شول چېرې چې دې له خپل مېړه سره د بنسټ په مرسته د لومړني البانیايي ښوونځي په تاسیس کې مرسته وکړه. البانیا ته بېرته راتګ او وروستي کلونه سیواستي کیریازي او د هغې ماشومان د ۱۹۲۱ زکال په وروستیو کې بېرته البانیا ته راوګرځېدل، په داسې حال کې چې مېړه یې له دوی وړاندې البانیا ته راغلی و او د البانیا له دولت سره یې دنده ترسره کوله. سیواستي په خپلو خاطراتو کې په البانیا کې د ژوندانه شرایط ابتدايي وبلل او ادعا یې وکړه چې له دغو څخه په الهام اخیستو به خپل ټول ژوند د خپل هېواد په بېرته رغولو ولګوي. د ایټالیا د برید او اشغال پر مهال د ۱۹۳۹ زکال پر مهال په البانیا باندې د ایټالیا برید لامل وګرځېد چې البانیا د ایټالیا تر حمایت لاندې هېواد ۱۹۳۹ ۱۹۴۹ زکال شي. دغه مهال د سیواستي مېړه کریسټو ډاکو مړ او د دوی د ښوونځي ملکیت د ایټالوي ځواکونو د وسلو په زیرمتون واوښت. د جرمني له برید وروسته بندي کېدل په البانیا باندې د جرمني برید او د جرمني له خوا د البانیا اشغال سیواستي کیریازي ډاکو او د هغې خور پاراشقوي له ګڼ شمېر ګواښونو سره مخ کړه، د دوی کور او د هغوی پخوانی ښوونځی د البانوي فاشېست ضد او آزادي غوښتونکو ځواکونو، ایټالوي ځواکونو او جرمني ځواکونو ترمنځ د جګړې پر مهال د وسلو د زیرمتونونو په توګه کارول کېدل. په ۱۹۴۳ زکال کې جرمني ځواکونو دغه ښوونځی وویشت چې له امله یې د سیواستي یوه ملګرې او د هغې زوی ومړ. سیواستي او کورنۍ یې ونیول شوه او بلګراد ته څېرمه د بانجیکا د اجباري کار کمپ ته ولېږل شوه؛ دغه کمپ د نازيانو د پلوي قومندان ژافر ډیوا د ځواکونو په لاس کې و. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%BC%DB%8C%D9%88%D9%86%20%D9%BE%DB%8C%D9%86%DA%A9%D8%B1

سټیون پینکر

سټیون آرتور پینکر زوکړه: د ۱۹۵۴ زکال د سپټمبر ۱۸مه کاناډايي الاصله امریکايي ادراکي ارواه پوه، د ژبو ارواه پوه، د عامه علومو لیکوال او روڼ آندی دی. دی د تکاملي ارواه پوهنې او د ذهن د محاسباتي نظریې یو له مدافعینو څخه دی. پینکر په هاروارډ پوهنتون کې د جانسټون کورنۍ د ښوونکي په توګه د ارواه پوهنې د پوهنځي استاد دی. دی د بصري ادراک او رشدي ژبپوهنې په برخه کې تخصص لري چې په تجربوي موضوعاتو کې یې ذهني انځور جوړونه، د شکل تشخیص، بصري پام، په ژبه کې نظم او بې نظمي، د کلماتو او ګرامر عصبي بنسټ او د ماشومتوب پر مهال د ژبې وده شاملېږي. بله هغه تجربي موضوع چې دی ورباندې کار کوي د همکارۍ او ارتباطاتو ارواه پوهنه ده چې په دغو کې عاطفي بیان، تعبیر، کنایه او له مشترکې پوهې څخه د خلکو د ګټنې ډول شاملېږي؛ له مشترکې پوهې څخه ګټنه یو هنري مفهوم دی او په دې معنی دی چې دوه یا ډېر کسان په یو څه پوهېږي، ځکه پوهېږي چې یو بل پرې پوهېږي، په هغه څه چې دوی پوهېږي یو بل هم پوهېږي او په همدې ډول دوام مومي. ده دوه تخنیکي کتابونه لیکلي چې دواړه د ژبې د زده کړې اړوند یوه ټولیزه نظریه وړاندې کوي او له هغو څخه د ماشومانو له خوا د افعالو په زده کړه کې کار اخلي. په ځانګړې توګه له الن پرینس سره د هغه اثر چې په ۱۹۸۹ زکال کې خپور شو پیوند پالونکی موډل نقد کوي چې څه ډول ماشومان د افعالو تېره ماضي بڼه زده کوي او باوري دی چې ماشومان د - وروستاړي په اضافه کولو په منظم ډول له هغو ګټنه کوي، له دې سره چې ځینې وختونه تېروتنه هم کوي، خو دوی اړ دي دغه چاره یو په یو د نا منظمو ډولونو د زده کړې لپاره ترسره کړي. پینکر د عامه مخاطبینو لپاره د نهو کتابونو لیکوال دی. د ژبې غریزه ؛ ۱۹۹۴ زکال، ذهن څه ډول کار کوي ؛ ۱۹۹۷ زکال، کلمات او قوانین ؛ ۲۰۰۰ زکال، سپینه تخته ؛ ۲۰۰۲ زکال او د فکر کولو مطالب ؛ ۲۰۰۷ زکال یې د اروايي ژبپوهنې او ادراکي علومو اړخونه بیانوي او په دې برخه کې د ده هغه خپل راپورونه وړاندې کوي چې څرګندوي ژبه یو ذاتي چلن دی چې د طبیعي انتخاب پر مټ رامنځته او زموږ له ارتباطي اړیکو سره ځان همغږی کوي. د سبکي احساس ؛ ۲۰۱۴ زکال په نامه اثر یې ژب محوره سبکي لارښود دی. زموږ د طبیعت د غوره فرښتو ؛ ۲۰۱۱ زکال په نامه د پینکر اثر څرګندوي چې په ټولیز ډول د وخت په تیرېدو سره په بشري ټولنو کې تاوتریخوالی کم شوی، دی د دغه کمښت اړوند شپږ مهم موارد او پنځه تاریخي قوې تشرېح کوي چې په دغو کې تر ټولو مهم یې بشرپالونکی انقلاب دی چې د روڼ آندۍ او د هغو د اړوندو لاملونو له امله رامنځته شوی. د اوسنۍ روڼ آندۍ ؛ ۲۰۱۸ زکال تر عنوان لاندې اثر یې استدلال وړاندې کوي چې په وروستیو کې بشري وضعیت په ټولیز ډول د عقل، علم او انسان پالنې له امله ښه شوی دی. ده په خپل وروستي خپاره شوي اثر؛ عقلانیت: دا څه دی، ولې کمیابه ښکاري، ولې اهمیت لري : ؛ ۲۰۲۱ زکال کې د عقل ماهیت او اهمیت ته نغوته کړې ده. پینکر په ۲۰۰۴ زکال کې د ټایمز مجلې له خوا د نړۍ د ۱۰۰ اغېزمنو کسانو په کتار کې راغی؛ سربېره پر دې نوموړی د ۲۰۰۵، ۲۰۰۸، ۲۰۱۰ او ۲۰۱۱ زکلونو پر مهال د فارین پالیسي مجلې له خوا د نړۍ د ۱۰۰ متفکرینو په کتار کې ځای درلود. همدارنګه د پراسپېکټ مجلې په ۲۰۱۳ زکال کې د نړۍ له ۱۰ مخکښو متفکرینو څخه وباله. ده د امریکا د ارواه پوهنې له ټولنې، د علومو له ملي اکاډمۍ، سلطنتي بنسټ، د ادراکي عصب پوهنې له ټولنې او د امریکا د بشرپالونکې ټولنې څخه جایزې ترلاسه کړې دي. همدارنګه یې د ۲۰۱۳ زکال پر مهال په اډینبورګ پوهنتون کې د ګیفورډ لکچرونه ورکړل. ده د بېلابېلو مجلو د لیکوالانو په ډله او د څو بنسټونو د سلاکارانو په پلاوو کې خدمت کړی دی. پینکر له ۲۰۰۸ زکال څخه تر ۲۰۱۸ زکال پورې د امریکن هریتیج ډیکشنرۍ د پراختیا ورکوونکي پلاوي مشري پرغاړه لرله. ژوند لیک پینکر د ۱۹۵۴ زکال پر مهال د کیوبک د مونټریال سیمې د انګریزي ژب ویونکې ټولنې د منځنۍ طبقې په یوې سیکولر یهودي کورنۍ کې وزیږېد. د ده نیکه او نیا په ۱۹۲۶ زکال کې له پولنډ او رومانیا څخه کاناډا ته کډه شوي وو او په مونټریال کې یې یو کوچنی کور درلود. پلار یې هري د املاکو په برخه کې کار کاوه او وکیل و. مور یې روزلین په پیل کې د کور چارې مخته وړې خو وروسته لارښوونکې سلاکاره او ورپسې د یوې عالي لیسې سرمعلمه شوه. پینکر د یوې مرکې پر مهال خپله مور ډېره روڼ آندې او تکړه لوستونکې وبلله چې په هر څه باندې پوهېده. ورور یې رابرټ د څو لسیزو لپاره د کاناډا په حکومت کې د مدیر او د پالیسو د تحلیل ګر په توګه خدمت وکړ، په داسې حال کې چې خور یې سوزان پینکر ارواه پوهه او لیکواله ده چې د جنسي پاراډوکس او د کلي د اغېز په نومونو باندې یې دوه اثار لیکلي. سوزان همدارنګه د وال سټریټ ژورنال مقاله لیکونکې ده. پینکر په ۱۹۷۳ زکال کې له ډاوسون کالج څخه فارغ شو. په ۱۹۷۶ زکال کې یې د مک ګېل پوهنتون څخه د ارواه پوهنې په برخه کې د لیسانس سند ترلاسه او بیا یې د سټیفن کوسلین تر نظر لاندې په هاروارډ پوهنتون کې د تجربوي ارواه پوهنې په برخه کې د دوکتورا په کچه زده کړو ته مخه کړه او په ۱۹۷۹ زکال کې یې د دوکتورا سند ترلاسه کړ. ده د ماساچوستس د ټکنالوژۍ په انستیتیوت کې د یو کال لپاره څېړنیزې چارې ترسره او بیا په سټنفورډ پوهنتون کې ښوونکی شو. پینکر له ۱۹۸۲ زکال څخه تر ۲۰۰۳ زکال پورې د ماساچوستس د ټکنالوژۍ په انستیتیوت کې د مغزي او ادراکي علومو په څانګه کې تدریس وکړ، له دې وړاندې د ادراکي علومو د برخې مدیر و ۱۹۸۵ ۱۹۹۴ زکال او بالاخره همدلته د ادراکي عصب پوهنې د مرکز رئیس وټاکل شو چې دغه دنده یې بیا تر ۱۹۹۹ زکال پورې ترسره کړه. په دغه موده کې ده له ۱۹۹۵ زکال څخه تر ۱۹۹۶ زکال پورې رخصتي واخیسته او په سانتا باربرا کې یې د کالیفورنیا په پوهنتون کې تدریس وکړ. نوموړی له ۲۰۰۳ زکال راهیسې په هاروارډ پوهنتون کې د جانسټون کورنۍ د ښوونکي په توګه د ارواه پوهنې د پوهنځي استاد دی. ده د ۲۰۰۸ او ۲۰۱۳ زکال ترمنځ تدریس ته د خپلې ژمنتیا له امله د هاروارډ کالج د پروفیسورۍ عنوان هم خپل کړ. اوس مهال نوموړی په لندن کې د انساني علومو په نوي جوړ شوي کالج کې د مېلمه پروفیسور په توګه تدریس کوي. پینکر په ۱۹۸۰ زکال کې له نانسي اتکوف سره واده وکړ او په ۱۹۹۲ زکال کې سره جلا شول؛ ده بیاځلي په ۱۹۹۵ زکال کې واده وکړ خو دویمه ښځه یې هم طلاق کړه. د هغه دریمه ښځه ناول لیکونکې او فیلسوفه ربیکا ګلډشټاین ده چې په ۲۰۰۷ زکال کې یې ورسره واده وکړ. دی له خپلې دغې ښځې څخه دوه پردۍ لورانې هم لري چې یوه ناول لیکونکې یائل ګلډشټاین لاو او بله یې شاعره ډانیل بلاو ده. پینکر د ۱۳ کلنۍ په عمر الحاد یا اتئېزم ومانه خو د خپل ژوندانه په بېلابېلو مهالونو کې یو جدي کلتوري یهودي و. دی له بایسکل زغلونې سره ډېره لېوالتیا لري. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%DB%8C%DA%89%20%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%DA%AB%D8%B1%DB%8C%D9%86

والفریډ پالمګرین

الفیلډ والفریډ ماتلیډا پالمګرین زوکړه: د ۱۸۷۷ زکال د جون ۳مه مړینه: د ۱۹۶۷ زکال د ډسمبر ۶مه نېټه چې له واده وروسته د پالمګرین مونخ پیټرسون په نامه یادېده سویډنۍ ښوونکې، ژبپوهه او سیاستواله وه. دې د سویډن د کتابتون پالیسۍ اصلاح کړې او همدارنګه یې په سویډن او ډنمارک کې د عامه کتابتونونو سیسټم معرفي کړ. ژوند لیک لوی کېدل او زده کړې والفریډ پالمګرین د ۱۸۷۷ زکال د جون په دریمه نېټه د سویډن په سټکهولم ښار کې وزیږېده، دا د کارل اډوارډ اې. اېچ پالمګرین ۱۸۴۰ ۱۹۱۰ زکال او ادا تریزا پل ۱۸۵۳ - ۱۹۳۷ زکال دویمه لور وه چې په خپل کور کې د واوا په نامه پېژندل کېده. هغې له ځانه د سیګن ماریا الیزابت زوکړه: ۱۸۷۵ زکال په نامه یوه مشره خور، د سیګیرد هیلدون انا ۱۸۸۲ ۱۸۸۳ زکال په نوم کشرۍ خور او د ګوستاف زوکړه: ۱۸۸۴ زکال په نامه یو کشر ورور درلود. همدارنګه یې یو بل ورور هم درلود چې په ۱۸۸۶ زکال کې ومړ. والفریډ او د هغې مشره خور د نورو ماشومانو په څېر جنسیت ته له پام پرته پالل کېدې او د خپلو والدینو د ښوونیزو افکارو له مخې وروزل شوې. والفریډ او سیګن په ۱۸۸۲ زکال کې د پالماګرینسکا سمسکولن په نامه د خپل پلار په ښوونځي کې شاملې شوې، دا په ټوله اروپا کې لومړنی ښوونځی و چې د فراغت ترمهاله یې نجونو او هلکانو ته په ګډو ټولګیو کې زده کړې وړاندې کولې؛ دوی دواړو تر دوولسم ټولګي پورې په همدغه ښوونځي کې زده کړې وکړې. پلار یې د سهارني عبادت وروسته د عیسویت، تاریخ او جغرافیا تدریس کاوه. د دوی عمه ایډا بیا د لیکلو او د لاسي توکو د جوړولو تدریس کاوه. مور یې د ښوونځي د مدیر مرستیاله وه او د سویډنۍ ژبې درس یې ورکاوه. د دغه ښوونځي ماشومانو ته بهرنۍ ژبې جرمني، انګریزي او فرانسوي د هغو د معاصرو کړنلارو پر مټ ورښوول کېدې. پالمګرین په ۱۸۹۵ زکال کې خپلې تحریري او شفاهي ازموینې د ښو نمرو په اخیستو تېرې کړې چې په ځانګړې توګه یې د ژبو په مضامینو کې تر ټولو زیاتې نمرې لرلې. همدا و چې دلته یې له ۱۸۹۶ زکال څخه تر ۱۹۰۷ زکال پورې د فعالې ښوونکې په توګه تدریس وکړ. پالمګرین د اوړي رخصتۍ د نورا لاګنو په ټویو سیمه نن ورځ د ورماډو ښاروالۍ ده کې له خپلې کورنۍ سره تېرولې او وروسته له هغه چې د پلار روغتیايي حالت یې خراب شو د ګرمو اوبو لرونکې راملوسا سیمې ته به تلل. پالمګرین له خپلې خور او ورور سره یوځای اروپا ته د لنډو روزنیزو سفرونو فرصتونه هم لرل؛ دې د ۱۸۹۳ زکال پر مهال له خپلې خور سره یوځای دوه میاشتې په جرمني او راتلونکی کال یې درې نیمې میاشتې په فرانسې او انګلستان کې تېرې کړې. دغه ډول سفرونه به یې هر کال او یا هم هر یو نیم کال وروسته یوځل کول. له دې وروسته پالمګرین ځان د اوپسالا پوهنتون د ۱۸۹۶زکال په پسرلني سمستر کې ثبت کړ او هلته یې د ژبو پوهنځۍ وټاکله. له تحصیل سره په خوا کې دې په پالماګرینسکا سمسکولن کې د جرمنۍ ژبې، ریاضیاتو او جغرافیې تدریس کاوه چې وروسته یې بیا د فرانسوي ژبې تدریس هم پیل کړ. په ۱۹۰۰ زکال کې ۷۵۰ کرونه دولتي مالي مرستې انګلستان ته د هغې سفر شونې کړ چې بیا یې هلته د شپږو میاشتو لپاره په اکسفورډ کې زده کړې وکړې. پالمګرین په ۱۹۰۱ زکال کې له اوپسالا پوهنتون څخه د جرمني، انګریزي او رومي ژبو، عملي فلسفې، ریاضیاتو او نظري فلسفې په برخه کې د لیسانس سند ترلاسه کړ. دوه کاله وروسته یې په رومي ژبو او نظري فلسفې کې د ماسټرۍ او په ۱۹۰۵ زکال کې یې د دوکتورا سند ترلاسه کړ. د دوکتورا تیزس یې د کالوینېست شاعر او فرانسوي بارون تئودور اګریپا دوابینه له خوا د مصدر د ګټنې اړوند و، دې خپل تیزس خپلو والدینو ته ډالۍ کړ. په دې سره نوموړې په ۱۹۰۵ زکال کې دریمه سویډنۍ مېرمن شوه چې د رومي ژبو په برخه کې یې د دوکتورا سند درلود؛ له دې وړاندې انا آلستروم په ۱۸۹۹ زکال او ګریډا اوستبرګ په ۱۹۰۳ زکال کې دغې څانګې ته اړوند د دوکتورا سندونه ترلاسه کړي وو. سلطنتي کتابتون پالمګرین په ۱۹۰۳ زکال کې د سلطنتي کتابتون له مشر کارل سنویلسکي سره د دندې اخیستو په موخه اړیکه ونیوله، خو د دندې لپاره د دې غوښتنه وه نه منل شوه. د کتابتون مشر دې ته لارښوونه وکړه چې لومړی باید خپله دوکتورا واخلي. پالمګرین وړاندې له دې چې په ۱۹۰۵ زکال کې د خپلې دوکتورا پای لیک بشپړ کړي، د سنویلسکي له ځای ناستي اریک ویلهلم ډالګرن سره یې اړیکه ونیوله؛ نوموړی په پام وړ کچه مثبت پالونکی و او د همدغه کال له سپټمبر میاشتې څخه یې دې ته د ازمیښتي کارکوونکې په توګه دنده ورکړه چې له امله یې دا لومړنۍ ښځینه کتابتون چلونکې شوه. د هغې ازمیښتي دندې د ۱۹۰۵ زکال د نومبر په ۲۴مه نېټه د چاپ په برخه کې د یو عادي کتابدار د مرستیالۍ کچې ته بدلون وکړ. پالمګرین د ۱۹۱۱ زکال تر فبروري میاشتې پورې په دغه کتابتون کې پاتې شوه، هغه مهال چې دې د واده کولو په موخه خپله استعفا ورکړه او کوپنهاګن ته یې کډه وکړه. وروسته بیا د دغه سلطنتي کتابتون کفټریا د هغې په نوم ونومول شوه او د والفرېډ کافې په نامه یادېده. متحده ایالاتو ته روزنیز سفر پالمګرین په سلطنتي کتابتون کې د کار کولو پر مهال تل دې ته اړ وه چې د پوهې تږو کسانو ته ووايي، د دغه کتابتون کتابونه امانت نه ورکول کېږي او پر ځای یې هغوی عمومي یا کارګري کتابتونونو ته مراجعه وکړي. ورته مهال د دې ډېر ژر دې ته پام شو وروسته له هغه چې عامه کتابتونونه یې وکتل چې دغه کتابتونونه د ادبیاتو په برخه کې پام وړ کتابونه نه لري او د هغو کسانو لپاره نه دي په پام کې نیول شوي چې غواړي مطالعه وکړي. همدا و چې پرېکړه یې وکړه مخکښ هېواد متحده ایالاتو ته سفر وکړي. هغې د کتابدارۍ د علومو په ځانګړې توګه د علمیه بنسټونو، ښوونځیو او عامه کتابتونونو په برخه کې د زده کړو په موخه د سفر غوښتنه وکړه او د سفر لګښت یې د کلیسايي ادارې له خوا ورکړل شو چې دغه مهال د زده کړو چارې ورته اړوند وې. دا د ۱۹۰۷ زکال په سپټمبر میاشت کې په داسې حال کې نیویارک ته ولاړه چې د کلیسايي ادارې له خوا په انګریزي، جرمني او فرانسوي ژبو باندې لیکل شوی معرفي لیک ورسره و؛ نیویارک ته په رسېدو د نیویارک د عمومي کتابتون د ماشومانو د برخې د مشهورې کتابدارې آن کارول مور له خوا یې هرکلی وشو. مور او پالمګرین ښې ملګرې شوې چې بیا دواړو په ۱۹۶۱ زکال کې د مور د مړینې تر مهاله له یو بل سره اړیکې لرلې. دوی دواړو د کتابتونونو د روزنیزې ونډې سره لېوالتیا لرله او ځانونه یې ټولو ماشومانو ته د کتابتونونو له لارې د باکیفیته کتابونو د وړاندې کولو د برخې مخکښانې ګڼلې. پالمګرین، مور ځانته د الهام بخښونکې په توګه یاده کړې ده. نوموړې متحده ایالاتو ته د خپل درې میاشتني سفر پر مهال د متحده ایالاتو د شمال ختیځو نهو ایالتونو شاوخوا ۳۰ ښارونه وکتل او د هغو د عامه کتابتونونو، څېړنیزو کتابتونونو، کتابتوني ښوونځیو، علمیه حوزو او عادي دولتي ښوونځیو اړوند یې مطالعه وکړه. هغې د سویډن د کتابتونونو اړوند ویناوې کولې او له یو شمېر ځایونو څخه یې لیدنې هم د مطبوعاتو له خوا تر پوښښ لاندې راوړل کېدې. هغه مهال چې نوموړې واشنګټن ته ولاړه آن د ولمسشر ټیوډور روزولټ له خوا سپینې ماڼۍ ته وبلل شوه. پالمګرین د ډسمبر په میاشت کې سویډن ته له راګرځېدو وروسته له ځنډ پرته د هغه څه اړوند په ویناوو پیل وکړ چې په دغه روزنیز سفر کې یې زده کړي وو. هغې ډېره لنډه رسمي سفرنامه ولیکله چې وروسته یې خپل دغه سفر د کتابتون او عمومي زده کړې متحده ایالاتو ته د یو څېړنیز سفر یاددښتونه تر عنوان لاندې یو اثر کې په مفصل ډول تشرېح کړ. دغه اثر بالاخره په ۱۹۰۹ زکال کې خپور شو. د کلیسايي ادارې وزیر د زده کړو وزیر هوګو هامارسکچولډ د هغې راپور لوستی و او غوښتل یې د هغې اثر په ټولو کتابتونونو او دولتي ښوونځیو کې خپور کړي، له همدې امله د دغه اثر له خپرو شوو ۳۰۰۰ نسخو څخه ۱۲۰۰ یې د کلیسايي ادارې له خوا وپېرل شوې. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D9%81%D8%A7%20%DA%A9%D9%88%DA%89%D9%88%D9%86%D9%87

فيفا کوډونه

فيفا د خپلو غړو او ناغړو هېوادونو د نومونو لنډيز لپاره يو درې توريز کوډونه لري چې د نړيوالو سياليو پرمهال يې د يادو هېوادونو د نومونو د لنډيز په پار کاروي. فيفا غړي هېوادونه اوسمهال ۲۰۸ هېوادونه د فيفا غړيتوب لري چې هر يو يې د فيفا ځانګړی کوډ لري چې په لاندې ډول دي: ناغړو هېوادونو کوډونه لاندې د هغه هېوادونو او تړلو سيمو کوډونو جدول دی چې د فيفا غړي نه دي، خو ياد کوډونه فيفا په ډېټابېس کې خوندي او د فيفا په وېبپاڼه او کنفدراسيونونو کې په کار وړل کيږي. نامنظم کوډونه لاندې د هغه هېوادونو د فيفا کوډونو لړليک دی چې اوسمهال د فيفا غړي نه دي، که څه هم دوی د خپلو سيمه ييزو کنفدراسيونونو غړي دي، دا کوډونه په منظمه توګه نه کارول کيږي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%20%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%84%DB%8D

د ناورین انجلۍ

د ناورین انجلۍ د ۲۰۰۵ کال هغه کوشنۍ ته ویل کېږي چي يو سوځلې کور مخته یې ښه په خوشطبیعتۍ او جالب موډ باندې انځور اخیستی وو.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%90%D9%86%D9%88%DA%A9%20%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8

اېنوک کتاب

د خنوخ يا اېنوک کتاب په عبراني: په عبراني کې یو لرغونی اخرالزماني مذهبي متن دی چې په دودیز ډول د نوح نیکه اېنوک ته منسوب شوی. د اېنوک کتاب د شیطانانو او نیفیلم د اصل په اړه بې ساري مالومات لري، لکه ولې ځینې پرېښتې له آسمان څخه راووېستل شوې، ولې د نوح سېلاو اړین و او ... دی. اړوندې پوښتنې د نوح سېلاو اېنوک نوح عبراني انجیل سرچينې بهرنۍ لینک د ایتوپیک متن آنلاین ټول فصلونه د چارلس ژباړه د چارلس نسخه

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86%DA%89%D8%B1%20%D9%85%D9%86%DA%89%D9%88%D9%84%DB%8C

کمانډر منډولی

کمانډر منډولی يو پښتون بشري فعال دی د چمن د لغړيانو مشري کوي؛ نوموړی د چمن پرلت تر ټولو مهم شخص او ددې پر لت مشر دۍ. دا هم وګورئ سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%A2%D8%B3%D9%8A%D8%A7%20%D8%B2%DA%93%D9%87

د آسيا زړه

د آسيا زړه د نړۍ هغه جغرافیې سيمې ته ويل کېږي چي افغانستان پکښې پروت دۍ. افغانستان ته د آسيا د زړه لقب ډاکټر علامه اقبال ورکړۍ وو.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%20%D8%A7%D9%83%D8%A8%D8%B1%20%D8%A7%D8%BA%D8%A7

سيد اكبر اغا

سید اکبر آغا د افغانستان یو پخوانی طالب قومندان او سیاسي شخصیت دی چې په طالبانو کې د یو مهم رول لرونکي په توګه پیژندل کیږي.، د هغه په اړه ځینې معلومات په لاندې ډول دي: . سید اکبر اغا په جهادي فعالیتونو کې برخه اخیستې او د شوروي یرغل پر مهال د مجاهدینو په لیکو کې ؤ، همدارنګه يې د امريکا په مقابل کې يې هم وسله واله مبارزه کړې ده. . د طالبانو په تحریک کې رول: سید اکبر آغا د طالبانو د تحریک له پیله سره یوځای شو او د دې ډلې سره په مختلفو ادارو کې وظيفه ترسره کړې ده . لوړپوړي مقامونه: د طالبانو د لومړي حکومت په دوران کې -، سید اکبر آغا د لوړو پوړو مقامونو په ګډون په مختلفو چارو کې فعال و. هغه د طالبانو د نظام په جوړښت کې مهم رول درلود. . نیول کېدل: د طالبانو د حکومت له پرځېدو څو کاله وروسته، سید اکبر آغا په پاکستان کې د امريکايي ځواکونو په امر ونيول شو، چې بيا افغانستان ته را انتقال شو، او پلچرخي نومې زندان کې بندي کړل شو. . سوله او سیاست: له بند څخه د خوشې کېدو وروسته، سید اکبر آغا په کابل کې د سیاسي فعالیتونو له لارې د افغانستان د شخړې د حل لپاره هڅې پیل کړې، چې د هغه زيات پام د طالبانو حکومت ته اوښتی ؤ، زيات شمېر طالب بنديان د سيد اکبر اغا په توسط د افغان حکومت د زندانونو څخه ازاد کړل شول هغه د سولې او پخلاینې په اړه مختلفې نظریې وړاندې کړي او د بین الافغاني خبرو اترو ملاتړ يې زيات کاوه، او د امريکا شتون يې په افغانستان کې هر وخت غندی. . نشراتي فعالیتونه: سید اکبر اغا په افغانستان کې د سولييز حل لارې لپاره زياتې هڅې کولې او د دې په اړه به يې زياتې مرکې رسنيو سره کولې. هغه د افغانستان د شخړې د حل لپاره د خبرو اترو او پخلاینې پر اهمیت ټینګار کوي.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D9%84%D9%8A%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9

د واخان ملي پارک

د واخان ملي پارک د افغانستان په شمال ختیځ کې پروت ملي پارک دی. دا پارک په ۲۰۱۴م کال کې تاسیس سو، او د بدخشان ولایت ټوله واخان ولسوالۍ يې پوښلې ده، دا پارک په شمال کې د تاجکستان د ګورنو- بدخشان خپلواکې سیمې، خیبر پښتونخوا او جنوب ته يې ګلګت بلتستان سره پوله لري. د چين د شينجيانګ خپلواکه سيمه يې ختيځ ته موقیعت لري. دا هم وګورئ سرچینې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%8A%D9%86%20%D9%BE%DA%93%D8%A7%D9%86%DA%AB

واورين پړانګ

واورین پړانګ یو واورین حیوان دی چی ډېر لږ کله د انسانانو لخوا لیدل سوئ دی. واورین پړانګ د افغانستان په واخوان او نورستان ولسوالیو کي وم شتون لري. سرچينې دا هم وګورئ

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DA%A9%20%D8%B3%D9%8A%D9%85%D9%87

باسک سيمه

باسک سيمه يا باسک خاوره يا باسک هېواد يوه خپلواکه سيمه ده چې د اسپانیا لوېدیځ پیریني غرونو په څنډو کې موقعیت لري. دا سیمه د باسک وګړو تاریخي استوګنځی او ټاټوبی دی. نفوس د باسک خپلواکه سیمه د ۲،۱۵۵،۵۴۶ اوسېدونکو له ډلې نږدې نیمایي يې په لوی بلبايو کې ژوند کوي ، د باسکي نفوس ۲۸.۲٪ د باسک له خاورې بهر زېږېدلي دي. سیاست خپلواکي د یکشنبې په ورځ، د ۲۰۱۸ کال د جون په ۱۰مه، د باسک سیمې او کاتالونیا ۱۷۵۰۰۰ باسکي اوسېدونکو او سیاستوالو د باسک هېواد په شمال کې د سان سبستیان له ښار څخه تر د دې ښار د سیمه ییز پارلمان پورې چې په بيتوريا ښار کې موقعيت لري، د ۲۰۲ کیلومترو په اوږدوالي انساني زنځیر جوړ کړ. د باسک هېواد مرکز، په دې سیمه کې د خپلواکۍ د رایې ورکولو غوښتنه وکړه اړوندې پوښتنې باسکی ژبه د باسکی ملي ګروپ ایتا وېش دا اداره له درېوو ولایتونو څخه جوړه ده چې عبارت دي له: الاباما ولايت بيسکای ولایت ګيپوسکوا ولایت سرچينې بهرنۍ لینک : - . -.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%AA%20%D8%B3%D9%8A%D9%86%DA%AB%20%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%BE%D9%88%D8%AA

سوشانت سينګ راجپوت

سوشانت سينګ راجپوت په انګليسي: ، زېږون: کې مړينه ۱۴ جون۲۰۲۰ ونه سانتي متره د هندي سيمکت او تلویزیون يو نوميالی هيرو او لوبغاړی و. هغه خپل کیریر د تلوېزیوني سریالونو هولي ریلیشنشيپ لړۍ او په دوه نڅا خپرونو څخه تر کې برخه اخیستو سره پیل کړ. او د کای پوچي فلم په ترسره کولو سره يې خپل د سينما سفر پيل کړ، په دې ټولنيز فلم کې د هغه رول او اداکاري د مينه والو له خوا ستايل شوی دی. نوموړی د ۲۰۲۰ کال د جون په ۱۴ مه سهار په خپل کور کې مړ وموندل شو. ژوندلیک سوشانت سینګ راجپوت د هند د بيهار ایالت په پټنا ښار کې زېږېدلی و. د هغه پلرنی کلی د پورنیا په سیمه کې دی. د هغه یوه خور، متو سینګ، یو مسلکي کرکټره ده. په ۲۰۰۲ کې د دوی د مور مړینې د سوشانت کور ویجاړ کړ او دوی په هماغه کال له پټنا څخه ډیلي ته لاړل. هغه د هندي پوهنتونونو د داخلې په ازموینه کې اووم مقام خپل کړ او د ډیلي تخنیکي پوهنتون کې یې میخانیکي انجینري ولوسته، هغه د هند د ملي فزیک المپیاډ ګټونکی هم و. په هرصورت، هغې د کالج له څلورو کلونو څخه یوازې درې کاله يې زده کړې وکړې او له هغې وروسته يې د خپلې خوښې مسلک نڅا او اداکارۍ ته مخه کړه، دی په دې پرېکړه کې له شاه رخ خان ډېر اغېزمن و. په ۹ کلونو کې، راجپوت وتوانید چې څو بریالي فلمونه ترسره کړي او په ټولنه کې خپل ګڼ شمېر مينه وال پيدا کړي، په ۲۰۱۶ کې، راجپوت د ډوني دې انټولډ سټوري ، سپورتي فلم چې د مهندرا دهوني ژوندليک باندې راڅرخي، اداکاري وکړه. مړينه سوشانت سینګ د یکشنبې په ورځ د ۲۰۲۰ کال د جون په ۱۴ مه په ممبۍ کې په خپل کور کې ځان وواژه . د پوليسو په لومړنيو راپورونو کې ويل شوي چې هغه له تېرو شپږو مياشتو راهيسې په خپګان اخته و او تر رواني درملنې لاندې و. د سوشانت سینګ د مړینې وروستی راپور د چهارشنبې په ورځ ،۲۴ جون ۲۰۲۰ پولیسو ته وسپارل شو. دا راپور د ۵ ډاکټرانو یوې ډلې لخوا لاسلیک شو. انډیا ټوډی په یوه راپور کې اعلان وکړ چې د مړینې لامل د ساه بندۍ له امله د ساه بندېدو له امله وه او هیڅ ځان وژنه نه ده شوې. د عدلي طب په لومړني راپور کې لومړی ۳ ډاکټرانو د سوشانت ځان وژنه تایید کړه او بیا په وروستي راپور کې ۵ ډاکټرانو لاسلیکونه وکړل او نظر یې تایید کړ. د ډاکټرانو نظر په واضح ډول تاییدوي چې سوشانت نه دی وژل شوی، د سوشانت په بدن کې د شخړې یا سطحي ټپ نښې نه دي لیدل شوي، پر هغه هيڅ د ګوتو نښه نه وه او دا قضیه یوازې ځان وژنه ګڼل کیږي. د ممبيي پولیسو د سوشانت د کورنۍ، ملګرو او نږدې ملګرو په ګډون د ۲۳ کسانو په اړه پلټنې وکړې. پوليس وايي سي سي ټي وي کامرې روانې دي او کار کوي. همدارنګه، پولیسو د بدن داخلي ارګانونه ساتلي ترڅو ډاډ ترلاسه کړي چې زهر خو به ورکړل شوي نه وي، او د هند د عدلي طب څانګې ته یې لیکلي ترڅو د ازموینې پروسې ګړندۍ کړي. له بلې خوا، د ممبيي پولیس په پام کې لري چې د اداکار د ړنګ شوي ټویټونو په اړه له ټويټر انډيا نه مرسته وغواړي، ترڅو هغه ټويټونه بېرته زېرمه کړي، چې د هغه له مړینې څو ورځې وړاندې ړنګ شوي. داسې راپورونه شته چې وايي چې سوشانت له خپل مرګ څخه څو ورځې وړاندې خپل ځینې ټویټونه ړنګ کړل. وروستی ټویټ چې لیدل کیدی شي د دسمبر په ۲۷مه نېټه ۲۰۱۹ کال شوی دی. غبرګونونه د سوشانت له مړینې وروسته، امریکایی ریسلر او اداکار جان سینا په خپل انسټاګرام پاڼه کې د هغه یو عکس خپور کړ. فیلمونه سرچينې بهرنۍ لینک زېږېدنې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%B8%D9%85%20%D8%AE%D8%A7%D9%86

اعظم خان

اعظم خان سندي او اردو: اعظم خان: زېږون۱۰ اګست ۱۹۹۸ یو پاکستانی نړیوال کرکټر دی چې د اسلام آباد یونایټډ او سېند لپاره ټيمونو لپاره د پاکستان په داخلي سيالو کې لوبه کوي، هغه ویکټ ساتونکي معین خان زوی دی. هغه د ځواکمن توپوهونکي په توګه پېژندل شوی، هغه د ویسټ انډیز لوبغاړی کریس ګیل د خپل بیټینګ رول ماډل ګڼي. لومړنی ژوند اعظم خان د پاکستان د کرکټ د پخواني لوبډلمشر او ویېکټ ساتونکي معین خان زوی دی. د هغه ورور اویس خان د اداکارې مریم انصاري سره واده کړی دی. ډېری وختونه د هغه د زيات وزن له کبله په هغه نیوکې کیږي، د ۲۰۲۰ پی اېس اېل له پیل څخه وړاندې هغه شاوخوا څلور میاشتې له شهزاز محمد سره تمرین وکړ، په دې پروسه کې یې ۱۴ کیلو وزن له لاسه ورکړ. ، نوموړی لا هم د زيات وزن او په ۲۰۲۴ شل اوريزه نړيوال جام سياليو کې د ښه نه لوبېدو له کبله له سختو نيوکو سره مخ دی. هغه د ګډ رزمي هنرونو مينه وال دی، نوموړی د تېزتوپ اچوونکو پروړاندې د توپوهنې پرمهال له ياد هنر نه کار اخلي، کوم چې پخوا به داسې انګېرل کېده چې نوموړی تېز توپ اچوونکي ښه نه شي لوبولی. هغه د ګیتار غږولو ترڅنګ سندرې هم وايي، کومې چې ده په خپله د یوټیوب څخه، د سیالیو څخه مخکې هغه د خپل فشار کمولو لپاره زده کړي د بالیووډ بېلابېلې او عاطف اسلم عادات سندرې زمزمه کوي. مسلکي کيرير په سپتمبر ۲۰۱۸ کې، هغه د ۲۰۱۸-۱۹ قائد اعظم یو ورځنی کپ کې د پاکستان تلوېزیون لپاره لوبه پيل کړه. د مارچ په ۲۰۱۹ کې، هغه د ۲۰۱۹ پاکستان سوپر لیګ کې د کویټې ګلیډیټرز لپاره خپله شل اوریزه لوبه وکړه. د ۲۰۲۰ په اکتوبر کې، هغه د ګالي ګلیډیټرز لخوا د لنکا پریمیر لیګ د پرانیستې نسخې لپاره چمتو شوی و. په دېسمبر ۲۰۲۰ کې، هغه د ۲۰۲۰-۲۱قائداعظم ټرافي کې د سېند لپاره خپله لومړۍ درجه لوبه وکړه. په پاکستان ۲۰۲۱ کې، هغه د ۲۰۲۱ کارابین پریمیر لیګ لپاره د بارباډوس رائلز په لوبډله کې اخيستل شوی و. د ۲۰۲۱ په دېسمبر کې، هغه د ۲۰۲۲ پاکستان سوپر لیګ لپاره د لوبغاړو د مسودې په تعقیب د اسلام آباد یونایټډ سره يوځای شو. د ۲۰۲۲ په جولای کې، هغه د ګالي ګلیډیټرز لخوا د لنکا پریمیر لیګ دریم پړاو لپاره واخيستل شو. د نومبر په ۲۰۲۲ کې، هغه د خولنا ټایګرز سره يوځای شو، ترڅو د ۲۰۲۲-۲۳ بنګله دېش پریمیر لیګ کې د دوی لپاره لوبه وکړي. نوموړي د لیګ په شپږمه لوبه کې په کرکټ کې خپله لومړۍ سلیزه ووهله، په ۵۸ توپونو یې ۱۰۹ ناسوځېدلې منډې وکړې. نړیوال کيرير د ۲۰۲۱ په جون کې، اعظم خان د انګلستان او ویسټ انډیز د سفر لپاره د پاکستان د شل اوریزو نړیوالو سکواډونو کې نومول شوی و. هغه خپله لومړۍ لوبه وکړه، کوم چې د هغه لومړۍ نړیواله لوبه هم وه، د پاکستان لپاره د همدې سفر په جریان کې، هغه د انګلستان خلاف لوبه هم وکړه. په سپتمبر ۲۰۲۱ کې، هغه د آي سي سي نارینه شل اوريزه نړیوال جام لپاره د پاکستان په لوبډله کې نومول شوی و. خو بله میاشت د هغه پر ځای سرفراز احمد په لوبډله کې شامل شو. د ۲۰۲۴ کال په می میاشت کې هغه د ایرلینډ لپاره د پاکستان په لوبډله کې وټاکل شو. هغه د آیرلینډ په وړاندې په دویمه لوبه کې په نړیواله مرحله کې د خپل استعداد څرګندونه وکړه. هغه په ۱۰ توپونو ۳۰ منډې جوړې کړې او لوبه یې ژر پای ته ورسوله. هغه څلور شپږیزې ووهلې او په سټرایک رېټ یې ۳۰۰ منډې وکړې په همدې میاشت کې، هغه د نارینه نړیوال جام سیالیو لپاره د پاکستان په لوبډله کې وټاکل شو. په همدې میاشت کې هغه انګلستان ته د پاکستان د سياليو په سفر ولاړ. هغه په دویمه شل اوریزه لوبه کې یوازې ۱۱ منډې وکړې، مخکې له دې چې په څلورمه لوبه کې ویکټ ترلاسه کړي. ټلویزیون سرچينې بهرنۍ اړیکې زېږېدنې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%D9%8A%20%DA%98%D8%A8%D9%87

خوارزمي ژبه

خوارزمي ژبه زڨاک ای خوارزم یوه شرقي ایراني ژبه ده. ژبه

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%8A%D9%85%D9%88%D8%B1%DA%AB%DA%93%D9%87

تيمورګړه

تيمورګړه يا تيمرګره د پاکستان لردير ولسوالۍ مرکز دی. تیمورګړه د پنجکوړې سیند په ختیځه څنډه کې پروت دی. په لردير کې ترټولو لوی بازار تیمورګړه دی - د تیمورګړې نوم په اړه ډېری افسانې شته، مګر ځینې ځایي خلک وایي کله چې ګوډ تیمور په هند باندې برید کولو لپاره روان و، هغه له دې سیمې څخه تېر شو او ګوډ تیمور دلته خپله کيږدۍ ولګوله، دا چې ګوډ تيمور او د هغې لښکرو په دې ځای کې پړاو کړی و، نو د دې سيمې نوم تيمورګړه شوه چې وروسته ورو ورو په تیمورګرې بدل شو. او دويم دا هم ويل کيږي چې امير تيمور ترک وو، نو تيمور ته په فارسي کې تيمر ويل کېده، ځکه چې اردو ژبه ډېر وروسته اختراع شوې، په داسې حال کې چې د تيمور زمانه ډېره پخوانۍ ده. چاپېریال او تاریخ لرغونی تاریخ په تیمرګره کې ځینې لرغوني قبرونه هم شته چې ویل کیږي د آریايانو پورې اړه لري او د دوی دوره د څخه تر مخزېږديز پورې ښودل کیږي. سیاحت د سیاحت لپاره ډېر ځایونه شته، خو له تیمرګر څخه پنځه یا څلور کیلومتره د پېښور په لور روان شئ، تاسو به سدو ومومئ چېرې چې د عمر خیل قوم اوسیږي. د کمراني غونډۍ چې د سېلانيانو د جذابيت مرکز دی، خو د ځنګلونو بې ځايه پرې کولو دغه طبيعي ښکلا ته زيان رسولی دی. د تیمرګرې څخه شاوخوا - کیلومتره لرې د لړم ټاپ دی، چې د لردير ترټولو لوړه غونډۍ ګڼل کیږي، چې د ادینزو په تحصیل کې راځي. که تاسو له تیمرګرې څخه ثمرباغ ته لاړ شئ، د شاهي بڼ شاهي ښکلې دره به وګورئ، چې د هغې ځای يخه هوا به تاسې پر هغه ځای مين کړي. د تیمرګرې د شاوخوا غرونو ښکلا هم په هره ژبه کې عامه ده، چې د ايالتي حکومت لخوا یې سپړلو ته اړتیا ده. تجارت د تيمرګرې سوداګرۍ له نوابي دورې ډېره ښه شوې،د دې سيمې سوداګري ترډېره په ځايي ځمکو پېر او پلور، موټرو پېر او پلور ولاړه ده، خو اوسمهال د موټرو کاروبار کمرنګه شوی دی، ځکه چې د دې سيمې اکثره وګړي په بهر کې، په ځانګړې توګه په سعودي عربستان کې، کې دي او په هغه ځای کې د زياتو محدوديتونو له کبله د تيمرګرې په سوداګرۍ هم اغېز غورځېدلی دی.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%8A%D9%85%D9%88%D8%B1%DA%AB%DA%93%D9%87%20%D8%AA%D8%AD%D8%B5%D9%8A%D9%84

تيمورګړه تحصيل

تیمرګره تحصيل يا تيمورکړه تحصيل د پاکستان د خیبر پښتونخوا ایالت د لردیر ولسوالۍ یوه اداري فرعي څانګه تحصیل ده. لر دير لاندې تحصيلونه لري: ادینزي تحصيل بالامبات تحصیل خال تحصیل لال کلا تحصيل مونډا تحصیل ثمر باغ تحصیل تیمرګره تحصیل د لر دیر ولسوالۍ تحصیل ۳۷ یونین کونسلونه لري. د ۱۹۹۸ کال د سرشمېرنې د راپور له مخې نفوس ۷۹۷۸۵۲ تنه دی. د لر دير اټکلي نفوس په ۲۰۰۵ کې ۱۰۳۷۰۹۱ تنه وو چې د ۱۹۸۱ او ۱۹۹۸ کلونو د سرشمېرنې ترمنځ ورته وده یانې په کال کې ۳.۴۲٪ وه. سرچينې بهرنۍ اړیکې د خیبر پښتونخوا حکومت د ویب پاڼې برخه په لوئدیر کې ملګری ملتونه

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%8A%20%D8%AE%D9%84%DA%A9

سیستاني خلک

سیستاني خلک په تاریخي لحاظ د سیکزي په نوم هم یادیږي د ایراني چې په عمده توګه د ایران په جنوب ختیځ کې د سیستان په نوم سیمه کې او له تاریخي پلوه د افغانستان په جنوب لویدیځ کې ژوند کوي. د دوی ژبه فارسي او سیستاني ده. په تیرو وختونو کې، د سیستان خلکو د منځني پارسي ژبو خبرې کولې لکه پارتیان پهلوي ، منځنۍ پارسي ساسانیان پهلوي او اوس دوی د پارسي ژبو خبرې کوي چې د سیستاني په نوم پیژندل کیږي. سیستاني د سیتیایي قبیلو ژوندي پاتې شوي دي. سیتیان په ق م کې د اریایانو وروستۍ ډله وه دوی ایران ته ننوتل. دوی د سیستان او بلوچستان ولایت په مرکزي او شمالي برخو کې ژوند کوي. له تېرو څو لسیزو راهیسې د بېلابېلو سیاسي او اقلیمي لاملونو له امله ګڼ شمېر د ایران نورو سیمو لکه تهران او د ایران په شمال کې د ګلستان ولایتونو ته کډه شوي دي. سرچینې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%D9%8A%20%DA%98%D8%A8%D9%87

ابخازي ژبه

ابخازي ژبه د ابخازيا د ګرجستان هېواد یوه برخه د اصلي اوسېدونکو ژبه ده. دا ژبه د قفقاز او شمالي قفقاز له ژبو څخه ګڼل کيږي. د ابخازي ژبې ډېری ويونکي په ابخازيا جمهوريت کې ژوند کوي، چې د ابخازي ژبې د ټولو ويونکو، ۵۰،۷ سلنه جوړوي، یو شمېر ابخازیان د منځني ختیځ په هېوادونو کې په ځانګړې توګه تورکيه ژوند کوي. جوړښت ابخازي ژبه په دوو وينګونو وېشل شوې ده: ابزو او بیزیب ، چې په عمده توګه د دوی د فونیټیک ځانګړتیاو له امله یو له بل څخه توپیر کېدی شي. د ابخازي ژبې په اړه لومړنۍ هر اړخیزه او علمي څېړنه د یو څېړونکي او قفقاز پوه پي. ک اوسلر له خوا ترسره شوه. برسېره پر دې، هغه د ابخازي ژبې د لومړي ګرامر چې نن ورځ هم کارول کیږي، ليکوال هم دی. دا ژبه د خاموش حروفونو لوی شمېر لري، په ټولیز ډول ۶۵خاموش توري په لیکو کې د اضافي نښو په ځای کولو یا د څو حروفونو په یوځای کولو سره کارول کیږي. تاریخ په ۱۸۶۲ ز کې، اوسلر د سیریلیک الفبا پر بنسټ د ابخازي ژبې لپاره یو سکریپټ اختراع کړ، او د لیکلو بڼه یې د بیزیب په وينګ ولاړه وه. د ابخازي ژبې د پراختیا په دوره کې، چې د نولسمې پېړۍ په وروستیو او د شلمې پېړۍ په لومړیو کې یو جلا درسي کتاب او د دیني کتابونو ژباړه هم پرې خپره شوه. د اکتوبر له انقلاب څخه مخکې، د ابخازي لیکلې ژبه لږ پرمختللې وه او یوازې د څو سواد لرونکو خلکو لخوا کارول کېده. په ابخازیا کې د شوروي د حکومت له جوړېدو وروسته، د ادبي ژبې، ملي رسم الخط د لا پراختیا او د خلکو د کلتوري او اقتصادي ژوند په مختلفو برخو کې د معرفي او پلي کولو لپاره ډیرې هڅې وشوې. په ۱۹۲۸ کې، د ابخاز - اډیګی په کنفرانس کې، پرېکړه وشوه چې لاتیني رسم الخط وکاروي. د پایلې په توګه، لاتیني رسم الخط د ۱۰ کلونو لپاره وکارول شو، له ۱۹۳۸ څخه تر ۱۹۵۴ پورې، ابخازي ژبه په ګورجي ليکدود ليکل کېده، چې وروسته يې سيريليک ليکدود خپل کړ، د شوروي د واکمنۍ په دوره کې، د ابخاز ملي ژبې خورا وده وکړه. اوسمهال دغه ژبه په راډيو او تلوېزيون، ښوونځيو، د سوخومي پوهنتون د ښوونې او روزنې په انستيتوت کې د ثانوي زده کړو، تياتر، ګڼو ټولنيزو-سياسي خپرونو او افسانو ليکلو کې کارول کيږي. د ابخازي ژبې پرمختګ د ځينې ليکوالانو د هڅو پايله ده چې د هغې جملې ګولیا، چنبا، ګوګونیا، پاکس خیري، شین کوبا، خاشبا، تربا او نورو يادولی شو. سرچينې امیراحمدی، بهرام ۱۳۷۴، زبانهای ایبریقفقازی. مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز ۹، تهران: مؤسسهٔ چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.-- .-:.-- :.-- .-::::.-- .-- :..-.--..--: . -:-:.-- .-- .-- .-- :..---.----..--: . -:-:.-- .-- :..---.----..--: . -:-:.-- .-- .-- .-- .-- .-- .-- .-- -: . -:-:.-- .-.-- .-:.-- .- .-- .- -: :.-- .--:-:.-- .---:.-- .-.-- .-.-- .--:.-- .--.-- .----:..-- .--.-- .----:. ژبه

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AB%D9%88%D9%86%D9%8A%20%DA%98%D8%A8%D9%87

اراګوني ژبه

اراګوني یوه رومي ژبه ده چې د اسپانيا د اراګون او ریباګورزا سیند ته نږدې د اراګون سيمې ۱۱،۰۰۰ تنه وګړي پرې خبرې کوي دا ژبه د فابلا په نوم هم پېژندل کیږي، چې مانا يې تقریر ده، او دا د اندو اروپايي ژبو اېټالیايي کورنۍ ژبه ده. د ژبې ویونکي اراګوني ژبه د ۱۱۰۰۰ څخه زیاتو وګړو لخوا ویل کیږي، او ۲۰۰۰۰ وګړي یې د دویمې ژبې په توګه کاروي. ډېری ویناوال يې په ختيځه اراګوني وينګ کاروي. دوی د اسپانيا د اراګون په خپلواکه ټولنه او همدارنګه په زارګوزا کې اوسيږي،د دې ژبې ويوونکو استوګنيزې سيمې په شمالي پوله کې پیرینیه غرونو او لوېدیځ کې د ناوارا خپلواکه سیمه پورې غځيږي. وينګونه لوېديځه اراګوني انسوتاانو، چیسو مرکزي اراګوني ، ، ، ، ختيځه اراګوني بیناسکوس، ګراسینو، ریباګورزانو، فوبانو، چستابینو سوېلي اراګوني ایربنس، سیمونتانیز سرچينې انګليسي : بهرنۍ اړیکې انګليسي قاموس اراګوني - انګليسي ژبه

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%90%D8%B3%D9%BC%20%D8%A7%DB%90%D9%86%DA%89%D9%8A%D8%B2

وېسټ اېنډيز

وېسټ اېنډیز د شمالي امریکا د لویې وچې یوه فرعي سيمه ده چې د شمالي اتلانتیک سمندر او کارابین سمندر لخوا محاصره دی. په ویسټ انډیز کې د ۱۳ خپلواک ټاپو هېوادونه ، ۱۸ تړلې سیمې او نورې خپلواکې سیمې شاملې دي چې په درېوو لویو ټاپوګانو کې موقعیت لري چې لوی انتيل ، کوچنی انتيل او لوکايي ټاپوګان نومیږي. د وېسټ اېنډیز په سیمه کې ټول هغه ټاپوګان شامل دي چې په انتيل کې موقعیت لري، په بېله بیا بهاماس او د تورکېش کايکوس ټاپوګان چې په شمالي اتلانتیک سمندر کې موقعیت لري. نن ورځ، د وېسټ انډیز د اصطلاح پر ځای، د کارابین اصطلاح ډېره کارول کیږي، که څه هم کارابین کې د مرکزي امریکا یا سوېلي امریکا ځینې هېوادونه هم شامليږي چې د کارابين سمندر ساحل سره تړلي دي، لکه د بیلیز ، ګیانا ، سورینام ، فرانسوي ګیانا هېوادونه او ځينې ټاپويي هېوادونه لکه ټرینیډاډ او ټوباګو او برمودا ، چې جغرافيوي موقعيت يې له د وېسټ اېنډيز له درېوو ټاپوګانو بهر دی، خو له وېسټ اېنډيز سره ورته کلتور لري. تاریخ په ۱۹۴۲ کې، کریسټوفر کولمبس ، د لومړني اروپايي په توګه، دې ټاپوګانو ته خپل راتګ ثبت کړ. تاریخ پوهان په دې باور دي چې هغه لومړی کس و چې د بهاماس په خاوره کې یې پښه کېښوده. د امریکا وچې دې سیمې ته د کریسټوفر کولمبس له لومړیو سفرونو وروسته، اروپایانو دې سیمې ته د وېسټ اېنډیز نوم ورکړ چې، ترڅو له اصلي هند یانې هند او ختیځ اېنډیز لکه سوېلي اسیا او سوېل ختیځې اسیا څخه یې توپیر وشي. د شپاړسمې پېړۍ په پای کې، فرانسوي ، انګلیسي او هالنډي سوداګرو د کارابین سمندر کې خپل عملیات پیل کړل او د اسپانیا او پرتګال اړوند بېړیو او ساحلي سیمو يې بريد وکړ. دوی اکثرا د اسپانيا له کنټرول لرې سیمو کې پناه اخیستله او خپلې کښتۍ یې تنظیمولې ، له هغې ډلې د کوچني انتيل ټاپوګان ، د سوېلي امریکا شمالي ساحل، د اورینوکو ساحل او د مرکزي امریکا اتلانتیک ساحل سيمې يادولی شو، په انتيل کې، دوی په ۱۶۲۴ کې د سینټ کیټس او په ۱۶۲۶ کې بارباډوس په نوم استعماري اډه جوړه کړه. د ۱۷مې پېړۍ په مینځ کې د شکر انقلاب په جریان کې، په زرګونو افریقایي غلامان اړ شول چې په کښتونو او فابریکو کې کار وکړي. چې وروسته دا افريقايي غلامان هم د ځايي استوګنو وګړو سره نسلاً يوځای شول. هېوادونه د ټاپوګانو په توپير سره لوی انتيل انگلستان امریکا متحده ايالات انتيل انگلستان د هالنډ سلطنت هالينډ انگلستان هالينډ فرانسه فرانسه انگلستان وېنزوېلا هالينډ فرانسه فرانسه هالينډ هالينډ ایالات متحده وېنزوېلا فدرالي انحصاري سيمې وېنزوېلا ټاپوګان انگلستان اړوندې پوښتنې ختیځ هند سرچينې اړوندې پوښتنې کروم ویل جیسي. د غلامانو او شکر څخه ډیر: د ټرانس امپیریل کیریبین او د هغې د نفوس وروستۍ تاریخچه. د کمپاس تاریخ مخونه . هیګمن بیري د کیریبین لنډ تاریخ. ۲۰۱۱ د مارتین ټوني کیریبین تاریخ: له استعمار څخه دمخه اصلي اصل

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%8A%DA%AB%D8%B2%D8%A7%D9%86%DA%89%D8%B1%D9%8A%D9%86%D8%A7%20%DA%A9%D9%8A%D9%86%D9%BC%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B2%D9%8A%D9%86%D9%88

اليګزانډرينا کينټاکوزينو

اليګزانډرينا ډيډينا کينټاکوزينو چې په يې شهرت درلود، همدا راز په اليګزانډرينا ګریګوري کينټاکوزينو يې هم شهرت درلود؛ سپتمبر - يوه رومانيايۍ سياسي فعاله، بشرپاله او ديپلوماته وه، نوموړې په خپل هېود کې د او ز لسيزې يوه له مخکښو ښځمنپالانو څخه شمېرل کېده. نوموړې د رومانيايي ښځو د ملي شورا او رومانيايي ښځو د ټولنې يوه رهبره وه، د ښځو د نړيوالې شورا د مرستيالې مشرې په توګه يې کار کړی، د ملتونو په ټولنه کې يې د ښځو نړيوال ايتلاف او همدا راز د رومانيې استازولي کړې. په هر حال، د نوموړې ښځمنپال باورونه او نړيواله پېژندګلو د هغې د ملي محافظه کارۍ، له نژادي اصلاح څخه د هغې د ملاتړ او بالاخره د نوموړې له فاشزم سره په ټکر کې شول. کينټاکوزينو د رومانيې د اشرافیه ټولنې غړې وه، د يو شتمن زميندار ګریګوري ګيورجي سره له واده وروسته، کينټاکوزينو د شهزادګۍ لقب خپل کړ. د نوموړې د خواص پالنې او ښځمنپالنې هغه د لوړې طبقې خېراتي ادارې سره يوځای کړه، چې له لومړۍ نړیوالې جګړې وروسته د همدې ادارې رئيسه شوه. نوموړې د جګړې پر مهال رنځورپاله وه، د جګړې د يادښتونو د نوښتونو غږ پورته کونکې شوه د د مزار لپاره تر ډېره بريده مسئوله. د رومانيايي ښځو په ملي شورا کې له ښکېلتيا وروسته، نوموړې په يو شرکتي چوکاټ کې د ښځو د رايې ورکولو د محدود حق پلوۍ وه، د ليبرال ښځو ملاتړ يې له لاسه ورکړ، خو تر څنګ يې له فاشستو سياستوالو سره اړيکې جوړې کړې. د رومانيايي ښځو په ټولنه کې د کينټاکوزينو تګلارې د دويمې نړيوالې جګړې د فاشستو حکومتونو په قانون جوړونه کې راڅرګندې شوې، چې پيل يې د ملي رنسانس محاذ سره وشو. نوموړې د انقلابي فاشست ايرن ګارډ په رومانيه کې ښو وسله وال خوځښت و سره خواخوږي درلوده، چې د هغې زوی اليکو هم له هغې سره تړاو درلود، کينټاکوزينو د ز کال په لومړيو کې خپل ملاتړ د حکومت ته بدل کړ. نوموړې چې مخکې يې د ملتونتو ټولنې ته د هسپانوي کورنۍ جګړې څخه د شويو زيانونو راپور ورکړی و، د ز کال د اوډيسا د ټولوژنې له امله په اينټونيسکو نيوکه دلوده. دا د نوموړې وروستی عام مقصد و. د اينټونيسکو له سقوط يو څه موده وروسته، په پرتليز ډول په ناڅرګنده توګه، کينټاکوزينو مړه شوه. ژوند ليک د ژوند لومړي کلونه اليګزانډرينا پيليډي، چې په خپل کورني نوم ډيډينا هم پېژندل کېده، د په سيمه کې زېږېدلې وه، کوم چې اوس د ولسوالۍ یو کلی دی خو په ز کال کې، لا هم د ولسوالۍ برخه وه. د معلوماتو تر مخې د هغې د زېږېدو نېټه د ز کال د سپتمبر شلمه ده، خو يو شمېر سرچينې په تېرېوتنې سره دا يا ز کال ښيي. نوموړې له زېږېدو سره سم د لوړې طبقې بوير غړې وه: پلار يې، ډګرمن تيودور پيلاډي --، د مولداوي له ختيځې سيمې او پخواني ايالت سره اړيکه لرونکی رئیس و، د رمانيې په ځمکنيو ځواکونو کې يې يو حيثيت خپل کړی و؛ مور يې، چې د هغې نوم هم اليګزانډرينا و -، د والاچيا سره اړيکه درلودونکې کريټزوليسکو بوايريس وه، او د زياتې ځمکې وارثه وه. د پيلاډي د مور په واسطه، اليګزانډرينا د يو بل بوير کور له زوزات څخه وه، چاچې په کې يوه ماڼۍ درلوده بوير يوه د لوړ حيثيت لرونکې فرقه وه. له دې واده څخه يې ټول څلور بچيان وزېږېدل، خو اليګزانډرينا يوازينۍ وه چې په کوچنيوالي کې ژوندۍ پاتې شوه. له ماريا سټامټياډ سره د يوې يارانۍ په پايله کې، تيوډور پليډي د . . په ز کال کې زېږېدلی و په نوم يو زوی درلود، چې په راتلونکي کې سمبولسټ شاعر خپرونکی شو. د اليګزانډرينا د پلار کورنۍ يو شمېر نور مهم فکري شخصیتونه هم پیدا کړل: تيوډور ايانکو پيلاډي، چې ماډرنسټ انځورګر و، او اداکاره لوسيا سټرډزا-النډرا، د ډګرمن پيلاډي د ورور بچيان وو، او په دې ډول د اليګزانډرينا او . . د تره بچيان کېدل. په ز کال کې د خپلې مور له مړينې وروسته، د پنځه کلنې اليګزانډرينا پالنه د هغې ترور ايليزا ګيکا وکړه، او د اليزا مېړه . په اولادتوب ونيوله. د ګيکا په پيسو، نوموړې وکولای شول چې له هېواده بهر په فرانسه کې زده کړې وکړي. په ز کال يا په دې شا اوخوا کې، کله چې اليزا ګيکا مړه شوه، اليګزانډرينا پيلاډي-ګیکا د رومانيې په پلازمېنه بخارست کې اوسېده، چېرته چې نوموړې د هيله من سياستوال ګریګور ګيورګي کينټاکوزينو سره واده وکړ، څوک چې په سيمه ييزه کچه د په نوم يا په مسخره يي ډول د پرنسلنګ په نوم پېژندل کېدو. وروسته د هغې بشپړ نوم په اليګزانډرينا ګريګور کينټاکوزينو کله کله په لنډيز سره د . په بڼه لیکل کېږي واوښت، ځکه چې د هغې د مېړه نوم د نوموړې د کورني نوم په توګه ورسره يوځای شو. دې واده کينټاکوزينو لوړې ټولنې ته ورسوله، د کوم له امله چې نوموړې د محافظه کار ګوند له اشرافيه ټولنې سره هم په اړيکه کې شوه. د کينټاکوزينو کورنۍ، چې د فانياريوټ له اصل څخه وه، د مولداويا او والاچيا په سياسي چارو کې ډېره اغېزناکه وه. د هغې خسر قاضي، محافظه کار، پخوانی لومړی وزير ګورګه ګريګور کانتاکوزينو - و. نوموړی همدا راز د رومانيې په سلطنت کې يو له زیاتو ځمکو لرونکو څځه و، چې عامو خلکو د نابابل نواب په نوم پېژندو. اوښی يې . - و، د عدليې وزير او يوې داخلي محافظه کارې څانګې رهبر و. کينټاکوزينوانو د شهزاده د لقب ادعا درلوده، که څه هم دا لقب د رومانيې د قانون تر مخې بې ګټې ګڼل شوی و، خو له اليګزينډرينا سره يې مرسته وکړه چې خپل ځان د شهزادګۍ کينټاکوزينو په سليقه برابر کړي. د تاريخ پوه ماريان پروټانو په وينا، اليګزينډرينا د سينګار او لقبونو شوقي راټولونکې وه، چا چې د نسب پېژندنې مطالعه په دې موخه وکړه، چې د بېلا بېلو اشرافيه کورنيو سره د وينې اړيکې پیدا کړي. د هغې د کورنۍ د شتمنۍ په نښو کې د بخارست د لومړي خصوصي ملکيت له موټرو څخه يو شامل دی. د پيل اليګزانډرينا او ګريګور درې زامن درلودل، چې ټول د او ز کلونو تر منځ، مخکې تر دې زېږېدلي وو، چې مور او پلار دواړه يې خپلې ولسي دندې پيل کړي. په ز کال کې، اليګزانډرينا د رومانيې له ارتودوکس بشرپالې ټولنې، د رومانيايي ښځو ملي ارتودوکس ټولنې سره يوځای شوه. په داسې حال کې چې نوموړې عموماً د بنسټګرې غړې په توګه بلل کېږي، شونې ده چې دا ټولنه د ز لسيزې په لومړيو کې د مختلفو نومونو په لرلو سره موجوده وه، په داسې حال کې چې ايکټرينا کينټاکوزينو، د ګيورګي مېرمنه د هغې رئيسه وه. د مرکزي هسته د اليګزانډرينا کينټاکوزينو په ګډون د لوړې طبقې د ښځو يوه ډله وه، چې د نورو تر څنګ او هم پکې شاملې وې. لکه چې له نوم څخه يې څرګندېږي، د رومانيې د ښځمنپالنې په محافظه کار حق ولاړه ټولنه وه، چې د مېندو او مېرمنو په توګه يې د ښځو دوديزو دندو ته پياوړتیا ورکړه، او په بشپړ ډول غېر سياسي وه. په هر حال، دا ټولنه ډېر ژر په ګڼو نږدې پروژو کې شامله شوه، لکه د بوکووينا د ټرانسلوينيا او د اتريش-هنګري په نورو برخو کې د رومانويانو په منځ کې د تبلیغاتو خپرول، او د مجري کېدو پر ضد د اعتراض د ليکونو خپرول. که څه هم نواب او نورو مرکزي محافظه کارو د مالي ملاتړ کړی و، دا ډول ايډيالوژيکو دريځونو د پوهنې وزير سپيرو هيريټ د ملي ليبرال پروګرام غږونه پورته کول، چا چې ته خپل بشپړ ملاتړ واندې کړ. د عايد د دا ډول سرچينو په درلودلو سره، چې د بانک د پورونو او خصوصي بسپنو له خوا يې ملاتړ کېدو، د نجونو دوه ښوونځي، وړکتونونه چې لومړی يې په دوروبانتي کې و، او عامه کتابتونونه جوړ کړل. د يوه اندازه پانګه نېغ په نېغه په ټرانسلوانيا او نورو سيمو کې د رومانيې د بزګرانو ټولنې لپاره د ځمکو په رانيولو کې ولاړه، په داسې حال کې چې ښوونځي د چرنووټز، ګيکا او مارکوواک په څېر لېرې پرتو سیمو کې جوړ شوي وو. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D9%86%DA%AB%D9%88%D8%A7%D9%84%20%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%20%D9%86%D9%8A%D9%88%DA%A9%D9%87

پر پانګوال نظام نيوکه

پر پانګوال نظام نيوکه د سياسي اقتصاد يوه نيوکه ده، کومه کې چې د پانګوال نظام اقتصادي سيستم او د هغې د پايلو ردول يا ورڅځه ناخوښ شامل وي. دا نيوکې عموماً د پانګوال نظام د ځانګړو اړخونو يا پايلو سره د اختلاف ښودلو څخه نيولې، بيا په بشپړ ډول د پانګوال نظام د اصولو تر رد کولو پورې کېږي. په پانګوال نظام نيوکې، د انارشيست، سويال، مارکسي، ديني او ملتپالو ليدلورو په ګډون له ګڼو سياسي او فلسفي ليدلورو څخه سرچینه اخلي. یو شمېر باور لري چې يوازې د انقلاب له لارې په پانګوال نظام بريا تر لاسه کېدای شي، په داسې حال کې چې نور باور لري، شونې ده د سياسي اصلاحاتو په مټ کرار کرار جوړښتي بدلون راشي. یو شمېر نيوکه کونکي باور لري چې پانګوال نظام يو شمېر امتيازات هم لري، او هيله لري چې د ټولنيز کنترول له ځينو بڼو سره يې متوازن کړي، په ځانګړي ډول د حکومتي مقرراتو له لارې د بېلګې په ډول، د ټولنيز بازار خوځښت. په پانګوال نظام نيوکه کونکو په منځ کې دا پیاوړي تورونه شامل دي، چې پانګوال نظام په طبيعي ډول استثماري، پردی، بې ثباته، غېر دوامدار دی، او په پراخه کچه اقتصادي عدم مساوات منځ ټه راوړلای شي، له خلکو څخه اجناس جوړوي، او د ديموکراسۍ ضد دی، د انساني حقوقو او ملي خپلواکۍ د زوال لامل ګرځېدای شي، په داسې حال کې چې امپرياليستي پراختيا او جګړې ته هڅونه کوي، او دا چې د نفوس د اکثريت په بيه کوچني اقلیت ته ګټه رسوي. تاریخ د فريډرک اينګلز په څېر په پانګوال نظام ابتدايي نيوکه کونکي ادعا لري چې په اروپا کې چټکې صنعتي کېدنې داسې کاري شرايط برابر کړي چې نامناسب بلل کېږي، په يوه ورځ کې څوارلس ساعته کار کول، په ماشومانو مزدوري کول او د جونګړو ښارګوټي جوړېدل يې بېلګې دي. يو شمېر معاصر اقتصاد پوهان دليل وايي چې له ز کال راهيسې د ژوند د منځنۍ معيارونو وده نه ده کړې، يا ډېر کرار کرار ښه شوي دي. د بېلا بېلو فکري مکاتبو نيوکه انارشزم فرانسوي انارشست پير جوزف پرودون د هغو دولتي امتيازاتو مخالفت وکړ چې د پانګوالو، بانکوالۍ او ځمکو، او د شتمنيو د جمع کولو يا تر لاسه کولو او د هر ډول زور زياتي چې د هغې لامل ګرځي ساتنه کوي، د څه په اړه چې هغه باور درلود چې د سیالۍ مخه نيسي او شتمني د څو کسانو په لاس کې پاتې کوي. هسپانوي فردپال انارشست باور لري چې پانګوال نظام د حکومت يوه اغېزه ده؛ د حکومت له منځه تللو معنا معنا ده چې پانګوال نظام د هغې د مرکزي سټې له څرخ څخه غورځي....هغه څه چې موږ يې پانګوال نظام بولو د دولت له توليد پرته بل څه نه دي، د کوم په داخل کې چې څه مخ په وړاندې وړل کېږي، هغه ګټې دي، که په ښې طريقې او که په بدې تر لاسه شوې وي. او په دې ډول د پانګوال نظام په وړاندې جنګېدل بې معنا دي، که هغه دولتي پانګوال نظام وي او که شرکتي پانګوال نظام وي، تر څو چې حکومت موجود وي، د پانګې استثمار به موجود وي. دا جګړه، بلکې دا شعور د دولت خلاف دی. د انارشزم په داخل کې، د مزد پر مريتوب نيوکه کونکو سر راپورته کړی دی، دا حالت د نيمه د خپلې خوښې مريتوب بلل کېږي. چېرته چې د يو شخص د ژوند معاش په مزد پورې تړلی وي، په ځانګړي ډول کله چې دا تړاو بشپړ او په مستقيم ډول وي. دا د منفي مفهوم لرونکې اصطلاح ده، کومه چې د يو شخص د مالک کېدلو او په کرايه نيونکي تر منځ په ورته والي تمرکز لري، د مريتوب او په مزد د مزدورۍ تر منځ ورته والي پیدا کولو لپاره استعمالېږي. د د مزدورۍ مريتوب اصطلاح پر اقتصادي استثمار او ټولنيزې ډلبندۍ د نيوکې لپاره کارول کېږي، چې اقتصادي استثمار په بنسټيز ډول د مزدور او پانګوال تر منځ د نابرابرې معاملې د ځواک په توګه بلل کېږي په ځانګړي ډول کله چې مزدور ته کم مزد ورکول کېږي، لکه د کار قانون ماتونکو فابريکو کې، او ټولنيزه ډلبندي د کارکونکو له خوا د خپل ځان مديريت نيشتوالی دی، کله چې په يو اقتصاد کې د دندې يا د تفریح د وخت انتخاب کوي. ليبرال سوسيالستان باور لري چې ازادۍ ته ارزښت ورکړل شي، بيا اړينه ده چې ټولنه د داسې يو سيستم لور ته کار وکړي، په کومه کې چې افراد د اقتصادي موضوعاتو تر څنګ په سياسي موضوعاتو کې هم د پرېکړه کولو واک ولري. ليبرال سوسيالستان هڅه کوي چې د فيزيکي ټولنو او اقتصادي تصديو په ګډون، ناموجه واک په مستقيمې ديموکراسۍ، رضاکارانه فدراسيون او د ژوند په ټولو اړخونو کې په ولسي خپلواکۍ بدل کړي. د صنعتي انقلاب په راتګ سره، د پراوډن او مارکس په څېر مفکرينو د مزد د مزدورۍ او مريتوب تر منځ پرتله د ټولنيزې شتمنۍ د نيوکې په ليدلوري کې روښانه کړه، چې د فعال شخصي استعمال لپاره نه وي، دا يو خوځښت وو چې د نوې ټيکنالوژۍ د ماشينونو مخالفت يې کاوه د ماشينونو په مټ منځ ته راغلي په غېر انساني حالت ټينګار لری، په داسې حال کې چې ايما ګولډمين د مزد مريتيوب په څرګند ډول وغانده، کله چې هغې وويل: يوازینی توپیر دا دی چې تاسو د بلاک مريانو پر ځای کرايه شوي مريان ياست. امريکايي انارشستې ايما ګولډمين باور درلود چې اقتصادي سيستم د انساني ازادۍ سره سمون نه درلود. نوموړې د په عنوان د خپلو ليکنو په ټولګه کې وليکل يوازينۍ هغه غوښتنه چې شتمني يې پېژني، د ډېرې شتمنۍ لپاره د هغې خپله خوړونکې اشتها ده، ځکه شتمني معنا ځواک؛ د محکومولو، ځپلو، استثمار کولو ځواک، د مريي کولو ځواک، د تجاوز کولو طاقت او د ښکته ښودلو طاقت. نوموړې همدا راز دليل ويلی چې پانګوال نظام کارګر له انسانيت څخه ايستلي دي، توليد کونکي يې يوازې د ماشين په يوه پرزه بدل کړي دي، هغه څوک چې د وسپنې او پولادو له مالک څخه کمه خوښه او کمه پرېکړه لري. نوم چومسکي ادعا لري چې د توکو د مريتوب او خپل ځان کوم مالک ته په کرايه ورکولو يا د مزد مريتوب تر منځ ډېر کم اخلاقي توپير موجود دی. نوموړی احساسوي چې دا په شخصي سالميت بريد دی چې انفرادي ازادۍ ته زيان رسوي. نوموړی باور لري چې کارګر بايد د خپل کار ځای مالک وي او واک يې ولري. ډېری ليبرال سوسيالستان دليل وايي چې د پراخې پيمانې رضاکارانه ټولنې بايد صنعتي توليد مديريت کړي، په داسې حال کې چې مزدوران د خپلې خوارۍ انفرادي توليداتو حقوق ولري. په دې ډول، دوی د خصوصي شتمنۍ او شخصي ملکيت د تصور تر منځ توپير ويني. په داسې حال کې چې خصوصي شتمني يو فرد ته په يو شي باندي ځانګړی واک ورکوي، که هغه يې استعمالوي که نه يې استعمالوي، د دې شي د توليد وړتيا ته له کتنې پرته، په داسې حال کې چې ملکيت په هغو شيانو حق نه ورکوي چې نه يې استعمالوي. د انارشست بينجمین ټکر سترو څلورو انحصاراتو ځمکه، پيسې، تعرفې او حق اختراع سربېره، کوم چې د پانګوال نظام لاندې منځ ته راغلي دي، - يوه اقتصادي نظریه ده اقتصاد پوه کيون کارسن وايي چې دولت د ترانسپورت او اړيکو د مرستو په بڼه سازماني مرکزيت ته د مرستې په ورکولو سره شتمنۍ شتمنو ته منتقل کړې ده. نوموړی په دې باور دی چې ټکر د انفرادي بازار په معاملاتو د تمرکز له امله، دا موضوع له پامه غورځولې ده، په داسې حال کې چې کارسن هم په سازماني موضوعاتو تمرکز درلودلی دی. د په عنوان کتاب د نظرياتي برخو مطالعات د دې هڅې کولو په توګه وړاندې شوي دي چې څنډې ته کېدونکي نيوکه کونکي د ارزښت د مزدور په تيورۍ کې مدغم کړي. کارسن همدا راز په فکري شتمنۍ هم په لوړه کچه تنقيد کاوه. د نوموړي تر ټولو د وروستي اثر ابتدايي تمرکز په غېر متمرکز توليد او غېر رسمي او د کورنۍ په اقتصادياتو دی. کارسن باور لري چې پانګوال نظام، کوم چې نېغ په نېغه د منځنيو پېړيو د زړې طبقاتي ټولنې څخه د يوې نوې طبقاتي ټولنې په توګه منځ ته راغلی، بنسټ يې د لوټلو په يو داسې ستر عمل اېښودل شوی و، څه ډول چې د ځمکې ابتدايي فيوډالي نېواک و. دا د خپل استحقاق د سيستم د خوندي کولو لپاره په پرله پسې ډول د دولتي مداخلې په مټ تر نن پورې دوام لري، چې له هغې پرته يې د بقا تصور محال دی. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%89%D9%8A%D9%BC%D8%B1%D9%8A%DA%A9%20%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87%D9%88%D9%81%D8%B1

ډيټريک بونهوفر

ډيټريک بونهوفر فبروري اپريل يو الماني لوتري پادري، الاهيات پوه متکلمد الاهياتو متخصص او د نازيانو مخالف و، څوک چې د کليسا مهم بنسټګر غړی و. په سیکولر نړۍ کې د مسيحيت د ونډې په اړه د هغه ليکنې په پراخه کچه اغېزناکې وګرځېدې؛ د په نوم د نوموړي د ز کال کتاب د عصري کلاسيک په توګه تشريح شوی دی. د الاهياتو په اړه د نوموړي پر ليکنو سربېره، بونهوفر د نازيانو د ديکتاتورۍ پر وړاندې د خپل سخت مقاومت له امله شهرت درلود، په کوم کې چې د اډولف هټلر د يوتنازيا د خواخوږۍ وژل پروګرام او د يهوديانو د نسل وژنې پر ضد شفاهي مخالفت هم شامل و. نوموړی د ز کال د اپريل په مياشت کې د ګوستاپو پټ پوليس له خوا ونيول شو، او په ټيګل زندان کې د يو نیم کال لپاره بندي و. وروسته، نوموړی د فلوسنبرګ اجباري بند پنډغالي ته یوړل شو. بونهوفر د شلم جولای له هغې دسيسې سره په تړاو تورن و، تر څو هټلر ووژني، نوموړی د ابويهر د المان پوځي استخباارتو دفتر د پخوانيو غړيو په ګډون د نورو تورنو دسيسه ګرو سره يوځای محاکمه کړای شو. نوموړی د نازي رژیم د سقوط پر مهال د ز کال د اپريل په نهمه نېټه اعدام کړای شو. د ژوند لومړي کلونه ماشومتوب او کورنۍ بونهوفر د ز کال د فبرورۍ په څلورمه نېټه په يوه لويه کورنۍ کې، په بريسلاو کې زېږېدلی و چې هغه مهال د المان او اوس د پولنډ برخه وه. د نورو وروڼو خوېندو سربېره، ډيټريک د سبين بونهوفر ليبهولز په نوم يوه غبرګونکې خور درلوده: هغه او سبين د اتو بچيانو په منځ کې شپږم او اوم اولادونه وو. د هغه پلار کارل بونهوفر نومېدو چې يو روانپوه او د اعصابو متخصص و، او په سيګمنډ فرويد د نيوکې له امله يې شهرت درلود؛ مور يې پاولا بونهوفر يوه ښوونکې وه، هغه د پروټسټانټ الاهيات پوه کارل وان هيس او انځورګرې سټينسلوس وون کالکريوت لمسۍ وه. د بونهوفر کورنۍ متحرکه او د هغه د مور او پلار ارزښتونو نوموړی د لوړې کچې زده کړو وړ وګرځاوه، او د هغه د تجسس ملاتړ يې وکړ، کوم څه چې د نوموړي په دې وړتيا اغېز وکړ، تر څو په خپل شا او خوا کې د نورو رهبري وکړي، په ځانګړي ډول د کليسا په جوړښت کې. نوموړي همدا راز په اته کلنۍ کې د پيانو غږول زده کړل، او په يوولس کلنۍ کې يې په فلهارمونک کې د وړاندې شويو سندرو موسيقي جوړه کړه. والټر بونهوفر، په بونهوفر کورنۍ کې دویم زېږېدلی ماشوم و، د لومړۍ نړيوالې جګړې پر مهال په نښته کې وژل شوی و، هغه مهال چې بونهوفر دولس کلن و. په څوارلس کلنۍ کې، بونهوفر پرېکړه وکړه چې په الاهياتو کې خپلې زده کړې تعقيب کړي، سره له دې چې د هغه وروڼو هر یو وکيل کارلوس او ساينسپوه کارل د نوموړې په دې پرېکړه نيوکه درلوده. نوموړي په ښوونځي کې عبراني ژبه د اختيار په توګه واخيسته او د انجيلي تبشير په ډېرو ناستو کې يې ګډون وکړ، چې د جګړې له امله د ډېرو وږو او يتيمو ماشومانو له ستونزو څخه ډېر اغېزمن شوی و. بونهوفر خپلې زده کړې په کې پيل کړې، او بالاخره د برلين پوهنتون ته ولاړ، چېرته چې هغه خپله بريالۍ رساله وسپارله: چې د په عنوان وه. په يو ويشت کلنۍ کې، د ز کال د ديسمبر په اولسمه نېټه، نوموړی د برلين له پوهنتون څخه د الاهياتو په څانګه کې د خپلې دوکتورا سند د بشپړولو لپاره ولاړ، او د په امتياز سره فارغ شو. په امريکا کې زده کړه په ز کال کې، بونهوفر د نيويارک په کې د سلون د بورسيې په تر لاسه کولو په موخه امريکا ته ولاړ. بونهوفر له امريکايي الاهياتو څخه ډېر متاثر نه و. نوموړي محصلين په علم الاهيات کې د لېوالتيا نه درلودلو په توګه تشریح کړي دي، او کله به يې چې د لوتر د ګناه او بښنې حخه يوه فقره يادوله نو په لوړ اواز به يې خندګانې کولې. نوموړي هلته د يو تور پوستي ټولګيوال فرينک فشر سره وليدل، چا چې نوموړی په هارليم کې د حبشي باټسټ کليسا سره معرفي کړ، چېرته چې بونهوفر د يکشنبې په ښوونځي کې تدريس وکړ او له افريقايي الاصله امريکايي کليسا سره يې د ژوند تر پايه مينه پیدا شوه. نوموړي واوريد چې د ټولنيز عدالت د انجيل تبليغ يې کاوه، او په متحده ايالاتو کې د نژادي او توکميزو لږکيو له خوا تجربه شويو ټولنيزو بې عدالتیو تر څنګ، د ادغام لپاره د کليساګانو د نااهلۍ په اړه حساس شو. د ځپل شويو نيګرو کليساګانو د تور پوستو کليساګانې له لارې، نوموړي وليدل چې د خدای پر احکامو عمل کېږي او د تل لپاره د موعظو اسير و. اصلي هېوادپال بونهوفر وروسته د يو فلم په لیدلو سره خپل نظریات بدل کړل، په کوم فلم کې د جګړې وحشتونه ښودل شوي وو. په ژوند کې وروسته د ټولو لپاره د مينې او د هر فرد د ژوند لوړ ارزښت له امله يې د سوله پالۍ نظرياتو ملاتړ وکړ. نوموړي له ايکومينيکل مسيحي خوځښت د نړۍ د کليساګانو تر منځ د يووالي پلوی خوځښت سره ښکېل شو، کوم څه چې بالاخره نوموړی د هټلر او نازیانو په وړاندې د مقاومت لور ته رهي کړ. مسلک په ز کال کې المان ته له راستنېدو وروسته، بونهوفر د برلين په پوهنتون کې د منظمو الاهياتو استاد شو. په ايکونيزم کې د ژورې لېوالتيا له امله، نوموړی د کليساګانو له لارې د نړيوالې ملګرتيا د تبليغ لپاره د نړيوال اتحاد د کليساګانو د نړيوالې شورا سلف له خوا د دې تحريک د درې اروپايي ځوانو منشيانو څخه د يو په توګه وټاکل شو. داسې برېښي چې په دې وخت کې هغه له یو شخصي بدلون څخه تېر شوی دی، ځکه چې نوموړی په بنسټيز ډول د يو مسیحي فکري اړخ لور ته د متوجه کېدونکي يو الاهيات پوه څخه بدل او ذاتي عقيدې ته يو ژمن انسان وګرځېد، په څرګند ډول يې د مسيح تعلیماتو ته د عملي جامې اغوستلو اراده وکړه، څه ډول چې په انجيل کې ويل شوي دي. د ز کال د نومبر به پنخلسمه نېټه، په پنځه ويشت کلنۍ کې، نوموړی د برلين په ټيرګارټن کې به - . کې وګومارل شو. اعترافي کليسا د ز کال د جنورۍ په دېرشمه نېټه، کله چې نازيان واک ته ورسېدل، نو د بونهوفر هيله من تعلیمي او کليسايي مسلک په هېښونکي ډول پای ته ورسول شو. نوموړی له لومړۍ ورځې د حکومت پرېکنده مخالف و. د چانسلر په توګه د هټلر له ټاکل کېدو دوه ورځې وروسته، بونهوفر د راديو له لارې يوه وينا وکړه، په کومه کې چې نوموړي په هيټلر بريدونه وکړل او المان يې د فوهرر رهبر په بت پرستې فرقې کې د ښوېدلو په وړاندې خبردار کړ، څوک چې په ښه ډول بې لارې کونکی، يا غولونکی ثابتېدای شي. د نوموړي خپرونه په ناڅاپي ډول پرې شوه، خو دا روښانه نه ده چې ايا نوی ټاکل شوی نازي حکومت يې مسئول و که نه. د ز کال د اپريل په مياشت کې، بونهوفر په يهوديانو د هټلر د ظلم په وړاندې د کليسا د مقاومت لپاره لومړی غږ پورته کړ، او اعلان يې وکړ چې کليسا بايد په ساده ډول د اربې لاندې پرتو قربانيانو پټۍ ونه کړي، بلکې خپله په اربه کې د څرخ يوه پره بنده کړي . د ز کال د نومبر په مياشت کې، واک ته د نازیانو له رسېدو دوه مياشتې مخکې، د الماني پروټسټان تاریخي کليساګانو د کاهنانو او د کليسا د ټولنو د کليسا مسئولینو ټاکنې تر سره شوې وې. په دې ټاکنو کې د - کليسا په داخل کې د زياتو هېوادپالو الماني مسيحيانو خوځښت او ځوانو سمونپالو تر منځ مبارزې وشوې، کومو ځوانانو چې د عيسی د انجيل په تعلیماتو عمل کولو کې لېوالتيا درلوده يوه داسې مبارزه چې د درز پيدا کېدو وېره پکې وه. د ز کال د جولای په مياشت کې، هټلر په غېر قانوني ډول د نوې کليسا ټاکنې تحميل کړې. بونهوفر په ټاکنو کې خپلې ټولې هڅې په کار واچولې، د ازادو، غېر نازي مسئولینو د ټاکنو لپاره يې کمپين وکړ، څوک چې د مسيح د پيروي کولو لپاره ژمن وو. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%87%20%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA%20%DA%A9%DB%90%20%D8%AF%20%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8D%20%D9%85%D8%A4%D8%AB%D8%B1%D9%8A%D8%AA%20%28%D8%A7%D8%BA%DB%90%D8%B2%D9%87%20%D9%86%D8%A7%DA%A9%D9%8A%29

په ترانسپورت کې د انرژۍ مؤثريت (اغېزه ناکي)

په ترانسپورت کې د انرژۍ مؤثريت د مسافرو، توکو يا هر ډول بار لپاره د تر سره شوي سفر ګټور واټن دی؛ چې د ترانسپورت د پورې وهنې چلولپر مخ بېول په وسايلو کې په موجودې ټولې انرژۍ وېشل شوی وي. ورودي انرژي د پورې وهلو د انواعو له پلوه په ګڼو انواعو کې وړاندې کېدای شي، او عموماً دا ډول انرژي په مايعو سون توکو، برېښنايي انرژۍ يا خوراکي انرژۍ کې وړاندې کېدای شي. کله کله د انرژۍ مؤثريت د انرژۍ د شدت په توګه هم پېژندل کېږي. په ترانسپورت کې د انرژۍ د مؤثريت مقابل يا عکس په ترانسپورت کې د انرژۍ مصرف کېدل بلل کېږي. په ترانسپورت کې د انرژۍ مؤثريت عموماً د سون توکو د مصرف په توګه تشريح کېږي، د سون توکو مصرف د سون توکو د اقتصاد ضد دی. په هر حال، د سون توکو مصرف د پورې وهلو د وسايلو سره تړلی دی، کوم چې مايع سون توکي کاروي، په داسې حال کې چې د انرژۍ مؤثريت په هر ډول پورې وهلو پلې کېدای شي. د پورته ګډوډۍ څخه د مخنيوي په موخه، او په دې موخه چې په هر ډول موټر کې د انرژۍ مؤثريت پرتله کړای شي، پوهان انرژي د نړيوال سيستم په واحد سره اندازه کوي، چې هغه جولز دی. له همدې کبله د واحدونو په نړيوال سيستم کې، په ترانسپورت کې د انرژۍ مؤثريت د يو ميټر جول، يا په ډول اندازه کېږي، په داسې حال کې چې په ترانسپورت کې د انرژۍ مصرف د جولز په يو ميټر يا په توګه اندازه کېږي. د موټر د زيات اغېزناک کېدو په موخه، دا موټر چې په يو جول کې څومره ميټرونو ته پوښښ ورکوي ډېر مؤثريت، يا په يو ميټر کې چې د سفر لپاره دا موټر څومره کم جولز کارو لږ مصرف دی. په ترانسپورت کې د انرژۍ مؤثريت تر ډېره بريده ترانسپورتي وسلې ته په کتنې توپير لري. د ترانسپورت بېلا بيل ډولونه د يو بايسيکل لپاره په يو کيلو متر کې سل کيلو جولز څخه نيولې بیا د هلیکوپتر الوتکې لپاره په يو کيلو متر کې تر لسګونه ميګا جولز پورې رسېږي. د استعمال شويو سون توکو او مصرف شويو سون توکو د اندازې له لارې، د انرژۍ مؤثريت همدا راز ډېر ځله په فعال نرخ او چاپېريالي اخراج لکه. پورې هم اړه لري. د اندازه کولو واحدونه د واحدونو په نړيوال سيستم کې، په ترانسپورت کې د انرژۍ مؤثريت د يو جول ميټر، يا په ډول اندازه کېږي. په هر حال، د واټن تر واحد او انرژۍ د واحد پورې اړه لري، بيا هم ګڼ بدلونونه پلې کیږي. د مايعو سون توکو لپاره، د انرژۍ د ورود مقدار د مايع حجم په اصطلاح سره اندازه کېږي، لکه ليترونه يا ګيلنونه. د هغه ډول پورې وهلو لپاره چې په برېښنا چلېږي، عموماً د کارول کېږي، په داسې حال کې چې د هغه موټر يا وسيلې لپاره چې بايد انسان يې پورې وهي يا وچلوي، د انرژۍ ورود د کالوري په توګه اندازه کېږي. د بېلا بېل ډول انرژۍ او واحدونو تر منځ بدلېدل عام دي. د مسافرو د ترانسپورت لپاره، د انرژۍ مؤثريت عموماً د مسافرو د وختونو د واټن په نظر کې نيولو سره د انرژۍ د يو واحد په حساب سره اندازه کېږي، چې هغه دی، د يو جول په حساب په يو جول سره د مسافرو ميټرونه .؛ په داسې حال کې چې د بار وړونکي ترانسپورت لپاره د انرژۍ مؤثريت عموماً د لېږدول شوي بار کتلې ته په کتنې سره چې د انرژۍ د يو واحد په مسافه کې ضرب شوي وي، او دا په سره وي، د کيلوګرام ميټرز په يو جول کې . په توګه اندازه کېږي. د موټر د ظرفيت په نظر کې نيولو سره، د والیوميټرک مؤثريت هم معلومېدای شي، لکه په يو ګيلن کې د مسافر ميل ، په دې ډول دا اندازه تر لاسه کېدای شي چې د سون توکو په يو ميل کې يو ګيلن يا د مسافر په ظرفيت کې ضرب شي، او يا د منځنۍ کچې په ځای نيولو کې ضرب شي. د شخصي موټرو ظرفيت يعنې چې څومره اشخاص پکې ځای نيسي عموماً له ظرفيت څخه تر ډېره بريده کم وي، او په دې ډول د وړتيا او ځای نيولو پر اساس شمېرل کېدونکي ارزښتونه عموماً ډېر مختلف وي. په واحد سره عامې بدلونې مايع سون توکي د انرژۍ مؤثريت د سون توکو په اقتصاد يعنې په څومره سون توکو څومره واټن وهل کېدای شي سره ښودل کېږي: د سون توکو د حجم د يو واحد پر اساس د يو موټر واټن؛ بېلګه، يا په يو ګیلن څو ميله امريکايي يا امپيريال. د يو موټر لپاره د سون توکو حجم یو واحد واټن؛ بېلګه، . په يو موتر کې د يو واحد انرژۍ پر سر واټن؛ بېلګه، د يو ګيلن سره برابر ميلونه -. د انرژۍ مصرف متبادل مؤثريت د سون توکو مصرف ته په کتنې سره څرګندېږي: په يو موټر کې د واټن د يو واحد پر اساس د سون توکو مصرف شوی حجم يا ټوله انرژي؛ بېلګه يا . د يو مسافر پر سر د واټن د يو واحد په وهلو سره د سون توکو مصرف شوی حجم يا ټوله انرژي؛ بېلګه، مسافر. . د لېږدول شوي بار د کتلې د يو واحد پر اساس چې د واټن په يو واحد کې لېږدول شوي د سون توکو مصرف شوی حجم يا ټوله انرژي؛ بېلګه، يا . برېښنا د برېښنا مصرف: برېښنايي انرژي چې د واټن د يو واحد پر سر د يو موټر پر اساس استعمال شوې وي؛ بېلګه، . له سون توکو څخه د برېښنا توليدول له هغې برېښنا څخه زياتې ابتدايي انرژۍ ته اړتيا لري، چې له دې لارې توليد کېږي. خوراکي انرژي د انرژۍ مصرف: د بدن د میتابوليزم په واسطه په يو کيلو متر کې سوځول شوي کالوري؛ بېلګه: . د بدن د ميتابوليزم په واسطه په يو ميل کې سوځول شوې کالوري؛ بېلګه، . د ځمکني ترانسپورت وسايل قدم وهل مزل کول يو کيلو ګرامه شخص چې په يو ساعت کې څلور کيلو متره مزل کوي . ، په يو ساعت کې تقريباً کيلو کالوري خوراکي انرژۍ ته اړتيا، کوم چې له . سره مساوي ده. د پيټرولو يو امریکايي ګيلن . کې د انرژۍ شا او خوا برتانوي حرارتي واحدونه موجود وي، نو په دې ډول دا د يو امريکايي ګيلن . له ميله سره برابر دی. ويلومبايل ويلومبايل بند اوږده بايسيکلونه د کوچنۍ مخکينۍ برخې او ايروډايناميکي بڼې له امله د شخصي ترانسپورت د هر ډول نقليه وسيلې په پرتله د انرژۍ تر ټولو زيات مؤثريت لري. د پنځوس کيلو متره په چټکتيا سره په يو ساعت کې ميله، د ويلوموبايل جوړونکی شرکت ادعا لري چې په سل کيلو متره کې يوازې . . انرژۍ ته اړتيا لري، تر څو مسافر ولېږدوي . دا شا اوخوا دی، کوم چې د یو معياري عمودي بايسيکل لپاره د ايروډاينامک له پوښ پرته د يو رفتار چلېدو لپاره اړينه وي، او ٪ کوم چې يې په فوسيلي سون توکو چلېدونکی يا برېښنايي اوسط موټر مصرفوي د ويلوموبايل مؤثريت د يو امریکايي ګيلن په سر د ميله، يا . سره برابر دی. د انسان له خوا کارول شوې خوارکي حقيقي انرژي - ځله زياته وي. له بده مرغه، په سايکلونو د هغې د انرژۍ د مؤثريت ګټه د کمېدونکي رفتار سره کمېږي، او تقريباً په يو ساعت کې د لس کيلو متره رفتار سره له منځه ځي، په کوم حالت کې چې د ويلوموبايل او ټرايتلون موټرسايکل لپاره د ځواک اړتيا تقريباً يو ډول وي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%D8%AF%20%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8D%20%D8%AA%DA%AB%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%87

د هندوستان د انرژۍ تګلاره

د هندوستان د انرژۍ تګلاره په سيمه ييزه کچه هندوستان کې د توليد شوې انرژۍ زياتول او د انرژۍ د فقر کمول دي، په داسې حال کې چې د انرژۍ د بديلو سرچينو په چوړولو زیات تمرکز لري، په ځانګړي ډول هستوي، لمريزه او بادي انرژي. په -ز کال کې په واردې شوې خالصې انرژۍ تکيه . وه. په ز کال کې په هندوستان کې د انرژۍ مصرف تر . پورې لوړ شو، او دا هېواد له چين او متحده ايالتونو وروسته د نړيوالې برخې په لرلو سره د انرژۍ څلورم مصرف کونکی هېواد دی. په ز کال کې له ډبرو سکرو څخه د انرژۍ ټولټال ابتدايي مصرف . دی د انرژۍ د اندازه کولو مقياس دی، چې په دې کې له ډبرو سکرو څخه . .؛ له خامو تيلو څخه . .؛ له طبيعي ګاز څخه . .؛ له هستوي انرژۍ څخه . .؛ له اوبو توليد شوې برېښنا څخه . .؛ او د نوې کېدو وړ انرژۍ څخه . . مصرف دی په دې کې دوديز بايوماس استعمال شامل نه دی. په ز کال کې، د هندوستان د خامو تېلو واردات نږدې ميلیونه ټنه دی، او توليد يې . او . د ډبرو سکاره دي، چې په ټوليز ډول په ابتدايي توګه . ته رسېږي، کوم چې د ټولټال ابتدايي انرژۍ مصرف له . برخې سره برابر دی. هندوستان تر ډېره بريده د خپلې انرژۍ د اړتياوو پوره کولو لپاره د فوسيلي سون توکو په وارداتو تکيه لري تمه ده چې تر ز کال پورې، به په واردې شوې انرژۍ د دې هېواد د ټولټال مصرف تکيه ته لوړه شي. د هندوستان د برېښنا توليد نږدې تر پورې د فوسيلي سون توکو څخه کېږي. هندوستان له اړتيا زياته برېښنا توليدوي، او په ز کال کې د برېښنا حاشيوي واردوونکی هېواد و. د ز کال له پای ته رسېدو وروسته، د برېښنا د تقاضا د کمښت له امله د برېښنا د توليد لوی تاسيسات بې کاره پاتې دي. په ز کال کې د . په توليد سره هندوستان له چين وروسته د نوې کېدو وړ انرژۍ په تولید کې دويم ځای لري. په ز کال کې په هندوستان کې د یو کيلو واټ کې د کاربن شدت . و، کوم چې د متحده ايالاتو، چين او اروپايي ټولنې څخه زيات دی. په ز کال کې له انرژۍ، د اخراج له پروسې، ميتان او بلېدو څخه د انسان له خوا جوړ شوی اخراج، . ميليون ټنه دی، کوم چې د نړيوال اخراج . برخه جوړوي. په -ز کال کې، له دوديز بايوماس څخه توليد شوې انرژۍ له استعمال پرته د سړي سر انرژۍ مصرف . دی او د هندوستان د يوې روپۍ پر بنسټ د هندوستان اقتصاد . ميګا جولز . دی. هندوستان په ز کال کې ټولټال انرژۍ برخه کې په ځان بسياوالي ته رسېدلی دی. د چټکې اقتصادي پراختيا له امله، هندوستان د نړۍ په کچه يو له چټکې مخ پر ودې انرژۍ بازارونو څخه دی او تمه ده چې تر ز کال پورې به د انرژۍ د نړيوالې تقاضا په زياتوالي کې دويم ونډه لرونکی هېواد وي، چې په نړيواله کچه د انرژۍ د مصرف د زياتوالي لامل به وګرځي. د هندوستان له خوا د انرژۍ د مخ پر زياتېدونکې تقضا او د تيلو او ګاز محدودو زېرمو ته په کتنې سره، دا هېواد د نوې کېدو وړ او ډېر حل شوي هستوي انرژۍ پروګرام د پراخولو اميدوار پلانونه لري. هندوستان د نړۍ په کچه د بادي انرژۍ څلورم ستر بازار لري، او په پلان کې لري چې تر ز کال پورې د لمريزې برېښنا وړتيا تر شا اوخوا پورې زياته کړي. هندوستان په پنځه ويشتو کلونو کې د برېښنا د ټولټال وړتيا توليد هم له . څخه تر پورې د ونډې ليد لري. په دې هېواد کې تر جوړېدو لاندې پنځه هستوي ريکترونه شته چې په نړۍ کې درېيم ځای لري او په پام کې لري چې تر ز کال پورې نور هستوي ريکټرونه جوړ کړي چې په نړۍ کې دويم لوړ ځای لري. د ز کال په اوږدو کې، د انرژۍ په برخه کې د نړيوالې پانګونې څخه چې . تريليونه امريکايي ډالره ده، د هندوستان له خوا د انرژۍ د سکتور په برخه کې ټولټال پانګونه . ميليارده امريکايي ډالره وه. د ز کال د مۍ په مياشت کې د هندوستان د لمريزې انرژۍ تعرفه په يو کيلو وارټ ساعت کې . هندي روپۍ راښکته شوه، کوم چې په هندوستان کې د انرژۍ هر ډول توليد څخه ښکته ده. په ز کال کې، د لمريزې برېښنا لپاره په امريکايي ډالرو کې برابره شوې تعرفه په يو کيلو واټ ساعت کې تر . سينټه پورې راښکته شوه. همدا راز د لمريزې تودوخې زېرمې انرژۍ بټۍ تعرفه په يو کيلو واټ ساعت کې تر . امریکايي ډالرو راښکته شوې، کوم چې د فوسيلي سون توکو له بټیو څخه ارزانه ده. ارزانه هايبريډ لمريزه انرژي کومه چې د لمريزې او لمريزې تودوخې زېرمه کولو انرژۍ ګډوله وي د ثابت شبکه يي فعاليت د ډاډمنولو لپاره قيمتي او د ککړتيا خپرونکو ډبرو سکروګاز په مټ چلېدونکې برېښنا په توليد تکيې ته اړتيا نه لري. د لمريزې انرزۍ نرخ د نورو سون توکو د نرخونو پيټروليم توليدات، طبيعي ګازبايوګاز، ، ، ، ډبرو سکاره، ليګنايت، ژوندي کتله او داسې نور د وروستي استعمال او ګټو پر بنسټ ټاکلو لپاره قياسي نرځ ګرځېدونکی دی. د هندوستان د انرژۍ تګلاره د څلورو سترو پر مخ وړونکو تر منځ د سوداګريزو اړيکو ځانګړتيا لري چې هغه دا دي: په چټکۍ سره مخ پر وده اقتصاد، په کوم کې چې د برېښنا، ګاز او پټروليم توليداتو باور وړ او اعتمادي عرضې ته اړتيا لري؛ په کورني عايد کې زياتوالی، کوم چې د برېښنا ارزانه او مناسبې عرضې او د پخلي پاکو سون توکو ته اړتيا لري؛ د فوسيلي سون توکو محدودې کورنۍ زېرمې، او د طبيعي ګاز او خامو تيلو پراخه برخې واردولو ته اړتيا، او په وروستيو کې د دې تر څنګ د ډبرو سکرو واردولو ته اړتيا؛ او د داخلي، ښاري او سيمه ييز چاپېريال اغېزې، کومې چې د پاکو سون توکو او پاکو ټيکنالوژيو خپلولو ضرورت ته اړتيا لري. په وروستيو کلونو کې، دې ننګونو په پرله پسې ډول اصلاحاتو، بيا جوړولو او انرژۍ پر خونديتابه پاملرنې ترمرکز کولو يوه ستره مجموعه جوړه کړې. تيل او ګاز هندوستان په ز کال کې په يوه ورځ کې د . ميليونه بيرل تيلو په مصرف کولو سره له متحده ايالاتو او چين وروسته درېیم ستر مصرف کونکی دی. د ز کال په اوږدو کې، هندوستان . ميليونه ټنه خام تيل او . ميليونه ټنه تصفيه شويو پيټروليمو محصولات وارد کړي و، او . ميليونه ټڼه تصفيه شوي پيټروليمو محصولات يې صادر کړي و. هندوستان له چين وروسته د خامو تيلو او د هغې د محصولاتو دويم ستر خالص واردونکی دی. هندوستان د تصفيه شويو پيټروليمو محصولاتو د وارداتو لپار د صادرو شويو خامو تيلو په استعمال سره په نړيواله طبقه کې د زياتې تفصيې وړتيا لرونکی دی. د خامو تيلو خالص واردات د تصفيه شويو پيټروليمو محصولاتو د صادراتو او وارداتو له محاسبې وروسته يو په څلور برخې کم دی. د ز کال په اوږدو کې د طبيعي ګاز توليد . ميليارده مکعب ميتره او مصرف يې . ميليارده مکعب متره و. د - مالي کال په اوږدو کې، د خامو تيلو توليد . ميلیونه ټنه و، د طبيعي ګاز توليد ميليونه معياري مکعب متره نږدې . ميلیونه ټنه و. د خامو تيلو او پټرولیمو د محصولاتو خالص واردات . ميلیونه ټنه دی چې ارزښت يې . ميليارده روپیو ته رسېږي. په دې کې . ميلیونه ټنه واردات شامل دي چې ارزښت يې . ميليارده روپيو ته رسېږي. په نړيواله کچه، د نرخ د يو ميليون . بيرل خام تيل . مکعب متره طبيعي ګاز کيلو ګرامه طبيعي ګاز . ليتره ډيزل . کيلو . ميګا واټ ساعت د حراتي اندازې له اړخه د خامو تيلو ارزښت څخه ښکته ټاکل شوی دی. په ګاز له بدلېدو پرته، د سرک او سمندر له لارې ترانسپورت کې نېغ په نېغه استعمال سون توکو په توګه خپل ځای تر لاسه کوي. د ز کال تر پای پورې، د نرخ د هغې د تيلو د لومړيتوب د نرخ څخه نږدې کم شوی دی، چې په دې سره د ترانسپورت په سکتور کې له ډيزلوګاز تيلو څخه ډېر اقتصادي سون توکي ګرځېدلي دي. په - کال کې، هندوستان . ميلیونه ټنه پيټرول او . ميليونه ټنه ډيزل مصرف کړي دي، کوم چې تر ډېره حده د ډېرې بهرنۍ مبادلې په مټ له واردو شويو خامو تيلو څخه توليد شوي دي. د تودوخې، پخلي او برېښنا د توليد لپاره د طبيعي ګازو کارول اقتصادي نه دي، ځکه چې په سيمه ييزه کچه توليد شوي طبيعي ګاز به په زیاته کچه په بدل شي، ترڅو د ترانسپورت په سکتور کې وکارول شي او په دې ډول د خامو تيلو واردات کم کړای شي. د دوديز طبيعي ګاز پر توليد سربېره، په ګاز د ډبرو سکرو بدلول، د ډبرو سکرو د بستر ګاز، د ډبرو سکرو کان ميتان او د بايوګاز هاضم د نوې کېدو وړ طبيعي ګاز به هم د يوه سرچينه وګرځي، کوم به چې په پراخه کچه د وېشل شوې تقاضا د پوره کولو لپاره د د توليد لپاره غېر متمرکز بنسټ شي. د دې ډېره شونتيا شته چې د درنو بارونو ډېر موټر په ډيزل سره د اورګاډي چليدونکو ماشينونو په ګډون د په سون توکو چلېدونکو موټرو بدل شي، تر څو د عملياتي لګښت او کمې ککړتيا د ګټو لرنکي ډيزل مصرف تر ډېره بريده کم کړای شي. همدا راز، د برېښنا په توليد کې د واردو شويو ډبرو سکرو څخه په د بدلولو لپاره تر کارونکي پورې، د معادل نرخ اټکل د يو ميليون برتانوي ترمل واحدونو په ميګاواټ ساعت کې امريکايي ډالره په سر شپږ امريکايي ډالرو ته نږدې دی. د ارزانه سمندري ترانسپورت په راتګ سره به د لوړ نرخ او لوړ معيار ټرانسپورت په سکتور کې د استعمال محدود شي، تر څو د قيمته مايعو سون توکو ځای ونيسي، او د واردو شويو استعمال به نورو اړتياوو ته پاتې شي. له دې امله چې سمندري ټرانسپورت د منځني واټن د ترانسپورت لپاره اقتصادي دی او په ډېرو بندرګاوو کې د قيمته ښکته کولو اسانتيا څخه پرته په چټکۍ سره د ښکته کولو وړتيا لري، دا د اوبتل د ګاز پايپ لیکو لپاره بديل ګرځېدلی دی. طبيعي ګازميتان هم د سون توکو د حجرې لرونکي موټر ټيکنالوژۍ په مټ د ترانسپورت په سکتور کې د استعمال لپاره د شنو خونو د کوم ډول ګاز له اخراج پرته، په ارزانه نرخ سره په هايډروجن ګاز او کاربن بليک بدلېدای شي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%87%20%D8%A7%D9%82%D9%84%D9%8A%D9%85%D9%8A%20%D8%A8%D8%AF%D9%84%D9%88%D9%86%20%DA%85%D8%AE%D9%87%20%D8%AF%20%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%90%D8%AF%D9%88%20%28%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%85%D9%8A%D8%AA%29%20%D8%AE%D8%B7%D8%B1

له اقليمي بدلون څخه د ورکېدو (معدوميت) خطر

د فهم وړ ډېرې داسې لارې شته چې د اقليمي بدلون څخه د ورکېدو معدوميتله منځه تلل د مخ پر زياتېدونکي خطر لامل ګرځېدای شي. هر بوټی او حيواني نوع نسل په ځانګړي چاپيريالي قالب کې د وجود لپاره تکامل کړی. خو اقلیمي بدلون د تودوخې په درجه او منځنيو موسمي نمونو کې د بدلون لامل ګرځېدای شي. دا بدلونونه کولای شي چې د اقليمي شرايط د انواعو حيواني نسلونو له قالب څخه دباندې وباسي، او بالاخره له منځه يې وړلای شي. عموماً، د بدلېدونکو شرايطو سره مخ کېدونکي نسلونه يا خو د مايکرو تکامل په مټ له خپل ځای سره تطابق پیدا کولای شي، يا د مناسبو حالاتو لرونکو په مټ يو بل استوګنځای ته لېږدېدای شي. په هرحال، د وروستي اقلیمي بدلون سرعت ډېر چټک دی. د دې چټک بدلون له امله، د بېلګې په ډول، د سړې وينې ژوي هغه ټولګه چې د غبرګ ژوند لرونکي اوبو او وچه دواړه کې د ژوند کولو وړتيا لرونکي، خزنده او ټول د ملا تير نه لرونکي پکې شامل دي کولای شي چې د پېړۍ تر پايه د خپل اوسني موقعیت څخه پنځوس کيلو متره لېرې واټن کې د استوګنې مناسب ځای پيدا کولو هڅه وکړي د منځنۍ کچې واټن لپاره، په راتلونکي کې د نړيوالې تودوخې سناریو. اقلیمي بدلون همدا راز د سختو موسمی پېښو په تکرار او شدت دواړو کې زیاتوالی راولي، کوم چې نېغ په نېغه کولای شي د حيواني انواعو سيمه ييز نفوس له منځه يوسي. هغه انواع چې په ساحلي او ښکته ټاپو استوګنځايونو کې ژوند کوي، هغه هم د سمندر د سطحې د لوړوالي له امله له منځه تللای شي. دا پېښه لا دمخه په استراليا کې د برمبل کي د ميلومايس موږک ته ورته یو ډول حيوان دی سره شوې ده. بالاخره، اقلیمي بدلون له يو شمېر ناروغیو د پراخه خپرېدو او په نړیواله کچه د خپرېدو سره تړل شوی دی، کومې چې په ځنګلي ژوند اغېز کولای شي. په دې کې دا د ژويو یو ډول وايرس دی شامل دی، کوم چې په نړۍ کې د غبرګ ژوند کونکو موجوداتو د نفوس د کمښت يو مهم محرک دی. تر اوسه پورې اقلیمي بدلون د هولوسين د ځمکې د تاريخ وروستیو کلونو ته ورکړل شوی نوم دی په معدوميت کې مهمه ونډه نه ده درلودلې. په حقيقت کې، تر اوسه پورې د ژونديو موجوداتو نږدې ټول نه بدلېدونکی تنوع د نورو انساني فشارونو، لکه د استوګنځي ويجاړېدو له امله منځ ته راغلی دی. بيا هم، دا باوري ده چې په راتلونکي کې د هغې اغېزې ډېرې خپرېدای شي. تر ز کال پورې، د له خطر سره مع انواعو په سور لست کې شامل انواع له مخکې څخه له اقليمي بدلون څخه اغېزمن شوي دي. د د ارزونې شپږم راپور له خوا تحليل شويو انواعو له منځه، نيمايي يې داسې موندل شوي چې د اقليمي بدلون په غبرګون کې يې خپل وېش لوړ عرض البلد يا لوړو ځايونو ته بدل کړی دی. د په وينا، کله چې يو ځلې يو نسل د خپل جغرافيايي حد نيمايي څخه زياته برخه له لاسه ورکړي، هغه بيا له ګواښ سره د مخ په توګه ډلبندي کېږي، کوم چې په راتلونکو - کلونو کې د ورکېدو له شونتيا سره برابر بلل کېږي. که ٪ يا له دې څخه زيات حد له لاسه ورکړي، نو دا بيا له ګواښ سره د جدي مخ په توګه بلل کېږي، او په راتلونکو - کلونو کې د هغې د ورکېدو ډېر زيات له ٪ زيات امکان موجود وي. د د ارزونې شپږم راپور وړاندوينه کړې چې په راتلونکي کې، ٪-٪ انواع چې ارزونه يې شوې ده، به له صنعتي کېدو مخکې سطحو د نړيوالې تودوخې . سانتيګراد . فارنهايت تودوخې درجې څخه ښکته تودوخه کې د ورکېدو له لوړ خطر سره مخ وي، او ډېره تودوخه د ډېر پراخه خطر معنا لري، چې له . فارنهايت درجې تودوخې سره به بيا ٪-٪ له ډېر لوړ ګواښ سره مخ وي، او له . فارنهايت تودوخې درجې سره به ٪-٪ د ورکېدو له ګواښ سره مخ وي. په ځانګړي ډول . . فارنهايت تودوخې درجه کې به، ٪ د ملا تير نه لرونکي د ٪ ګرده لېږدونکي، ٪ دوه ګوني ژوند لرونکي په وچه او اوبو کې او ٪ ګل نيونکي بوټي د معدوميت له ډېر لوړ ګواښ سره مخ وي، په داسې حال کې چې خزنده، ٪ بوټي، او ٪ د ملا تيرلرونکي به د ورکېدو له لوړ خطر سره مخ وي. د دې په عکس، تر . فارنهايت درجه تودوخې پورې د تودوخې د محدودولو د پاريس تړون ډېر زيات معمولي هدف، د ملا تير لرونکو، دوه ګونو ژوند لرونکو او ګل نيونکو بوټو په برخه کې له منځه تللو ډېر لوړ ګواښ له ٪ څخه کموي. په هر حال، په داسې حال کې چې زيات هيله من . . فارنهايت تودوخې درجې موخه په هېښونکي ډول د خزنده ګانو، بوټو او ملا تير لرونکو فقاري ژويو، چې تر ٪، ٪ او ٪ پورې د ورکېدو معدوميت له لوړ خطر سره مخ دي، تناسب کموي، کم هيله من هدف په ترتيب سره له خطر سره مخ انواع درې برابر تر ٪ پورې او دوه برابره ٪ او ٪ کموي. لاملونه اقلیمي بدلون له مخکې څخه سمندري او ځمکني چاپيريالي سيمې په بد ډول اغېزمنې کړي دي، چې په هغې کې تندراګانې، حرا، مرجاني ډبرې او غارونه شامل دي. د پايلې په توګه، مخ پر زياتېدو نړیواله تودوخه لا له مخکې څخه له لسيزو راهيسې يو شمېر انواع له خپلو اصلي استوګنځايونو څځه دباندې ټېله کړي دي. کله چې په ز کال کې د د ارزونې څلورم راپور خپور شو، د پوهانو ارزونې دا پايله تر لاسه کړه چې په وروستيو درې لسيزو کې، د انسانانو له خوا منځ ته راغلې تودوخې په ډېرو فيزيکي او بيالوژيکي سيستمونو څرګند اغېز کړی دی، او دا چې سیمه ييزې تودخې رجحاناتو له مخکې څخه په نړۍ کې په انواعو او ژوند په چاپېريال اغېز درلودلی. د ارزونې د شپږم راپور تر وخت پورې، موندل شوې وه چې د ټولو هغو انواعو لپاره د کومو اوږدمهالي تاريخچې چې موجودې دي، نيمايي يې خپل حدود د قطب پر لور اويا د غره ييزو انواعو لپاره لوړ طرف ته بدل کړي دي، په داسې حال کې چې دوه په درې برخې ته يې د پسرلي پېښې له وخت مخکې راغلي دي. له ګواښ سره مخ ډېری انواع د شمالي قطب يا سويلي قطب ژوي دي، لکه په شمالي قطب کې قطبي يږان، د هډسن د خليج اوبه د دېرشو کلونو مخکې په پرتله تر درې اونيو پورې له واورې پاکې وي، کوم چې په قطبي يږانو اغېز کولای شي، کوم چې د سمندر په يخ کې ښکار غوره بولي. هغه انواع چې په سړو موسمي حالاتو تکيه لري، لکه واورينې باښې، او واورين کونګان، کوم چې لمنګ ښکار کوي او سوړ موسم د خپلې ګټې لپاره کاروي، په منفي ډول اغېزمن کېدای شي. اقليمي بدلون همدا راز، د واورينو سويکو په څېر د قطبي ژويو لپاره په واوره کې د پټېدو لپاره نه سمون رامنځ ته کوي، چې لامل يې له واورې څخه د سیمو مخ پر زياتېدو پاکېدل دي. په تازه اوبو پاييدونکي ډېر انواع او په تروشو اوبو پايدونکي بوټي او ژوي له کنګلونو څخه په تغذيه کېدونکو اوبو متکي دي، تر څو د سړو اوبو استوګنځای شتون ډاډمن کړي، له کومو سره چې دوی سمون پيدا کړی وي. د تازه اوبو د کبانو يو شمېر انواع سړو اوبو ته اړتيا لري تر څو ژوندي پاتې شي او بیا توليد وکړي، او دا حقيقت له سالمون او کټ تروټ ټراوټ يو ډول کبان دي سره رښتيا شوی دی. د کنګلونو په بهنګ بهېدو کې کمښت د ويالو د کمو بهېدو لامل ګرځېدای شي تر څو دې انواعو د رشد سره مرسته وکړي. سمندري کريل يو ډول سمندري حشره ده، چې يو اساسي نوع ده، سړې اوبه غوره ګڼي او د اوبو د تي لرونکو ژويو لکه اسماني رنګه نهنګ لومړني خوراک دی. د ملا تير نه لرونکي سمندري ژوي د تودوخې په هغه درجه کې د ودې لوړې څوکې ته رسېږي، له کومې تودوخې سره چې دوی بلد شوي وي، او د سړي وينې ژوي په لوړ عرض البلد او لوړو سيمو کې پیدا کېږي، عموماً په چټکۍ سره وده کوي، تر څو د کمې ودې د موسم تلافي وکړي. له بيلګه ييزې څخه د ډېرو تودو حالاتو په پايله کې ميټابوليزم ډېر وي، او د دې په پايله کې د زياتې غذا سره سره يې د جسم اندازه کمېږي، چې په خپل وار سره يې د ښکار کېدو خطر زیاتېږي. په حقيقت کې، د ودې پر مهال د تودوخې درجه کې ډېر کم زياتوالی هم په رينبو ټراوټ يو ډول کب دی کې د ودې پر اغېزناکتيا او د بقا پر اندازه اغېز کوي. د ډېرو اقليمي نمونو تر مخې، په يخو يا سړو ابو کې اوسېدونکو کبانو انواع د متحده ايالاتو د خوږو اوبو په اکثريت کې تر ٪ پورې د نفوس کموالی لېدل کېدای شي. د اوبو د تودوخې د لوړې درجې له امله د ميتابولیک په تقاضاوو کې زياتوالی، او تر څنګ يې د غذا په اندازه کې کموالی د هغوی د زوال اساسي لامل ګرځي. سربېره پر دې، د کبانو ډېر انواع لکه سالمون د ويالو موسمي اوبو کچه د بيا توليد د وسيلې په توګه کاروي، عموماً هغه مهال نسل ورکوي کله چې د اوبو بهنګ زيات وي او د تخم له خوشې کولو وروسته د سمندر پر لور ځي. له دې امله چې د اقلیم د بدلون په سبب د واورې د ورېدو تمه کمه وي، نو د اوبو په بهنګ کې کموالی متوقع وي، د کوم له امله چې نهرونه کمېږي، کوم چې د ميلیونونه سالمون کبانو د تخم پر خوشې کولو اغېز کوي. پر دې سربېره، د سمندر کچې لوړېدل به د سمندر ساحلي سيستمونو کې سيلابونه پيل کړي، او په دې ډول به دا ساحلونه د تازه اوبو له استوګنځايونو څخه د تروشو اوبو په چاپېريالونو بدل کړي، چېرته به چې اوسېدونکي اصلي انواع احتمالاً ختم شي. په سويل ختيځه الاسکا کې، سمندر تر . سانتي متره په يو کال کې لوړېږي، په بېلا بېلو سمندري کانالونو کې رسوبات بيا راټولوي، او د ځمکې په داخل کې تروشې اوبه راوړي. د سمندر په سطحه کې دا لوړوالی نه يوازې دا چې ويالې او دريابونه په تروشو اوبو ککړوي، بلکې د اوبو هغه زېرمې هم ککړوي چې له دوی سره وصل وي، چېرته چې د ساکيي سالمن يو ډول کب دی په څېر انواع ژوند کوي. سره له دې چې د سالمن دا ډول انواع په تازه او تروشو دواړو اوبو کې ژوند کولای شي، د تازه اوبو د يوې برخې د کمښت له امله د پسرلي په موسم کې د دوی د توليد مخنیوی کوي، ځکه چې د تخم اچولو پروسه تازه اوبو ته اړتيا لري. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%A7%20%DA%AB%D9%BC%D8%B1%DB%8C%D8%AC

هیلینا ګټریج

هیلینا ګټریج اپریل ۱۸۷۹ اکتوبر یوه ښځمنپاله، د ښځو د رایې ورکولو پلوې، د سوداګريزې اتحاديې غړې او د کاناډا د برتانوي کولمبيا په وانکوور کې د ښاري حکومت لومړنۍ ښځینه غړې وه. هیلینا په برتانوي کولمبیا کې په داسې وخت کې د ښځو د حقوقو لپاره غږ پورته کونکې مخکښې په توګه پېژندل کېده، کله چې لا جنسيتي برابري لا په يو ټولنيز خوځښت او بحث نه و بدل شوی. هیلینا د ویکټورین انګلستان د لندن په باټريسي کې زیږدلې، او د ګټریج کورنۍ دويمه لور وه. په څوارلس کلنۍ کې، د ټولنیز طبقاتي وېش او جنسيتي توپيري چلند له امله نورو زده کړو ته د هیلینا د لاس رسي مخه ونیول شوه. د زده کړو تر لاسه کولو په موخه هيلینا په همدې کال کې کور پریښود او په تدریجی توګه یې له کورنۍ سره اړیکه له لاسه ورکړه. له څخه تر ز کال پورې، نوموړې په داسې حال کې چې په لندن کې يې د خياطې په توګه کار کاوه، تر څو خپل ځآن وپالي او د زده کړو لپاره پيسې پيدا کړي، هيلينيا په انګلستان کې د ښځو رايې حق په خوځښت کې په فعال ډول ښکېله وه. نوموړې د ښځو ټولنیز او سیاسي ګوند سره یو ځای شوه، کوم خوځښت چې هغې ته پراخه سیاسی تجربه او مهارت ورکړل، او همدې د نوموړې د سياسي ملک بنسټ کېښود. د ز کال په سپتمبر کې، هیلینا د کاناډا د لېرې لوېدیځ برخو ته ولاړه. هغه په سملاسي ډول په وانکوور کې د ښځو د رایې حق په خوځښت کې په فعال ډول ښکېله شوه، او د خپل وخت زیاته برخه یې هلته د له اقتصادي ستونزو سره د مخ ښځو په مرسته کې تېراوه. په ز کال کې د مشترک المنافع همکارۍ فدراسيون غړیتوب له ترلاسه کولو وروسته، هیلینا د ستر رکود ستر بحران مالي ضربې ته د ځواب په توګه په برتانوي کولمبيا کې د سوسیالیستي پالیسیو لپاره پر کمپاین کولو تمرکز زيات کړ. په ز کال کې، هغه د وینکوور ښار سیمه يیزې شورا ته د لومړۍ ښځینه غړې کونسلرې په توګه وټاکل شوه. د خپل کار پر مهال، هيلينا د دولت له مرستې څخه برخمن ټولنيز استوګنځای خپل لومړيتوب وګرځاوه. د هغې ډیرې تګلارې د سوسیالیستي پای په لور وې. هیلینا په ز کال کې بیا ټاکنې وګټلې؛ خو په او ژ کې یې ماتې وخوړه. د فعال سیاسی مسلک په لرلو سربېره، هیلینا په ټولنیزو کارونو کې هم شامله وه. هغه په لیمون کریک کې له څخه تر ز کال پورې د جاپاني الاصله کاناډایانو نفوس لپاره ملاتړې کارمنده شوه. د هغې د تقاعد په کلونو کې، هیلینا د سیاسي صحنې څخه د لیرې کیدو سره سره د ښځو د حقوقو اړوند مسائلو کې بوخته وه. د کارګرو په فعاليت کې د مشرتابه، په برتانوي کولمبيا کې د برار معاش پرمختګ کې د ونډې، په وانکوور کې د ښاري حکومت د لومړۍ ښځينه غړې د ټاکل کېدو، او د ژوند په اوږدو کې د ښځو د حيثيت د لوړولو لپاره د هغې د ژمنتيا لپاره، د هیلینا ګټریج ډېره ښه يادونه کېږي. کورنۍ مخینه د هیلینا پلار، چارلیس هینري ګټریج په ز کال کې د میچیلډیور په یو کلي همپشیر کې چې له لندن څخه شاوخوا یو ساعت لرې واټن کې موقعيت لرې زېږېدلی و. هغه د پښانو له یوې کورنۍ څخه و او د خپل پلار د کسب په سمبالولو سره يې دا دود پر ځای وساته. د شل کلنۍ په عمر کې، هغه میچیلډیر پریښودو او لندن ته د کار پیدا کولو لپاره ولاړ. هغه وروسته په ز کال کې د یو کارګر له لور، سوفیا ریچرډسن سره واده وکړ. سوفیا، د هیلینا مور په ز کال کې د لندن په میریلیبون ولسوالۍ کې زیږیدلې وه. دوی دواړه د بټرسي په وانډسورت سیمه کې میشت شول، او چارلس د ځایي پښ سره کار وموند. د هغوی لومړۍ لور په ز کال کې وزیږیده او د هغوی دويمه لور هیلینا روز چې په کورنۍ کې په نیل پیژندل کیده د ز کال د اپریل په اتمه نېټه وزیږده، تر څنګ يې دوی نور څلور وروڼه خوېندې درلودل. چارلیس د یو کارګر په توګه په چیلسیا کې کار وموند او د ګټریج کورنۍ له بیټرسي څخه وکوچیده. په حال، دا مهال چيلسي د بيا رغېدو په حال کې و، او د ښار په څنډو کې د اوسېدونکو خلکو يوې نوې طبقې چې په ښار کې يې کار کاوه، په دې سیمه کې ځمکې اخيستې او ابادولې. د ګوتریج کورنۍ د نويو خلکو او سوداګريو په راتګ سره د کوچ کولو ښکار وه، او باید په هرو دوه یا دریو کلونو کې له مرکز څخه تللې وای، تر څو خپل ځای د ډول او سنګار دوکانونو او حرفوي دفترونو ته خوشې کړي. د کاډوګان کورنۍ په چیلسي کې د ځمکې اصلي څښتنان وو، او د ښار په ویجاړولو او بیارغونه کې یې د پانګونې د ډېرو شرکتونو مشري کوله. د هیلینا ماشومتوب د چیلسي د بنسټیز بدلون له امله د دوی د دوامداره ځای بدلولو سره تعريف شوی دی. دا کورنۍ په پرله پسې ډول د ويجاړونکو څخه د تېښتې په موخه په حرکت کې وه. هیلینا له خپلې کورنۍ سره بشپړه اړيکه پرې شوه، يوازې له خپلې خور ايميلي سره يې اړيکه درلوده. اصلاً دا د هغې وراره توماس چارلس ګټریج و چې د دې کورنۍ ژوند یې یاد و، ځکه چې هغه د خپل نيا او نیکه سره ژوند کولو ته لیږل شوی و. د ژوند لومړي کلونه او زده کړه د چيلسي له بيا رغونې وروسته، دا ښار د ډبرو د سکرو له دود ډک شو. په لارو کوڅو کې د ژويو او انساني کثافاتو د بوی له امله د ژوند فضا ناخوښه وه او د ګټریج کورنۍ د دوامداره کوچ سره مخ وه. د دې شرایطو له امله، هیلینا د عصري کیدو، د ټولنیز نظم اړتیا او د باور له لاسه ورکولو قوي احساس درلود. په ز کال کې، کله چې هیلینا وزیږیده، د ننکيو د ناروغۍ مینه ګیرو د پیښو خبر ورکړل شوی و. په تېزۍ سره د ناروغۍ د خپرېدو په درېیم کال، په ټول هېواد کې يوه جدي وبا پیدا شوې وه. نس ناستی، شری، سره تبه، او ټوخی نورې وژونکې ناروغۍ وې چې د ماشومانو د مړینې د لوړې کچې لامل وګرځېدې په سلو کې اويا د پنځو کلونو څخه د کم عمر ماشومانو لپاره. هیلینا یو دوه میاشتینی ورور د ټوخي له امله له لاسه ورکړ. د حفظ الصحې او هایجین اقداماتو نيشتوالي د هیلینا د ماشومتوب يوه ځانګړتيا وه. له څخه تر ز کال پورې، هیلینا تر دیارلس کلنۍ پورې د په ښوونځي کې زده کړه وکړه. هغې اساسي لوست، لیک، حساب، تاریخ او شاعري ولوستل. زده کونکو ته په دوامداره توګه یادونه کیده چې دوی د خپلو زده کړو له امله د کاډوګان کورنۍ پوروړي دي. په دې توګه، په تنکي عمل کې د طبقاتي توپير مفکوره له هيلينا سره پیدا شوه. د طبقاتي توپیر پایله د هغې په ژوند کې په ديارلس کلنۍ کې نوره هم څرګنده شوه، کله چې هغه نوره بايد له دې امله ښوونځي ته نه وای تللی، ځکه چې زده کړې یوازې د امتیاز لرونکو طبقو لپاره د لاسرسي وړ وې، چا چې د خصوصي ښوونځيو وس درلود. پر طبقاتي توپير سربېره، جنسیتي تبعیض هم نورو زده کړو ته د هيلينا د لاسرسي مخه ونيوله. د ز لسیزې په وروستیو کې په لندن کې د یوې کاري طبقې کورنۍ لپاره، د نجونو زده کړه لومړیتوب نه و. د ګټریج کورنۍ پریکړه وکړه چې د لوڼو پر ځای د خپلو زامنو تعلیم تمویل کړي. دې پریکړې په ځوانې هیلینا کې د ښځمنپالنې تخم وکرو او په دې ډول يې د هغې ژوند ته د دې ژمنتيا ځانګړتيا ورکړه، تر څو هغه تعصبات او ناوړه چلندونه بدل کړي، چې ښځې ورسره مخ وې. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%A7%D9%82%D9%84%D9%8A%D9%85%20%D8%A8%D8%AF%D9%84%D9%88%D9%86%20%D9%BE%D9%87%20%D8%A7%DA%93%D9%88%D9%86%D8%AF%20%D8%A8%D9%8A%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%8A%20%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C

د اقليم بدلون په اړوند بين الدولتي پلاوی

د اقليم بدلون په اړوند بين الدولتي پلاوی د ملګرو ملتونو يوه بين الدولتي ده. دا اداره دنده لري چې د انسان د فعاليتونو له امله د پيدا شوي اقلیمي بدلون په اړه علمي پوهه لوړه کړي. په ز کال کې د هوا پېژندنې نړيوال سازمان او د ملګرو ملتونو چاپيريال پروګرام له خوا جوړه شوې اداره ده. ملګرو ملتونو د همدې کال په وروستيو کې د جوړېدل تاييد کړل. دا اداره د سويټزرلينډ په جينيوا کې يو سکرتريت لري چې يې کوربه توب کوي. غړي هېوادونه لري، کوم چې اداره کوي. غړي هېوادونه د ارزونې د يو جريان له لارې د ساينسپوهانو يو دفتر غوره کوي. دا جريان عموماً له شپږو تر اوو کلونو پورې وي. د دې دفتر له خوا د پوهانو ټاکنه کېږي، تر څو د راپورونه چمتو کړي. دا اداره د حکومتونو او څارونکو سازمانونو له خوا له نومونو څخه متخصصين تر لاسه کوي. درې کاري ډلې او يوه ځانګړې ډله لري، چې د دې ادارې علمي کارونه پر مخ وړي. حکومتونو ته د اقلیم د بدلون د پوهې د حالت په اړه خبر ورکوي. دا کار د دې موضوع په اړوند د ټولې اړوندې علمي څېړنې په ارزونې سره تر سره کوي. په دې کې طبيعي، اقتصادي او ټولنيزې اغېزې او خطرونه شامل دي. په دې کې د احتمالي ځواب ويلو اختيارونه هم شامل دي. په خپله اصلي څېړنه نه تر سره کوي. موخه يې دا ده چې واقعي عيني او ټولشموله وي. زرګونه ساينسپوهان او نور متخصصين د دې خپرونو د ارزونې لپاره په رضاکارانه ډول کار کوي. دوی د پاليسي جوړونکو او عامو خلکو لپاره په تشخيصي راپورونو کې مهمې پايلې ترتيب کوي؛ متخصصينو دا کار په سايسني ټولنه کې د همرتبه ارزونې تر ټولو ستره پروسه بللې ده. د اقلیم د بدلون په اړوند په نړيواله کچه منل شوې اداره ده. د اقليم مخکښ ساينسپوهان او ټول غړي حکومتونه د دې ادارې موندنې تاييدوي. رسنۍ، حکومتونه، د مدني ټولنې سازمانونه او سوداګر د دې ادارې د راپورونو حواله ورکوي. د راپورونه د اقليم د بدلون په اړه د ملګرو ملتونو د کارچوکاټ کنوانسيون له خوا تر سره کېدونکو کلنيو اقليمي بحثونو کې مهمه ونډه لري. د د ارزونې پنځم راپور د د پاريس په تاریخي تړون مهم اغېز درلود. د نوبل سولې جايزه د اقليم بدلون پوهاوي برخه کې د مرستو له امله د او سره شريکه تر لاسه کړې وه. په ز کال کې د خپلې ارزونې اوم جريان پيل کړ. د ز کال د اګست په مياشت کې، د اقليمي بدلون د فيزيکي ساينس پر بنسټ په شپږم تشخيصي راپور کې د خپلې کاري ډلې ونډه خپره کړه. ګارډين دا راپور د سترو حتمي او نه بدلېدونکو اقلیمي بدلونونو تر اوسه تر ټولو سخت ګواښ وباله. په ټوله نړۍ کې ډېرو ورځپاڼو دې شعار ته انعکاس ورکړ. د ز کال د فبرورۍ په مياشت کې، د اغېزو او موافقت په اړه د خپل کاري ګروپ راپور نشر کړ. د ز کال د اپريل په مياشت کې يې په شپږمه ارزونه کې د کاري ګروپ اقليمي بدلون کمولو کې خپله ونډه تشريح کړه. څلورم تشخيصي راپور د په مارچ مياشت کې په يو ترکيبي راپور سره پای ته ورسېد. د ارزونې د شپږم راپور د مودې پر مهال، درې ځانګړي راپورونه خپاره کړل. لومړی او تر ټولو ډېر اغېزناک ځانګړی راپور په ز کال کې د . يو اعشاريه پنځه سانتي ګراد نړيوالې تودوخې په اړوند ځانګړی راپور و. په ز کال کې د اقليم بدلون او ځمکې په اړه ځانګړی راپور ، او په بدلېدونکي اقليم کې سمندر او کريوسفير يخين غلاف په اړه ځانګړی راپور خپور شو. همدا راز په ز کال کې خپله کاري طريقه هم تازه کړه. له همدې امله د په تاریخ کې د ارزونې شپږم جريان تر ټولو زیات هيله لرونکی و. اصل د لپاره اصل د شنو خونو د ګازونو په اړه سلاکاري ډله وه. درې سازمانونو په ز کال کې د جوړ کړی و. دا درې سازمانونه هر يو د ساينسي اتحاديو نړيواله شورا، د ملګرو ملتونو د چاپېريال پروګرام او نړيوال موسمي سازمان وو. د شنو خونو د ګازونو په اړه د ساينسي څېړنې ارزونه کوله. دې سازمان همدا راز د شنو خونو په ګازونو کې زياتوالي هم مطالعه کړ. اقليمي ساينس د زيات پېچلي کېدو پر لور روان او ډېرې څانګې پکې رانغښتې وې. د ساينسپوهانو له دې کوچنۍ ډلې سره منابع کم وو، تر څو اقليمي علومو ته پوښښ ورکړي. د متحده ايالاتو د چاپېريال خونديتوب ادارې د شنې خونې د ګاز د اخراج د محدودولو لپاره د يو نړيوال کنوانسيون غوښتنه وکړه. د ريګن ادارې وېره درلوده چې خپلواک ساينسپوهان به ډېر اغېز ولري. له همدې امله او په ز کال کې د يوې بین الدولتي ادارې په توګه جوړه کړه. ساينسپوهان په کې د متخصصينو او دولتي استازو په توګه برخه اخلي. د ټولو اړوندو مخکښو ساينسپوهانو په مرسته راپورونه وړاندې کوي. غړي حکومتونه هم بايد په يوه خوله دا راپورونه تاييد کړي. له همدې امله هم يوه ساينسي اداره ده او هم يو حکومتي سازمان دی. موخه يې دا ده تر څو حکومتونو ته ووايي چې ساينسپوهان د اقليم د بدلون په اړه په څه پوهېږي. دا اداره همدا راز د اقليم د بدلون اغېزې او د هغې د سمبالښت لپاره د اختياراتو ازموینه هم کوي. دا چاره د هم مرتبه بيا کتل شويو ساينسي څېړنو د ارزونې په مټ تر سره کوي. ملګرو ملتونو په ز کال کې د جوړېدل تاييد کړل. د عمومي اسامبلۍ په قرارداد کې وويل شول چې انساني فعاليتونه اقليم بدلولای شي. شونې ده چې له دې څخه جدي اقتصادي او ټولنيزې پايلې منځ ته راشي. ويې ويل چې د شنو خونو د ګازونو زياتېدونکی غلظت کولای شي دا سياره توده کړي. دا به د سمندر د سطحې د لوړېدو لامل وګرځي. او که پر وخت اقدامات ونه شي، نو اغېزې به یې د بشريت لپاره ناورين زېږونکې وي. سازمان د کار طريقه اصلي څېړنې نه تر سره کوي. دا د اقليم د بدلون د علم د حالت په اړوند جامع ارزونې چمتو کوي. دا د اقليم د بدلون په اړوند ځانګړو موضوعاتو راپورونه چمتو کوي. همدا راز د کار طريقې اصول چمتو کوي. د کار دا طريقې له هېوادونو سره مرسته کوي، تر څو د خپلو شنو خونو ګازونو د اخراج اټکل وکړي او له اتموسفير څخه يې لېرې کړي. د دې ادارې ارزونې په پخوانيو راپورونو او علمي خپرونو ولاړې دي. د شپږو ارزونو په اوږدو کې دا راپورونه د بدلېدونکي اقليم په اړه د زياتېدونکو شواهدو ښودنه کوي. او دا ښيي چې دا د انساني فعاليتونو له امله څه ډول منځ ته راغلي دي. اصول او اداري قواعد په د د کار پر مخ وړونکي اصول کې خپل اصول ټاکلي دي. په دې کې راغلي چې به د لاندې مواردو ارزونه کوي: د انساني فعاليتونو له امله د اقليم د بدلون خطر د هغې احتمالي اغېزې، او د مخنيوي لپاره احتمالي اختيارات. د د قوانينو تر مخې، د دې ادارې ارزونې جامع، مواقعي، پرانيستې او رڼې وي. په دې کې د اقليم بدلون د ساينسي پوهې اړوند ټولو معلوماتو ته پوښښ ورکړل شوی وي. له دې څخه ساينسي، تخنيکي او ټولنيز اقتصادي معلومات تر لاسه کېږی. د راپورونه بايد د تګلارې د سپارښتونو په اړوند بې پری وي. په هر حال، شونې ده چې د تګلارو د پلې کولو اړوند په واقعي عواملو هم تمرکز ولري. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%86%20%DA%A9%D9%88%D8%A8%DA%89%D9%86

جين کوبډن

ايما جين کترين کوبډن اپريل جولای یوه برتانوۍ ليبرال سياستواله وه، چې په ګڼو بنسټپالو موخو کې فعاله وه. نوموړې د ويکټوريايي سمونپال او دولتدار ريچارډ کوبډن لور وه چې د ښځو د حقوقو له لومړيو پلويانو وه، د هغو دوه ښځو له جملې يوه وه چې په ز کال کې د لندن د ولسوالۍ د شورا غړيتوب ته وټاکل شوې. د نوموړې ټاکنه اختلافي وه؛ د نوموړې وړتيا په وړاندې قانوني ننګونو خنډونه پيدا کړل او بالاخره د شورا د غړې په توګه له کار کولو منع شوه. له ځوانۍ څخه جين کوبډين له خپلو خوېندو سره يوځای هڅه وکړه چې د خپل پلار ميراث خوندي او وده ورکړي. نوموړې په خپل ژوند کې د ځمکې اصلاحاتو، سولې او ټولنيز عدالت کوبډيني کوبډن ته منسوبې موضوعاتو ته ژمنه پاتې شوه، او له برتانيې څخه د ايرلينډ د خپلواکۍ دوامداره پلوې وه. له نارينه وو سره په برابرو شرايٍطو د ښځو د رايې ورکولو د حق جګړه، د کومې لپاره چې نوموړې په ز کال کې خپله لومړۍ ژمنتيا وښودله، د هغې ډېره دوامداره مبارزه وه. که څه هم نوموړې د خپلې خور اين کوبډن سينډرسن په ګډون د هغو سره هم خواخوږي ښودله، چا چې د بغاوتګرو او غېر قانوني مبارزو کارول غوره کړل، بيا هم نوموړې خپل فعاليتونه د قانون په دايره کې وساتل. نوموړې په ليبرال ګوند کې پاتې شوه، سره له دې چې د رايې ورکولو د موضوع پر سر يې د دې ګوند له دريځ سره ژور اختلاف درلود. په ز کال کې له خپرونکي تاماس فشر انون سره له واده وروسته، جين کوبډن د خپلو لېوالتياوو داېره تر نړيوال ډګر پراخه کړه، په ځانګړي ډول استعماري سيمو کې د اصلي اوسېدونکو خلکو د حقوقو پر مخ وړلو لپاره. د ېوې قانعې امپرياليستۍ ضد شخصيت په توګه نوموړې د کلونو د بوير جګړې مخالفت وکړ، او په ز کال کې د سويلي افريقا د اتحاديې له جوړېدو وروسته، نوموړې د دې اتحاديې د ګوښه پالو تګلاروپه وړاندې کولو اعتراض وکړ. له لومړۍ جګړې مخکې کلونو کې، نوموړې د خپل پلار د ازادې سوداګرۍ د اصولو پر بنسټ د جوزف چيمبرلين د تعرفې د اصلاحاتو د خوځښت مخالفت وکړ، او د ليبرال ګوند له خوا د ځمکو د اصلاحاتو د موضوع په راپورته کولو کې يې د پام وړ ونډه درلوده.په ز لسيزه کې، نوموړې تر ډېره بريده له عامه ژوند څخه تقاعد شوه، او په ز کال کې يې د کوبډين کورنۍ زوړ استوګنيز کور ډنفورډ هاوس د کانفرانس او تعليمي مرکز په توګه کوبډين يادګاري ټولنې ته ډالۍ کړ، کومه ټولنه چې د هغو موضوعاتو او مقاصدو لپاره وقف وه چې کوبډينزم تعريف کړي وو. د ژوند لومړي کلونه د کورنۍ شاليد او ماشومتوب جين کوبډن د ز کال د اپريل په اته ويشتمه نېټه د لندن په ويسټبورن ټيرس کې زېږېدلې وه. نوموړې د ريچارډ کوبډن درېيمه لور او څلورم بچی و، چې د هغې د زېږېدو پر مهمال د ويسټ رايډنګ له سيمې څخه د راډيکل ګوند د پارلمان غړی و. نوموړي له جان برايټ سره په شريکه د کارن قانون ضد ټولنې کارن قانون په برتانيه کې د تعرفې اوسوداګريزو محدوديتونو يو قانون و بنسټ کېښود، کومې ټولنې چې په ز لسيزه کې د کارن د قوانينو د پای ته رسولو لپاره بريالۍ مبارزې کړې وې. د جين مور کيترين اين چې په وليام پېژندل کېده، د ويلز د مچينليت د يو استونګن لور وه چې د لرګيو سوداګر و؛ د کوبډين مشران بچيان ريچارډ ډیک زېږون ؛ کيټ، زېږون ؛ او ايلن زېږون وو. له جين وروسته د هغوی دوه نورې لوڼې وزېږېدې: اين زېږون ، او لوسي زېږون . د ز په لسيزه کې، ريچارډ د کاليکو چاپخونې بريالۍ سوداګرۍ واک خپلو وروڼو ته وسپاره، تر څو هغه په عامه خدماتو تمرکز وکړای شي. تر ز کال پورې، دا سوداګري د ناکامېدو په لور روانه وه او ريچارډ مالي ويجاړۍ ته نږدې و. نوموړی د يو ولسي ګډون په مټ له افلاس وژغورل شو، کوم چې نه يوازې د هغه پورونه تصفيه کړل، بلکې هغه يې په سسيکس کې د بيشوټ سره نږدې په ډنفورډ کې د يوې کروندې او کور د تر لاسه کولو وړ هم وګرځاوه، چېرته چې نوموړی په ز کال کې زېږېدلی و. نوموړي دا ځمکه د يو تفريحي ځای ويلا په توګه بېرته اباده کړه، چې ډنفورډ هاوس و، کوم چې د ز کال له پیل راهيسې د جين کوبډين د ماشومتوب کور وګرځېد. د ز کال په اپريل مياشت کې، ډيک له يوې لنډې ناروغۍ وروسته مړ شو، څوک چې د المان په وين هايم کې په ښوونځي کې و. دا خبر د دې کورنۍ لپاره ويجاړونکې صدمه وه، او د لنډ مهال لپاره له عامه ژوند څخه د ريچارډ د وتلو لامل وګرځېده. دا وقفه هغه مهال نوره پسې اوږده شوه، کله چې په ز کال کې نوموړي په پارلمان کې خپله څوکۍ له لاسه ورکړه. نوموړی په ز کال کې د برتانيې د عوامو مجلس ته له راچډيل څخه د لبرال د استازي په توګه راستون شو. د پارلمان او نورو چارو لپاره له خپله کوره د ډېرو غېر حاضريو په سبب، ريچارډ کوبډن تر يو بريده د خپلو لوڼو لپاره يوه لېرې څېره وه، سره له دې چې د هغه له ليکنو څرګندېږي چې د خپلو لوڼو په وړاندې يې ګرم احساس درلود او دا چې هغه هيله درلوده د هغوی د سياسي زده کړو لارښونه وکړي. په وروستيو کلونو کې دوی ټولو په خپلو اندونو د هغه اغېز منلی و. مور او پلار دواړو يې په سیمه ييزه ټولنه کې د بې وزلو په وړاندې د خپلو مسئوليتونو له امله په لوڼو اغېز درلود؛ د جين کوبډن د ز کال په يادښتونو کې له کورونو او کار ځايونو څخه د هغوی ليدنې ثبت شوي دي. هغې او خور يې اين، چې په ترتيب سره دولس او لس کلنې وې، د سيمه ييز کلي په ښوونځي کې ټولګيو ته درس ورکاو. پلار دا نجونې هڅولې وې چې په لاس کې شته پيسو په ورکولو سره د سيمه ييزې بې وزلۍ په لېرې کولو کې مرسته وکړي: پيسې مه ساتئ...لکه چې اوس تاسو اراده کړې بې وزلو ته يې ورکړئ، نو خپلو ګاونډيو ته يې ورکړئ. ستاسو مور به تاسو ته ووايې چې هغه څنګه ولګوئ، او بيا ماته د هغې په اړه هر څه ووايئ. خورولي ريچارډ کوبډن د جين له څوارلسمې کليزې څو اونۍ مخکې د ز کال د اپريل د مياشتې په دويمه نېټه د سرې مرۍ د سختې حملې له امله ومړ. دوی د کورنۍ بې ثباتۍ او مالي ستونزو سره مخ شول، بالاخره له حکومت څخه په يو کال کې د پاونډه تقاعد، او دهغه د ملګرو او پلويانو له خوا د کوبډن يادګاري صندوق په مرسته يې دا ستونزې حل شوې. د پلار له مړينې وروسته جين او اين د مايده هل په وارنګټن لاج ښوونځي کې زده کړې وکړې، خو د يو لړ اختلافاتو له امله چې نوعيت يې څرګند نه دی، دواړه خوېندې له ښوونځي ووېستل شوې زما لاسونو ته راوغورځول شوې د هغوی مور شکايت وکړ. په دې سخت وخت کې، کيترين ځان ګوښه نه کړ؛ په ز کال کې نوموړې د خپل مېړه د سياسي ليکنو بيا خپرېدو څارنه وکړه، او په همدې کال کې د ښځو په عريضه د لاسليک کونکو له جملې يوه شوه، دا داسې يوه پېښه وه چې تاريخ پوهې صوفيا وين وينګرډن يې د ښځود رايې ورکولو د خوځښت د منظم پيل نښه بولي. په ز کال کې، ډنفورډ هاوس پرېښودل شو. کيترين او د هغې څلور ځوانې لوڼې په سويلي کينسنګټن کې يو کور ته ولاړې ـ مشره لور يې کيټ په ز کال کې واده شوې وه. د کورنۍ غړي ناډاډمن ثابت شول، الين، جين او اين اوس د ډېرې خپلواکۍ څرګندونه کوله، او د مور او لوڼو تر منځ د رايې اختلاف پيدا شو. کيترين له خپلې تر ټولو کشرې لور لوسي سره يوځای له کوره ووته او ويلز ته ولاړه، چېرته چې په ز کال کې تر مړينې پورې و اوسېده. په سويلي کينسنګټن کې، ايلن، جين او اين به ډېر وخت له کيټ سره يو ځای کېدې، د خورولۍ يوه ټولنه يې جوړه کړه، کومه چې هم د ريچارډ کوبډن يادښتونو او اثارو خوندي کولو او هم د خپلو خپلو کارونو په مټ د کوبډن اصولو او بنسټپالو موخو ساتنې ته ژمنه وه. دوی په شریکه سره د خپل پلار د يو يادښت د خپرېدو مخه ونيوله، چې د هغه د يو پخواني همکار له خوا يې مالي تمويل کېدو او او د دې کورنۍ د يو ملګري جولي سيلس شوابي له خوا ترتيب شوی و. دا چاره د یو څه جرم لامل وګرځېده؛ شوابي د ريچارډ له مړينې وروسته دې کورنۍ ته يو څه مالي او احساساتي ملاتړ ورکړی و. په هر حال، په ځانګړي ډول جين ډېر مهم يادګار غوښت، او د جان مورلي خدمات يې تر لاسه کړي و، چې د هغه له خوا د ريچارډ کوبډن ليکل شوې ژوند ليک په ز کال کې خپور شو. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%20%DA%A9%D9%8A%D8%AC

جان کيج

جان ملټن کيج جونير سپتمبر اګست، يو امریکايي موسيقار او د موسيقۍ انديال و. په موسيقۍ، اليکټروکوسټک موسيقۍ د لوېدېځې موسيقۍ يو ژانر دی او د موسيقۍ د الاتو غېر معياري استعمال کې د عدم استحکام مخکښ و، کيج له جګړې وروسته په هنر کې د نوښتونو راوستونکو شخصيتونو څخه يوه مخکښه څېره وه. کره کتونکو هغه د شلمې پېړۍ د تر ټولو اغېزناکو موسيقارانو څخه د يو په توګه ستاينه کړې ده. نوموړي همدا راز د عصري نڅا په پرمختګ کې مهمه ونډه درلودلې، تر ډېره بريده د نڅا د لارښود مرس کننګم سره د هغه د تړاو په مټ، څوک چې همدا راز د دوی دواړو د ژوند په ډېره برخه کې د کيج رمانوي شريک هم و. هنري کوول او ارنلډ شوينبرګ - د کيج په ښوونکو کې شامل وو، چې دواړه په موسيقۍ کې د خپلو سختو اختراعاتو له امله شهرت لري، خو د کيج ډېرې اغېزې د ختيځې او سويلي اسیا مختلفو کلتورونو پرېوتی دی. د ز لسيزې په اوږدو کې د هندوستاني فلسفې او زين بوداییزم د مطالعې په مټ، کيج د يا د فرصت د مديريت کونکې موسيقۍ فکر ته ورسېد، چې هغه يې په ز کال کې په جوړولو پيل وکړ. ، کوم چې لرغونی چينايي کلاسيکي متن او د پرېکړه کولو وسيله ده، د کيج د ټول ژوند لپاره د موسيقۍ ترتيب کولو معياري وسيله وګرځېده. د تجربوي موسیقۍ په نوم، دز کال په يو درس کې کيج موسيقي د بې موخې لوبې په توګه تشریح کړه، کوم چې د ژوند تاييد دی نه دا چې له ګډوډۍ څخه د نظم د راوړلو کوښښ، او نه په پنځولو کې د ښه والي مشوره ورکول، بلکې په ساده ډول د هغه ژوند لپاره د راوېښېدو يوه لاره ده، چې موږ يې کوو. د کيج تر ټولو مشهور اثر د ز کال د موسيقاري ده، کوم چې په قصدي ډول د اواز په نه شتون کې ويل شوې قطعه ده؛ هغه سازنده چې دا موسيقي وړاندې کوي، له دې پرته بل هېڅ نه کوي چې د دې عنوان له خوا ورکړل شوې مودې پر مهال موجود و اوسي. د دې انشاء د موادو موخه د وړاندې کولو پر مهال د اورېدونکو له خوا د چاپېريال اورېدو وړ اوازونه دي. د سازنده کېدو او موسيقۍ د تجربې په اړه فرضي تعريفونو، د دې اثر ننګونې، دا اثر په موسيقۍ پوهنه او د هنر په پراخه جمالياتو او وړاندې کولو دواړو کې یوه مشهوره او لانجمنه موضع وګرځوله. کيج همدا راز د چمتو شوې پیانو مخکښ هم و یوه داسې پيانو چې اواز يې د هغې د مزو يا د څټکونو په منځ يا د هغې دپاسه اېښودل شويو شيانو سره بدلېدو، د کوم لپاره چې هغه د نڅا اړوند ګڼ اثار او د کانسرټ يو څو ادبي ټوټې وليکلې. په دې کې سوناټاس او انټرليوډس - شامل دي. ژوند -: د ژوند لومړي کلونه کيج د ز کال د سپتمبر په پنځمه نېټه،د لاس انجلس په مرکز د ګوډ سماريټن په روغتون کې زېږېدلی دی. پلار يې جان ميلټن کيج سينر - يو مخترع و، مور يې لوکريټيا کريټ هاروي - وخت په وخت د لاس انجلس ټايمز لپاره د ژورنالستې په توګه کار کړی و. دې کورنۍ ژورې امریکايي رېښې درلودې: د ز کال په یوه مرکه کې، کيج وويل چې د جان کيج په نوم د هغه يو نیکه د ويرجينيا مستعمرې د سروی په دنده کې د جارج واشنګټن سره مرسته کړې وه. کيج خپله مور د ټولنې احساس لرونکې ښځې په توګه تعريف کړې ده، څوک چې کله هم خوشاله نه وه، په داسې حال کې چې پلار يې د هغه د اختراعاتو له امله ښه تشریح شوی دی: کله کله د يو بېلګه ييز شخص په توګه، لکه د ډيزلو په سون توکو چلېدونکی يو اوبتل، کوم چې د اخراج بلبونه ورکول، مشر کيج په نه پېژندل کېدو وړ اوبتلونو؛ نور انقلابي او د ساينسي اصولو مخالفت کې لېوالتيا نه درلوده، لکه د کايناتو د اليکټروسټاټيک ميدان نظريه. مشر جان کيج خپل زوی ته وښودل چې که يو څوک ووايي چې دا نه شي کېدای، نو دا تاته دا ښيي چې بايد څه وکړې. په -ز کال کې، کيج د دوه کوچنيو کردارونو ادبي ټوټې وليکلې چې مور او پلار ته يې ډالۍ کړې وې او د او په نوم وې. وروستۍ يې يوه لنډه ژوندۍ ادبي ټوټه ده، چې په ناڅاپي ډول پای ته رسېږي، په داسې حال کې چې د ټوټه يې يو څه اوږده ده، او تر ډېره بريده د خوږې نغمې څو غږيز اثر دی. له موسيقۍ سره د کيج لومړۍ تجربې د ګريټر لاس انجلس په سيمه کې د پیانو د خصوصي ښوونکو او ګڼو خپلوانو سره وې، په ځانګړي ډول د هغې ترور د مور خور فوبي هاروي جيمز، چا چې هغه د نولسمې پېړۍ د پيانو له موسيقۍ سره بلد کړ. هغه د پیانو د غږولو لومړي درسونه هغه مهال تر لاسه کړل، کله چې د ښوونځي په څلورم ټولګي و، خو سره له دې چې موسيقي يې خوښه وه، د ښه پیانو غږولو د تخنيک د پرمختګ پر ځای يې د ليدلو او لوستلو وړاندې کولو د موسيقۍ هغه اجاره چې سازنده ليکلې موسيقي ويني، لولي او وړاندې کوي کې ډېره لېوالتيا ښکاره کړه، او په څرګند ډول يې د موسيقارۍ په اړه فکر نه کاوه. د عالي ليسې پر مهال، د هغه موسيقۍ يو ښوونکی فيني چارلس ډلن و. تر ز کال پورې، کيج په دې قانع شوی و چې غواړي ليکوال شي. همدا کال د لاس اجنلس د عالي ليسې څخه په عالي درجه فارغ شو، هغه د پسرلي په موسم کې په هاليوډ باول کې د جايزې ګټونکی يوه وينا هم وکړه، او ټولو امريکايانو ته يې د چوپتيا يوه ورځ وړانديز کړه. په چوپ او خاموشه اوسېدو سره، هغه وويل موږ بايد د هغه څه د اورېدلو فرصت ولرو چې نور يې په اړه فکر کوي، او له دېرشو کلونو څخه زيات وخت مخکې يې د اټکل وکړ. کيج په ز کال کې د کليرمونډ د پومونا کالج کې د الاهياتو د تخصص په برخه کې داخل شو. په هر حال، هغه به له يوې څانګې ته بلې ته تګ راتګ کاوه، چې په پومونا کې د پروفيسر له لارې د هنرمند مارسل ډوشيمپ، او د ډان سيمپل په مټ د جيمز جوايس او د فيلسوف انندا کومار سوامي او د هنري کول له اثارو سره مخ شو. په ز کال کې، له دې باور وروسته چې کالج يو لیکوال ته ګټور نه دی، هغه يې پرېښود، دا پرېکړه يې له يوې پېښې وروسته وکړه چې د ز کال د ژوند لیک په يو بيان کې په دې ډول تشريح شوې ده:حيران شوم چې د کالج په کتابتون کې مې خپل ټول سل تنه ټولګیوال د يو کتاب د نسخې په لوستلو وليدل. د دې پر ځای چې د دوی په څېر عمل وکړم، زه د کتابونو المارۍ ته ولاړم او د هغه لیکوال لومړی ليکل شوی کتاب مې ولوست چې نوم يې په سره پيل کېدو. ما په ټولګي تر ټولو لوړې نومرې تر لاسه کړې. دې زه قانع کړم چې دا داره په سم دول نه اداره کېږي. او ما خوشې کړه.کيج خپل مور او پلار راضي کړل چې د راتلونکي ليکوال لپاره د کالج تر زده کړې د اروپا سفر ډېر ګټور دی. له دې وروسته نوموړی په وړيا ډول ګالويسټن ته ولاړ، او ته په بېړۍ کې ورسېد، او له هغه ځايه بيا په اورګاډي کې پاريس ته ورسېد. کیج په اروپا کې د شا اوخوا اتلسو مياشتو لپاره پاتې شو، او په ډول ډول هنرونو کې يې خپل ځان وازمايه. لومړی هغه ګوتيک او يوناني د معمارۍ فن ولوست، خو پرېکړه يې وکړه په معمارۍ کې يې دومره لېوالتيا نه درلوده چې ټول عمر ورته وقف کړي. بيا يې د انځورګرۍ، شاعرۍ او موسيقۍ لاره ونيوله. په اروپا کې د خپل ښوونکي له خوا وهڅول شو، او په لومړي ځل يې د معاصرو موسيقارانو لکه ايګور سټراونسکي او پار هنډمت موسيقي واوريد، او بالاخره د جوهان سيبسټين باخ په موسيقۍ پوه شو، چې مخکې يې دا نه وه تجربه کړې. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%20%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C

عادل شیرازی

عادل شیرازي -اوسنۍ یو ایرانی ساینس پوه دی ، لیکوال او سیاست پوه او د کانونو په اکتشاف کې د مصنوعي استخباراتو د روزنې مخکښانو څخه دی. هغه د ساتنې په چارو کې یو علمي او عملي فعال هم دی. ژوندلیک عادل شیرازي د ۱۹۹۱ کال د مارچ په ۲۸ د تهران په پاستور روغتون کې زیږیدلی دی د خپلو زده کړو تر څنګ یې اکیډو ته هم دوام ورکړ او په لیکنه او هنر او شاعرۍ کې یې لاس درلود د سپورت په ډګر کې یې د ویاړونو په ګټلو او د اتلولۍ د څو مډالونو په ګټلو سره د سپورت په برخه کې خپل استعداد څرګند کړ او وروسته یې د اتلولۍ د ترلاسه کولو په حال کې. د لومړۍ درجې روزونکي او ریفري کول، هغه د جودو فدراسیون کې د ځان د دفاع سټایل مرستیال شو . هغه د شعر په ډګر کې ښه هنري استعداد درلود او د شعرونو ۹ کتابونه یې په بېلابېلو بڼو چاپ کړي دي. د هغه کتاب تحفظ او محافظت د ایران سنجش سازمان د استخدام ازموینې لپاره حواله شوه. د هغه کتابونه په ساینسي، سپورتي او هنري برخو کې له څخه ډیر عنوانونه لري . په کې، هغه د اسلامي مشورتي جرګې لپاره هم نوماند و . نوموړی د سفرتصاد مطبعې مدیر او د کتاب د فرهنګ د پراخولو او لوستلو په برخه کې یو له فعالینو څخه دی . په ۲۰۲۲ کال کې یې د ایران د اقتصادي جیولوجی له ټولنې څخه د هېواد د غوره دوکتورا لقب ترلاسه کړ . د هغه لخوا خپاره شوي مقالو کې، موږ کولی شو له څخه زیات معتبر ساینسي مقالو ته مراجعه وکړو . زده کړه هغه د تهران د شهدای انجلاب عالي لیسې څخه د خپلې عالي لیسې او پوهنتون څخه دمخه زده کړې بشپړولو وروسته ، هغه د کان کیندنې انجینرۍ کې د لیسانس سند ته دوام ورکړ او په کې یې د بیرجند ټیکنالوژۍ پوهنتون کې د ماسټرۍ سند بشپړ کړ. . په - کې د ټیکنالوژۍ په ښار کې د دوکتورا تخصصي کورس بشپړولو وروسته، هغه په کې د امیر کبیر پوهنتون د ټکنالوژۍ په پوهنتون کې د ډیرو مقالو په خپرولو سره د دوکتورا څخه وروسته خپله ماسټري بشپړه کړه. . په مسلکي برخو کې، هغه د لومړۍ درجې روزونکي او د ریفري وړتیا هم ترلاسه کړې . شیرازی په ۲۰۲۴ کال کی د اسلامی شورا په دولسمه غونډه کی د اسلامی مشورتی جرګی نوماند او د تهران د انقلابی ځوانانو او همدارنګه د اسلامی ایران د نوښتګرانو د ائتلاف په لست کی ؤ او د اسلامی ایران د سیاستونو د بیانولو لپاره یې ډیر مواد خپاره کړل. اشرافیت او یووالیزم، چې ډیر غبرګونونه یې ترلاسه کړل . هغه د تهران د ځوانانو د انقلابی ګوند د مشری په غاړه اخیستو سره د دغه ګوند ویاند هم دی. . حرفوي او ټولنیز فعالیتونه په بهر کې د خپلو څیړنو د دوام د امکان سره سره، شیرازي په ایران کې زده کړه وکړه او د کانونو په استخراج کې یې د مصنوعي استخباراتو پر بنسټ کار وکړ . نوموړی د علم بنسټ د شرکت د مدیره هیئت مشر دی د ګڼو کتابونو په لیکلو سره د ورزش، کلتوري او صنعتي چارو په برخه کې د هغه د سوداګرۍ طرز تشریح شوی دی . نوموړی له ۲۰۱۷ کال راهیسې د کلتور او اسلامي لارښوونو وزارت په اجازې د سفرتاسید خپرونو مسوول هم دی . جایزې او ویاړونه عادل شیرازي په فارسي او انګلیسي ژبو پوره حاکمیت درلود. په خپلو څېړنو او څېړنو او کتابونو کې يې لاتيني، يوناني، الماني، ايټالوي، روسي او... هم کارولي دي . په کې، ډاکټر شیرازي د دې اتحادیې د کلنۍ کنفرانس په ترڅ کې د ایران د اقتصادي جیولوجی ټولنې لخوا د هیواد د غوره ډاکټر لقب ترلاسه کړ . په ۲۰۰۸ کال کې يې د ايکيدو په سياليو کې د هېواد دريم مقام تر لاسه کړ او په ۲۰۲۲ کال کې يې د جودو له فدراسيون څخه د ملي اتلولۍ اتلولي ترلاسه کړه او پر دې سربېره يې په ۲۰۱۴ او ۲۰۱۵ کلونو کې د ايران د سپورت د اتلولۍ لقب له اپارت څخه ترلاسه کړ . اغیزې د کانونو انجینرۍ، شعر، سپورت او نورو علومو په برخو کې د عادل شیرازي لخوا پاتې شوي اثار له څخه ډیر کتابونه او مقالې شاملې دي. د هغه ځینې مهم اثار دا دي: د ډاکټر شیرازي لخوا په ډیجیټل بڼه چاپ شوي کتابونه، -اوس په ګوګل سکالر کې د ډاکټر شیرازي د نړیوالو مقالو ټولګه حوالې بهرنۍ لینک شیرازی په ګوګل سکالر کې شیرازی په تحقیق ګیټ

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA

تبلیغ

د تبلیغ لغوي معنی خپرول، خپرول یا ویشل دي او نوم یې جواني یا جواني دی لکه: هلک بلوغ یا بلوغ ته رسیدلی وي. د خبرو اترو، ارتباط او تبلیغ کولو معنی د مطلوب پای یا مطلوب حد ته رسیدو، رسولو، رسولو او رسولو ته ویل کیږي، که هغه حد یا پای یو ځای، وخت یا اخلاقي ټاکل شوی موضوع وي. دا معنی په بیان کې مبالغه کوي، کوم چې کلمه د حقیقي معنی له حدودو څخه بهر اخلي. د اسلام تبلیغ یا د تبلیغ بهیر یو ستر اسلامي رسالت دی چې اسلام یې په انساني ژوند کې خپل وجود او هویت جوړ کړی دی. سرچينې اسلام

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%8A%D8%B3%D9%88%20%DB%B6%DB%B3%DB%B9-%DB%B2%20%DA%A9%D9%88%DA%89%D9%88%D9%86%D9%88%20%D9%84%DA%93%D9%84%D9%8A%DA%A9

آيسو ۶۳۹-۲ کوډونو لړليک

آيسو ۶۳۹-۲ کوډونو لړليکد نړۍ د ۴۶۴ بېلابېلو ژبو ۳ حرفي ژبکوډونه دي چې هر يو يې د بشر د تاريخ د يوې ژبې استازيتوب کوي، چې په ۱۹۹۸ کال کې د آيسو ۲-۶۳۹ ستندرد په توګه وړاندې شوي دي چې په لاندې جدول کې د آيسو ۱-۶۳۹ دوه حرفي ژبکوډونو سره په مقايسوي ډول ښودل شوي دي. اړوند ليکنې آيسو ۶۳۹-۱ کوډونو لړليک آيسو ۶۳۹-۳ کوډونو لړليک يونيکوډ ژبکوډ آيسو ۲-۶۳۹ سرچينې آيسو ۶۳۹

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%98%D8%A8%DA%A9%D9%88%DA%89

ژبکوډ

ژبکوډ یو کوډ دی چې ژبو ته عددي یا لیک پېژندونکي یا کټګورۍ ګوماري. دا کوډونه د کتابتون راټولولو تنظیم کولو، ډاټا ښودلو، یا د ژبنوم د کوچنۍ بڼې په توګه په کمپیوټر کې ځايولو او ژباړلو لپاره کارول کيږي. پښتو ژبه معمولاً د او په تورو سره ښودل کيږي. اړوندې پوښتنې د کرکټر کوډ کول آيسو ۶۳۹ یونیکوډ سرچينې د کانګریس په کتابتون کې د ژبې کوډونو لیست ژبې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%90%D8%B1%D8%B9%D9%84%D9%8A%20%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D9%8A%D8%AF%DB%8C

شېرعلي اپريدی

شېرعلي اپريدي د مارچ په ۱۱، ۱۸۷۲ کې مړ شوی يو پښتون هندي سرتېری و، چې په قتل محکوم شو او د انډامان ټاپو د پورټ بلير په جزايي کالونۍ کې بندي شو. هغه د ۱۸۷۲ کال د فېبرورۍ په ۸ مه د هند د وایسرای لارډ مایو د وژلو له کبله مشهور شو، برېتانوي سرچینو هغه بې ډاره سرتېري بللو او د هر ډول خطرناکو عملياتو ترسره کولو لپاره به يې هغه ټاکه . لومړنی ژوند شېرعلي چې د اپريدي پښتنې قبيلې سره تړاو لري، په ۱۸۶۰ لسيزه کې د پنجاب په پوليسو کې د برېتانوي حکومت لپاره کار کړی دی. هغه د خیبر ایجنسۍ د تیرا درې څخه راغلی و او د پېښور کمشنر لپاره یې کار کاوه. هغه په امبالا کې په استعماري پوځ کې د سپرو ځواکونو په لیکو کې دنده ترسره کوله. هغه د ۱۸۵۷ کال د هند د بغاوت په جریان کې په روهیلکنډ او اوده کې د صدارت په لښکرو کې دنده ترسره کړې. هغه په پېښور کې د سپاره سرتېري په توګه دنده ترسره کوله او د رینل ټیلر لپاره یې د سپاره شوي آرډرلي په توګه کار کاوه، چې شېرعلي ته یې آس، تومانچه او سند ورکړی و. شېرعلي د خپلو ښو اخلاقو له امله په اروپایانو کې مشهور و او د ټیلر د ماشومانو پالنه یې کوله. شېرعلي اپريدي يو غل چې د ده اس او مېرمنې تښتولو هڅه يې کوله، وژلی وو.افریدي یو غل وژلی وو چې د هغه د څاروي او میرمنې د غلا کولو هڅه یې کوله، هغې ته د دې وژنې په مقابل کې بښنه او عفوه وشوه. اندامان ته ترانسپورت په ۱۸۶۷ کې، حیدر چې د هغه د دوښمنانو څخه و په پېښور کې په رڼا ورځ د خپلې خور د ځورونې په تور وواژه. که څه هم هغه د بې ګناهۍ غوښتنه وکړه، هغه په ۲م اپریل ۱۸۶۷ کې د مرګ په سزا محکوم شو. د استیناف په جریان کې، د هغه سزا د یوه قاضي، ډګروال پولاک لخوا د عمر قید ته کمه شوه او هغه د انډامان او نیکوبار ټاپوګانو ته د بندي په توګه ولېږل شو، ترڅو خپله سزا پوره کړي. هلته د تګ څخه وروسته د ده د ښه چلند له کبله نوموړي ته اجازه ورکړل شوه چې په پورټ بلیر کې د حجام نايي په توګه کار وکړي. د لارډ میو وژنه ریچارډ بورک، د میو شپږم ارل ، د ۱۸۶۹ څخه د هند وایسرای ، د ۱۸۷۲ په فېبرورۍ کې د انډامان او نیکوبار ټاپوګانو څخه لیدنه کوله. دا جزيره د هند د مجرمينو او سياسي بنديانو لپاره د برېتانیا د جزا کالونۍ په توګه کارول کېده لارډ میو د دې جزيري د مرکز د مقرراتو مسودې کې د پام وړ رول درلود. د فېبرورۍ په اتمه چې کله وايسراي تقريباً خپله معاينه بشپړه کړې وه او د ماښام په اوو بجو خپلې کۍتۍ ته راروان وو چې ليډي مايو هم په انتظار ولاړه وه نو شېرعلي اپريدی راښکاره شو او هغه يې په چړو ووهلو. شېرعلي سمدستي د دولسو امنيتي کسانو لخوا ونيول شو. لارډ میو ډېر ژر مړ شو. دا پېښه، چې د جزيرې د مسؤلينو پام يې ځانته راجلب کړ، د هیریټ د غره په لمن کې پېښه شوه. وروسته د وايسراي وژنې، د هند د لوړ پوړي چارواکي، چې د برېتانوي واکمنۍ لخوا ټاکل شوي وو، په ټوله برېتانيا او برېتانوي هند کې د ټکان څپې راوپارولې. شېرعلي اپريدي غوښتل د خپلې سزا د غچ په توګه دوه برېتانوي وګړي، سپرنټنډنټ او وايسراى ووژني، چې د ده په اند د ده په حق کې يې زياتی کړی و. هغه ټوله ورځ انتظار وکړ او یوازې ماښام یې د وایسرای د وژلو فرصت وموند. هغه وویل چې د خدای په امر یې وژلی دی. هغه په ساده ډول د انځور لپاره ودرېد. په همدې وخت کې ځینې جهادي الهام لرونکي بندیان د اندامان په زندان کې وو، خو انګرېزانو د وایسرای په وژلو کې د دې بندیانو هیڅ تړاو ونه موند. شېرعلي اپريدی په مرګ محکوم شو او د وائپر ټاپو په زندان کې د ۱۸۷۲ کال د مارچ په ۱۱مه په دار وځړول شو. داهم وګوره محمد عبدالله هند سرچينې کتابتون فام داس : د اندامان ټاپوګان. پروفیسور سین د انضباطي سزا: د اندامان ټاپوګانو کې استعمار او محکوم ټولنه. د اکسفورډ پوهنتون پریس. بهرنۍ اړیکې مړينې وېشنيزه : پښتانه

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%20%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%86

جان راسکن

جان راسکن فبروري جنوري يو انګريز ليکوال، فيلسوف، د هنر تاريخ پوه، د هنر کره کتونکی منتقد او د ويکټوريايي پړاو ټولپوهاند و. نوموړي د ځمکپوهنې، معمارۍ، افسانې، اورينتولوژي د مارغانو علمي مطالعه، ادبياتو، تعليم، بوټپوهنې او سياسي اقتصاد په څېر په مختلفو موضوعاتو لیکل کړي. راکسن د په اثارو کې ډېر ښکېل و، کوم چې هغه د وليام مورس په ګډون خپلو ډېرو زده کونکو ته تدريس کړل، په ځانګړي ډول د قاموس، کوم چې هغه د مهندسۍ په اړه د هر ارزښت د يوازينی کتاب په توګه بللی دی. د راسکن د ليکلو سبک او ادبي بڼې په برابر ډول مختلفې وې. هغه مقالې او رسالې، شاعري او ادبيات، د سفر لارښودونه او لاسي کتابچې اصولنامې، ليکونه او ان د ښاپېريو داستانونه ليکلي دي. هغه همدا راز د غرګيو، بوټو، مرغيو، طبيعي منظرو، تعميراتي جوړښتونو او د تزيين تفصيلي طرحې او انځورونه هم جوړ کړي دي. هغه دقيق سبک چې د هنر په اړه د هغه ابتدايي ليکنو ته يې امتياز ورکړ، د وخت په تېرېدو سره يې سازده ژبې ته لاره ورکړه، کومه چې په ډېر اغېزناک ډول د هغه د افکارو د وړاندې کولو لپاره چمتو شوې وه. د هغه په ټولو ليکنو کې، نوموړي د طبيعیت، هنر او ټولنې تر منځ په اړيکو ټينګار کړی. راکسن د نولسمې پېړۍ په وروستي نيمايي کې او تر لومړۍ نړیوالې جګړې پورې ډېر اغېزناک شخص و. د زوال د يو پرتليز پړاو څخه وروسته، له ز لسيزې څخه د هغه د اثارو د ګڼو علمي مطالعو د خپرېدو سره د هغه شهرت پرله پسې ښه شو. نن ورځ، د چاپېېریال ساتنې، پايدارۍ او لاسي صنايعو په اړوند د هغه افکار او اندېښنې د متوقع لېوالتيا په توګه په پراخه کچه منل کېږي. راسکن تر ټولو دمخه د د لومړي جلد په خپرېدو سره د پراخه توجه مرکز وګرځېد، کوم چې د . . . د اثر په دفاع کې يوه پراخه دفاعي لیکنه ده، په کومه کې چې هغه استدلال کړی چې د هنرمند بنسټيز کردار د طبيعيت رېښتينولي ده. له ز لسيزې راهيسې، نوموړي له - دا د هنرمندانو يوه پټه ټولنه وه څخه دفاع وکړه، څوک چې د هغه له افکارو څخه اغېزمن و. د هغه کار تر ډېره بريده په ټولنيزو او سياسي موضوعاتو تمرکز درلود. - دا يوه مقاله وه د هغه په تمرکز کې بدلون راوست. په ز کال کې، راسکن په اکسفرډ پوهنتون کې د ښکلو هنرونو لومړی سليډ پروفيسر شو، چېرته چې هغه د انځورګرۍ راسکن ښوونځی جوړ کړ. په ز کال کې يې د لويې برتانيې مزدورانو او کارمندانو په نوم ليکونه مياشتينۍ پيل کړه، کومه چې د - په عنوان خپرېده. د هغه د پېچلي او ژور شخصي کار په جريان کې، نوموړي د خپلې بېلګه ييزې ټولنې لپاره اساسي اصول جوړ کړل. د پايلې په توګه، هغه د په نوم د يو سازمان بنسټ کېښودل چې تر اوسه پورې شته. د ژوند لومړي کلونه - نسب نامه راسکن د تره بچيانو يوازينی اولاد و. پلار يې جان جيمز راسکن - نومېدو، چې د شيري يو ډول شراب دي او شرابو واردونکی و، د او بنسټګر شريکباڼی او بالفعل سوداګريز مدير و. جان جیمز د سکاټ لینډ په ايډنبرا کې زېږېدلی او ستر شوی و، مور يې ګيلن لوسي نومېده او پلار يې د برټ فورډ شاير اصلي اوسېدونکی و. د هغه مېرمنه مارګريټ کاک -، په کروډن کې د يوې شرابخانې د څښتن لور وه. کله چې هغه د جان جيمز د مور کاترين ملګرې شوه، نو د راسکن په کورنۍ کې شامله شوه. جان جيمز هيله درلوده چې قانون پوه شي، او په لندن کې د یو منشي په توګه په کار وګومارل شو. د هغه پلار جان تاماس راکسن، د يو دوکاندار په توګه ښودل شوی دی خو په څرګند ډول هغه د لوړو هيلو لرونکی عمده پلورنکی سوداګر و، خو يو ناکام سوداګر و. له افلاس څخه د کورنۍ د ژغورلو لپاره، جان جيمز، چې د خپل پلار په پرتله يې پوهه او برياليتوب بالکل په عکس و، ټول پورونه په غاړه واخيستل او وروستی پور يې په ز کال کې خلاص کړ. په ز کال کې د جان جيمز او مارګريټ تر منځ کوژده وشوه، خو د جان تاماس له خوا د دې يوځای کېدو سره د مخالفت او د هغه د پورونو د ستونزو له امله، د دې جوړې واده وځنډېد. بالاخره دوی له کوم ډول مراسمو پرته په ز کال کې واده وکړ. جان جيمز د ز کال د مارچ په درېیمه نېټه ومړ، او د کروډن د ايونجليکي شرلي د سينټ جان د کليسا په غولي کې خښ شو. ماشومتوب او زده کړه راسکن د ز کال د فبرورۍ په اتمه نېټه، د لندن د برنسويک څلور لاري، د سينټ پينکراس اورګاډي مرکز سويل ته په هنټر کوڅه کې زېږېدلی و دا ځای په ز کال کې ونړل شول. د هغه ماشومتوب د نوموړي د مور او پلار د متضادو اغېزو څخه جوړ شوی و، هغوی دواړو د ده لپاره لوړې هېلې درلودې. جان جيمز راسکن د خپل زوی رومانيت ته په وده ورکولو کې مرسته وکړه. دوی دواړو د بايرن، شکسپير او په ځانګړي ډول د والټر سکاټ له اثارو سره مينه درلوده. دوی په ز کال کې په ابټسفورډ کې د سکاټ له کور څخه ليدنه وکړه، خو راسکن د دې کور د بڼې په ليدو سخت ناهيلی شوی و. مارګريټ راسکن، چې انجليکي عيسايۍ وه، د خپل مېړه څخه ډېره محتاطه او محدوده وه، خپل ځوان زوی ته يې له پيل څخه تر پايه پورې د بايبيل لوستل زده کړل، او بيا به يې له سره پيل کړ، تر څو ډېره برخه يې زده کړي. د هغې ژبې، انځورونو او تمثالونو د هغه په ليکنو ژور او تلپاتې اغېز پرېښود. وروسته هغه وليکل:هغې له ما سره بديل ايتونه ولوستل، په لومړيو کې به يې زما د غږ هر لحن ته توجه کوله، او غلطۍ به يې سمولې، تر دې چې هغې زه په هر ايت، که زما د رسېدو وړ به و، په سم او خوارۍ سره وپوهولم. ــــــ ، ، له ز کال راهيسې د راسکن ماشوموالی، په سويلي لندن کې د کيمبر ويل له کلي سره نږدې په هرن هيل په شا وخوا کې ويجاړ شو کې تېر شوی و. هغه د خپل عمر يو څو ملګري درلودل، خو دا بې ملګرتيا او د لوبو له شيانو پرته تجربه نه وه، لکه چې هغه وروسته په خپل ژوند لیک - کې وويل.هغه په خپل کور کې له مور او پلار او خصوصي ښوونکي څخه زده کړه وکړه، چې کانګريګيشنلي يو پروټسټانټ مسيحي خوځښت دی مبلغ ايډوارډ اينډريوز هم پکې شامل و، د هغه لوڼو هرې يوې مسز ايليزا اورمي او ايملي اګسټا پيټمور ته دا امتياز ورکول شوی چې راسکن يې د - د انګلستان د لیکوالانو يوه ټولنه وه سره بلد کړی و. له څخه تر ز کال پورې، نوموړي د پرمختګپال انجليکي تماس ډيل - تر ادارې لاندې په پيکم ښوونځي کې زده کړه وکړه. راسکن په ز کال کې د لندن په کينګز کالج کې د ډيل درس واورېد، چېرته چې ډيل د انګليسي لومړی پروفيسر و. راسکن په کينګز کالج کې داخله واخيسته او خپلې زده کړې يې بشپړې کړې، چېرته چې هغه د ډيل تر سرپرستۍ لاندې د اکسفرډ لپاره چمتوالی ونيو. سفر راسکن له هغو ډېرو او ممتازو سفرونو څخه ډېر اغېزمن و، چې هغه په خپل ماشومتوب کې ورڅخه برخمن و. دې سفرونو د هغه د ذوق په جوړولو کې مرسته وکړه او د هغه زده کړې يې زياتې کړې. نوموړی به کله کله د خپل پلار سره د سوداګريزو مراجعينو سره د هغه په کليوالو کورونو کې د ليدنو لپاره تلو، کوم څه چې هغه د انګلستان له منظرو، معمارۍ او انځورګرۍ سره بلد کړ. د کورنۍ په سفرونو کې هغه د ليک ډسټرکټ د هغه لومړی اوږد نظم د په عنوان، په ز کال کې د هغه د يو سفر روايت و، او د سکاټلینډ په پرت کې د خپلو خپلوانو کره ولاړ. په شا اوخوا ز کال کې، دې کورنۍ فرانسې او بلجيم ته سفر وکړ. په لويه وچه کې د دوی سفرونه په خپله دايره کې ډېر هيله بښونکي شول: په ز کال کې، دوی سټراسبرګ، شيفهاوسن، ميلان، جينيوا او ټورن ته ولاړل، دا هغه ځايونه و چې راسکن به بيا بيا ورتلو. نوموړي له الفا سره د ژوند په اوږدو کې مينه پیدا کړه، او په ز کال کې يې په لومړي ځل له وينس څخه لیدنه وکړه، کوم چې د ښارونو جنت و، او د هغه د وروستيو کارونو د ډېرې برخې لپاره يې موضوع او د سمبوليزم هنري سبک پیدا کړه سمبوليزم هغه هنري سبک دی چې مفهوم په نښو افاده کوي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81%D9%8A%D9%86%20%D8%A8%D9%BC%D9%84%D8%B1

جوزفين بټلر

جوزفين الزبت بټلر اپريل ډيسمبر په ويټوریايي پړاو کې يوه انګريزه ښځمنپاله او ټولنيزه سمونپاله وه. نوموړې د ښځو د رايې ورکولو حق، د ښه تعليم تر لاسه کولو په موخه د ښځو حق، په برتانوي قانون کې د مېړه د ملکيت په توګه د ښځې حيثيت ته پای اېښودلو، د ماشومانو د تن پلورنې د پای ته رسولو، او اروپايي تن پلورنه کې د انساني قاچاق د پای ته رسولو لپاره مبارزې وکړې. ګري په يوه شتمنه او له سياسي پلوه پرمختګ خوښې کورنۍ کې ستر شوې وه، کوم څه چې په نوموړې کې د یو پیاوي ټولنيز شعور پیدا کولو او پياوړو مذهبي اندونو ساتلو کې مرسته وکړه. نوموړې له جارج بټلر سره واده وکړ، چې يو انجليکي الاهي او د ښوونځي استاد و، او دواړو څلور بچيان درلودل، چې کشری يې ايوا وه، څوک چې له يوې زېنې څخه راوغورځېده اومړه شوه. دا مړينه د بټلر لپاره د عطف يوه نقطه وه، او نوموړې له نورو سره په مرسته خپل احساسات متمرکز کړل، پيل يې د يو سيمه ييز کار ځای له استوګنو څخه وکړ. نوموړې د برتانيې په قانون کې د ښځو د حقوقو لپاره مبارزې پيل کړې. په ز کال کې، نوموړې د ساري ناروغيو د قانون د لغوه کولو په مبارزه کې شامله شوه، دا هغه قانون و چې د تن پلورونکو جبري طبي معاينې له لارې يې د جنسي ناروغيو د خپرېدو د کنترول هڅه کوله په ځانګړي ډول په برتانوي پوځ او شاهي سمندري ځواک کې دا هغه پروسه وه چې نوموړې جراحي يا د وسپنې په مټ جنسي تجاوز باله. دې مبارزې په ز کال کې خپله وروستۍ بريا تر لاسه کړه او دا قانون لغوه شو. بټلر همدا راز د لغوه کولو نړيوال فدراسيون هم جوړ کړ، کوم چې په ټوله اروپا کې خپور يو سازمان و، تر څو په ټوله لويه وچه کې د ورته سيستمونو سره مقابله وکړي. د دې قوانينو د اغېزو د څېړنو پر مهال، بټلر حېرانه شوه چې يو شمېر تن پلورونکې دولس کلنې وې، او دا چې د تن پلورنې په موخه له انګلستان څخه په ټوله لويه وچه کې د ځوانو ښځو او ماشومانو مريانو سوداګري کېږي. د قاچاق سره د مقابلې لپاره د يو کمپين په پايله کې د بلجيم د پوليسو مشر له دندې لېرې کړای شو، او د هغه مرستيال او دولسو فاحشه خانو مالکان محاکمه شول، کوم چې په دې سوداګرۍ کې ښکېل وو. بټلر د د ورځپاڼې د مسئول مدير وليام تاماس سډيډ په مرسته، چې دې مبارزو کې شامل و، د ماشومانو د تن پلورنې پر ضد مبارزه وکړه، د يادې ورځپاڼې مدير يوه ديارلس کلنه نجلۍ له خپلې مور څخه په پنځه پاونډه وپيرله. له دې وروسته اعتراضاتو په پايله کې د جزا قانون د تعديل لايحه جوړه شوه، کوم قانون چې د خوښې عمر له ديارلس څخه تر شپاړس کلنۍ پورې لوړ کړ او د ماشومانو د تن پلورنې د مخنیوي لپاره يې اقدامات وکړل. د نوموړې وروستی کمپين د ز لسيزې په وروستيو کې و، دا کمپين د ساري ناروغيو د قانون پر ضد و، کوم چې په برټش راج هندوستان کې د انګريزانو واکمني کې نافذ و. بټلر د خپل مسلک په اوږدو کې له نوي څخه زیات کتابونه او رسالې وليکلې، چې ډېری يې د هغې د مبارزاتو په ملاتړ کې وې، د دې تر څنګ نوموړې د خپل پلار، خپل مېړه او د سيانا د کترين ژوند لیکولنه هم وليکل. د بټلر مسيحي ښځمنپالنه د انګلستان د کليسا له خوا په ليسر جشن کې، او د لندن په ښار کې د ليورپول د انجليکي کتيدرل او سينټ اوليو کليسا د رنګينو هندارو کې د نوموړې د استازولۍ له لارې ولمانځل شوه. د نوموړې نوم د لندن په کينسل ګرين هديره کې د سمونپالو په يادګار کې ليدل کېږي، او د ډرهم پوهنتون خپل یو کالج د نوموړې په نوم نومولی دی. د نوموړې د مبارزو ستراتيژيو د ښځمنپالانو او ښځو د رايې د حقوقو د پلويانو د راتلونکو هلو ځلو طريقې بدلې کړې، او د هغې کار د داسې خلکو ډلې سياسي چاپېريال ته راوستلې، چې مخکې کله هم فعال نه وو. په ز کال کې د نوموړې له مړينې وروسته، د ښځمنپالانو رهبرې مليسنټ فاوسټ نوموړې د شلمې پېړۍ تر ټولو نوميالۍ انګرېزه ښځه وبلله. ژوند ليک د ژوند لومړي کلونه؛ - جوزفين ګري د ز کال د اپريل په درېیمه نېټه د نارتهمبرلينډ په ملفيلډ کې زېږېدلې وه. نوموړې د هانا انيټ او جان ګيري څلورمه لور او اوم بچی و، پلار يې د ځمکو يو سوداګر او د کرنې ماهر و، نوموړی د برتانيې د لومړي وزير سمونپال لارډ ګري تربور و. په ز کال کې، جان د نارتهمبرلينډ له کوربريج سره نږدې په ډلسټن کې د مدير وټاکل شو، او دا کورنۍ هلته وکوچېده، چې جان په نارتهمبرلينډ کې د لارډ ګري د مشر سياسي استازي په توګه کار وکړ. په دې دنده کې جان په سیمه ييزه کچه د خپل تربور سياسي نظريات ترويج کړل، چې په هغې کې د کاتوليک ازادۍ ملاتړ، د مريتوب لغوه کول، د کارن قوانينو منسوخول او د کمزورو قوانينو سمون شامل وو. جوزفين د د ليلې په يو ښوونځي کې د خپلو زده کړو له بشپړولو مخکې په کور کې زده کړې وکړې، په ياد ښوونځي کې نوموړې تر دوه کلونو زده کړه کړې وه. جان په کور کې له خپلو بچيانو سره مساوي چلند کاوه. نوموړي دوی ته په سياست او ټولنيزو موضوعاتو کې زده کړه ورکړه او د ګڼو بېلا بېلو سياسي مهمو ميلمونو سره يې هغوی اشنا کړل. د جان سياسي کار او ايډيالوژۍ د هغه پر لور پیاوړی اغېز درلود، په ورته توګه له مور څخه تر لاسه کړو ديني زده کړو هم پر نوموړې اغېز پرېښود؛ د کورنۍ شاليد او هغه کړۍ په کومو کې چې نوموړې موجوده وه، په هغې کې يوه پياوړې ټولنيز شعور او راسخه مذهبي عقيده پیدا کړه. د شا او خوا اولس کلنۍ په عمر کې، ګري له يو مذهبي بحران څخه تېره شوه، چې غالباً د يوې داسې پېښې څخه منځ ته راغلی وه، په کومه کې چې نوموړې دباندې وتلې وه يو جسد يې وموند چې ځان يې وژلی و. نوموړې هره اونۍ کليسا ته له تګ څخه ناهيلي شوه، او سيمه يیز پادري يې د داسې يو شخص په توګه تعريف کړ چې هغه په منبر ولاړ يو مخلص سړی دی...، چا چې موږ ته په وفادارۍ سره ټول هغه وښودل چې احتمالاً هغه د خدای په اړه ترې خبر و، خو د هغه ټکو الفاظو زما د روح د سختې بې اطمينانۍ څنډه هم لمس نه کړه. د نوموړې له بحران وروسته، ګري د مسيحيت د کومې يوې طبقې سره هم پېژندګلو پیدا نه کړه، او په انجليکي کليسا يې نيوکې کولې. نوموړې وليکل چې هغه له ماشومتوب څخه د مهم مسیحيت پراخه نظریات خپل کړي و، دا يوازې مسيحيت و. ما له کليسا سره ډېره خواخوږي نه درلوده. نوموړې په خپلو دعاوو له خپل خدای سره نېغ په نېغه خبرې پيل کړې. ما په یوازېوالي کې له هغه سره خبرې وکړې، د يو داسې شخص په توګه چې ځواب ورکولای شي...دا فکر مه کوئ چې په دې حالاتو کې ما خپل ځان په کوم هيجان کې اچولی دی؛ په دا ډول هڅه کې ډېر درد و، او د پخې ارادې اړتيا وه. او نه دا کوم عبادتي احساس و چې زه يې دې ته وهڅولم. دا يوه هيله وه تر څو خدای او له هغه سره خپله اړيکه وپېژنم.د ز کال په نيمايي کې ګيري د ايرلينډ په کاونټي لاوس کې له خپل ورور سره وليدل. دا د لوی قحط تر ټولو سخت وختونه و، او هغه په لومړي ځل د بې وزلو په منځ کې په پراخه کچه د مصيبتونو سره په اړيکه کې شوې وه؛ د هغې تجربو په نوموړې ژورې اغېزې وکړې، او وروسته يې د هغې يادونه وکړه چې د ځوانې نجلۍ په توګه، ما په خپل شا اوخوا کې د ليدلي غم د بشپړې معنا هېڅ تصور نه و کړی، بيا هم دې زما په دماغ او يادښت کې ځای نيولی و. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%DB%8C%20%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B1

لوی التوسر

لوی پیري التوسر اکتوبر اکتوبر يو فرانسوی مارکسست فيلسوف و، چا چې د پاريس په کې زده کړې کړې وې، چېرته چې بالاخره د فلسفې پروفيسر شو. التوسر د اوږدې مودې لپاره د فرانسوي کمونست ګوند غړی او کله کله منتقد و. د هغه دلايل او لیکنې د هغو خطرونو په خلاف وې چې هغه د مارکسيزم په فکري بنسټونو د بريد پر مهال لیدل و. په دې کې په مارکسيستي تيورۍ د تجربوي اغېزو او بشرپالو اصلاح پالو سوسيال رجحاناتو دواړو نيوکې شاملې وې، کومې چې په اروپايي کمونستي ګوندونو کې د وېش تر څنګ په شخصيت پالنه او ايډيالوژۍ کې څرګندې شوې. التوسر ته عموماً د رغښتي مارکسست په نظر کتل کېږي، په داسې حال کې چې د فرانسې د رغښتوالي د نورو فکري مکتبونو سره د هغه اړيکه يوازې ساده تړاو نه و، او هغه د رغښتوالي په ډېرو نورو اړخونو هم نيوکه درلوده. نوموړي وروسته خپل ځان د يو ټولنيز انارشيست په توګه تشریح کړ. التوسر په ژوند کې له سختو رواني ناروغيو سره مخ شوی و. په ز کال کې، هغه د خپلې مېرمنې سوسيالې مرۍ خفه او ووژله. نوموړی د ليونتوب له امله د محاکمې لپاره وړ ونه بلل شو، او د درې کلونو لپاره د رواني ناروغيو په يو روغتون کې بندي شو. نوموړي له دې وروسته ډېر کم تعلیمي کار وکړ او په ز کال کې مړ شو. ژوند ليک د ژوند لومړي کلونه: - التوسر په فرانسوي الجزاير کې د الجزاير له پلازمېنې سره نږدې د برميندريس په ښارګوټي کې زېږېدلی و، کورنۍ يې د فرانسې د الساس د سيمې اوسېدونکې ښکته بورژوايي پايډ-ناير وه. پلار يې چارلس جوزف التوسر د فرانسې په پوځ کې دويم بريدمن او د بانک يو مدير و، مور يې لوسين مارت برجر يوه دينداره رومن کاتوليکه وه چې د ښوونځي د ښوونکې په توګه يې کار کړی و. د هغه د خپلو يادښتونو پر بنسټ، په الجزاير کې د هغه ماشومتوب ډېر نېکمرغه و؛ تاريخ پوه مارټن جي ويلي چې التوسر له البرټ کاموس او جيک ډيريډا سره يوځای، په شمالي افريقا کې د فرانسې د کلتوري نيواک توليد وو. په ز کال کې، د هغه کورنۍ د فرانسې مارسيل ښار ته ولاړه او پلار يې په دې ښار کې د د الجزاير د بانکوالۍ شرکت د څانګې رئیس و. التوسر خپل پاتې ماشومتوب هلته تېر کړ، په - ليسه کې يې ښې زده کړې وکړې او له سره يوځای شو. په ز کال کې دوی هغه مهال بيا کډوال شول، کله چې التوسر په ليون کې د د زده کونکي په توګه ځای پر ځای شو. وروسته نوموړی په پاريس کې د لوړو زده کړو د عالي ادارې له خوا ومنل شو. په کې، التوسر له کاتوليکو پروفيسرانو څخه متاثر شو، د په نوم د ځوانو کاتولیکانو له خوځښت سره یوځای شو، او غوښتل يې چې ټراپسټ د مسيحیانو يوه خاصه فرقه ده شي. له کاتوليک سره د هغه لېوالتيا له کمونستي نظريې سره يوځای وه، او يو شمېر منتقدين دليل وايي چې له کاتولیک سره د هغه ابتدايي متعارف کېدل په هغه طريقه اغېز درلود په کومه چې هغه کارل مارکس تشریح کړی و. په کې د تر څارنې لاندې د دوه کلونو تر چمتوالي وروسته، التوسر د ز کال په جولای مياشت کې په کې داخل کړای شو. خو د هغه ګډون د څو کلونو لپاره وځنډېدو، ځکه چې نوموړی د همدې کال د ستمبر په مياشت کې د دويمې نړيوالې جګړې پر مهال د فرانسې په پوځ کې وګومارل شو، او د ډېرو فرانسوي سرتېرو په څېر، د فرانسې له سقوط وروسته د المانيانو له خوا نيول شوی و. د ز کال د جون په مياشت کې په وان کې ونيول شو، نوموړی د شمالي المان په - کې د جګړې په يو پنډغالي کې د جګړې د پاتې پنځو کلونو لپاره وساتل شو. په پنډغالي کې، نوموړی لومړی د سخت کار لپاره ګومارل شوی و، خو له ناروغۍ وروسته بېرته په روغتون کې په کار وګومارل شو. دويمې دندې له هغه سره مرسته وکړه چې فلسفه او ادب ولولي. په خپلو يادښتونو کې، التوسر په پنډغالي کې د سرتيري، سياسي عمل او ټولنې تجربې د هغې شيبې په توګه تشريح کړي دي، چېرته چې نوموړی په لومړي ځل د کمونزم په نظريه وپوهېدو. التوسر يادونه کړې: ما په لومړي ځل د زندان په پنډغالي کې د سفر پر مهال د پاريس له يو وکيل څخه په خبرو کې د مارکسيزم په اړه واورېدل او دلته زه په حقيقت کې له يو کمونست سره مخ شوی وم. په دې پنډالي کې د هغه تجربې په ژوند کې د هغه په ذهني بې ثباتۍ هم اغېز پرېښود، چې د هغه په دوامدارې ناراحتۍ کې راڅرګند شو، او د ژند تر پايه ورسره و. روانپوه ويلي چې د التوسر د فلسفي فکر لپاره د بې ګټې جګړې تجربه اړينه وه. التوسر په ز کال کې په کې زده کړې بېرته پيل کړې، تر څو د ازموينې لپاره ځان چمتو کړي، کومه ازموينه چې په ثانوي ښوونځي کې د فلسفې د تدريس لپاره اړينه وه. په ز کال کې، التوسر له ټولنپالې سره وليدل، څوک چې يوه پخوانۍ يهودۍ او د فرانسې د مقاومت پخوانۍ غړې وه، له چا سره چې نوموړی تر هغه وخته په اړیکه کې پاتې شو، تر څو نوموړي په ز کال کې د مرۍ په خفه کولو سره ووژله. په همدې کال کې نوموړي د . . . له يو ژباړن جيکس مارټن او هرمن هيس سره د ملګرتيا نږدې اړيکې پيل کړې. مارټين وروسته ځانوژنه وکړه، چاته چې التوسر خپل لومړی کتاب ډالۍ کړی و. د جين کيويلس، جارج کينګويلهم او هيګل د کتابونو په لوستلو کې د التوسر په لېوالتيا مارټن ژور اغېز درلود. سره له دې چې التوسر کاتوليک پاتې شو، نوموړي له چپ اړخو ډلو سره ډېر تړاو درلود، د مزدور پادريانو له خوځښت سره يوځای شو، مسيحي او مارکسي فکر يې خپل کړ. شونې ده چې د همدې امتزاج له امله نوموړي الماني ايډياليزم او هيګلي فکر خپل کړی وي، څه ډول چې د مارټن اغېز او په فرانسه کې د او ز لسيزو کې د هيګل په اړه نوې لېوالتيا پيدا شوې وه. په همغږۍ سره، د تر لاسه کولو لپاره د التوسر د ماسترۍ رساله د . . . د فکر د محتوا په اړه . . . په موضوع وه. د د روح ښکارنده پېژندنه پر بنسټ، او د تر څارنې لاندې، التوسر په دې اړه يوه مقاله وليکله چې د مارکس فلسفې څه ډول د هيګلي د بادار-غلام له جدلياتي څخه له وتلو انکار وکړ. د څېړونکي ګريګوري ايليټ په وينا، هغه مهال التوسر يو هيګلي و، خو يوازې د يوې لنډې مودې لپاره. علمي ژوند او له کمونست ګوند سره تړاو: - په ز کال کې، نوموړی په ثانوي ښوونځيو کې تدريس لپاره تاييد شو، خو د هغې پر ځای په کې د ښوونکي په توګه وګومارل شو، تر څو له زده کونکو سره د هغوی د ازموينې لپاره د چمتوالي په برخه کې مرسته وکړي. په ازموينه کې د هغه فعاليت نوموړي ته د لیکلو په برخه کې تر ټولو غوره درجه او په شفاهي نمونه کې دویمه درجه ورکړل شوه د نوموړي په مسلک کې دا بدلون تضمين کړ. نوموړي په ځانګړو موضوعاتو او د فلسفې د تاريخ څخه د خاصو څېرو په اړوند د خصوصي تعلیمي دورو او تعليمي ټولګيو وړاندې کولو مسئوليت درلود. په ز کال کې، نوموړی د ادب د ښوونځي سکرتر وټاکل شو، او د ښوونځي د مديريت او رياست مسئوليتونه يې په غاړه واخيستل. له دې امله چې نوموړي د مشهورو فرانسوي فيلسوفانو لکه او سره يو ځای ګڼې درسي دورې او کنفرانسونه تر سره کړي و، التوسر په کې یو ژور اغېز لرونکی شخص و. نوموړي همدا راز د فرانسوي فيلسوفانو په يو نسل او په عموم کې په فرانسوي فلسفه اغېز پرېښود او د هغه د محصلینو له ډلې څخه و. په ټولیز ډول، التوسر په کې پنځه دېرش کاله تېر کړل، او د ز کال د نومبر تر مياشتې يې دلته کار وکړ. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D9%8A%D8%B3%20%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D9%86%D9%BC

لويس براينټ

لويس براينټ ديسمبر جنوري یوه امریکايۍ ښځمنپاله، سیاسي فعاله، او ژورنالسته وه، چې د ز کال د نومبر د مياشتې روسي انقلاب پر مهال، روسيې او بالشويکانو ته د خواخوږي پوښښ ورکولو له امله ډېر شهرت لري. له زېږېدو وروسته د انا لويس موهن په نوم ونومول شوه، په تنکۍ ځوانۍ کې يې د خپل پلار پر ځای د ميرني پلار شیريډن براينټ د وروستي نوم په کارولو پيل کړل. نوموړې د نيواډا په کلیواله سيمه کې ستره شوه او په رينو کې يې د نيواډا په پوهنتون او د يوجين په اوريګن پوهنتون کې زده کړې وکړې، په ز کال کې د تاریخ په څانګه کې د سند په تر لاسه کولو فارغه شوه. په ژورناليزم کې د خپل مسلک په تعقيب سره، د مجلې د ټولنې مديره شوه او د اوريګون په پورټ لينډ کې يې د ورځپاڼې لپاره د ازادې خبريالې په توګه کار وکړ. په دې ښار کې د ژوند د کلونو پر مهال ، نوموړې د ښځو د رايې ورکولو حق پلوي خوځښت کې فعاله شوه. په ز کال کې يې خپل لومړی مېړه خوشې کړ، او د خپل همکار ژورنالست جان ريډ له چا سره يې چې په ز کال کې واده وکړ د پيروي کولو لپاره ګرينويچ ويليج ته ولاړه، د هغه مهال له مخکښو ښځمنپالانو سره يې ملګرتياوې پیدا شوې، د هغوی له ډلې له ځينو سره يې د ريډ د هکمارانو له لارې لکه د په څېر خپرونو کې؛ د په څېر د ښځو د ډلو په ناستو کې؛ او له سره د کار کولو له لارې وليدل. په ز کال کې په واشنګټن ډي سي کې د ښځو ملي ګوند د رايې ورکولو د لاريون پر مهال، نوموړې ونيول شوه او درې ورځې يې په زندان کې تېرې کړې. هغې او ريډ دواړو له واده له اړيکې دباندې عاشقۍ درلودلې؛ په ګرينيويچ ويليج کې د ژوند د کلونو پر مهال په دې مينانو کې ډرامه لیکوال یوجين او نيل او انځورګر اينډريو ډاسبرګ شامل وو. په ز کال کې د روسيې د انقلاب د پوښښ پر مهال، براينټ د روسيې د مشرانو لکه کترين بريشکوسکي، ماريا سپيريډونوا، اليګزينډر کيرنسکي، ولاديمير لينن، او لیون ټراټسکي په اړه ليکل وکړل. پيټروګراډ او ماسکو ته د نوموړې د سفرونو پر مهال او له هغې وروسته د له خوا د هغې خپرې شوې خبري مقالې، له لومړۍ نړیوالې جګړې سملاسي وروسته په ټولو متحده ايالاتو او کاناډا کې په ورځپاڼو کې خپرې شوې. د نوموړې د لومړي سفر د لیکنو ټولګه په ز کال کې د په روسيه کې شپږ سرې مياشتې په عنوان خپرې شوې. راتلونکی کال، نوموړې د اوورمين کميټې په وړاندې ورکړې شاهدۍ کې د انقلاب دفاع وکړه، کومه چې د سنا مجلس يوه فرعي کميټه وه چې د ز کال د سپتمبر په مياشت کې جوړه شوې وه، تر څو په متحده ايالاتو کې د بهرني نفوذ څېړنه وکړي. وروسته په ز کال کې، نوموړې د بالشويکانو لپاره د ولسي ملاتړ د هڅونې او په روسيه کې د متحده ايالاتو د وسله والې مداخلې د غندنې په موخه په ټول هېواد کې د ويناوو يوه دوره وکړه. په ز کال کې، د تفيوس ناروغۍ له امله د ريډ له مړينې وروسته، براينټ د روسيې تر څنګ، د ترکيې، هنګري، يونان، ايټاليې او اروپا او منځني ختيځ د نورو هېوادونو په اړه هم ته ليکنې کولې. د دې پړاو ځينې لیکنې په ز کال کې د د ماسکو هندارې په عنوان راټولې کړای شوې. د همدې کال په وروستیو کې، نوموړې له . سره واده وکړ، چې راتلونکی کال يې له هغه يوازېنۍ لور اين وزېږېده. په وروستيو کلونو کې د نادرې او دردناکې ناروغۍ په درلودلو سره تشخيص شوه، براينټ د خپل ژوند په وروستۍ لسيزه کې ډېرې کمې ليکنې وکړې او خپرې کړې، او ډېر شراب يې څښل. بلټ د اين د يوازيني سرپرست په توګه حقوق تر لاسه کړل، او براينټ ته يې په ز کال کې طلاق ورکړ. نوموړې په ز کال کې په پاريس کې مړه شوه او په وارسا کې دفن شوه. په ز کال کې، د پورټلینډ يوې ډلې د هغې قبر جوړ کړ، کوم چې له پامه غورځول شوی و. د ژوند لومړي کلونه انا لويس موهن په ز کال کې د کلفورنيا په سن فرانسسکو کې زېږېدلې وه. د هغې پلار هيو موهن په پنسلوانيا کې زېږېدلی و، نوموړی يو ژورنالست او سياسي ويناوال شو چې د مزدورانو په موضوعاتو اود ډيموکراتيک ګوند په سیاست کې ښکېل و. کله چې سن فرانسسکو ته ولاړ، ورځپاڼو ته يې ليکنې کولې، او په ز کال کې، نوموړي له لويزا فلک سره واده وکړ، څوک چې په نيواډا کې د همبولډ جهيل سره نږدې د خپل ميرني پلار جيمز سي په ورشو کې ستره شوې وه. د انا لويس له زېږېدو مخکې، موهن کورنۍ دوه بچيان درلودل، باربرا او لويس . وروسته په ز کال کې، دا کورنۍ رينو ته وکوچېده، چېرته چې موهن د ژورنالزم مسلک ته دوام ورکړ، خو ډېر شراب يې څښل. يوه ورځ هغه ولاړ او بيا کله هم خپلې مېرمنې او ماشومانو ته راستون نه شو. د لويس مور په ز کال کې هغه ته طلاق ورکړ او له شيريډن براينټ سره يې واده وکړ، څوک چې په په اداره کې د حمل او نقل مدير و. دې جوړې بيا دوه بچيان درلودل، فلايډ او وليام . که څه هم دا کورنۍ د نيواډا په واډس ورت کې اوسېده، لويس د جيمس سي له خوا يوه بلنه ومنله، تر څو د هغه په ورشو کې ژوند وکړي. نوموړې هلته د درې يا څلورو کلونو لپاره پاتې شوه او په دولس کلنۍ کې د خپلې مور په ټينګار سره بېرته واډس ورت ته راستنه شوه. براينټ د خپل ميرني پلار وروستی نوم خپل کړ، خو په قانوني ډول يې موهن نوم کله هم بدل نه کړ. نوموړې د واډس ورت او رينو په عالي ليسه او د نيواډا دولتي پوهنتون چې اوس د رينو نيواډا پوهنتون په نوم پېژندل کېږي کې زده کړې وکړې، براينټ په ژورنالزم، بحثونو، عکاسۍ، ټولنيز ژوند، نڅا او باسکټبال لوبه کې لېوالتيا پیدا کړه. نوموړې په ز کال کې د د نسخې مديريت وکړ، د په نوم يوې ادبي مجلې لپاره يې د په عنوان یوه لنډه کيسه وليکله، دې مجلې او د په نوم يوې بلې سره يې د انځورونو د جوړولو په برخه کې همکاري وکړه. په ز کال کې د هغې د ميرني نيکه په مړينې سره د خفګان ښکار شوه، براينټ د کلفورنيا په جولون کې د يوې دندې لپاره ښوونځی پرېښود، چېرته چې هغې د څو مياشتو لپاره د څاريو په يو روزنځای کې کار وکړ او ماشومانو ته يې تدريس کاوه، چې ډيری يې ځوان مکسيکويان وو. د همدې کال په دوبي کې نوموړې د اوریګون يوجين ته ولاړه، چېرته چې د هغې ورور لويس په اداره کې کار کاوه. کله چې وپوهېده کولای شي له کالج څخه خپل درسي ساعتونه نيواډا ته تبديل کړي، نوموړې د يوجين د اوریګون په پوهنتون کې داخله واخيسته. له دې امله چې په ښوونځي کې يې شهرت درلود، کوم ښوونځي کې چې هغه مهال له کم زده کونکو داخله کړې وه، نوموړې د چې د يوه څانګه وه په نوم د ښځو د يوې کوچنۍ ټولنې په پیل کولو کې مرسته وکړه، او د دې ټولنۍ لومړۍ رئيسه شوه. په ايوجين کې د خپل ژوند پر مهال، نوموړې د اوریګون د مياشتينۍ خپرونې لپاره شعرونه او د قلم او رنګ په مرسته انځورونه چمتو کړي. په يو کوچني ښار کې چې په اخلاقي پوريټيزم کې ډوب و، نوموړې لومړۍ ښځه وه چې د پوهنتون په محوطه کې سور لباس واغوندي؛ نوموړې ډېر ملګري هلکان درلودل، او هغه ډول لباس يې اغوست چې د اوريګون مياشتينۍ خپرونې مدېرې مريم وان واټرس او د ښځو مديرې لويلا کلي کارسن هغه نامناسب باله. نوموړې په ز کال کې د پسرلۍ د موسم سمستر پرېښود تر څو په سټورټ ټاپو کې د يوې خونې لرونکي کورني ښوونځي کې تدريس وکړي، کوم چې له کاناډا سره د متحده ايالاتو پولې ته نږدې په سان جواين ټاپوګانو کې موقعيت درلود، نوموړې په تاریخ کې د لسانس سند د بشپړولو لپاره بېرته ايوجین ته راغله، او په ز کال کې فارغه شوه. د نوموړې د فراغت مقاله د په عنوان وه. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%B2%D9%85

مايويزم

مائوېزم چې د مائوتسه تونګ د فکر په توګه هم پېژندل کېږي د مارکسېزم لینېنېزم هغه ډول دی چی مائوتسه تونګ له صنعتي کېدو وړاندې د چین د جمهوریت په بزګري ټولنه او وروسته هم د چین د خلکو په جمهوریت کې د یو سوسیالېستي انقلاب د رامنځته کېدو په موخه پراختیا ورکړه. د مائوېزم او سنتي مارکسېزم لینېنېزم ترمنځ توپیر په دې کې دی چی په یوه طبقاتي ټولنه کې یوازې د کمونېستو انقلابیونو پر ځای د ترقي غوښتونکو واحده جبهه له صنعتي کېدو وړاندې مهال کې مخکښ انقلابونه رهبري کړي. په دغه نظریه کې انقلابي پراکسېس طبیعي یا نفساني هڅې لومړنی او ارتدکس ایډیالوژي دویم ځایګی لري؛ دا د ښاري مارکسېزم لینېنېزم څرګندوی و چې له صنعتي کېدو وړاندې چین له شرایطو سره همغږی شوی و. وروستیو نظریه ورکوونکو بیا دغه لیدلوري ته کار وکړ چې ګویا مائو، مارکسېزم لینېنېزم د چین له شرایطو سره همغږی کړ؛ دوی استدلال کاوه چې هغه په واقعیت کې مارکسېزم لینېنېزم تازه کړ او پر مټ یې مائوېزم کولای شي په نړیواله توګه په ټوله نړۍ کې وکارول شي. دغه ایډیالوژي تر ډېره د مارکسېزم لینېنېزم مائوېزم په نامه پېژندل کېږي څو د مائو له اصلي نظریاتو سره یې توپیر وشي. مائوېزم له ۱۹۵۰مې لسیزې څخه د ۱۹۷۰مې لسیزې تر وروستیو یا په چین کې د ډنګ شیائوپینګ د اقتصادي اصلاحاتو تر مهاله د چین د کمونېست ګوند او همدارنګه په ټوله نړۍ کې د مائوېستي انقلابي خوځښتونو سیاسي او پوځي ایډیالوژي وه. په ۱۹۶۰ زکال کې د چین او شوروي ترمنځ د انشعاب له رامنځته کېدو وروسته د چین کمونېست ګوند او د شوروي اتحاد کمونېست ګوند دواړو ادعا لرله چې له مارکسېزم لینېنېزم څخه د خپل سم تفسیر له مخې د نړیوال کمونېزم ایډیالوژیکه مشري پر غاړه لري. د مائوېزم اصطلاح د مائو د ملاتړو له خوا رامنځته شوې، په داسې حال کې چې خپله مائو تل هغه رد کړې او د مائوتسه تونګ د فکر له اصطلاح څخه یې ګټنه غوره بللې ده. نړیوال اغېز له ۱۹۶۲ زکال وروسته د چین د کمونېست ګوند له خوا په نړیوال کمونېستي خوځښت کې د شوروي د سرلارۍ ننګول د ټولې نړۍ په کمونېستي ګوندونو کې د اختلافاتو لامل وګرځېدل. په لومړیو کې د البانیا کارګر ګوند د چین له کمونېست ګوند سره ودرېد. ورته مهال په سویل ختیځه آسیا کې د برما د کمونېست ګوند، د ټایلنډ د کمونېست ګوند او د اندونیزیا د کمونېست ګوند په څېر د اصلي کمونېستي جریان ډیری کمونېستي ګوندونو همدغه چاره ترسره کړه. خو یو شمېر نورو آسیايي کمونېستي ګوندونو لکه د ویتنام کمونېست ګوند او د کوریا د کارګرانو ګوند بیا هڅه وکړه منځلاری دریځ خپل کړي. د کمبودیا سره خمرونه کمونېست ګوند کولای شو د مائوېستي رژیم بشپړه کاپي وبولو، په داسې حال کې چې مائوېستانو او مارکسېستانو ادعا لرله چې د کمبودیا کمونېست ګوند په کلکه سره له مارکسېستي دوکتورینو منحرف شوی دی؛ له همدې امله یې په تبلیغاتو کې مائوېستي چین ته د هغو لږ شمېر ارجاعات د چینایانو له نقد سره مخ وو. په ۱۹۷۶ زکال کې د مائو له مړینې وروسته د مائوېزم تر ولکې لاندې د نړیوالو کمونېستي خوځښتونو د بیاځلي تنظیم په موخه بېلابېلې هڅې وشوې. په لویدیځ او شاته پاتې دریمه نړۍ کې پرېمانه ګوندونه او بنسټونه جوړ شول چې د چین له کمونېست ګوند سره یې له خپلو اړیکو ملاتړ کاوه. هغوی د دې لپاره چې د شوروي پلوه سنتي کمونېستي ګوندونو سره یې توپیر وشي ځانونه یې تر ډېره د کمونیستي ګوندونو مارکسېست لینېنېست یا انقلابي کمونېستي ګوندونو په توګه بلل. د چین د کمونېست ګوند ملاتړي خوځښتونه په ډېری مواردو کې د زده کړیالانو د راډیکالېستي څپې پر بنسټ و چې د ۱۹۶۰مې او ۱۹۷۰مې لسیزې پر مهال یې ټولې نړۍ ته پراختیا ومونده. یوازې یو کلاسیک لویدیځ کمونېست ګوند یا د نیوزلنډ کمونېست ګوند د چین له کمونېست ګوند سره طرف واقع شو. د چین د کمونېست ګوند او مائوتسه تونګ تر مشرۍ لاندې نړیوال کمونېستي خوځښت په موازي بڼه له شوروي سره سیالۍ ته مخه کړه، په داسې حال کې چې هېڅکله یې د شوروي د ملاتړي لیدلوري په څېر تنظیم شوې او همغږې بڼه نه لرله. افغانستان د مترقي ځوانانو سازمان شعله جاوید په افغانستان کې مائوېستي سازمان و. دغه سازمان په ۱۹۶۵ زکال کې د اکرم یاري له خوا تاسیس او بیا د هغو لومړنی مشر هم شو؛ دوی د وګړیزې جګړې پر مټ د هماغه مهال د نظام له راپرځولو ملاتړ کاوه. د افغانستان کمونېستي مائوېست ګوند په ۲۰۰۴ زکال کې د پنځو پخوانیو ورته افکارو لرونکو ګوندونو څخه تاسیس شو. اسټرالیا د اسټرالیا کمونېست مارکسېست لینېنېست ګوند په اسټرالیا کې مائوېستي سازمان دی. دغه ګوند په ۱۹۶۴ زکال کې د مائو له افکارو څخه د ملاتړ له امله د اسټرالیا د کمونېست ګوند له انشعابي برخې جوړ شو. بنګلادېش په بنګلادېش کې د پوربا بنګلار سربهارا په نامه ګوند مائوېستي ګوند دی. دغه ګوند په ۱۹۶۸ زکال کې د سراج سیکدر له خوا د هغو د لومړي مشر په توګه تاسیس شو. یاد ګوند د بنګلادېش په آزادۍ غوښتونکې جګړه کې ونډه لرله. فرانسه د ۱۹۶۸ زکال د مۍ میاشتې له پېښو وروسته د فرانسوي مائوېستانو کلتوري نفوذ پراختیا ومونده. مائوېستان د فرانسوي روڼ آندو لومړنۍ ډله وه چې په خپلو نشریاتو کې یې د همجنس ګرایانو او لیزبین په حقونو ټینګار وکړ او د نوي رامنځته شوي فرانسوي فیمینېستي خوځښت سره یې مرسته وکړه. ایران د ایراني کمونېستانو اتحادیه سربداران مائوېستي ایراني بنسټ و. دغه اتحادیه په ۱۹۷۶ زکال کې د مائوېستي ډلو له اتحاد وروسته هغه مهال رامنځته شوه چې په ایران کې دننه یې یو لړ پوځي اقدامات ترسره کړل. یادې اتحادیې په ۱۹۸۲ زکال کې خپل ځواکونه آمل ته په څېرمه ځنګلونو کې بسیج کړل او د اسلامپالي دولت پر وړاندې یې پاڅون وکړ. د دوی پاڅون بالاخره له ماتې سره مخ شو او له امله یې د یادې اتحادیې ډېری مشران اعدام شول. دغه اتحادیه بالاخره په ۱۹۸۲ زکال کې منحل شوه. د ایراني کمونېستانو د اتحادیې له منحل کېدو وروسته د ایران کمونېست ګوند مارکسېست لینېنېست مائوېست ګوند په ۲۰۰۱ زکال کې جوړ شو. دغه ګوند د سربدارانو د خوځښت او د ایراني کمونېستانو د اتحادیې سربدارانو دوام و. دغه ګوند باوري دی چی ایران یو نیمه فیوډالي نیمه استعماري هېواد دی او هڅه کوي څو په دغه هېواد کې وګړیزه جګړه پیل کړي. فلسطین د فلسطین د آزادۍ لپاره دیموکراتیکه جبهه یو سیاسي او پوځي مائوېستي سازمان دی. د دغه جبهې اساسي سیاسي لیدلوری دا دی چی د فلسطین ملي ګټې یوازې د وګړو د انقلاب او وګړیزې جګړې پر مټ لاسرسي وړ دي. متحده ایالات له کړکېچنې ۱۹۶۰مې لسیزې وروسته په ځانګړې توګه د ۱۹۶۸ زکال له پېښو، د بېلګې په توګه د تت عملیاتو له پیل کېدو، د مارتین لوتر کېنګ جونیور له ترور، ملي پوهنتوني اعتراضاتو او د ریچارډ نېکسون له بریا وروسته د مائوېستي ایډیالوژۍ ملاتړو د امریکايي سوسیالېزم تر ټولو لویه او فعاله څانګه پرانیسته. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84%20%DA%89%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%BE

مارسل ډوشمپ

هینري-رابرټ-مارسل ډوشمپ جولای اکتوبر یو فرانسوی رسام، مجسمه جوړونکی، د سطرنج لوبغاړی او لیکوال و، د چا کارونه چې د کیوبیزم، دادا او تصوراتي هنر سره تړاو لري. هغه په عام ډول د پابلو پیکاسو او هنري ماتیس سره یو له هغو دریو هنرمندانو شمیرل کیږي چې د شلمې پیړۍ په لومړیو لسیزو کې یې د پلاستیکي هنرونو کې د انقلابي پرمختګونو په تعریف کې مرسته کړې وه، او د نقاشۍ او مجسمې په برخه کې هم د پام وړ پرمختګونو مسؤل و. هغه د شلمې او يو ويشتمې پیړۍ په هنر خورا لوی اغیز درلود، او د تصوراتي هنر په پراختیا کې یې اصلي اغیزه درلوده. د لومړۍ نړیوالې جګړې په وخت کې، هغه د خپلو ډیرو ملګرو هنرمندانو لکه هینري ماتیس کار د شبکيه په توګه رد کړی و شبکيه هغه هنر دی چې بصري تاثير لري نه تصوراتي، د کوم هنر موخه چې یوازې د سترګو خوشحاله کول وي. د دې پر ځای، هغه غوښتل چې د ذهن خدمت لپاره هنر وکاروي. د ژوند لومړي کلونه او زده کړه ډوشمپ د فرانسې د نورمنډي په بلینویلی-کریون کې زیږیدلی و، پلار یې ایوګني ډوشمپ او مور یې لوسي ډوشمپ پخوانی نوم یې لوسي نیکول و نومېدل، او په داسې کورنۍ کې لوی شوی و چې کلتوري فعالیتونه يې خوښول. د هغه د مورني نېکه ايميل فريډريک نيکول کور د انځورګرۍ او نقاشۍ له هنر څخه ډک و، او کورنۍ یې د شطرنج لوبه کول، کتابونه لوستل، رسامي کول او په ګډه موسیقي جوړول خوښول. د یوجین او لوسي ډوشمپ له اوو ماشومانو څخه، یو یې په ماشومتوب کې مړ شو او څلور یې بریالي هنرمندان شول. لاندې کسان د مارسل ډوشمپ وروڼه وو: ژاک ويان - رسام، رنګ جوړونکی ريمنډ ډوشمپ ويان - مجسمه جوړونکی سوزان ډوشمپ کراټي - انځورګره. په ماشومتوب کې، کله چې د هغه دوه مشران وروڼه له مخکې څخه په روين ښوونځي کې له کوره لېرې وو، ډوشمپ له خپلې خور سوزاني سره ډېر نږدې و، څوک چې د هغه د ښېرازه تخیل په مټ په لوبو او فعالیتونو کې د هغه د خوښې شریکه وه. په اته کلنۍ کې، ډوشمپ د خپل ورور پر پل پښه کیښوده، کله چې هغه کور پریښود او د روین په - لېسه کې يې زده کړې پيل کړې. د هغه په ټولګي کې دوه نور زده کونکي هم مشهور هنرمندان او د هغه هميشني ملګري شول، چې هغه رابرټ انټوني پینچون او پیری ډومانټ وو. د راتلونکو اتو کلونو لپاره، هغه په یو تعلیمي نظم کې تړلی و، کوم نظم چې په فکري ودې تمرکز درلود. که څه هم هغه یو غوره زده کونکی نه و، د هغه غوره مضمون ریاضی و، او په ښوونځي کې یې د ریاضیاتو دوه جایزې وګټلې. هغه په ز کال کې د رسامۍ لپاره جایزه هم وګټله ، او په ز کال کې د خپل کار په بيل سره نوموړي هغه لومړۍ جايزه تر لاسه کړه چې هيله يې درلوده، او په دې ډول يې د هنرمند کېدو لپاره د هغه وروستۍ پرېکړه تاييد کړه. هغه د یو ښوونکي څخه اکاډميکه رسامي زده کړه، چا چې له اغېزمنتيا، ځنډي اغېزمنتيا وروستموندنه او نويو نظریاتو له اغېزو څخه د خپلو زده کونکو د خوندي کولو ناکامه هڅه وکړه. په هر حال، په هغه وخت کې د دوشمپ ریښتینی هنري لارښود د هغه ورور ژاک ويان و، چې هڅه يې کوله د هغه روان او نافذ سبک تعقيب کړي. په څوارلس کلنۍ کې، د هغه لومړۍ جدي هنري هڅې هغه انځورونه او د اوبو رنګونه و چې خپله خور سوزان يې په بېلا بيلو حالتونو او فعالیتونو کې انځور کړې وه. په همدې دوبي کې هغه د تېلو په کارولو سره په تاثراتي سبک کې منظرې هم رسامي کړې. لومړي اثار د ډوشمپ لومړي هنري کارونه د ځنډي اغېزمنتيا له سبکونو سره سمون لري. نوموړي له کلاسیکو او تخنیکي شیانو سره تجربه کوله. کله چې وروسته له هغه څخه وپوښتل شول چې هغه مهال پر ده څه شي اغېز کړی و، ډوشمپ د سمبولیست انځورګر اوډیلون ریډون کار ته اشاره وکړه، د چا چې د هنر په اړوند ليدلوری په څرګند ډول د اکاډميک مخالف نه، بلکې په چوپتيا سره انفرادي و. هغه د څخه تر ز کال پورې په جولیان اکاډمۍ کې هنر زده کړ، خو په ټولګیو کې د ګډون کولو پر ځای یې د بلیارډ لوبې کولو ته ترجیح ورکوله. په دې جريان کې، ډوشمپ کارتونونه رسمول او پلورل یې چې د هغه مزاحيه مزاج ته يې انعکاس ورکاوه. ډیری انځورګري يې شفاهي توريې کله کله په څو ژبو کې وي، بصري توريې يا دواړه کاروي. له کلمو او سمبولونو سره دا ډول لوبو، د پاتې ژوند لپاره د هغه تخيل بوخت وساته. په ز کال کې، هغه خپل اجباري پوځي خدمت په نهه دېرشم پلي کنډک کې پيل کړ، چې په روین کې یې د يو چاپګر لپاره کار کاوه. هلته يې د ټایپوګرافۍ او چاپ کولو پروسې زده کړې دا هغه مهارتونه و چې په خپلو راتلونکو اثارو کې به يې کار ځينې اخيست. په معتبره کې د نوموړي د مشر ورور جاکس د غړيتوب په برکت، په ز کال کې د ډوشمپ اثار په کې او راتلونکی کال په نندارې ته وړاندې شول. د پاول سيزان پروټو-کیوبزم - د هغه په انځورګريو اغېز درلود، که څه هم نقاد ګیلوم اپولینیر - چې وروسته يې ملګری شو نيوکه وکړه او دا يې د ډوشمپ خورا بد لوڅ انځورونه وبلل. په ز کال کې په کې له ملاقات وروسته ډوشمپ د مستانه هنرمند فرانسس پيکوبيا سره د ژوند تر پايه ملګری و، او پيکوبيا هغه د ګړندي موټرو او لوړ ژوند طرزالعمل ته معرفي کړ. په ز کال کې، په پیوتو کې د جاکس په کور کې، دې وروڼو د کیوبیسټ هنرمندانو سره په منظم ډول د ډله ييزو بحثونو کوبه توب کاوه، په دې ډله کې او هم شامل وو. شاعرانو او لیکوالانو هم پکې ګډون درلود. دا ډله د ، یا په نوم پېژندل کېده. له دې امله چې د کیوبیسټانو له جديت يا په بصري موضوعاتو د هغوی له تمرکز سره يې لېوالتيا نه درلوده، ډوشمپ د کیوبیسټ تیورۍ په بحثونو کې برخه نه اخيسته، او د يو شرمېدونکي چا په توګه مشهور شو. په هر حال، په همدې کال نوموړي په کيبويست سبک کې انځورګري وکړه، او د تکرار انځورونو په استعمال سره يې په هغې کې د خوځښت تاثر شامل کړ. د دې پړاو په اوږدو کې، د لیږد، بدلون، خوځښت او واټن په اړه د ډوشمپ لیوالتیا څرګنده شوه، او د هغه مهال د ډېرو هنرمندانو په څېر، نوموړي د څلورم اړخ د انځورګرۍ له تصور سره لېوالتيا درلوده. د په نوم د هغه انځور د دې اندېښنې ښودنه کوي:لومړی، د اورګاډي د حرکت نظریه موجوده ده، او بیا د يو غمجن ځوان په اړه چې په دهلیز کې او د حرکت په حال کې دی؛ په دې ډول دوه موازي حرکتونه موجود دي چې يو له بل سره مطابقت لري. له دې وروسته، د ځوان سړي مسخ ده - ما دې ته ابتدايي موازي نوم ورکړی و. دا یو رسمي تخریب و؛ یعني خطي عناصر، چې يو بل د موازي په توګه تعقيبوي او شی مسخ کوي. دا شی په بشپړ ډول غځول شوی دی، اعتراض په بشپړه توګه غځول شوی، لکه ارتجاعي. کرښې په موازي ډول یو بل تعقیبوي، په داسې حال کې چې په مهارت سره بدلون پیدا کوي، تر څو خوځښت جوړ کړي، تر نظر لاندې ځواک څېره جوړه کړي. ما دا کړنلاره په کې هم کارولې وه.د هغه د ز کال د شطرنج لوبغاړو په انځور کې، د کیوبیسټ سره یوځای شوي چوکاټونه او د سطرنج لوبې کولو پر مهال د هغه د دوه وروڼو ګڼې منظرې موجودې دي، خو ډوشمپ په دې کې د لوبغاړو د نه ليدو وړ ذهني فعاليت د پېزندلو عناصر شامل کړي دي. د دې وخت په کارونو کې د هغه لومړی ماشین انځورګري، هم شامل وو، کوم چې هغه خپل ورور ریمونډ دوشمپ-ویان ته ورکړي وو. د ز کال وروستۍ ډېره علامتي ماشین انځورګري، ، له مخکې څخه د هغه میکانیزم ښودنه کوي، چې په کې ځای ورکړل شوی، په کوم چې هغه راتلونکی کال په نیويارک کې کار پيل کړ. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%B1%D9%8A%20%D8%B1%D9%8A%D9%BC%D8%B1%20%D8%A8%D9%8A%D8%B1%DA%89

ميري ريټر بيرډ

ميري ريټر بيرډ اګست، اګست، یوه امریکايي تاريخپوهه، ليکواله، د ښځو د رايې ورکولو د حق فعاله او د ښځو د تاريخ ارشيف ساتونکې وه، څوک چې همدا راز د خپل ژوند په اوږدو کې د ټولنيز عدالت پلوې هم وه. د پرمختګ د پړاو د يوې سمونپالې په توګه، بيرډ د مزدورانو او ښځو د حقوقو په خوځښتونو کې فعاله وه. د خپلو مهمو اثارو هر يو ، سمونکې، او : په ګډون، نوموړې په تاریخ کې د ښځو د ونډې په اړه ګڼ کتابونه ليکلي دي. سربېره پر دې، نوموړې له خپل مېړه تاريخ پوه چارلس اسټن بيرډ سره د اوو نصابي کتابونو په ليکلو کې همکاري کړې، چې د يادولو وړ يې په دوه جلدونو کې، او : او دي، چې وروستي دوه يې د د لړۍ درېيم او څلورم جلدونه دي. د په نوم يو مستقل کتاب د دوی تر ټولو زيات پلورل شوی اثر و. د شلمې پېړۍ په لومړيو لسيزو کې، بيرډ په فعال ډول د نولسم ترميم ملاتړ وکړ، او د ښځو رايې ورکولو حق له ګڼو سازمانونو سره ښکېل وه، چې ، - چې وروسته د نوم ورکړل شو، او - په نومونو سازمانونه پکې شامل وو. نوموړې د چې وروسته د نوم ورکړل شو په نوم سازمان د سلاکارۍ پلاوي غړې هم وه. نوموړې يو وخت د او په نوم خپرونو مسئوله مديره هم وه. د ښځو په تاریخ کې لېوالتيا له بيرډ سره مرسته وکړه چې په ز کال کې په نيويارک ښار کې د د جوړولو لپاره کار وکړي. که څه هم دا مرکز په ز کال کې بند شو، چې تر ډېره بريده يې لامل داخلي ستونزې او د پانګې کمښت و، د هغې هڅو ګڼ همکاران او پوهنتونونه وهڅول چې د ښځو د تاریخ اړوند تاریخچې راټولې کړي. بيرډ په راډکلف او سمت کالجونو کې د ښځو د تاريخ د ارشيف د ابتدايي پرمختګ په برخه کې يوه سلاکاره وه، د کوم په پايله کې چې د پرمختللو زده کړو لپاره په راډکلف انستيتيوټ، او هارورډ پوهنتون کې په امريکا کې د ښځو د تاريخ په اړه د کتابتون او په کې د صوفيا سمت ټولګه جوړ شول. د ژوند لومړي کلونه د کورنۍ مخينه ميري ريټر د ز کال د اګست په پنځمه نېټه د انډيانا ايالت په انډياناپولس کې زېږېدلې وه، د مور نوم يې نارسيسا او د پلار نوم يې ايلي فوسټر ريټر و. نوموړې د دې کورنۍ څلورم بچی او تر ټولو مشره لور وه. د ميري مور د کينټاکي په پاريس کې زېږېدلې او د کينټاکي په تورنټن کې د بروک ويل اکاډمۍ څخه فارغه شوې وه. نوموړې په ز کال کې د انډيانا ګرين کيسل چېرته چې ايسبري موقعيت درلود چې اوس پوهنتون دی ته له خپلې کورنۍ سره له کوچېدو مخکې په کينټاکي کې د ښوونکې په توګه دنده تر سره کړې وه. پلار يې د ريچل جسپ او جيمز ريټر زوی و. نوموړي د انډيانا ايالت د انډياناپولس لوېديځ لور ته په هينډرکس ولسوالۍ کې د خپلو والدينو په کرونده ځای کې زېږېدلی او ستر شوی و. له څخه تر ز کال پورې د انډياناپولس د پوهنتون اوس پوهنتون کې له زده کړو وروسته، نوموړی د ز کال د اپريل په مياشت کې د امریکا په ځمکنيو قواوو کې شامل شو، او د امريکا د کورنۍ جګړې له پيل ډېر ژر وروسته د انډيانا د شپاړسم پلي کنډک سره يوځای شو. ايلي ريډر وروسته د ز کال د جون په مياشت کې له وياړ سره له پوځ له رخصت کېدو مخکې د انډيانا نهه اويام پلي کنډک ته تبديل شوی و. له پوځي خدمت وروسته، نوموړی د ايسبري په پوهنتون کې داخل شو، او په ز کال کې يې د لسانس سند تر لاسه کړ. هغه د ګرين کيسل له اوسېدونکې نارسيسا لاک ووډ سره په ز کال کې واده وکړ. د جګړې پر مهال د سترګو د کمزورې کېدو له امله، ايلي ريټر په خپلې مېرمنې نارسيسا متکي و، تر څو د حقوقي زده کړې پر مهال هغه ته لوستل وکړي. کله چې هغه په ز کال کې د انډيانا د حقوقپوهانو ټولنه کې بريالی شو، ريټر کورنۍ انډياناپولس ته وکوچېده، چېرته چې ايلي د قانون دنده پر مخ وړه. سربېره پر دې هغه د الکولي څښاکو د مصرف د مخنیوي په خوځښت کې هم فعال و، او په ز کال کې، د انډيانا په ملي ځواک کې ډګروال شو. زده کړه او فکري پرمختګ ميري ريټر په انډياناپولس کې دولتي ښوونځی ولوست او په ز کال کې په خپل ښوونځي کې د ممتازې په توګه د له عالي ليسې فارغه شوه. د شپاړس کلنۍ په شا اوخوا کې، نوموړې په ز کال کې د په پوهنتون کې داخله شوه، چېرته چې د هغې پلار او د هغې نورو خوېندو وروڼو زده کړې کړې وې، او د ښځو ټولنې غړې شوه. هغې د خپل ښوونځي د مشرې په توګه هم کار کړی و. ريټر په ز کال کې له پوهنتون څخه په فلسفه کې د لسانس سند تر لاسه او فارغه شوه. وروسته ريټر وويل چې هغه په کې د ښځو په ټولنه کې له دوه خوېندو څخه الهام اخيستی و، چا چې تر دوديزو زده کړو او د ښځو تر فعالیتونو پورې محدوديدو څخه انکار کړی و. په ريټر يو بل ابتدايي اغېز کونکی د هغې المانی پروفيسر هنري بي لونګډن و، چا چې د هغې د الماني ژبې په زده کړو کې کلتور، ادب او فلسې ته ځای ورکړ، او خپلو محصلينو ته يې وويل چې خپلو زده کړو ته په پراخه تناظر کې وګوري. په کالج کې د زده کړو پر مهال، ريټر د يو ټولګيوال زده کونکي او په راتلونکي کې د خپل مېړه چارلس اسټن هيرډ سره وليدل او اړيکې يې ورسره پيدا شوې. بيرډ چې اصلاً د انډيانا د هينري ولسوالۍ اصلي اوسېدونکی و، د يو شتمن کروندګر او د ځمکو د پانګوال زوی و. په اکاډمۍ په هنري ولسوالۍ کې د کواکر يو ښوونځي کې له داخلې وروسته، بيرډ په ز کال کې په پوهنتون کې داخل شو، او په ز کال کې د فارغ التحصيل شو. واده او کورنی ژوند په ز کال کې پوهنتون څخه تر فراغت وروسته، ريټر په ګرين کيسل کې په يوه دولتي عالي ليسه کې د الماني ژبې د ښوونکې په توګه دنده تر لاسه کړه، په داسې حال کې چې بيرډ چې هغه مهال د هغې کوژدن و، په ز کال کې انګلستان ته ولاړ، تر څو په اکسفرډ پوهنتون کې مافوق لسانس زده کړې تعقيب کړي. نوموړي په ز کال کې متحده ايالاتو ته له ستنېدو مخکې، د اوس کالج په جوړولو کې هم مرسته وکړه، کوم چې د کارمندې طبقې د خلکو لپاره يو ويړيا پوهنتون و. دوی د ز کال په مارچ مياشت کې واده وکړ. یوه مياشت وروسته دوی انګلستان ته ولاړل، چېرته چې په لومړيو کې په اکسفرډ کې اوسېدل، وروسته مانچسټر ته ولاړل، هلته چارلس خپلو زده کړو ته دوام ورکړ او د د ترويج د ډيپارټمنټ د رئيس په توګه يې کار وکړ. د دوی د دوه بچيانو څخه د دوی لور، ميريم په ز کال په مانچسټر کې وزېږېده. په ز کال کې، متحده ايالاتو ته د ستنېدو له پرېکړې وروسته، بيرډ کورنۍ په نيويارک ښار کې مېشته شوه، چېرته چې دوی دواړه د کولمبيا پوهنتون د سياسي علومو په پوهنځي کې د محصلينو په توګه شامل شول. تر ز کال پورې، ميري ريټر بيرډ په ټولنيزو علومو کې خپلو زده کړو ته د پای ټکی ايښی و، او د ښځو د رايې ورکولو د حق په خوځښت کې ډېره فعاله شوه. د دوی زوی وليام په ز کال کې وزېږېد، دا هغه کال و چې دوی د کنيکټيکټ په ملفورډ کې د شپاړسو خونو لرونکی يو کور راونيو، چېرته به چې دوی ډېر وخت د ميلمنو ميلمه پالنه کوله. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%8A%DA%A9%D8%A7%20%D8%B4%D9%88%D9%8A%D9%85%D8%B1

روسيکا شويمر

روسيکا شويمر سبتمبر - اګست هنګري الاصله سوله خوښې، ښځمنپاله، د نړۍ فدراليستپاله د نړيوال فدرالي نظام پلوې او د ښځو د رايې ورکولو حق پلوې وه. نوموړې له سره په شریکه د نړيوال حکومت لپاره د مبارزو بنسټګره وه، د نړۍ د سولې په اړه د هغې سخت دريځ ليدلوري په پايله کې د نړۍ په کچه ګڼ فدراليستي خوځښتونه او سازمانونه جوړ شول. له هغې شپېته کاله وروسته چې په لومړي ځل يې د دې تصور وړاندې کړ، په حقيقت کې هغه خوځښت د جزا نړيوالې محکمې په جوړولو کې مخښکه ونډه درلوده چې دې يې په جوړولو کې مرسته کړې وه، د جزا نړيواله محکمه لومړۍ خپلواکه نړيواله محکمه ده، کومې ته چې په جنګي جرمونو، د بشريت ضد جرمونو او ټولوژنو تورنو افرادو د محاکمه کولو دنده سپارل شوې. شويمر په ز کال کې په بوداپست کې په يوه يهودي کورنۍ کې زېږېدلې وه، په ز کال کې له يو دولتي ښوونځي فارغه شوې وه. نوموړې يوه ماهره ژبپوهه وه، په اتو ژبو يې خبرې يا لوستل کولای شول. د خپل مسلک په لومړيو کې، نوموړې د يوې داسې دندې په پيدا کولو کې له ستونزو سره مخ شوه چې د هغې د ژوند لګښت مزد ورکړي، او د همدې تجربې له امله د ښځو د کارګومارنې د موضوعاتو په اړوند حساسه وه. د کار کونکو ښځو د شمېرو د چمتو کولو په اړوند معلوماتو راټولولو پر مهال، شويمر د ښځو د رايې ورکولو حق نړيوال خوځښت له غړيو سره اړيکې پېدا کړې، او تر ز کال پورې په دې مبارزو کې ښکېله شوه. نوموړې په هنګري کې د ښځو کارګر ملي چتر سازمان او د هنګري د ښځمنپالو ټولنه جوړ کړل. نوموړې همدا راز د ښځو رايې ورکولو حق نړيوالې اتحاديې اوم کنفرانس په جوړولو کې هم مرسته وکړه، چې بوداپست يې به ز کال کې کوربه و. راتلونکی کال، شويمر په لندن کې د ښځو د رايې حق نړيوال اتحاد د رسنيو د منشۍ په توګه وګومارل شوه. کله چې لومړۍ نړیواله جګړه پيل شوه، نوموړې پردی دوښمن وبلل شوه، او له اروپا څخه متحده ايالاتو ته ولاړه، چېرته چې هغې د رايې ورکولو د حق او سوله خوښۍ په اړه ويناوې وکړې. نوموړې د ښځو د سولې ګوند او هغه سازمان يوه له بنسټګرو وه، کوم چې وروسته د سولې او ازادۍ لپاره د ښځو نړيواله ټولنه وګرځېده. په ز کال کې، په هاګ کې د ښځو نړيوال کنفرانس کې له ګډون وروسته، نوموړې له نورو ښځمنپالو سره په شریکه کار وکړ، تر څو په اروپا کې د بهرنيو چارو وزيران په سوله ييز ډول د نړيوالو چارو د منځګړيتوب کونکې يوې ادارې جوړولو ته وهڅوي، او د سولې بېړۍ د کرايه کولو لپاره د هنري فورډ په قانع کولو کې يې مهمه ونډه درلوده. له څخه تر ز کال پورې، شويمر په اروپا کې ژوند وکړ او د جګړې د پای ته رسولو لپاره يې په ګڼو طرحو کار وکړ. د هنګري د لومړي جمهوريت په رامنځ ته کېدو سره، نوموړې په ز کال کې د نړۍ يوه له لومړيو ښځینه سفيرانو له هنګري څخه سويټزرلينډ ته څخه وټاکل شوه. کله چې جمهوريت د يوې کودتا په پايله کې نسکور شو، هغه متحده ايالاتو ته وتښتېده، او د هنګري تابعيت يې پرېښود. د تابعيت د تر لاسه کولو غوښتنه يې وکړه، خو د هغې د سوله خوښۍ پر بنسټ شويمر رد کړای شوه. په ز کال کې د غوښتنې پر اساس دا قضيه رد شوه شوه، او يو کال وروسته د شويمر په وړاندې د متحده ايالاتو په قضيه کې د متحده ايالاتو د سترې محکمې له خوا دا پرېکړه رد کړای شوه. هغه په خپل پاتې ژوند کې بې هېواده پاتې شوه. د خرابه صحت او ناسمو تبليغاتو له امله نوموړې کار نه شوای کولای، او د خپلو وفادارو ملګرو له خوا يې ملاتړ کېدو. په ز کال کې، شويمر او ميري ريټر بيرډ د ښځو د تاریخ لپاره د يوې تعلیمي مرجع د چمتو کولو او د اغېزناکو مېرمنو د انفرادي او سازماني برياليتوبونو د مستند کولو لپاره د ښځو د ارشيف په موخه نړيوال مرکز جوړ کړ. نوموړې لومړۍ نړيواله فدرالسته وه، چې په ز کال کې يې د نړيوال حکومت وړانديز وکړ. په ز کال کې د سولې نوبل جايزې ته نومانده شوه، خو د کميټې له دې پرېکړې مخکې مړه شوه چې دا کال نوموړې ته جايزه ورنه کړي. په ز کال کې، په متحده ايالاتو کې د تابیعيت تر لاسه کولو قوانين بدل شول، تر څو د وجداني مخالفت اجازه ورکړي. د ژوند لومړي کلونه روزا شويمر د اتريش-هنګري په بوداپست کې، د ز کال د سپتمبر په يوولسمه نېټه زېږېدلې وه، د مور نوم يې برتا او د پلار نوم يې ميکس برنات شويمیر و. هغه په خپلو درې خوېندو وروڼو کې مشره وه، د چې اوس د رومانيا سيمه ده په کې له منځنۍ څخه د لوړې کچې په يهودي کورنۍ کې ستره شوې وه. پلار يې د کرنيزو توکو سوداګر و، چې د غلو دانو، اسونو او نورو توليداتو په سوداګرۍ کې ښکېل و، او تر څنګ يې يوه تجربوي کرونده هم پر مخ وړله. ماما يې، ليوپولډ کيچر يو مشهور لیکوال او د سولې فعال و، چې په شويمر يې پياوړی اغېز درلود. نوموړې د لنډې مودې لپاره په بوداپست کې په يو ابتدايي ښوونځي کې زده کړه وکړه، او کله چې دا کورنۍ ټرانسلوانيا ته ولاړه، هلته يې د ښځینه ښوونکو په ښوونځي کې زده کړه وکړه. په ز کال کې له دولتي ښوونځي فارغه شوه او په سزبادکا اوس سبوټيکا د موسيقۍ په يو ښوونځي کې يې موسيقي او ژبې وويلې. که څه هم نوموړې تر اتم ټولګي ښوونځي ته ولاړه، په انګليسي، فرانسوي، الماني او هنګري ژبو يې خبرې کولای شوې، او هالنډي، ايټالوي، نارويژي او سويډني ژبې يې لوستلای شوې. په او ز کلونو کې، نوموړې د سوداګرۍ په يو ښوونځي کې شپينيو درسي دورو کې داخله واخيسته، تر دې چې د پلار بې وزلۍ يې بوداپست ته بېرته ستنېدو ته اړ کړل. مسلک ابتدايي مسلک او سياسي کېدل شويمر لومړی د روزونکې په توګه کار وکړ، او بيا يې په او کې ګڼې لنډمهالې دندې تر سره کړې. په ز کال کې، نوموړې د حسابدارې او محررې په توګه دندې پیدا کړې. نوموړې په ز کال کې د د ښځينه دفتري کارکونکو ملي ټولنې لپاره کار وکړ، او تر ز کال پورې، د همدې سازمان رئيسه شوه. له دې امله چې د داسې دندې په پیدا کولو کې له ستونزو سره مخ وه، تر څو دې ته د ژوند پايښت مزد ورکړي، په داسې پړاو کې چې د مالي خپلواکۍ لټون کونکو ښځو هڅونه نه کېده، شويمر د کار کونکو ښځو لپاره د حقیقي توپير پیدا کولو انتخاب غوره کړ. د سوداګرۍ ملي اتحاديو له خوا د ښځينه کارکونکو ستونزو د حل لپاره د کوم ډول منښت يا لېوالتيا په نه موندلو سره، نوموړې د شمېرو د ترتيب کولو لپاره د معلوماتو په راټولولو پيل وکړ. نوموړې د ښځو د استخدام اړوند د معلوماتو تر لاسه کولو په موخه د سوداګرۍ ادارې ته لیکونه واستول، او د د ملي ښځو تعلیم د ارشيف شويو کاپيانو غوښتنه يې وکړه، کوم چې د هغه مهال تر ټولو مهم ژورنال و، چې په کار او تعليم کې اخته ښځو شرايط يې تحليلول. په نورو سيمو کې د کارګرو ښځو سره د هنګري د حالت د پرتله کولو لپاره، شويمر نړيوالو ښځمنپالو سازمانونو ته ليکل پيل کړل، تر څو په نورو هېوادونو کې د کارګرو ښځو د شرايطو په اړه شمېرې راټولې کړي. د معلوماتو د راټولولو په موخه د هغې د ليکونو په مټ، شويمر د ښځو نړيوالو خوځښتونو له اغېزناکو څېرو سره په اړيکه کې شوه، لکه اليټا جيکبز، ميري لينګ او ايډيلهيډ پاپ، کومو چې دا وهڅوله، تر څو د ښځو يو سازمان جوړ کړي، کوم به چې د ښځو د مختلفو ستونزو د سمبالښت لپاره جوړې شوې ګڼې ټولنې سره رايوځای کړي. کله چې هغې په دفتر کې د ښځينه کارکونکو په ملي ټولنه کې خپله دنده له لاسه ورکړه، شويمر د ز کال په وروستيو کې د ژورنالستې په توګه په کار پيل وکړ. مخکې له دې چې په منظم ډول د ښځمنپالو نړيوالو سازمانونو همکاره شي، نوموړې د لپاره ليکنې وکړې او وروسته په خبري اداره کې کار ورکړل شو. نوموړې همدا راز د ژباړونکې په توګه کار وکړ، د شارلټ پرکنز ګليمن د ښځې او اقتصاديات په څېر اثارو د هنګري ژبې نسخې يې چمتو کړې. په ز کال کې، نوموړې له سره په شريکه د د هنګري کارمندو ښځو ټولنه او د ملي کارمندو ښځو د سازمانونو د راټولونکي سازمان بنسټ کېښود. يو کال وروسته، د رسنيو د ېوې برخې په توګه، نوموړې د ښځو د رايې ورکولو حق نړيوال اتحاد په پرانيستونکي کنفرانس کې ګډون وکړ. له نوموړې غوښتنه شوې وه چې په هنګري کې د صنعتي کارګر د مزدوارانو د شرايطو په اړه په کنفرانس کې وينا وکړي. نوموړې د نړيوال خوځښت له ډېرو مخکښو ښځمنپالو سره وليدل. د نوموړې جذاب شخصيت ته په توجه سره، د رايې ورکولو د حق امریکايۍ فعالې کيري چيپ مين کيټ استخدام کړه، تر څو له هغې سره د ښځو د رايې ورکولو په مبارزو کې مرسته وکړي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B2%D8%A7%20%D9%8A%D9%86%DA%AB%20%DA%AB%D9%8A%D9%BC%D8%B3

سوزا ينګ ګيټس

سوزا ګيټس چې د ينګ او مخکې د ډنفورډ په نوم پېژندل کېده، مارچ مۍ يوه امريکايي ليکواله، د مهاليزې خپرونې مسئوله، د د ښځو يو سازمان و رئيسه، او د ښځو د حقوقو پلوې وه. نوموړې د کليسا د رئيس بريګم ينګ لور وه. د ژوند په اوږدو کې، ګيټس ډېرې لنډې کيسې، ناولونه، شعرونه او نور ادبي اثار ولیکل. د . د رسالې تر مخې، ګيټس د نورو مورمن ليکوالانو په پرتله ډېرې ليکنې کړي دي. ګيټس همدا راز د - د عيسی مسيح په کليسا کې فعاله ښکېله وه، چېرته چې د نورو مواردو تر څنګ، نوموړې درسي لارښودونه وليکل، د ريليف ټولنې د مديره پلاوي غړې وه، د شجره نسب د هڅو مشري يې وکړه، او د يوې مبلغې په توګه يې خدمات تر سره کړل. د ژوند لومړي کلونه ګيټس د يوټا سيمې په سالټ ليک سيټي کې زېږېدلې وه، د مور نوم يې لوسي بګيلو و چې د برګم ينګ يوويشتمه مېرمنه وه. په ګيټس د سوزانا نوم اېښودل شوی و، خو د ژوند په اوږدو کې په سوسا يادېده. هغه د برګم دوه څلوېښتم بچی، او د لوسي بګيلو او برګم ينګ دويم ماشوم و. ګيټس په لواين هاوس کې ستره شوې وه. د ینګ کورنی ژوند د هغه د پلار د کورنۍ د ستروالي له امله ډېر منظم و. د هغې ورځنی ژوند د ټاکلو خوراکونو، لمونځونو، ښوونځي زده کړې، کورني عبادت او خوب په وخت مشتمل و. د ګيټس په وينا د هغې ماشومتوب ډېر خوشاله و، او د ينګ په کورنۍ کې له سترېدو هغې خوند اخيستی و. په هر حال، ګيټس د خپلې کورنۍ د ستونزو يو لړ خاطرې هم ثبت کړي دي. په داسې حال کې چې ګيټس ويلي د خپل پلار له يو شمېر مېرمنو سره يې نږدې اړيکې درلودې، هغې له ټولو سره وخت تېرول نه خوښول. نوموړې همدا راز هغه اټکلونه هم رد کړي دي چې د برګم د مېرمنو په منځ کې شخړې کېدې، په داسې حال کې چې د دې کورنۍ نورو غړو ويلي چې يو څه کړکيچ موجود و. کله چې ګيټس وزېږېده، د هغې پلار د کليسا رئيس، د يوتا والي او د هندوستاني چارو سرپرست و. د يو لړ طبيعي پېښو له امله، يوتا د خوراک له کمښت سره مخ شو، او د يوتا اوسېدونکي اړ و چې د ټاکلي خوراکي توکو په تر لاسه کولو ژوند وکړي. ګيټس د يوتا د جګړې پر مهال ماشومه وه، کوم چې په هغه ستونزو کې ونډه درلوده چې دا کورنۍ ورسره مخ وه. د جګړې له امله، ګيټس د خپلې کورنۍ د يو شمېر غړيو سره د لنډ مهال لپاره سويل ته وکوچېده، کومه سیمه چې اوس د پروو په نوم يادېږي. څه ډول چې هغه مهال په يوټا کې دود و، ګيټس په ډرامې او نڅا کې روزنه تر لاسه کړه. په اوه کلنۍ کې نوموړې په سيمه ييز نندارځي تياترصحنه کې په کار کولو پيل وکړ. ګيټس په خپل ښوونځي کې پرمختګ وکړ، او په ديارلس کلنۍ کې د ډيزرټ په پوهنتون کې داخله شوه، په څوارلس کلنۍ کې د په نوم د محصلینو د ورځپاڼې مديره شوه. په هر حال، پلار يې له ښوونځي وويسته او د خپلو دوه مېرمنو او د هغوی د ماشومانو په ګډون يې په یوټا کې . ته ولېږدوله. په . کې، ګيټس زده کړو ته دوام ورکړ، خو د خپل نوي ښوونکي او ملګرو سره څنګ په څنګ مزل ته يې دوام ورکړ. زده کړه په ماشوموالي کې، ګيټس په هغه خصوصي ښوونځي کې زده کړې وکړې، چې مالک يې برګم ينګ و، او د لاين هاوس د سرک بلې غاړې ته يې موقعيت درلود. د هغې د پلار د سياسي او مذهبي حيثيت او له لوست سره د هغې د مينې له امله، ګيټس د خپل عمر د نورو ماشومانو په پرتله زياته زده کړه وکړه. ګيټس همدا راز ويلي دي چې د هغې او د هغې د نورو خوېندو وروڼو زده کړې برګم ينګ ته ډېر اهميت درلود. د ډېرو هغو مقالو پر اساس چې هغې ليکلي دي، ګيټس له ښوونځي ډېر خوند اخيست. ګيټس ويلي هغې فرصت درلود چې موسيقي او د نندارځای کې کار کول زده کړه وکړي. نوموړې يادونه کړې چې د هغې کورنۍ د کورنۍ په منظم ډول د اشرافو لپاره د موسيقۍ په جوړو شويو مراسمو نمايششوګانې کې ګډون کاوه چې دا د کورنۍ يو فعاليت و، چې دا مراسم به عموماً د برګم ينګ له خوا هڅول کېدل او مشري به يې کوله. د نولسمې پېړۍ پر مهال، دې ډول مراسو په يوټا کې زيات شهرت پيدا کړ. په څوالس کلنۍ کې، هغه د همکاره مديره شوه، کومه چې یوه ادبي مجله وه او د ډيزرټ پوهنتون له خوا خپرېده، چېرته چې نوموړې محصله وه. مجله په لوېديځ کې له پوهنتون څخه خپرېدونکې يوه له لومړيو خپرونو څخه وه. د کرافټ د مقالې تر مخې، ګيټس په يوټا کې يوه له لومړيو هغو خلکو وه چې لنډيز ليکل يې زده کړل. له ډنفورډ څخه تر طلاق اخيستلو وروسته، ګيتس د کليسا مشرانو ته عريضه وکړه، تر څو د زده کړې په دوام کې له هغې سره مرسته وکړي. هغې ته د ډيزرټ د پوهنتون اوس د يوټا پوهنتون په نوم پېژندل کېږي بورسيه ورکړل شوه، خو هغې په بريګم ينګ اکاډمۍ اوس د بريګم ينګ پوهنتون په نوم پېژندل کېږي کې د داخلې پرېکړې وکړه. د طلاقې شوې مور په توګه، ګيټس د نورو محصلينو په منځ کې ممتازه وه، په هر حال، هغه خپلو زده کړو ته ژمنه وه او په خپلو تحصيلي دورو کې يې سخت کار وکړ. په کې د شتون پر مهال، ګيټس د موسيقۍ د زده کړو تدريس کاوه. په کې د لومړي کال پای ته رسولو وروسته، ګيټس د يوټا د پرېښودلو پرېکړه وکړه، تر څو د بريګم له يوې مېرمنې سره هاوايي ته ولاړه شي. ګيټس همدا راز د هارورډ پوهنتون د دوبي په تحصيلي دورو کې زده کړه وکړه، خو د بشپړ وخت د محصلې په توګه داخله ورنه کړل شوه. په هارورډ کې يې په ادبياتو او فيزيکي روغتيا تحصيلي دورو کې تحصيل وکړ. د ګيټس د محصلۍ پر مهال د دوبي دا ډول زده کړې د ښځو لپاره عامې وې. په هارورډ کې د موډ بابکاک محصله وه، څوک چې د کليسا يوه نوميالۍ غړې او په راتلونکې کې دوی دواړه د ينګ د ښځو متقابل پرمختګ ټولنه د مديره پلاوې غړې وې. مسلک اکاډميک مسلک ګيټس په يوټا کې له بېلابېلو تعلیمي ادارو سره ښکېله وه. ګيټس په ز کال کې په پروو کې د بريګم ينګ اکاډمۍ کې په کار پيل وکړ، چېرته چې هغې د موسيقۍ درسونه تدريس کړل او د موسيقۍ د ډيپارټمنټ بنسټ يې کېښود. په ز لسيزه کې، ګيټس بېرته ته راستنه شوه، او د پلاوي د غړې په توګه يې کار وکړ. په دې ځای کې يې د کورني اقتصاد ډپارټمنټ جوړ کړ او د فيزيالوژۍ او جينيالوژۍ په ټولګيو کې يې تدريس وکړ. هغه د يوټا په لوګن کې د يوټا د کرنې د کالج د امينانو د پلاوي غړې وټاکل شوه. په همدې کالج کې، هغه د کورني اقتصاد او هنر د کميټې غړې هم وه. جوړ کړي سازمانونه ګيټس د خپل یوند په اوږدو کې ډېر سازمانونه جوړ کړل. هغه د يوټا د ښځو پريس کلب شريکه بنسټګره وه. ګيټس د انقلاب لوڼو سازمان يوه څانګه په يوټا کې تنظیم کړه. ګيټس همدا راز د يوټا د مخکښانو د زامنو او لوڼو سازمان بنسټ هم کېښود. هغې همدا راز د کورني اقتصاد ملي ټولنې په تنظیم کې هم مرسته وکړه. د ز کال د مۍ په اوه ويشتمه نېټه، ګيټس د ټولنې منشۍ شوه. دا ټولنه د ځوانو ښځو تر منځ د یوې بلې د ملاتړ او له يوې بلې سره د اړيکې د پیدا کولو په موخه جوړ شوی و. ګيټس د امریکايي انقلاب لوڼو، د يوټا مخکښانو لوڼو، او د ښځو ملي پريس کلب د يوټا د څانګو ابتدايي تنظيم کونکې وه. ګيټس همدا راز له څخه تر ز کال پورې د بريګم ينګ پوهنتون، او له څخه تر ز کال پورې د يوټا ايالت د کرنې کالج د رئيسه پلاوي غړې هم وه. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A8%20%D8%A8%D8%A7%DB%8C%20%D9%BE%D9%BC%D9%8A%D9%84

ولب بای پټيل

ولب بای جاويربای پټيل اکتوبر ديسمبر ، چې په عام ډول د سردار ويلب بای پټيل په نوم پېژندل کېږي، د هندوستان د خپلواکۍ يو ملتپال او وکيل و، چا چې له څخه تر ز کال پورې د لومړي وزير د مرستيال او کورنيو چارو د وزير په توګه کار کړی دی. نوموړی د هندوستان د ملي کانګريس لوړ پوړی رهبر و، چې د هېواد د خپلواکۍ او سياسي يووالي په هڅو کې يې مهمه ونډه درلوده. په هندوستان او نورو سيمو کې، نوموړي ته عموماً سردار ويل کېدل چې په هندي، اردو، بنګالي او فارسي ژبو کې د مشر په معنا ټکی دی. نوموړي د هندوستان د سياسي بشپړتيا او هندوستان او پاکستان د ز کال د جګړې پر مهال د کورنيو چارو د وزير په توګه کار وکړ. پټيل د کيړا ولسوالۍ په ناډياډ کې زېږېدلی او د ګجرات ايالت په کلیوالي سيمه کې ستر شوی و. نوموړی يو بريالی قانون پوه و. هغه چې د مهاتما ګاندي یو له لومړيو سياسي مرستيالانو څخه و، نوموړي په ګجرات کې له کيړا، بورسد او باردولي څخه کروندګر د انګريزانو د واکمنۍ پر ضد د عدم تشدد ولسي نافرمانۍ کې منظم کړل، او په دې ډول په ګجرات کې يو له تر ټولو اغېزناکو مشرانو وګرځېد. نوموړی د هندوستان د ملي کانګريس ګوند د نهه څلوېښتم رئیس په توګه وټاکل شو. د پټيل تر مشرۍ لاندې د کانګريس له خوا د اساسي حقوقو او اقتصادي تګلارې قراداد تصويب شو. په کانګريس کې د پټيل د لوړې کچې حيثيت تر ډېره بريده له ز کال راهيسې کله چې کانګريس د ټولټاکنو څخه پرېکون پرېښود د ګوند په تنظیم کې د هغه له ونډې سره تړل شوی و. نوموړی چې په بمبيي کې په يو اپارتمان کې مېشت و، د کانګريس لپاره د پانګې مرکزي راټولونکی او د کانګريس د مرکزي پارلماني پلاوي مشر شو، په نوي ډيلي کې د مرکزي قانون جوړونکې اسامبلۍ لپاره د ز کال د ټولټاکنو او د ز کال د ايالتي ټولټاکنو لپاره د نوماندانو د ټاکلو او مالي مرسته کې مهمه دنده تر سره کړه. په داسې حال کې چې د هندوستان پرېږدئ خوځښت ته يې تبليغات کول. پټيل د ز کال د بمبي په ګواليه ټينک کې راټولو شويو څخه زياتو خلکو په وړاندې يوه مهمه وينا وکړه. تاريخپوهان باور لري چې د پټيل وينا ملتپالو ته په قوت ورکولو کې مهمه ونډه درلوده، څوک چې تر هغه وخته د وړانديز شوي بغاوت په اړه د شکونو ښکار وو. په دې پړاو کې د پټيل تنظيمونکو کارونو ته تاريخ پوهانو په ټول هندوستان کې د بغاوت د برياليتوب باوري کولو امتياز ورکړی دی. د هندوستان د کورنيو چارو د لومړي وزير او د لومړي وزير د مرستيال په توګه، پټيل د وېش د کډوالو لپاره د مرستې هڅې منظمې کړې، چې له پاکستان څخه پنجاب او ډيلي ته تښتېدل او د سولې د تامين لپاره يې کار وکړ. د هغو ايالاتو تر څنګ چې نېغ په نېغه د انګريزانو تر واکمنۍ لاندې وو، شا او خوا خپلواک شاهي رياستونه هم د ز کال د هندوستان د خپلواکۍ د قانون تر مخې د برتانيې له واکمنۍ خلاص شول. له نهرو او مينن سره يوځای پټيل تقريباً هر شاهي رياست تيار کړ چې له هندوستان سره يوځای شي. د نوي خپلواک شوي هېواد ملي ثبات ته د پټيل ژمنتيا نوموړي ته د د هندوستان وسپنيز سړي لقب وګاټه. د ټول هندوستان لپاره د خدماتو د نوي سيستم د جوړولو په برخه کې د مخکښې دندې تر سره کولو لپاره پټيل د هندوستان د ملکي مامورينو د سرپرست قديس په توګه هم يادېږي. د يووالي تمثال، د نړۍ تر ټولو دنګ تمثال دی، کوم چې د ميليونه امريکايي ډالرو په لګښت د هندوستان د حکومت له خوا جوړ شوی و، د ز کال د اکتوبر په یو دېرشمه نېټه نوموړي ته ډالۍ شو، چې شا او خوا متره فوټه لوړ دی. د ژوند لومړي کلونه او مخينه ولب بای جاوير بای پټيل، د جاوير بای پټيل او لډبا له شپږو بچيانو يو و، د ګجرات په ناډياډ کې زېږېدلی و. نوموړي د وشنومت پيروي کوله او د مها پربو ولبچاريه د پشتيمرګ ډلې سره يې تړاو درلود، او د ولبچاريه له اولاد څخه يې دکشا مذهبي مراسمو ته چمتوالی اخيستی و. د پټيل د زېږېدو نېټه په رسمي ډول کله هم نه وه ثبت شوې؛ خو پټيل دا نېټه د ليسې په ازموينو کې د اکتوبر يو دېرشمه ليکله. نوموړي د کورمي پټيدارو سره تړاو درلود، په ځانګړي ډول د ګجرات د ليوا پټيل ټولنې پورې؛ که څه هم د نوموړي له شهرت وروسته، ليوا پټيل او کداوا پټيدار دواړو ادعا درلوده چې هغه له دوی څخه دی. پټيل د ناډياډ، پيټلاډ او بورسد ښوونځيو کې د زده کړې لپاره سفرونه وکړل، چې له نورو هلکانو سره به يو ځای په خپل لګښت اوسېدو. داسې مشهوره ده چې هغه د زغم شخصيت پيدا کړ. په يوه مشهوره ولسي کيسه کې ويل شوي دي چې هغه د خپل بدن په یوه برخه کې يوه درد لرونکې دانه په ډېرې ارامۍ سره په خپله ايستلې وه، په داسې حال کې کله چې مسئول حجام دا کار کاوه نو لړزېدو. کله چې پټيل د شا اوخوا دوه ويشت کلنۍ په وروستيو کې له ثانوي زده کړو فارغ شو، عموماً هغه ته خپلو مشرانو د يو متزلزل انسان په سترګه کتل، چې يوې عامې دندې لپاره ټاکل شوی و. خو پټيل په خپله، د يو وکيل کېدلو، کار کولو او پيسو سپما کولو، انګلستان ته د تګ او د قانونپوه جوړېدو لپاره د زده کړو تر لاسه کولو په موخه پلان جوړ کړ. پټيل له کورنۍ څخه کلونه لېرې وخت تېر کړ، خپله به يې د هغو کتابونو په مرسته لوستل کول چې له نورو وکيلانو به یې پور اخيستل او په دوه کلونو کې يې خپلې ازموینې ختمې کړې. د خواښې او خسر له کوره د خپلې مېرمنې جاوربا په راوستلو سره، پټيل په ګودهرا کې خپل کور مېشت کړ او د وکيلانو ټولنې ته وغوښتل شو. د هغو ډېرو کلونو په اوږدو کې چې نوموړي پکې پيسې سپما کولې پټيل چې اوس يو وکيل و د يو سخت او ماهر قانون پوه په توګه شهرت پيدا کړ. په ز کال کې د دوی يوه لور مني بين وزېږېده او په ز کال کې يې يو زوی ديا بای وزېږېد. پټيل په بوبونک طاعون د اخته يو ملګري پالنه هم کوله، کله چې دا وبا په ټول کجرات کې خپره شوې وه. کله چې پټيل خپله په دې ناروغۍ اخته شو، هغه په سملاسي ډول خپله کورنۍ خوندي ځای ته واستوله، کور يې خوشې کړ، او په ناډياډ کې يو ګوښه کور ته ولېږدېد يو بل روايت دا دی چې پټيل دا وخت په يو خوشې شوي معبد کې تېر کړ؛ او هلته بيا کرار کرار ښه شو. پټيل په ګودرا، بورسد او انند کې د وکالت کار وکړ، په داسې حال کې چې په کرمساد کې يې د خپل کور مالي مسئوليت هم په غاړه درلود. پټيل په بورساد کې د ايډوارډ يادګاري عالي ليسې لومړی رئیس او بنسټګر هم و، چې اوسمهال د جاور بای داجي بای پټيل عالي ليسې په نوم يادېږي. کله چې هغه انګلستان ته د سفر لپاره پوره پيسې سپما کړې، د ټکټ او پاس غوښتنه يې وکړه، نو هغوی ته په ادرس کې د هغه د مشر ورور وټل بای کور . . وليکل شو، چې د هغه د نوم لومړي ټکي هم همدا ولب بای و. په داسې حال کې چې هغه هم يو وخت د ده په توګه په انګلستان کې د زده کړو هيله درلوده، وټل بای خپل کشر ورور په رټلو سره هغه ته وويل که مشر ورور د کشر ورور پيروي وکړي؛ نو دا به د هغه بدنامي وي. د خپلې کورنۍ د عزت ساتلو په موخه، پټيل اجازه ورکړه چې وټل بای د هغه پر ځای ولاړ شي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%86%D9%8A%DA%86%D9%8A%20%DA%89%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D9%86

چنيچي ډریگن

چنيچي ډریگن د بیسبال مسلکي ټیم دی چې په ناګویا کې میشته دی ، د جاپان په چوبو سیمه کې لوی ښار. ټیم د نیپون مسلکي بیسبال مرکزي لیګ کې لوبیږي. دوی نهه ځله د مرکزي لیګ پاینټ او دوه ځله د جاپان لړۍ ګټلې ده. دوی د ۲۰۰۷ آسیا سیالیو کې هم اتلان وو. بهرنی سایټ جاپان

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%90%D9%84%D9%8A%20%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D9%8A%D9%8A%20%DA%98%D8%A8%DB%90

سوېلي اسيايي ژبې

سوېلي اسيايي ژبې چې استرواسيايي ژبې یا مون-خمیر يې هم بولي د ژبو یوه لویه کورنۍ ده چې د اېندوچینا او د هند ، بنګله دېش ، نیپال او سوېلي چین ځینې برخو ژبې په بر کې نيسي، نن ورځ، په نړۍ کې د سوېلي اسيايي ژبو ۱۱۷ مېلیونه ویونکي شته. د دې ژبو څخه، یوازې ویتنامي ، خمري او مون اوږد لیکل شوی تاریخ لري، او یوازې ویتنامي او خمر ژبې په ویتنام او کمبوډیا کې رسمي ژبې ګڼل کيږي. د مون ژبه هم په میانمار او تایلینډ کې د یوې اصلي ژبې په توګه پېژندل شوې. وا ژبه په میانمار کې د وا ایالت رسمي ژبه هم ده. سينتالي هم د هند له ۲۲ ټاکل شویو ژبو څخه یوه ده. د دې کورنۍ نورې ژبې د لږکیو ډلو لخوا ویل کیږي او رسمي حیثیت نه لري. ایتھنولوګ د ۱۶۸ اسټرونیایی ژبې راپېژني. دا ژبې ديارلس څانګې جوړوي او ښايي د شومپن د ژبې د حساب له مخې څوارلس څانګې، چې غړيتوب يې په بشپړه توګه نه دی منل شوی، چې په دوو ډلو وېشل شوي دي، مون-خمر او مونډا . نورې وروسته ډلبندۍ دا ژبې په درېوو څانګو وېشي مونډا، اټومي مون - خمر او کاهسي - خامويي یا ځینې وختونه ټولې ډلې د مون - خمر فرعي څانګې لاندې ځای په ځای شوي او دا نوم د کورنۍ نوم ګڼي. د اسټرواسیا ژبې په سوېل ختیځه آسیا کې او د هند، بنګله دېش، نیپال او ختیځې آسیا په برخو کې وېشل شوي او د نورو ژبو لخوا یو له بل څخه جلا شوي دي. داسې برېښي چې سوېل ختیځه آسیا د انډامان ټاپوګانو پرته د دې ژبواصلي ټاټوبي وي ، او ګاونډي کورنۍ لکه کرا ډای ، هونګ مین ، استرونزیایي ژبې ، او د چین - تيبېتي ژبې وروسته د کډوالۍ له لارې دې سيمې ته رالېږدول شوي دي. ژبې د دې ژبو ډلبندي کولو یوه عامه لاره په لاندې ډول ده: مونډا شمالي مونډا کورکو خرواري سوېلي مونډا خاریه-جوانګ مونډای کوراپوت مون-خمر ختیځه مون - خمر خمر کمبوډیايي پيري باهناري کوټويي ویټي د ویتنامي په شمول شمالي مون - خمر کیهاسي میګالایا ، هند پالايونګي خمويي سوېلي مون - خمر مون اسلي مالایا نیکوبار ټاپوګان اړوندې پوښتنې دراویډي ژبې استرونزیایي ژبې سرچينې . د ژبپوهنې پالونټولوژي او آسټرواسیاټیک ونډه. په لارنټ ساګارت، راجر بلینچ او الیسیا سانچیز-مزاس، ایډز کې. د ختیځ آسیا خلک: د لرغونپوهنې، ژبپوهنې او جینیات سره یوځای کول. - لندن: روټلج کرزن. زبانهای آستروآسیایی در دانشنامهٔ بریتانیکا - :: - - :

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DA%86%D9%8A%D9%86%D9%8A%20%DA%98%D8%A8%D9%87

اچيني ژبه

اچيني يا اچيه يي ژبه بهسا اچيه د مالېزیا - پولینیسي ژبو له ډلې يوه ژبه ده چې د اندونېزیا په سوماترا ټاپو کې د آچيني وګړو له خوا ويل کيږي، په ځانګړې توګه د مالېزیا ک په کداح او يان ښارونو کې ۳.۵ مېليونه وګړي پرې خبرې کوي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%88%DA%A9%DB%8C%20%DA%86%D9%84%D9%88%D9%88%D9%86%DA%A9%DB%8C

ويوکی چلوونکی

ويوکی چلوونکی يا د کمپیوټر هارډویر یا سافټویر یو ډول دی چې د کمپیوټر لیکلو یا کمپیوټر ترمیم لپاره کارول کیږي. نن ورځ، د کلمو پروسس کولو مختلف پروګرامونه کاروونکو ته ډېرې وړتیاوې ورکوي - پرته له لیکلو؛ په متن کې د انځورونو او انځورونو اضافه کول او تنظیم کول، د ناسمو لیکنو چېک کول او سمول، د پاڼو ترتیبول، د متن چاپول، او نور يې د بېلګې په توګه يادولی شو. البته، د ويوکي چلوونکي خورا مشهور سافټویر د مایکروسافټ ورډ په نوم یادیږي. دا سافټویر د کلمې پروسس کولو خورا مشهور سافټویر دی ځکه چې دا د مایکروسافټ وینډوز عملیاتي سیسټمونو نصب شوي وي يا يې په اسانۍ نصبولی شئ. اړوندې پوښتنې ګوګل ډاکس

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%20%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86

مسعود پزشکیان

مسعود پېزيشکیان يو ايرانی سياستوال، د ایران لومړنی اذري تورک ولسمشر او روغتيايي ډاکټر دی، هغه په ۱۳۳۳۰۷۰۷ لمريز کال د ختیځ آزربايجان په ولايت کې زېږېدلی، نوموړي وروسته له هغه چې ابراهيم رييسي د ایران پخوانی ولسشمر د الوتکې د لوېدلو په پېښه کې مړ شو ځان يې ولسمشريزو ټاکنو ته نوماند کړ چې په دوهم پړاو ټاکنو کې بریالی شو، همدا راز نوموړي د ۱۳۸۰ لمريز کال څخه تر ۱۳۸۴ لمريز کال پورې د ايران د روغتيا د وزير په توګه هم دنده ترسره کړې. مسعود پزشکیان د ایران د نهم ولسمشر په توګه دنده ترسره کوي، ولسمشري په ايران کې د رهبرۍ وروسته دويم لوی مقام دی، چې د دې مقام لپاره هرو پينځو کلونو کې يوځل ټاکنې کېږي. د لومړي مقام لپاره د مشرانو جرګه چې مجلس خبرګان ورته ويل کېږي د سپین ږیرو او مذهبي مشرانو لخوا لومړي مقام ته د ایران رهبر ټاکل کېږي، دا مهال د ایران لومړنی مقام لرونکی هېواد مشر سید علي خامنهيي دی. شخصي ژوند مسعود پزشکیان د ایران په ختيځ ازربایجان ولايت کې په يوې تورک ژبې کورنۍ کې زېږېدلی. نوموړی بيا د دندې ترسره کولو په اوږدو کې د تبريز پوهنتون د رييس په توګه ګومارل شوی چې بيا وروسته سياسي ډګر ته راغی او په بېلابېلو برخو کې فعاليتونه ترسره کړي. سياسي تګلارې نوموړی ځان د ايران د مذهبي مشر علي خامنهيي يو وفادار کس ګڼي، په يوې رسنۍ کې هغه د خبريال يو پوښتنې په ځواب کې وايي چې تر هرڅه وړاندې د مذهبي مشر علي خامنهيي يو عسکر دی او د هغه لاره به تعقيبوي او هره خبره به يې مني. ولسمشريزو ټاکنو ته نوماند کېدل د ۱۴۰۳ لمريز کال په اوږدو کې کله چې د ايران پخوانی ولسشمر سيد ابراهيم رييسي د ازربایجان ولايت په سيمه کې د الوتکې لوېدنې په پېښه کې خپل ژوند له لاسه ورکوي په ايران کې نوي ټاکنې رامينځ ته کېږي چې په بهير کې يې نوموړی مسعود پېزيشکیان ځان نوماندوي. په لومړي سر کې د پراخ تبلیغاتو او رسنيو کې د ګډون او خبرو له لارې ډېر شهرت ترلاسه کوي، د ايران د پخواني ولسمشر حسن روحاني د بهرنیو چارو وزير جواد ظریف نوموړي ته په پراخه کچه تبلیغات کوي او خلک رابولي چې نوموړي ته رايه ورکړي. په لومړي پړاو ټاکنو کې نوموړی ترټولو ډېرې رايي ترلاسه کوي چې بېرته د يوه بل مخکښ سيال سعيد جليلي سره دوهم پړاو ته يې ټاکنې غځېږي، چې په پايله کې د ميليونه رایو په ګټلو سره د دې هېواد ولسشمر ټاکل کېږي. سرچینې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%BE

سکالرشیپ

سکالرشيپ يا بورسيه د زده کوونکو يا محصيلينو سره د لګښتونو مرستې ته ويل کېږي، هغه هېوادونه چې د اقتصادي پلوه کمزوري يا جنګ ځپلي وي نو د نورو هېوادونو علمي مرکزونه ورسره د زده کړې لګښتونو په برخه کې مرستې کوي.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%AD%D8%B5%D9%8A%D9%84%D9%8A%20%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B3

تحصيلي بورس

سکالرشيپ يا بورسيه د زده کوونکو يا محصيلينو سره د لګښتونو مرستې ته ويل کېږي، هغه هېوادونه چې له اقتصادي پلوه کمزوري يا ناامنيو ځپلي وي نو د نورو هېوادونو علمي مرکزونه ورسره د زده کړو د لګښتونو په برخه کې مرستې کوي. ترلاسه کول هغه هېوادونه چې د ناامنیو له امله يې اقتصاد کمزوری شوی وي، اوسېدونکو ته يې د زده کړو لګښتونه هم يو سرخوږی دی. نو له همدې امله د نورو هېوادونو علمي مراکز او پوهنتونونه له دوی سره مرستې کوي، وېزې ورته لېږي د خپل هېواد پوهنتونونو ته يې ورغواړي، د ژوند چارو او درسونو په برخه کې ورته اسانتیاوې برابروي او په وړیا توګه د زده کړو زمینه ورته برابروي. دا مهال افغانستان، اوکراین، سوريه، يمن، فلسطين او څو نور... هغه هېوادونه دي چې هر کال يې محصلين په زرګونو بورسیه یا سکالرشيپونه ترلاسه کوي. د یادونې وړ ده؛ ښايي ډېر داسې هېوادونه شتون ولري چې اقتصاد يې پياوړی وي خو بياهم په بېلابېلو دلايلو محصلين يې د نورو هېوادونو بورسې ترلاسه کولو ته زړه ښه کوي. ډولونه تحصيلي بورسونه زیاتره حکومتي دي چې ټول لګښتونه يې د دوی پرغاړه دي خو ځينې داسې شخصي پوهنتونونه هم شتون لري چې د خيريه ټولنو او بنسټونو په مرسته د نورو هېوادونو محصلينو ته بورسونه ورلېږي. موده هر بورس يوه ټاکلې موده لري، ځينې يې کلنۍ او ځينې يې میاشتنۍ وي، د ټاکلي مودې پای ته رسېدو وروسته محصلين بېرته خپل هېواد ته استول کېږي. خو په ځينو هېوادونو کې داسې هم کېږي چې محصل د دايمي استوګنې غوښتنه وکړي. سرچینې انګرېزي ويکيپېډيا او د پژواک خبري رسنۍ

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B2%DA%AB%D8%A7%D9%86%20%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86

اروزګان پوهنتون

اروزګان پوهنتون د افغانستان د سویلي اروزګان ولایت اړوند په مرکز ترینکوټ کي یو دولتي پوهنتون دی. دا پوهنتون په رسمي ډول د ۲۰۱۲ کال د مارچ په ۲۸مه نېټه پرانستل سو. د ارزګان پوهنتون اوس مهال د ښووني او روزني او کرني پوهنځۍ لري. په ارزګان ولایت کي د زده کړو لپاره ډېر شمېر زده کوونکي شتون لري، خو د پوهنیزو موادو نشتون ددې ولایت زدکړیالان نورو ولایتونو ته اړ ایستلي دي.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D9%86%DA%A9%D9%88%D9%BC%20%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%8A%D9%8A%20%DA%89%DA%AB%D8%B1

ترينکوټ هوايي ډګر

ترينکوټ هوايي ډګر دري : میدان هوایي ترینکوت د ترینکوټ ښار سوېل ته د . کیلومتره په فاصله کي د کندهار ترینکوټ پر لویه لاره پروت هوایي ډګر دی. یاد هوايي ډګر د افغانستان د ترانسپورت او ملکي هوايي چلند وزارت تر سرپرستۍ لاندي یو کورنی هوایی ډګر دی چي د ارزګان ولایت خلکو ته چوپړتیاوي وړاندي کوي. ترینکوټ هوایي ډګر د سمندر له سطحي فوټه پورته جوړ سوی دی، او د اصلي ځغاستي ځای یې په فوټه کي ډیزاین دی. هوایی ډګر د مسافرینو یو واحد ټرمینل او یو جلا پوړیز لوړ کنټرول برج لري. په ډګر کي دننه د دفاع وزارت د هوايي اډې سره نږدې څو چورلکې ، د الوتکو د تمځای ځایونه او بېلابیلي ودانۍ هم شتون لري چې د افغان وسله والو ځواکونو لخوا د ترتیب سویو نظامي او وختي بیړنیو مرستو لپاره کارول کیږي. ترينکوټ ته نور نږدې لوی هوايي ډګرونه په شمال کي د ګاونډي دایکندي ولایت د نیلي هوايي ډګر ، په سوېل ختیځ کي د زابل ولایت د قلات هوايي ډګر ، په سوېل کي د کندهار د احمدشاه بابا نړیوال هوايي ډګر ، په سوېل لوېدیځ کې د لښکرګاه د بست هوايي ډګر او د فراه هوايي ډګرونه دي.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B4%D8%AA%20%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81

چشت شریف

چشت شریف د چشتي شریف یا چشت په نوم هم یادیږي د افغانستان په هرات ولایت کي د هري سیند په شمالي څنډه کي پروت یو ښارګوټۍ دی. یاد ښارګوټۍ د چشت شریف ولسوالۍ اداري پلازمینه یا مرکز دی.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%DA%AB%D9%85%D9%8A%20%DA%98%D8%A8%D9%87

دانګمي ژبه

دانګمي ژبه د کوايي ژبې له کورنۍ څخه يوه ژبه ده چې د ګانا په سوېل ختيځ کې ویل کیږي او شاوخوا ۸۰۰۰۰۰ ویونکي لري. دا ژبه د نایجر - کانګويي ژبو یوه څانګه ده او د ګا ژبې ته خورا نږدې ده. د ګا ژبه او دانګمي ژبه په ګډه د کوايي ژبې د کورنۍ د ګا-دانګمي څانګه جوړوي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%8A%D9%8A%20%DA%98%D8%A8%DB%90

کوايي ژبې

کوايي ژبې ، چې ډېری وختونه د نوې کاوایي په نوم هم یادیږي، د ژبو يوې کورنۍ په اړه يې وړانديز شوی - مګر تر اوسه پورې د ژبې د کورنۍ په توګه ثبوت شوې نه ده . دا ژبې په سوېل ختیځه عاج ساحل ، سوېلي ګانا او مرکزي توګو کې ویل کیږي. د دې ژبو د کورنۍ نوم د جرمني ژبپوه ګوتلوب کراوزه لخوا غوره شوی، او په ذکر شویو ژبو کې د نوم مانا خلک ده. سرچينې .-- .-:-:.--:.-- . .-:-:--:.-- .---:.-- .---:.-- .--:..-- .- -:.-- .- --:-:-.-- .----:-.-- .----:-.-- .----:-.-- .----:-.-- .----:- ويکيپېډيا ګډونوال .انګليسي ويکيپېډيا ۳۰ اګست ۲۰۱۵.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%8A%20%D9%88%D9%8A%D9%86%DA%AB

اکولي وينګ

اکولي د سوېلي لوو ژبه ده چې د سوېلي سوډان او شمالي یوګانډا کې د میګوی کاونټي کې د اکولي خلکو لخوا په اګاګو ولسوالۍ ، امورو ولسوالۍ ، ګلو ولسوالۍ ، کټګوم ولسوالۍ ، نوویا ولسوالۍ ، لاموو ولسوالۍ ، پاډر ولسوالۍ او اومورو ولسوالۍ کې ويل کيږي. سرچينې کتابتون کرزولارا، د اکولي ژبې مطالعه. ګرامر او لغتونه. د افریقایي ژبو او کلتورونو نړیوال انستیتیوت. لندن نیویارک ټورنټو: د اکسفورډ پوهنتون پریس. کیچنګ، ارتور لیونارډ د اچولي ژبې یو ګرامر ګرامر لومړی خپور شوی . لندن: شیلډن پریس کمپالا: د یوګانډا کتاب پلورنځی. روت ګلیک؛ کلیو کریپر؛ کلیفورډ ایچ پراټور؛ په یوګانډا کې ژبه د فورډ بنسټ د ژبې سروې ټوک. لندننیویارک وغیره د اکسفورډ پوهنتون پریس. --- لوا پورې تړلې کينډۍ کينډۍ:د ويکيپېډيا بڼه او فعاليت مالندرا، الفریډ یو نوی اچولی ګرامر . کمپالا: ایګل پریس. د هیتټرسټ ریکارډ اچولی د پیل کونکو لپاره: ګرامر، اچولی انګلیسي، انګلیسي اچولی . لندن: پیلاتو کتابونه. --- لوا پورې تړلې کينډۍ کينډۍ:د ويکيپېډيا بڼه او فعاليت ، اچولي متلونه . نیروبي: هاینمن کینیا. ، د لاینو سندره او د اوکول سندره . د افریقی لیکوالو لړۍ ، . لندن: هاینمن تعلیمي. جینټ لاکیربر کوونو لیب اکولي انټرو اکولي اکسنټډ آرتوګرافي . لندن: . - لوا پورې تړلې کينډۍ کينډۍ:د ويکيپېډيا بڼه او فعاليت بېرونۍ تړنې د نړیوال ریکارډونو شبکې څخه د اچولي نمونه واورئ د راډیو - په لوو کې د شمالي یوګانډا څخه د راډیو خپرونې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%8A%DA%AB%D9%8A%20%DA%98%D8%A8%D9%87

اديګي ژبه

اديګي ژبه ژبه یا اديګيه په انگرېزي: د قفقازي ژبو د شمالي قفقازي ډلې څخه يوه ژبه ده چې په منځني ختیځ او قفقاز کې د شاوخوا پنځه سوه زره ویونکو له خوا ويل کيږي. په اصل کې، د دې ژبې ویونکي د قفقاز د ادیګيا خلک وو چې بېلابېلو ځايونو ته کډوال شوي دي، نن ورځ، د دې ژبې ويونکي په روسیه ، اردن ، تورکیې ، اسراییل ، امریکا ، مقدونیه او عراق کې ژوند کوي. په تېرو وختونو کې، دا ژبه د پارسي رسم الخط سره په داسې طریقه لیکل شوې وه چې د اديګي لپاره جوړ شوی و. د ۱۹۲۷ کې دوی لاتیني ليکدودته مخه کړه او نن ورځ دا په سیریلیک ليکدود لیکل کیږي. د لیکلو طریقه سرچينې ژبې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D8%A7%20%D8%B3%D9%8A%D9%86%DA%AB%20%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86

دايا سينګ انجان

دايا سينګ انجان د پښتو ژبې يو نامتو شاعر دی، چې د افغانستان د پکتيا ولايت په گردېز ښار کې په يوې هندو کورنۍ کې زېږېدلی، د هغه شعرونه په پراخه کچه ډېر مينه وال لري. د څو لسیزو ناامنيو راهيسي د ځينو ستونزو له امله نوموړی اړ شو چې هندوستان هېواد ته کډوال شي. دیا سينګ انجان د ملک اوتم سينګھ زوی د پکتیا ولایت ګردیز ښار په زوړ ښار بازار کې په ۱۹۶۴م کال د جنوري په دیارلسمه نېټه د هغه وخت سيکانو د ملک د پکتيا، پکتيکا او خوست وکيل وو په کور کې نړۍ ته سترګې پرانیستي دي. زده کړې ديا سينګ انجان د پکتیا ولایت ګردیز ښار تجربوي ښوونځي کې د لومړي ټولګي څخه تر اتم ټولګي پورې خپلې زده کړې وکړې. پاتې زده کړې يې د عبدالحی ګردیزي ليسې کې له نهم څخه تر دولسم ټولګي پای ته ورسولي. تر فارغت وروسته ښاغلی انجان د هيواد ساتنې په موخه عسکري دوره پيل کړه په ۱۳۶۱ھ ش تر ۱۳۶۴ھ ش کال پورې د عسکري خدمت له څلورو کلونو وروسته کابل کې له کورنۍ سره یو ځای شو. خو د اقتصادي ستونزو له امله يې لوړو زده کړو هيله پوره نه شوه، مګر کله چې په ۱۹۹۲م کال د افغانستان سیاسي وضعیت بدلون وکړ؛ محترم انجان هم نورو هيواد والو په څېر د مهاجرت سيلۍ له کورنۍ سره یوځای هندوستان ته جلا وطن او کډوال کړ، چې اوس تقریباً شا او خوا دری لسیزې کېږي له هيواده بهر خو دده فکر دده قلم او هيوادنۍ مينې له د څخه شاهين جوړ کړی او د افغانستان په سردرو، سرشارو،ښارونو، ګودر، کلې او بانډو پروازونه کوي او د قلم په ژبه د شعر په چوکاټ کې د لفظونو ورښمين بخمل د هيواد ستاينې رنګينه انځورګري کوي. د انجان شاعرۍ ته که وګورو نو شعرونه يې په عمومي ډول ډېر ساده، روان او عام فهمه دي او همدا د يوه ښه شعر ځانګړتيا او ښکلا ده چې شاعر په شعر د ولس عام وګړي پوه او مقصد ترې واخيستلای شي. انجان د خپل غني وطن کانې زيرمو يادونه په داسې ډول کوي، چې خپل ولس بېوزلۍ، مايوسۍ او بد قيسمتۍ انځور په شعر کې رانغاړي. مونــږ وږې تــــږي او بـــدبخــته په غـــني وطن کې له هرې تیږي لانـدې سره سپــین او یاقوت پراته دي ښاغلی انجان تراوسه د پښتو ژبې ځولۍ غني کولو لپاره لس کتابونه ليکلي چې یو کتاب يې د افغانستان د قلم ټولنې لخوا ستا په یاد دي او که نه په کال هـ ش کې چاپ شوی نور کتابونه يې ناچاپ دي. شعرونه هغه پښتو ژبه ليکل او لوستل کوي د پښتو ژبې سره د ډيرې مينې له مخې دا غزل يې ويلی: ديا سينګ انجان د جلا وطنی ترخې شېبې، تار تار ګريوان او ستونزمن ژوند فرياد کوي، هغه وايي چې نه چا خپل کړم او نه مې څوک خپل شو، مګر پردي وطن کې خوار او زار کرځم وايي: کلـي په کلــــي ښـار په ښار گـــــــرځــېږم یم لېونی گـــــــرېوان تــار تــار گـــــرځېږم د هیچا خـپل نشـومه خــــــــپل مې نشول هۍ د پـــــردیـــــو په دیـار ګــــــرځــېږم چې د وطــــن له کـــــــوڅو تلـــــــلی یمه شــــوم خواروزار بس خواروزار ګرځېږم تـپوس نــور مکـــــــــــــــوئ یــارانــو قسم ورک له خـــــپل ځانه بې اخـــتیار ګرځېږم انجان د علم په ارزښت او اهميت هم خپل قلم څرخوالی او د نوې نسل ته علم حاصلولو ټينګار کوي هغه وايي: علـــــــم ضــرور دی بـیــنایی را ولی ومنه دا قلـــم را واخـله د ړانــده خــبری پریږده نوره يا دا: پـــوهـــه پــکـاره ده هر انسان تــه ضـرور نــوره به کــــیــږي وروســـــته بــیا خبرې مــه بــنـــدوه د ښـوونـــــځــــــي دروازې پـه تـا بـه بـــــــــدې لــگـــــــــي دا خبرې حــــق بــرابــــر بــــه د هــر چــــــا ساتمه څه شـولـــې هـغـه وایــــــه ســــتا خبرې هــره خــور غــــواړي حق د خپـلو زدکـړو واوره کــــــــــــــوم درتـه ریښــــتیا خبرې فـرض بولي زدکــړه هر یو دین او مذهب ســـــتا نـو پـه څـه شــــولـــــې روا خبرې هغه ددې وطن له بدو حالاتو هم زوريږي او هغه د شپلۍ، ډول، رباب او د ځوانانو اټنونه د ښکلا رنګينې او د خوښيو شېبو هغه کليوالي ساده رنګونه نه ګورې، نو ځکه يې د چا پوښتنې ته ځواب ورکول زړه غواړي. د شپیلئ غـــږ د ډولک تـال او اتـڼ د رباب زړه نــــري تارونه ورک دي انـجـانـه مه پوښــته د زړه حالونه له دې وطـنه ټول رنگونه ورک دي انجان د هېواد سره مينه هر وخت خپل زړګي کې ساتی او د هېواد هغو بچو ته په زغرده وايي، چې د ورانولو لپاره خپلې مټې رانغښتلې دي. په تا به گران نه وی وطن چی تا ویجاړ کړو داسې په ما خوگران دی زه ئې هر وخت په زړگی کې ساتم يا دا: غـرونه مو شـــــنې جگې نښترې لري خوږې خوږې تــورې گـورگــوري لري مونــږ د جگــــړو نغـمو ته نه نڅیږو بامونه زمونــږ سپـیـنې کــوترې لرې او زما له مرگه وروسته زما له مرگه وروسته زما د وړوکې کتابتون ټول کتابونه پرته له ځنډه په کباړی خرڅیږي ځکه چې څوک ئې لوستلئ نشي زما د وطن ژبه د هجر تور کلي کې زما بچو ته چا ښودلي نده هغه پرې نه پوهیږي ملامت ندي خلکو لرې له کور کلي خپل پردي وطن کې د بیلتون شپې تیروي دلته په بلې ژبې لیک ، لوست ، خبرې کیږي زما له مرگه وروسته دا کتابونه دوی لوستلی نشي نو خامخا مجبور دي چې په کباړ ئې خرڅ کړي که خپل وطن کې وای زه زما بچو به خپله ژبه ، خپل کلتور زده کوو زما په ذهن کې به دا ویره نه وه پرته چې زما له مرګه وروسته زما د وړوکي کتابتون ټول کتابونه په کباړ خرڅیږي دوی ئې لوستلئ نشي ځکه چې پردي وطن کې اوسي دوی په پردئ ژبه تعلیم کړیدئ د خپل وطن ژبه ، کلتور او میراث یو څو زورگرو ترینه په زور اخیستئ دا کتابونه دوئ لوستلۍ نشي نو زما له مرگه وروسته زما د وړوکې کتابتون ټول کتابونه پرته له ځنډه په کباړی خرڅیږي سرچینې دغه ليکنه د عابد شینواري پر فېسبوک پاڼې نشر شوې وه چې ما راکاپي کړه د ديا سينګ انجان د فيسبوک پاڼه

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%20%D8%AE%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%88%D8%B2%DB%8C

یار محمد خان الکوزی

یارمحمد خان الکوزی بن عبدالله خان له ۱۸۲۹ تر ۱۸۴۲ پوري د هرات د سلطنت وزیر او له ۱۸۴۲ تر ۱۸۵۱ پوري د همدغه ولایت واکمن وو. نوموړی په ۱۷۹۰ زیږدیز کال کي د الکوزي په ټبر کي زېږېدلی دی. یار محمد خان په کي د هرات وزیر وټاکل سو، او په کي یې د خپل امیر کامران شاه دراني له ګوښه کولو وروسته د هرات واکمني په لاس کي واخیستل. یار محمد په ۱۸۵۱ کال کي تر خپل مرګ مخکي د هېواد پولي د چهار ولایت او لشکر جنګوي سیمو پوري پراخه کړې. -

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA

چهار ولایت

چهار ولایت پښتو : څلور ولایتونه د افغانستان په شمال کي یوه تاریخي سیمه وه چي د نن ورځې فاریاب ، جوزجان او سرپل ولایتونه یې په ځان کي رانغاړل. دا ځای په سیمه کي د څلورو پخوانیو خاناتو نوم ته منسوب دی، چي میمنه ، سرپل، شبرغان او اندخوی نومېدل. په یاده سیمه کي ميمنه په دوديزه توګه د خانانو تر ټولو پياوړې او اغېزناکه ګڼل کېده. د معلوماتو له مخي د چهار ولایت د نفوس اکثریت ازبک ټبر وو.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%20%D8%B9%D9%84%D9%8A%20%D8%A8%DB%90%DA%AB

محمد علي بېګ

محمد علي بیګ ؟- پارسی : محمد علي بیگ د بامیان ولایت یو تاجک جنګسالار او سیمه ییز واکمن وو. نوموړی د سیغان او بامیان په ولسوالیو کي واک درلود، او د هزاره ګانو په وړاندي د هغوی د غلام کولو، سوداګرۍ او سخت چلند له کبله پیژندل سوې څېره وه. جګړې محمد علي بيګ په باميانو چي هغه وخت د مير يزدان بخش تر واک لاندي وو او د هزاره جات په نورو برخو کي په ګڼو بريدونو کي برخه درلوده. نوموړي به له جګړو وروسته هزاره ګان د غلامانو په توګه نيول او بيا به يې د کندوز په ميرانو او د بخارا په واکمنانو باندي پلورل. محمد علي وروستیو کلونو کي په بامیانو کې په بریالیتوب سره نفوذ وکړ او د هزاره ګانو د مشر میر یزدان بخش په وژلو یې د بامیانو د ټول ولایت واک په لاس کي واخیست.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%20%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86

افغان ترکستان

افغان ترکستان ، چي د سویلي ترکستان په نوم هم یادېږي، د افغانستان په شمال کي یوه سیمه ده چې د پخواني شوروي جمهوریتونو ترکمنستان ، ازبکستان او تاجکستان سره پر پوله باندي پرته ده. په ۱۹مه پېړۍ کي دلته د ترکستان په نوم یو ولایت شتون درلود چي پلازمینه یې مزار شریف وو. دغه ولايت د اوسنيو بلخ ، کندز ، جوزجان ، سرپل او فارياب څخه جوړ او په کي د قطغان-بدخشان ولایت د ترکستان له ولایت څخه بیل سو. د افغان ترکستان ټوله خاوره په شمال ختیځ کي د امو دریا سره د کوکچې سیند له نښلېدو څخه نیولې بیا په سوېل لوېدیځ کي د هرات تر ولایت پوري څه باندي اوږده او د تزاري روسیې له پولي څخه د هندوکش تر پوري په منځني پلنوالي سره پرته وه. په دې توګه یاده سیمه له شاوخوا مساحت څخه جوړه وه چي دا تقریبا د افغانستان د پخواني سلطنت دوه پر نهمه برخه کېدل. ځمکپوهنه د افغان ترکستان سیمه د کرني له پلوه بې وزله ده او پرته له دې چي د سیندونو په دره کي راسي، د سویل لور غرنۍ بڼه لري ، مګر د کراکم دښتې په لور په ناپاکو کثافاتو او څړځایونو کي ورګډیږي. ددې ولایت په ختیځ کي یو مهال د کندز ، تاشکرګان ، بلخ او اکاچې خاني او په لویدیځ کي د سرپل ، شبرغان ، اندخوی ښار او میمنې څلور خانۍ یا چهار ولایت څلور ولایتونه شامل وه.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%82%D8%8C%20%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%28%DA%A9%D9%84%DB%8D%29

روستاق، افغانستان (کلۍ)

روستاق دری : رستاق د افغانستان په تخار ولایت کي یو کلۍ او د رستاق ولسوالۍ مرکز دی.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8F%D8%B1%D8%AE%20%DA%A9%D9%88%D8%AA%D9%84

سُرخ کوتل

سور کوتل چي د چشمه شیر یا د سر چشمه په نامه هم یادیږي، یو لرغونې سیمه ده چي د باختر د سیمي په سویل کي کوم چي د پلخمري څخه د په فاصله کي پرته ده موقعيت لري. یاد سیمه په لرغوني افغانستان کي د کوشانیانو د واکمنۍ پرمهال د یادګاري ودانیو څخه ګڼل کیږي. په سرخ کوتل کي لوی عبادتځایونه، د کوشان واکمنانو پژي او د سورخ کوتل لیکنه چي د کوشاني واکمنۍ د تاریخ یوه برخه په ګوته کوي ټول شتون لري. د رباتک لیکنه چي د کوشان د کورنۍ د نسب په اړه د پام وړ نښې پکښي شتون لري هم د یادي ساحې څخه بهر په روباتک کلي کي موندل سوي دي. د سرخ کوتل ساحه د افغانستان د لرغونپوهني فرانسیس دډیلیګیشن پروفیسور شلمبرګر لخوا د او ترمنځ کشف او په لرغوني افغانستان کي د کوشان امپراتورۍ اصلي ځای وګڼل سو. د دې سیمي ځیني پژي مجسمې د افغانستان ملي موزیم چي د کابل موزیم په نوم هم یادیږي ته ولیږدول سوې او پاته یې د افغانستان د کورنۍ جګړې پر مهال په بشپړه توګه لوټ سوې. د سرخ کوتل تر ټولو مشهوره اثار د سور کوتل لیکونه، د پاچا کنیشکا پژۍ او د اور د قربانۍ ځای دي. د پاچا یاد لرغونۍ پژۍ د ۲۰۰۱ کال د فبرورۍ مارچ په میاشتو کي د طالبانو د عکس العمل په ترڅ کې ویجاړه سول، خو د فرانسوي محافظه کارانو له خوا بیا ورغول سوه. د لرغوني افغانستان اریانا دغه درې اثار اوس مهال د افغانستان په ملي موزیم کي نندارې ته ایښودل سوي دي.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%8A%DA%A9%D8%B3

بريکس

بريکسد هېوادونو د يوې ډلې نوم دی چې مشري یې د مخ پر ودې اقتصادي قدرتونو لخوا رهبري کیږي، او سرلیک یې د هماغه هېوادونو د لومړيو تورو له يوځای کولو څخه جوړ شوی دی، چې برازیل ، روسیه ، هند ، چین او سوېلي افریقا دي. په لومړي سر کې د دې ډلې نوم بريک و، خو وروسته له هغه چې سوېلي افریقا په دې ډله کې شامله شوه، نو نوم يې په بريکس بدل شو. د ۲۰۲۳ کال د اګست په ۲۴ مه اعلان شو چې د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ له لومړۍ نېټې به شپږ نور هېوادونه ارجنټاین ، اېتوپیا ، متحده عربي امارات ، ایران ، سعودي عربستان او مصر په دې ګروپ کې شامل شي. د بریکس بنسټ اېښودونکو هېوادونو برازیل ، روسیې ، هند او چین په ۲۰۰۹ کال کې په یکاترینبورګ کې خپله لومړۍ غونډه وکړه. سوېلي افریقا یو کال وروسته په ۲۰۱۰ زېږديز کې له دې سازمان سره یوځای شوه. مصر ، اېتوپیا ، ایران او متحده عربي امارات هم د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ په لومړۍ نېټه له دې سازمان سره یوځای شول. د ارجنټاین نوی حکومت چې مشري یې جاویر میلي کوي، د بریکس غړو هېوادونو مشرانو ته یو لیک واستاوه او د دې نړیوال سازمان له غړیتوب څخه ووت. سعودي عربستان د۲۰۲۴ کال د جنورۍ په لومړۍ نیټه د بريکس سازمان سره یوځای نه و، مګر څو ورځې وروسته یې اعلان وکړ چې لاهم د یوځای کېدو اختیار په پام کې نیسي. که څه هم د بریکس ګروپ پنځه بنسټ اېښودونکي هېوادونه ټول د مخ پر ودې هېوادونو یا مخ پر ودې اقتصادونو په کټګورۍ کې دي، دوی په عمومي ډول د چټکو او پراخو اقتصادونو او په نړیوالو او سیمه يیزو چارو کې د اغېزمن نفوذ له امله د نورو هېوادونو څخه توپیر لري. بريکس د نړۍ د نیمایي نفوس استازیتوب کوي او د نړۍ ۲۸٪ اقتصادي ځواک لري. په ۲۰۱۸ زېږديز کې، د دې ډلې نومول شوي جي ډي پي جوړښت شاوخوا ۵۷ ټریلیون امریکایي ډالره وو. تر ۲۰۲۲ پورې، دا ډله په دې لټه کې وه چې خپل غړیتوب پراخ کړي، او ډېر پرمختللي هېوادونه له هغې سره یوځای کېدو ته لېوالتیا لري. ځينې څيړونکي او شنوونکي د بريکس ستاينه کوي او ځينې نور يې بياترنيوکو لاندې راولي. تاریخ د بريکس په نوم د یوې ډلې د جوړولو مفکوره په ۲۰۰۱ زېږديز کې د پانګونې انسټیټیوټ ګولډمن ساکس لخوا وړاندې شوې وه، ترڅو په راتلونکې نیمه پېړۍ کې د نړۍ د اقتصادي وضعیت او د دې لوړ ځواک اټکل وکړي. جیم اونیل په لومړي ځل د یوې سوداګریزې ورځپاڼې په سرلیک کې د دې ډلې لنډیز وکاراوه. د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلې په ۶۱مه غونډه کې د برازیل ، روسیې ، هند او چین د بهرنیو چارو وزیرانو په دې اړه لومړنۍ خبرې اترې پیل کړې. له دغې سرمشريزې وروسته د بريکس هېوادونو مشرانو په څلورو نورو ډيپلوماتيکو غونډو يکاترينبورګ ، ساو پاولو ، جاپان او لندن کې د دغې ډلې د جوړېدو د بنسټونو د پياوړتيا په موخه ګډون وکړ. لومړۍ غونډه د بريکس ډلې لومړۍ غونډه د ٢٠٠٩ کال د جون په شپاړسمه نېټه د روسيې په يکاترينبورګ ښار کې د برازيل، روسيې، هند او چين د استازو په توګه د لويس اناسيو لولا دا سلوا ، ديميتري ميدويديف ، من موهن سنګ او هو جين تاو په حضور کې تر سره شوه. په دې سرمشريزه کې د بريکس غړو هېوادونو د اقتصادي وضعيت د ښه والي او د نړۍ د مالي نظام د اصلاح پر لارو چارو تمرکز وکړ. دغه راز دواړو هېوادونو له يو بل سره د نږدې پولي او سوداګريزو اړيکو د ټينګښت او د نړۍ په اقتصادي چارو کې د لا اغېزمن رول لوبولو په اړه بحث او د نظريو تبادله وکړه. د یکاترینبورګ له غونډې وروسته د بریکس هېوادونو مشرانو خبرداری ورکړ چې د نړۍ په مالي سیستم کې باید اصلاحات رامنځته شي څو دا یو ګټور، د باور وړ او باثباته سیستم شي. که څه هم دغه هېوادونه په اوسني پولي سيسټم کې د امريکايي ډالر پر واکمنۍ نيوکه نه کوي هغه څه چې روسيې پخوا پرې نيوکه کړې وه خو په دې غونډه کې يې د ډالرو د ارزښت د راټيټېدو په اړه اندېښنه څرګنده کړه. بريک سره د سوېلي افریقا يوځای کېدل سوېلي افریقا په ۲۰۱۰ کال کې د بريک ګروپ د غړیتوب لپاره ډېرې هڅې وکړې. د غړو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو د ۲۰۱۰ کال د سېپټمبر په ۲۱ په نیویارک کې په یوه غونډه کې د سوېلي افریقا د غړیتوب په اړه موافقه وکړه. د بريکس سرلیک وروسته له هغه بدل شو چې سویلي افریقا د بريکس سره یوځای شوه. د لومړي ځل لپاره د سوېلي افريقا ولسمشر جيکوب زوما د دغه هېواد د استازي په توګه د ۲۰۱۱ کال د اپريل په ۱۴مه نېټه د بريکس په درېيمه سرمشريزه غونډه کې ګډون وکړ. څلورمه غونډه د ۲۰۱۱ کال د مارچ په ۲۱ مه په نوي ډیلي کې د بریکس څلورمه سرمشریزه جوړه شوه. له یو بل سره د سوداګریزو راکړو ورکړو زیاتوالی، د اسعارو همکاري، پر اروپا او امریکا د تکیې کمول او د سوېل سوېل د پراختیایي بانک د جوړولو پلان په دې غونډه کې مطرح شوي موضوعات وو. پنځه لسمه غونډه لاندې هېوادونه د بريکس غړیتوب کې د احتمالي لېوالو په توګه یاد شوي دي: د سوېلي افریقا ولسمشر د ایران په ګډون د ۶۷ هېوادونو مشرانو ته په دې سرمشریزه کې د ګډون بلنه ورکړه. په دې غونډه کې د سوېلي افریقا ولسمشر سیرل رامافوسا اعلان وکړ چې ارجنټاین ، مصر ، اېتوپیا ، ایران ، سعودي عربستان او متحده عربي اماراتو ته په دې ډله کې د ګډون بلنه ورکړل شوې ده. د دغو شپږو هېوادونو بشپړ غړیتوب به د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ له لومړۍ نېټې څخه وروسته اعلان شي. کلنۍ غونډه له ۲۰۰۹ زېږديز راهیسې، دې ډلې کلنۍ سرمشریزې ترسره کړې دي، چې غړي هېوادونه یې کوربه توب کوي. د سوېلي افریقا د داخلېدو دمخه، د بریکس دوه سرمشریزې په ۲۰۰۹ او ۲۰۱۰ کې ترسره شوې. د بريکس هېوادونو لومړنۍ غونډه په ۲۰۱۱ کال کې جوړه شوې وه. د بریکس وروستۍ سرمشریزه د ۲۰۲۳ کال په اګست میاشت کې د سوېلي افریقا په کوربه توب ترسره شوه. اوسني مشران غړي هېوادونه هغه هېوادونه چې د غړیتوب لپاره غوښتنه کوي په دې ډله کې د شته ظرفیت او همدا راز د خپلواکو هېوادونو له خوا د امریکا د بندیزونو د وېرې له امله، یو زیات شمېر خپلواک هېوادونه هم غواړي چې په دې ډله کې شامل شي چې ټولټال شپاړس هېوادونه جوړوي. لاندې شپږ هېوادونه به په ۲۰۲۴ کې یوځای شي: ارجنټاين اېتوپيا متحده عرب امارات ایران سعودي عربستان مصر لاندې ۱۶ هېوادونو په رسمي ډول د بريکس غړیتوب لپاره غوښتنليکونه ورکړي دي: ۲۰۲۲ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه ۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه هغه هېوادونه چې د بريکس غړیتوب لېوالتيا لري اوس مهال، د بريکس مالي جوړښت دوه برخې لري: نوی پراختیایي بانک چې د بريکس پراختیایي بانک په نوم هم پېژندل کیږي، او د احتمالي زېرمو تړون . دواړه سکتورونه په ۲۰۱۴ زېږديز کې د یو تړون په بڼه لاسلیک شوي او په ۲۰۱۵ کې عملي شوي. مالي جوړښت نوی پراختیایي بانک نوی پراختیایی بانک یو څو ملي پراختیایی بانک دی چې د بريکس غړو هېوادونو له خوا اداره کیږي. د پور په سکتور کې د دې بانک اصلي تمرکز د زېربنایي پروژو تمویل دی او په دې برخه کې دا په کال کې تر ۳۴ ملیارد ډالرو پورې عمومي تمویل اجازه لري. سوېلي افريقا د افريقا د نوي پراختيايي بانک تر سرليک لاندې د دغه بانک افريقايي استازې ده. دا بانک د ۵۰ ملیارد ډالرو لومړنۍ پانګې سره تاسیس شوی چې د وخت په تېرېدو سره به سل ملیارد ډالرو ته لوړ شي. د پنځو بنسټ اېښودونکو هېوادونو څخه هر یو مکلف و، چې د بانک د جوړولو لپاره ۱۰ ملیارد ډالر چمتو کړي. په ۲۰۲۰ زېږديز کال کې، دې بانک د نږدې ۱۵ ملیارد ډالرو په ارزښت ۵۳ پروژې په لاس کې لرلې. د ۲۰۲۱ کال په سېپتمبر کې، یوراګوای، متحده عربي امارات، بنګله دېش او مصر د بريکس د نوي پراختیايي بانک د نوو غړو په توګه ومنل شول. د زېرمې تړون د احتمالي زېرمو ترتیب یو چوکاټ دی چې د بريکس غړو لخوا تصویب شوی ترڅو د نړیوال مایع فشارونو په وړاندې ځان خوندي کړي. په دې محافظت کې د نورو دندو ترڅنګ د اسعارو فشارونه هم شامل دي چې د نړۍ د اقتصاد له نورو برخو څخه د غړو هېوادونو په ملي اسعارو باندې پلي کیږي. څېړنو ښودلې ده چې مخ پر ودې اقتصادونه چې چټک اقتصادي لیبرالیزیشن یې پیل کړی د زیاتېدونکي بدلونونو سره مخ شوي، چې په پایله کې یې د دوی لوی اقتصادي چاپیریال ناڅرګند دی. کتونکي په عمومي ډول دغه هوښیار چوکاټ د پیسو نړیوال صندوق د سيال په توګه ګڼي او د بريکس نوي پراختیایي بانک سره د سوېل - سوېل د همکارۍ د زیاتوالي سمبول په توګه ګوري. دا چوکاټ په ۲۰۱۵ کې د بریکس غړو هېوادونو لخوا رامینځته شوی. د دې قانوني اساس د غړو هېوادونو لخوا د ۲۰۱۴ کال د جولای په ۱۵ نېټه د بریکس لپاره د موقتي زېرمو د تړون د تاسیس په اړه د تړون تر سرليک لاندې د برازیل په فورتالیزا ښار کې لاسلیک شو. د دغه قرارداد د دایمي کمېټې او سرمشريزې تولنې پرانیستې غونډې د ۲۰۱۵ کال د سېپټمبر په ۴ مه د تورکیې په انقره کې ترسره شوې. دا غونډې د ټولو غړو هېوادونو له تصویب وروسته پیل شوې چې اعلامیه یې د ۲۰۱۵زېږديز کال په جولای کې د بریکس په اوومه سرمشریزه کې خپره شوه. د بريکس تادياتو سيستم په روسیه کې د بريکس ۲۰۱۵ په غونډه کې، د بريکس وزیرانو د تادیې سیسټم رامینځته کولو لپاره د مشورې بهیر پیل کړ ترڅو داسې يو سيستم رامنځته کړي چې د سويفټ د بانکونو ترمنځ د اړيکو نړيواله ټولنه ځايناستی شي. په ورته وخت کې، د روسیې د بهرنیو چارو مرستیال وزیر سرګي ریابکوف په یوه مرکه کې وویل: د بريکس غړو هېوادونو د مالیې وزیران او د مرکزي بانک مدیران خبرې اترې کوي ... ترڅو د تادیاتو خپلواک سیستمونه رامینځته کړي او په خپلو ملي اسعارو کې د حل په لور حرکت ورکړي. سويفټ یا بل څه، چې د نړیوالو څواړخیز تادیاتو سیستم چې هېوادونو ته لا خپلواکي ورکوي د بريکس لپاره یو مشخص تضمین وي. همدارنګه، د روسیې مرکزي بانک د بريکس هېوادونو سره مشورې پیل کړې ترڅو د تادیې سیست رامینځته کړي چې د سويفټ سیسټم بدیل دی. د غور کولو اصلي ګټې د سویفټ سیسټم ناکامۍ په صورت کې بیک اپ او بدیل و. د روسیې د مرکزي بانک مرستیالې اولګا سکوروبوګاتووا په يوه مرکه کې وویل: یوازېنۍ مسله چې کېدای شي په بريکس کې زموږ د ټولو لپاره په زړه پورې وي، د داسې سیسټم د رامینځته کولو په اړه بحث او خبرې کول دي چې د بريکس غړو لپاره د بیک اپ په توګه عمل وکړي. چین د سويفټ ځای په ځای کولو لپاره د تادیې سیسټم هم رامینځته کړی. دا د پولې او بین المللي تادیاتو سیسټم دی چې په ټوله نړۍ کې مالي ادارو ته اجازه ورکوي چې په خوندي، معیاري او باوري ډول د مالي لېږد مالومات واستوي او ترلاسه کړي. هند هم د ساختماني مالي پیغام رسولو سیسټم په نوم خپل سیسټم لري. روسیه د مالي پیغام رسولو سیسټم لري او برازیل سیسټم لري. د يو مشترکه ارزښت د جوړولو امکان ټاکل شوې وه چې د بريکس غړي هېوادونه په سوېلي افریقا کې د ۲۰۲۳ سرمشریزه کې د ګډ اسعارو یا ورته څه رامینځته کولو احتمال په اړه بحث وکړي. د بريکس د کارپوه، ميکاتکيسو کوبايي په وینا، د عادلانه او اسانه بهرنۍ سوداګرۍ ګټې او همدارنګه د راکړې ورکړې په لګښتونو کې لوی کمښت د اسعارو اتحادیې د جوړولو له دلیلونو څخه کېدی شي. د بريکس مشترکه اسعار به یو څه توپیر ولري، د سپینې ماڼۍ پخوانی لوړ پوړی سلاکار جوزف سلیوان په امریکایي مجله فارن پالیسي کې لیکلي. ځکه د هغې ټول غړي هېوادونه د لوېدیځ په مشرۍ د نړیوال نظام سیالان دي. اوس مهال، د جي ډي پي له مخې د دغو هېوادونو وزن نه یوازې د واکمن اقتصادي ځواک يانې متحده ایالاتو، بلکې د اوو هېوادونو ټول ګروپ نه هم لوړ دی. د سلیوان په وینا، بريکس د دې وړتیا لري چې په نړیواله سوداګرۍ کې د ځان بسیا کچه ترلاسه کړي چې نورې پولي اتحادیې لکه یوروزون یې هیله لري. د دې مسلې لامل د غړو هېوادونو جغرافیایی تنوع ده ، کوم چې د ډېرو متنوع توکو او خدماتو تولید ته اجازه ورکوي. اړوند راپورته کیدونکی ځواک د شانګهای د همکارۍ سازمان ناټو جي ۲۰ جي ۷۷ د ویزې لغوه کول د دغې ډلې غړو هېوادونو پرېکړه کړې چې د بریکس غړو هېوادونو ته د سفر لپاره د ویزو د لغوه کولو قانون پلی کړي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%DB%90%20%D8%AF%20%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%D9%88%D9%86%D9%88%20%D9%86%D9%88%D9%85%D9%84%DA%93

د روسیې د پوهنتونونو نوملړ

د روسيې فدراسيون يو له هغو هېوادونو څخه دی چې د لوړو زدکړو په برخه کې ډېر پرمخ تللی. د نړۍ خورا لوی پوهنتونونه په دې هېواد کې شتون لري چې زیاتره يې د دې هېواد په پلازمېنه مسکو کې دي. سرچينې بهرنۍ تړنې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%BA%D9%86-%D8%A8%D8%AF%D8%AE%D8%B4%D8%A7%D9%86%20%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA

قطغن-بدخشان ولایت

قطغن-بدخشان ولایت دری : ولایت قطغن بدخشان یو ولایت و چي د افغانستان په شمال ختیځ کي یې موقعیت درلود. دغه ولایت په ۱۸۹۰ کال کي هغه مهال رامنځ ته سو کله چي د قطغن او بدخشان ولسوالۍ له افغان ترکستان ولایت څخه جلا او د ولایت اداره یې په کابل کي د شمال زون ادارې ته وسپارل سوه. په کي بدخشان ولایت د بغلان ، پلخمري ، دوشي ، دهنه غوري ، خان اباد ، اندراب ، کندز ، حضرت امام او تالقان ولسوالۍ په ځان کي رانغاړلي وې، خو په همدغه کال د قطغن-بدخشان ولایت نور له منځه یوړل سو او له هغه وخت راهیسي یاده سیمه په څلورو جلا جلا ولایتونو لکهبدخشان ، بغلان ، کندز او تخار باندي ووېشل سوه.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%88%20%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%87

د امپراتوریو هدیره

د امپراتوریو هدیره یو ځانګړی شعار دی چي د افغانستان سره تړاو لري. دا شعار په اصل کي د څو تاریخي مثالونو څخه سرچینه اخلي او دا ښیي چي بهرني قدرتونه لکه لويه برتانیه، شوروي اتحاد او په دې وروستیو کي متحده ایالات د نظامي بریا په ترلاسه کولو کي څنګه پاته راغلل. تاریخ له تاریخي پلوه په نولسمه او شلمه زیږدیزه پېړۍ کي لویي بریتانیې، د شلمي پېړۍ په وروستیو کي شوروي اتحاد او ورپسې متحده ایالات او ددوی نظامي ملاتړي هیڅکله ونه توانېدل چي دغه هیواد خپل کړي، خو له بله د سیاست په ډګر کي یاد هیوادونه د افغانستان په وړاندي ډېر بریالي بریښي او له لسګونو کلونو راهیسي یې د خپلو ګټو په پار دلته سیاسي، اقتصادي او نوري سیالۍ په ښه توګه مخته وړي دي.

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%88%20%D9%BE%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A7

افونسو پينيا

افونسو اګسټو موريرا پينيا نومبر جون ، چې ډېر ځله د افونسو پينيا په نوم يادېږي، يو برازيلی قانون پوه، پروفيسر او سياستوال و، چې له ز کال څخه په ز کال کې تر خپلې مړينې د برازيل شپږم ولسمشر و. پينيا په ز کال کې ولسمشر شو، چې د ولسمشر روډريګس ايلوس منتخب ځای ناستی و. نوموړي د سلويانا برينډاو له مړينې وروسته د روډريګس الويس په ولسمشرۍ کې د برازيل د څلورم مرستيال ولمسشر په توګه دنده تر سره کړه. پينيا د سلطنتي نظام پلوی او د برازيل لومړی ولسمشر و چې د خپلې دندې پر مهال مړ شو. پینيا په ز کال کې د ميناس ګيرايس په سانتا باربرا کې زېږېدلی و. پلار يې ډومنګوس هوزي ټيکيسرا پينا يو پرتګالی کډوال و، چې مريان او د سرو زرو يو کان يې درلود. د ساو پالو د قانون له پوهنځي څخه په قانون کې د سند په تر لاسه کولو سره له فراغت او په همدې اداره کې له ډاکټر درجې ته له رسېدو وروسته، پينيا خپل پلرني ټاټوبي ته راستون شو، چېرته چې هغه د څارنوال په توګه کار پيل کړ، وروسته بارباکينا ته ولاړ او د مريانو څخه په دفاع کولو مشهور شو. د نوموړي سياسي فعاليت په ز کال کې له ليبرال ګوند سره په يوځای کېدو او د ميناس ګيرايس ايالتي شورا ته په ټاکل کېدو سره پيل شو. په ز کال کې، نوموړی د ميناس ګيرايس عمومي مرستيال وټاکل شو. په وروسته کلونو کې، په داسې پړاونو کې چې یو شمېر وزارتونه يې هم تر سره کړل، د قانون جوړولو کارونه يې هم ورسره يوځای پر مخ وړل د جګړې وزارت ، کرنه - او عدليه . د جمهوريت له اعلان وروسته، پينيا له ولسي ژوند څخه ووت: په هر حال، له هغه څخه ډېر ژر غوښتنه وشوه چې د ميناس ګيرايس له جمهوري غوښتونکي ګوند سره يوځای شي، او د ايالتي سنا مجلس لپاره ټاکنو کې برخه واخلي، تر څو د نوي ايالتي اساسي قانون جوړولو کې مرسته وکړي. پینيا په ز کال کې د دې دندې لپاره وټاکل شو، او د هغه کميسيون مشري يې وکړه چې د اساسي قانون د مسودې جوړولو دنده ورسپارل شوې وه. له سنا مجلس څخه تر استعفاء وروسته، پينيا د دې ايالت د ګڼو سياسي اړخونو د رايې په اتفاق سره د ميناس ګيرايس رئيس وټاکل شو، او له څخه تر ز کال پورې يې کار وکړ. د نوموړي په اداره کې بيلو هوريزونټي د راتلونکي لپاره ايالتي پلازمينه وټاکل شوه چې هغه مهال يې نوم اورو پريټو و او د ميناس ګيرايس د قانون پوهنځی جوړ شو. له څخه تر ز کال پورې د بينک اف دی ريپبلک له مشرۍ وروسته، پينيا په ز کال کې د روډريګ الوس مرستيال ولسمشر شو. د مرستيال ولسمشر په توګه، نوموړي د سنا مجلس د رئيس په توګه هم کار وکړ. پينيا په ز کال کې د سيال له شتون پرته د يوازيني نوماند په توګه له ټاکنو وروسته د برازيل ولمسشر شو. نوموړی لومړی برازيلي ولسمشر و چې د کافي په اقتصاد د کافي اقتصاد د برازيل په اقتصاد کې یو پړاو و، چې کافي د دې هېواد تر ټولو ستر صادرونکی توليد و کې د مداخلې ملاتړ يې وکړ، د تړون يې پلی کړ، له کوم وروسته چې فدرالي حکومت په نړيوالو بازارونو کې د کافي د لوړ نرخ پر ځای ساتلو لپاره د اضافي توليداتو په رانيولو پيل وکړ. د پینيا حکومت د اورګاډي پټلیو او کډوالو ته پراختيا ورکړه، د برازيلي پوځ د نويو کولو او بيا تنظيم کولو د تيب قانون يې متعارف کړ، او د برازيل سمندري ځواکونه يې بيا په وسله سمبال کړل، کوم څه چې د وزيرانو هر يو او په مټ تر سره شول. پینيا همدا راز د امازون په ځنګلونو کې د د اکتشافي سفرونو ملاتړ هم وکړ، کوم چې دا د ټيليګراف په مټ له ريو ډي جنيرو سره وصل کړ. په نړيوال ډګر کې، برازيل د ز کال د په مشرۍ د يو پلاوي په توګه د هاګ په کنوانسيون کې برخه واخيسته او له کولمبيا او پيرو سره يې د خپلو پولو ستونزې حل کړې. له ارجنټاين سره د - جنګي بېړيو د تر لاسه کولو له امله کړکېچ اوج ته ورسېد، په کوم سره چې د سويلي امريکا د جنګي بېړيو سيالي پيل شوه، او دواړه هېوادونه د جګړې څنډو ته ورسېدل. پينيا په ز کال کې د سختې نمونيا له امله مړ شو، او ځای يې ونيو. د ژوند لومړي کلونه او زده کړه نوموړی د ز کال د نومبر په دېرشمه نېټه په کې زېږ.ېدلی و، دا سيمه اوس مهال د ميناس ګيرايس د سانټا باربارا ښاروالۍ اړوند ده، پينيا د او په دولسو بچيانو کې اوم بچی و؛ د خپلې مور لومړی اولاد و، ځکه هغه يې د پلار دويمه مېرمن وه. د اصلي اوسېدونکی او پرتګالی کډوال و، او هغه په دې نوي هېواد کې ځمکه، د سرو زرو يو کان او ګڼ شمېر مريان درلودل. داسې اټکل کېږي چې د پلار، چې نومېدو په کې زېږېدلی و لومړی هغه څوک و چې د پينيا نوم يې خپل کړی و. په داسې حال کې چې په لومړيو کې په ملي ګارد کې د پوځي مسلک په لټه و، وروسته دا دنده خوشې کړه؛ د نوموړي ګټې د دې لپاره بسنه کوله چې خپلې کورنۍ ته سوکاله معياري ژوند برابر کړي. د افونسو مور د سانټا باربارا په سياست کې د يوې اغېزناکې کورنۍ غړې وه. په دې ډول د افونسو کورنۍ د ميناس ګيرايس د اشرافيه ټولنې برخه وه. په ماشومتوب کې يوې پېغلې نرسې د هغه پالنه وکړه، چې يوه وينزه وه. پینيا به ډېر ځله په او کې له خپل پلار سره د سرو زرو کانونو ته تلو. د په وينا، پينيا د مريتوب له لومړيو مخالفينو څخه و، او د خپل پلار د مريانو لپاره يې د ښو کاري شرايطو په موخه مبارزه وکړه؛ په يوه موقع، کله چې هغه يوه حامله وينزه په يو کان کې د کار کولو په حال کې ولیده، پینيا يې په اړه له څارونکي سره خبرې وکړې، له کوم وروسته چې پرېکړه وشوه، حاملې وينزې به د حمل له شپږمې مياشتې وروسته په کانونو کې کار نه کوي، او د دوی يوازينۍ دنده به پخلی يا د کاليو وينځل وي. د خپلې مور په کور کې له خصوصي ښوونکو څخه د خپلو لومړيو زده کړو تر بشپړولو وروسته، پینيا په ز کال کې د لس کلنۍ په عمر په ښوونځي کې د زده کړې لپاره ولاړ. دا ښوونځی له سترو ښاري مرکزونو څخه ګوښه و، د لازارستي پادريانو له خوا پر مخ وړل کېدو او د پينيا پلار د دې ښوونځي يو له پیاوړو بسپنه ورکونکو څخه و. په ښوونځي کې نوموړي د الاهياتو، اخلاقياتو، فلسفې، رياضي، هندسې، تاريخ، ويناوالۍ او بهرنيو ژبو مضامين ولوستل. پینيا د ز کال د جنورۍ د مياشتې په شپاړسمه نېټه په ښوونځي کې زده کړې پای ته ورسولې، او وروسته په ز کال کې د قانون په پوهنځي کې د زده کړې لپاره ساو پالو ښار ته ولاړ. شخصي ژوند او اندونه د قانون په پوهنځي کې د قانون په پوهنځي کې د زده کړې پر مهال، پينا له او سره ملګرتيا درلوده. له سره نوموړي په شریکه د په نوم د ژورنال جريدې بنسټ اېښی و، چې په اکاډميکو او سياسي موضوعاتو بحثونو يې تمرکز درلود. د دې ژورنال جرېدې د ليکنو د څو پاتې نسخو ښکاري چې شونې ده د وکټور هوګو، انوری ډي بالزاک او ايميل زولا په څېر فرانسوي لیکوالانو پر هغوی اغېز درلود. د قانون په پوهنځي کې، نوموړی همدا راز له بوچا سره يوځای شو، کومه چې د محصلينو پوه پټه ټولنه وه، د الماني ټولنو څخه يې الهام اخيستی و، او د پروفيسر جوليس فرينک له خوا يې بنسټ اېښودل شوی و، هغه د بوچا د عمومي انجمن رئیس شو. دې ټولنې له هغو محصلينو سره مرسته کوله چې نه يې شول کولای په پوهنځي کې د زده کړو لپاره لګښت تاديه کړي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%D9%8A%20%D8%AD%D8%A8%D9%8A%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%A7%D8%BA%D8%A7

مولوي حبيب الله اغا

مولوي حبيب الله اغا د افغانستان د پوهنې وزير دی. نوموړۍ حبيب الله اغا ددې ترمخه د کندهار د علماوو شورا رییس وو چي د افغانستان د امیر المؤمنین مولوي ھیبت الله اخوندزاده د نژدې ملګرو او وفادارانو څخه دی. دا هم وګورئ سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%89%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%86%20%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86

ډواین جانسون

ډواین ډوګلاس جانسون د ۱۹۷۲ کال د مۍ په ۲ زېږیدلی، چې په رینګ کې د په نوم مشهور دی، یو امریکايي اکټر، سوداګر او مسلکي غېږه نیوونکی دی. نوموړی اوس مهال له سره د سمکډاون سوداګریز نوم په تر سره کولو سره د د یوه غړي په توګه قرارداد لاسلیک کړی دی. هغه چې اوسمهال د نړۍ یو له تر ټولو ستر مسلکي غېزه نیوونکی ګڼل کېږي، د غېږنیوونې د نړیوال فدراسیون ، چې اوس د په نوم یادیږي د ۱۹۹۰ لسیزې په وروستۍ او د ۲۰۰۰ لسیزې په لومړیو کې یې د همدې صنعت په وده او پراختیا کې د پام وړ رول لوبولی دی. جانسون د لپاره د اتو کالو لپاره غېږنیوونه وکړه چې بیا وروسته یې فلمي اداکاري هم پیل کړه. د هغه فلمونو په شمالي امریکا کې ۳.۵ میلیارد ډالره او په نوره ټوله نړۍ کې ۱۰.۵ میلیارد ډالره ګټلي دي، چې په دې سره یې هغه د نړۍ په یو له تر ټولو زیات عاید لرونکي اکټر باندې بدل کړی دی. هغه د یونایټیډ فوټبال لیګ یو له څښتنانو څخه هم دی، چې په امریکا کې د فوټبال مسلکي لیګ دی. همداشان نوموړی د د مدیره پلاوي غړی دی، چې د او مورنی شرکت هم دی. په ۲۰۱۲ کال کې، نوموړي د په نوم یو تفریحي پروډکشن شرکت جوړ کړ. هغه د ټیریمانا ټیکیلا بنسټګر هم دی چې ارزښت یې څه باندې ۳.۵ میلیارد امریکايي ډالر دی. وروسته له هغه چې نوموړي د میامي په پوهنتون کې د فوټبال د لوبې لپاره یو ورزشي سکالرشیپ ومانه، نو له هغه را وروسته هغه د ۱۹۹۱ کال د ملي اتلولۍ د ټيم غړی و خو هغه زیاتره بک اپ لوبغاړی و. مسلکي فوټبال ته د هغه د هیلو سره سره، نوموړی د ۱۹۹۵ کال د په ډرافټ کې وا نه خیستل شو، نو د لنډ وخت لپاره یې له کلګري سټمپډرز سره قرارداد لاسلیک کړ. په ۱۹۹۶ کال کې، د جانسون پلار، راکي له هغه سره مرسته وکړه چې له سره قرارداد لاسلیک کړي. جانسن په چټکۍ سره نړیوال شهرت وموند او پر یوه کاریزماتیک شخصیت باندې بدل شو. جانسن په ۲۰۰۴ کال کې پرېښود او بېرته په ۲۰۱۱ کال کې د نیمه وخت لوبغاړي په توګه راڅرګند شو چې تر ۲۰۱۳ کال پورې یې کار وکړ او کله نا کله به په لوبو کې را څرګندیده. جانسن چې ۱۰ ځله د نړۍ اتل پاته شوی له هغې ډلې لومړنی افریقايي- امریکايي اتل دی چې تر څنګ یې دوه ځلې انټرکانټینینټل اتل، پنځه ځله د ټګ ټیم اتل، د ګټونکی او د د ټریپل کراون شپږم اتل پاته شوی دی. جانسن په وریسلمانیا کې یو له هغو لوبغاړو څخه دی چې لوبې یې د زیات شمېره لیدونکو له خوا د او په تلویزیوني سریالونو کې کتل شوي دي. په فلمونو کې د جانسون لومړنی رول په ۲۰۰۱ کې و. په راتلونکې کال کې هغه په یوه اکشن خیالي فلم یعنې کې مرکزي رول ولوباوه. له هغه وخت نه را وروسته هغه په ځینو کورنیو فلمونو لکه ، ، ، : ، : او او اکشن فلمونو لکه : ، .. : ، هیرکول ، آسمان څکلی ، سن انډریاس رمپاژ کې رول لوبولی دی. نوموړي همداشان په ځینو اکشن کمېډي فلمونو لکه ګیټ سمارټ ۲۰۰۸، سنټرال انټیلیجینس ۲۰۱۶، بای واچ ۲۰۱۷ او ریډ نوټیس ۲۰۲۱ کې رول لوبولی دی. په فسټ او فیریوس فلمونو کې د لوک هابس په توګه د هغه رول د فسټ فایو ۲۰۱۱ په فلم سره پیل شو، چې له امله یې له دې فرانچایز سره مرسته وکړه چې د فلمونو په نړۍ کې یو له تر ټولو زیاتو عاید لرونکو فلمونو څخه واوسي. نوموړی د په فلم کې د مرکزي رول په لوبولو سره د له کمپنۍ سره یو ځای شو. همداشان، جانسن د ډیزني د موانا ۲۰۱۶ په انیمیشن فلم کې د د غږ ویونکی دی او تمه ده چې دا رول به په راتلونکي ژوندي اکشن کې بیا تر سره کړي. جانسن د کمیډي-ډرام سریال بالرز ۲۰۱۵-۲۰۱۹ او د یانګ راک ۲۰۲۱ هم تولید او هم یې رول یې په کې لوبولی دی. د هغه ژوندلیک، بیا په ۲۰۰۰ کال کې خپور شو او د نیویارک ټایمز غوره پلورل شوی کتاب و. په ۲۰۱۶ او ۲۰۱۹ کال کې، ټایم مجلې جانسون د نړی یو له تر ټولو زیات اغېزناک کس په توګه ونوماوه. د ژوند لومړي کلونه جانسون د ۱۹۷۲ کال د مۍ په دویمه د کالیفورنیا په هایوارډ کې زیږیدلی چې د پخواني غېږنیوونکي راکي جانسن زوی دی. هغه چې کله لوی شو نو د لنډ وخت لپاره یې د نیوزیلنډ د اکلنډ په ګري لین کې د خپلې مور له کورنۍ سره ژوند وکړ، چې هلته یې رګبي کاوه او امریکا ته تر راتګ وړاندې یې د ریچمونډ روډ په لومړني ښوونځي کې درس لوست. د جانسن پلار یو تورپوستی نوا سکوټین او لږ څه کم ایرلنډي نسب لري. د هغه مور ساموايي ده. په ۱۹۸۳ کال کې د په تاریخ کې د نوموړي پلار او ټوني اټلس لومړني تورپوستي کسان و چې په بلک ټګ ټیم کې اتلان شول. د جانسن مور د پیټرمایویا له خوا د لور په توګه منل شوې وه، کوم چې هغه هم یو مسلکي غېږنیوونکی و. د جانسن مورنۍ انا، لیا یو له هغو لومړنیو ښځو څخه وه چې د مسلکي غېږنیوونې د دودولو پلوۍ وه چې په ۱۹۸۲ کال کې یې د خپل مېړه له مړینې وروسته یې د ارام سمندرګي د پلینزي مسلکي غېږنیوونې مسوولیت پر غاړه واخیست او تر ۱۹۸۸ کال پورې یې دا مسوولیت پر غاړه وه. جانسون د خپلې مور د نیکه مایویا له خوا، د انوی د غېږنیونې د کورنۍ یو بې نسبه خپلوان دی. په ۲۰۰۸ کال کې، هغه خپل پلار او نیکه د د مشاهیرو تالار ته ور وپېژندل. جانسون د شمالي کارولینا په چارلوټ کې د مونټکلییر لومړنۍ ښوونځي ولوست او بیا وروسته د کنیکټیکټ همدن ته ولاړ، چې هلته یې د شیپیرډ ګلین په لومړني ښوونځي کې درس ولوست او بیا د همدن منځني ښوونځي ته ولاړ. بیا یې په هونولولو کې د ولسمشر ویلیام مککینلي او د ټینیسي په نشویل کې یې د ګلین کلیف او مکګاووک لېسو کې درس ووایه او بیا یې په پنسلوانیا کې بیت لیحم ښارګوټي کې د لیګ والي په سیمه کې د فریډوم لېسه ولوستله چې په ۱۹۹۰ کال کې ترې فارغ شو. د فریډوم په لېسه کې جانسون لومړی ځینې سختۍ ولیدلې او بیا جګړو او وړو جنایتونو ته ور کش کړل شو. په ۱۷ کلنۍ کې، هغه څو ځلې د شخړو، غلاوو او د چیک په جعل کولو سره ونیول شو او د شخړو له امله د دوو اوونیو لپاره تعلیق شو. د یوې سیمه ییزې ورځپاڼې په مقاله کې نوموړی له ستونزو ډک تنکی ځوان چې له پولیسو سره د شخړو سابقه لري یاد شوی و. خو د فریډوم د لېسې د فوټبال مدیر، جوډي کویک بیا په جانسون کې سپورتي ظرفیتونه ولیدل او هغه یې د لېسې د فوټبال د ټیم لپاره استخدام کړ او هلته یې دفاعي ټکل لوباوه، هغه تجربه چې د جانسون لپاره د هغه د شخصي بدلون لپاره ډېره مهمه وه. نوموړی د هغه وخت د لېسې د فوټبال د تحربې په اړه وايي: زما فکري بهیر پر بدلیدو پیل وکړ. هغه وخت و چې د خپلو موخو په اړه مې پیل وکړ تر څو هغه څه ته ورسیږم چې فکر مې ورته کاوه. د فوټبال له لوبې پرته، جانسون د فریډوم د لېسې د ټرک او فیلډ او غېږنیوونې د ټیمونو غړی هم و. د فریډوم لېسې تر وروستي کال پورې، جانسون یوازې د دوو کلونو لپاره فوټبال لوبه وکړه، خو د میامي د پوهنتون له خوا ورته د یوه بشپړ ورزشي تحصیلي سکالرشیپ وړاندیز وشو. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81%20%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86

ژوزف ستالین

ژوزف ویساریونویچ ستالین اصلي نوم: یسب بسارینس دز جوغاشیلی؛ زوکړه:د ۱۸۷۸ زکال د ډسمبر ۱۸مه مړېنه: د ۱۹۵۳ زکال د مارچ ۵مه نېټه شوروي انقلابي او شوروي سیاسي رهبر و چې له ۱۹۲۲ زکال څخه یې په ۱۹۵۳ زکال کې تر خپلې مړینې پورې په شوروي اتحاد واک وچلاوه؛ دی په واک د شوروي اتحاد تر ټولو زیات پاتې شوی واکمن و. هغه د شوروي اتحاد د کمونیست ګوند د عمومي منشي ۱۹۲۲-۱۹۵۲ زکال او د شوروي اتحاد د وزیرانو شورا د مشر ۱۹۴۱-۱۹۵۳ زکال په توګه واکمن و. په پیل کې هغه پر هېواد باندې د ټولیزې مشرۍ له مخې واکمني وکړه، خو واک یې د ځان لپاره متمرکز کړ او په ۱۹۳۰ مه لسیزه کې په یو دیکتاتور واوښت. ستالین د مارکسېزم لینېنېزم اصطلاح ابداع کړه چې له مارکسېزم څخه یې د هغه د لینېنېستي تفسیر استازولي کوله او د ستالینېزم په نامه پېژندل کېږي. ستالین چې د روسي سترواکۍ د ګوري سیمې اوسني ګرجستان په یوه بېوزله کورنۍ کې وزېږېد، وړاندې له دې چې له مارکسېستي روسي سوسیال دیموکراتیک کارګر ګوند سره یوځاي شي د تفلیس یوې مذهبي مدرسې ته ولاړ. هغه د ګوند د ورځپاڼې پروډا په اصلاح کولو کې برخه واخیسته او د ولادمیر لینېن تر مشرۍ لاندې یې د کمونېست ګوند د بلشویکې څانګې له پاره د غلاو، سړي تښتونو او محافظتي قلدرۍ له لارې مالي سرچینې برابرولې. دی په مکرر ډول ونیول شو او څو ځله په داخلي تبعید محکوم کړای شو. وروسته له هغه چې بلشویکانو د اکتوبر په انقلاب کې واک ترلاسه کړ او د نوي کمونیست ګوند تر مشرۍ لاندې یې په ۱۹۱۷ زکال کې یوګوندي دولت رامنځته کړ، ستالین د ګوند د واکمنې سیاسي کمیټې غړی شو. ده په ۱۹۲۲ ز کال کې د شوروي اتحاد په رامنځته کېدو له څار سربېره د روس په کورنۍ جګړه کې د خدمت کولو له امله په ۱۹۲۴ زکال کې د لینېن له مړینې وروسته د هېواد مشري پر غاړه واخیسته. د ستالین تر واکمنۍ لاندې، په هېواد کې سوسیالېزم د کمونېست ګوند د باورونو اصل وګرځېد. د هغه د پنځه کلن کاري پلان له مخې چې د هغه د واکمنۍ پر مهال پلی شو هېواد د زیاتو کرنیزو تولیداتو او چټک صنعتي کېدو شاهد و؛ همدارنګه یې رهبري کېدونی اقتصاد رامنځته کړ. دغه چاره د خوراکي توکو په تولید کې د شدید اخلال لامل وګرځېده چې د قزاقستان د لوی ترور او د اوکراین د هولډومور قحطۍ په ګډون یې د ۱۹۳۲-۱۹۳۳ زکال له قحطي سره مرسته وکړه. ستالین له هېواده بهر مارکسېزم لینېنېزم د کمونیست انټرنشنل له لارې ترویج کړ او د ۱۹۳۰ مې لسیزې په ترڅ کې یې په ځانګړي ډول د هسپانیې د کورنۍ جګړې پر مهال له اروپايي فاشیست ضد خوځښتونو کلک ملاتړ وکړ. په ۱۹۳۹ ز کال کې د هغه رژیم له نازي جرمني سره د جګړې نه کولو هوکړه لاسلیک کړه چې له امله یې شوروي اتحاد پر پولنډ برید وکړ. جرمني دغه هوکړه په ۱۹۴۱ زکال کې په شوروي اتحاد باندې په برید کولو سره تر پښو لاندې کړه. د لومړنیو ماتو سربېره، د شوروي سره پوځ وکولای شول د جرمني د بریدونو پر وړاندې مقاومت وکړي او په ۱۹۴۵ زکال کې برلېن ونیسي؛ په دې سره یې په اروپا کې دویمې نړیوالې جګړې ته پای ټکی کېښود. د جګړې پر مهال شوروي اتحاد؛ بالتیک هېوادونه، بسارابیا او شمالی بوکووینا ځان ته الحاق او ورپسې یې په مرکزي او ختیځه اروپا او همدارنګه د ختیځې اسیا په یو شمېر برخو کې خپل متحد دولتونه رامنځته کړل. شوروي اتحاد او متحده ایالات د نړیوالو قدرتونو په توګه راڅرګند شول او د سړې جګړې په نامه د ترینګلتیاوو دوره پیل شوه. ستالین له جګړې وروسته د شوروي اتحاد د بیارغونې او په ۱۹۴۹ زکال کې د اټومي بم د پراختیا چارې کنټرول کړې. په دغو کلونو کې شوروي یوه لویه قحطي تجربه او یو یهودیت ضد کمپاین ترسره کړ چې د ډاکټرانو په توطئې اوج ته ورسېد. په ۱۹۵۳ زکال کې د ستالین له مړینې وروسته بالاخره نیکیتا خرشچوف د هغه ځای ناستی شو، هغه ډېر ژر د ستالین حکومتولي وغندله او په شوروي ټولنه کې یې د ستالیني پالیسیو په له منځه وړو پیل وکړ. ستالین چې د ۲۰ مې پېړۍ د پام وړ مخکښې څېرې په توګه پېژندل کېږي، په مارکسېست لینېنېست نړیوال خوځښت کې یې د خپل رول له امله شخصیتي ځایګی وموند چې له امله یې د سوسیالېزم او کارګري طبقې د اتل په توګه بلل کېږي. په ۱۹۹۱ زکال کې د شوروي اتحاد له پاشل کېدو راوروسته ستالین په روسیې او ګرجستان کې د جګړې د یو بریالي مشر په توګه چې وه یې کولای شول د نړیوال ځواک په توګه د شوروي اتحاد د جمهوریتونو ځایګی تثبیت کړي؛ خپل محبوبیت وساته. ورته مهال د هغه استبدادي رژیم په پراخه کچه په ټولیزو ځپونکو چارو، قومي تصفیې، پراخه سانسور، په زیاته کچه تبعید او په سلګونو زره اعدامونو کې د لاس لرلو او همدارنګه د قحطۍ پر مهال د میلیونونو کسانو د مړینې له امله غندل کېږي. د لینېن د حکومتولۍ پر مهال د واک پیاوړتیا: ۱۹۱۷-۱۹۱۸ ز کال د ۱۹۱۷ زکال د اکتوبر په ۲۶ مه نېټه لینېن ځان د نوي دولت او د خلکو د کمیسارانو د شورا مشر اعلان کړ. ستالین هم د لینېن له دغې پرېکړې څخه چې له منشویکانو او سوسیالېست انقلابي ګوند سره ائتلاف نه کوي کلک ملاتړ وکړ؛ په داسې حال کې چې هغوی له کیڼ اړخو سوسیالیست انقلابیونو سره ائتلافي حکومت رامنځته کړ. ستالین د لینېن، تروتسکي او سودرلف په خوا کې د دولت نارسمي اداره کوونکی جوړښت رامنځته کړ. د ستالین دفتر په سمولني انستیتیوت کې د لینېن دفتر ته څېرمه موقعیت درلود؛ هغه او تروتسکي یوازني کسان و چې له لینېن سره یې له وړاندې نوبت نیولو پرته لیدلی شو. په داسې حال کې چې لینېن او تروتسکي په عامو وګړو کې دومره پېژندل شوي نه و، خو ستالین د بلشویکانو ترمنځ ډېر شهرت درلود. هغه د مخالفو ورځپاڼو د تړلو په موخه د لینېن فرامین له هغه سره په ګډه لاسلیک کول او له سودرلف سره یې بیا د نوي فدراتیف شوروي سوسیال جمهوریت لپاره د اساسي قانون د مسودې د جوړونکې کمېټې مشري وکړه. هغه په کلکه سره د لینېن له خوا د چکا امنیتي استخباراتو د جوړولو او ورپسې د سره ترور د ځپونکو عملیاتو ملاتړ وکړ؛ ده دې ته په پام چې دولتي تاوتریخوالی د کپیټلېستي قدرتونو یو له اغېزمنو لارو چارو دی؛ باور درلود چې هغه به شوروي دولت ته هم ورته پایلې ولري. د مخکښو بلشویکانو لکه کامنف او نیکولای بخارین پر خلاف ستالین هېڅکله د چکا او سره ترور د عملیاتو د چټکې پراختیا او ودې اړوند اندېښنې څرګندې نه کړې. د پروډا د مدیر مسئولیت له خوشي کولو وروسته، ستالین د ملیتونو لپاره د خلکو د کمیسیار په توګه وټاکل شو. هغه ندژدا الیلویوا د خپلې سکرترې په توګه وټاکله او همدغه مهال یې له هغې سره واده هم وکړ، له دې سره د هغوی د واده کره نېټه معلومه نه ده. د ۱۹۱۷ زکال په نومبر میاشت کې هغه په روسیه کې د میشتو لږکیو ملیتونو اړوند ملیتي فرمان لاسلیک کړ چې هغوی ته یې د خپلواکۍ او جلاتوب حق ورکاوه. د دغه فرمان موخه په لومړۍ درجه کې یوه ستراتیژیکه موخه وه چې له مخې یې بلشویکانو هڅه وکړه د لږکیو ترمنځ محبوبیت ومومي نه دا چې هغوی د خپلواکۍ لپاره لیوالتیا ومومي. په همدغه میاشت کې هغه هلسنکي ته سفر وکړ څو د فنلنډ له سوسیال دیموکراتانو سره وګوري او په ډسمبر کې یې د فنلنډ د خپلواکۍ غوښتنه ومنله. د هغه ادارې د قومي لږکیو په ژبه د ښوونځیو او مطبوعاتو لپاره بودیجه ځانګړې کړه. د روانې لومړۍ نړیوالې جګړې له امله چې روسیه په کې د جرمني او اطریش هنګري له مرکزي ځواکونو سره ښکېل وه؛ د ۱۹۱۸ زکال په مارچ میاشت کې د لینېن اداره له پتروګراد څخه مسکو ته را ولېږدول شوه. ستالین، تروتسکی، سودرلف او لینېن په کرېملېن کې ژوند کاوه. ستالین د یو شمېر قلمرونو په بیه له مرکزي ځواکونو سره د اوربند کولو اړوند د لینېن له لیوالتیا ملاتړ وکړ. ستالین دا ضروري ګنله ځکه د لینېن پر خلاف هغه نه و متقاعد شوی چې اروپا پرولتاري انقلاب ته چمتو ده. لینېن په پایله کې د خپل لیدلوري په اړه د ټولو مخکښو بلشویکانو هوکړه ترلاسه کړه چې له امله یې د ۱۹۱۸ زکال په مارچ میاشت کې بریسټ لیتوفسک هوکړه لاسلیک شوه. د دغې هوکړې له مخې پرېمانه سیمې او منابع مرکزي ځواکونو ته پرېښودل شول چې د ګڼ شمېر روسي وګړو غصه یې راوپاروله همدارنګه کیڼ اړخي سوسیالېست انقلابیون د دغې موضوع پر سر له ائتلافي حکومت څخه ووتل. واکمن روسي سوسیال دیموکراتیک کارګر ګوند هم ډېر ژر خپل نوم بدل کړ او د روسیې په کمونېست ګوند واوښت. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7

کوریا

کوریا د اسیا په ختیځ کې یوه نیمه ټاپوزمه ده، چې له ۱۹۴۵ کال راهیسې، د کوریا د غیرپوځي زون په مټ په دوو برخو سره وېشل شوې ده. په ۱۹۴۸ کال کې دواړو کوریاګانو خپله خپلواکې اعلان کړه او دواړه غاړو د ټولې کوریا پر خاوره د حاکمیت ادعا وکړه. سویلي کوریا چې د کوریا جمهوریت په نوم یادیږي د دې نیمه ټاپو سویلي برخه جوړوي او شمالي کوریا چې د کوریا د خلکو دیموکراتیک جمهوریت په نوم یادیږي د دې نیمه ټاپو شمالي برخه جوړوي. د کوریا نیمه ټاپو شاوخوا ځینې واړه ټاپوګان هم د دغې سیمې برخه جوړوي. د کوریا نیمه ټاپو په شمال کې له چین منچوریا او په شمال ختیځ کې د امنوک او ډومن سیندونو پر مټ له روسیې سره ګډه پوله لري، چې له جاپان سره بیا په سویل ختیځه برخه کې د کوریا تنګي پر مټ بېله شوې ده. په کوریا کې د ډبرینې زمانې په وخت کې تر ټولو زاړه رادیوکاربون موندلی شوی چې په دغه سیمه کې له میلاد څخه ۴۰۰۰ او ۳۰۰۰ کاله وړاندې د انسانانو د ژوند ښکارندویي کوی. په دغه سیمه کې لومړنی رامنځته شوی دولت ګوجوسیون و چې له میلاد نه ۱۰۸ کاله وړاندې د هان سلسلې په لاس ورغی. د لومړۍ زیریزې په لومړۍ نیمایي کې، کوریا د دریو دولتونو تر منځ ووېشل شو چې دا دولتونه عبارت وو له: ګوګوریو، باکجه او سیلا، چې په ګډه سره د کوریا د دریګونې پاچاهۍ په نوم پېژندل کېده. د اوومې پېړۍ په وروستیو کې، سیلا د ټانګ سلسلې په مرسته باکجه او ګوګوریو تر خپلې ولکې لاندې راوستل او ټانګ یې بیا د سیلا-ټانګ د جکړو په اوږدو کې له کوریا څخه شړل. په داسې حال کې چې بالهای، چې د ګوګوریو د پاتې شونو او د موهي خلکو په مټ رامنځته شوی و، په شمال کې د ګوګوریو جانشین شول. بالاخره یو موټي سیلا د کورنیو جګړو له امله په دریو بېلو دولتونو باندې ووېشل شوه چې د وروستیو دریو پاچاهیو په نوم یادیږي. د دریو پاچاهیو په وروستیو کې، ګوګوریو د ګوریو په نوم بېرته را ژوندی شو، چې دوو نورو دولتونو ته یې ماتې ورکړه او کوریا د یوه خپلواک دولت په توګه یو موټي کړه. په همدې وخت کې، بالهای دولت هم له پای ته ورسېده او د هغه وروستی ځایناستی ولیعهد او زیاتره حاکمه ډله یې ګوریو ته وتښتیدل او ګوګوریو دوه جانشنین دولتونه یې سره یوموټي کړل. ګوریو چې د کوریو په ډول هم لیکل کېږي، د اوسنۍ زمانې په کوریا باندې بدل شو چې یو ډېر زیات کلتوري دولت و او د نړۍ تر ټولو لومړی متحرک یا خوځنده فلز هم دلته په ۱۲۳۴ کال کې جوړ شو. د دیارلسمې پېړۍ په اوږدو کې، د مغول سترواکۍ له لسیزو جګړو وروسته د ګوریو دولت د خپل ځان تابع وګرځاوه. که څه هم ګوریو د مغول حکومت له منځه یووړ، خو د جنرال یي سونګ ګي په مشرۍ د یوې کودتا له امله د هغه په لاس ورغی، چې د ۱۳۹۲ کال د جولای په ۱۷مه یې چوسون رامنځته کړ. د جوسون لومړني ۲۰۰ کلونه له نسبي سولې سره مل و او په دغه دوره کې کوریايي الفبا توري هم د ستر سجونګ له خوا رامنځته شول او کنفوسیزم د کنفوسیوس دین به زیاتیدونکې توګه په دغه دولت کې نفوذ وکړ. خو بیا هم، دا دولت په ۱۶۳۶ کال کې پر کوریا باندې د جاپانیانو په بریدونو سره پای ته ورسېد، چې د جوسون لپاره یې پراخه وراني ولرله او د کوریا د ګوښه توب لامل وګرځېد. د همدې تېرې په پای ته رسېدو سره، جوسون د ۲۰۰ کلونو لپاره سوله او هوساینه او ورسره جوخ کلتوري او تکنالوژيکي پرمختګونه تجربه کړل. د جوسون په وروستیو کلونو کې، ځینې تاوتریخجنې پېښې رامنځته شوې لکه د ګاسپین کودتا، د ډونګانګ د بزګرانو اوښتون او د ملکې میونګ سونګ وژنه. په ۱۸۹۷ کال کې، د کوریا سترواکۍ د کوریا د خپلواکۍ د ساتنې لپاره رامنځته شوه. خو بیا هم، د چین-جاپان د لومړۍ جګړې او روس-جاپان د جګړې په اوږدو کې د جاپانیانو په بریاوو سره جاپان وکولا یشول چې ټوله کوریا په ۱۹۱۰ کال کې د خپلې خاورې یوه برخه وګرځوي. په ۱۹۴۵ کال کې، له دویمې نړیوالې جګړې وروسته کله چې جاپان متفقینو ته په رسمي توګه تسلیم شو، نو کوریا یې هم پرېښوده. د شوروي جمهوریتونو اتحاد او د امریکا متحده ایالاتو داسې هوکړه کړې وه چې کوریا باید په ۳۸ موازي کرښه کې سره ووېشې. همدا و چې کوریا په دوو برخو سره ووېشل شوه. د دواړو کوریاګانو تر منځ شخړې د دې لامل وګرځېدې چې شمالي کوریا پر سویلې کوریا باندې په ۱۹۵۰ کال برید وکړي. د بهرنیو ځواکونو په لاسوهنې سره دا جګړه په ۱۹۵۳ کال کې د سولې له کومې رسمي معاملې پرته په ټپه ودریده خو د دواړو هېوادونو تر منځ یوه غیرپوځي سیمه رامنځته شوه. دا وضعیت د دې دواړو کوریاګانو تر منځ له لوړ کړکېچ سره مرسته کوي چې له امله یې کوریا په دوو برخو سره وېشل شوې ده او دواړه هېوادونه ادعا کوي چې د کوریا یوازینی قانوني دولت دی. سویلي کوریا یو سیمه ییز ځواک او یو پرمختللی هېواد دی چې اقتصاد یې د اسمي داخلي ناخالص تولید له اړخه په نړۍ کې دیارلسم او د داخلي ناخالص تولید له اړخه په نړۍ کې څوارلسم ځای لري. د دې هېواد وسله وال ځواک د نړۍ یو له تر ټولو زیات پیاوړي ځواک په توګه پېژندل کېږي، چې د پوځي او نیمه پوځي پرسونل له اړخه د نړۍ دویم ستر دایمي پوځ لري. په یووېشتمه پېړۍ کې، سویلې کوریا د پاپ کلتور له اړخه په نړۍ کې خورا ستر اغېز لري، په تېره بیا د موسیقۍ کي- پاپ، تلویزیوني سریالونو - او سینما په برخه کې خورا شهرت لري، چې د کوریا د کلتور ښکارندويي کوي. شمالي کوریا بیا له سونګون څخه پیروي کوي، یعنې د لومړی پوځ تګلاره چې په دولتي چارو او د سرچینو په اختصاص کې د کوریا د خلکو پوځ ته لومړیتوب ورکوي. دا هېواد هستوي وسلې لري او داسې یو هېواد دی چې تر ټولو زیات پوځي او نیمه پوځي پرسونل لري او په ټوله کې ۷.۷۷ میلیونه فعال، احتیاط او نیمه پوځي پرسونل لري یعنې نږدې ۳۰ سلنه وګړي یې په پوځ کې شامل دي. د دې هېواد په دنده کې فعال پوځ ۱.۲۸ میلیونه سرتیري لري چې د نړۍ څلورم ستر پوځ دی، چې د هېواد د وګړو ۴.۹ سلنه جوړوي. شمالي کوریا په نړۍ کې په پراخه کچه د بشر د حقونو تر ټولو زیات خراب ریکارډ لري. ایتمولوژي د عصري املا ده، دا نوم د ۱۶۱۴ کال په لومړیو کې په انګریزې کې ومنل شو. کریا د ګوریو له لرغوني پاچاهۍ څخه اخیستل شوی ده. کوریا د مارکوپولو په سفرونو کې د کالي په ډول ترجمه شوی دی. دا د کوریا د ګوریو پاچا هانجا و چې په دولسمه پېړۍ کې یې د کوریا په ټوله نیمه ټاپو باندې حکومت وکړ. په لویدیځ کې د کوریا نوم هغه مهال را ننوت کله چې عرب سوداګرو له کوریا سره سوداګري پیل کړه، چې ځینې اسناد د ۹ پېړۍ اړوند دي. د ګوریو نوم د کوریا د شمالي پاچاهۍ چې د دریو پاچاهانو په نوم یا ګوګوریو یادیده، ادامه ده، چې د پنځمې پېړۍ په لومړیو کې په رسمي توګه د ګوریو په نوم سره پېژندل کېده. اصلي نوم یې د هغو صفتونو له ترکیب څخه جوړ ده چې د ستر او لوړ له کلیمو جوړ شوی چې دا د یمایک قبیلې یو نوم هم و، چې ګومان کېږي د هغو اصلي نوم ګورو یا ګایوري و. د ۱۹مې پېړۍ په وروستیو کې د کوریا په ازادیدو او ورسره د بریتانوي او امریکايي سوداګریو په پراخېدو، د کوریا املا رامنځته شوه او په تدریج سره یې شهرت وموند. د کوریا نوم اوسمهال د شمالي او سویلي کوریا دواړو لپاره په انګریزې کې کارول کېږي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%20%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AB%D8%A7

نیکولای ایورګا

نیکولای ایورګا زوکړه د ۱۸۷۱ کال د جنوري ۱۷ مړینه د ۱۹۴۰ کال د نومبر ۲۷ یو رومانیايي تاریخ پوه، سیاستوال، ادبي منتقد، خاطره لیکونکی، البان پېژندونکی، شاعر او ډرامه لیکونکی و. هغه په ۱۹۱۰ کال کې د دیموکراتیک نشنلیست ګوند یو بنسټګر و، نوموړي د پارلمان د وکیل، د ولسي جرګې او مشرانو جرګې د مشر، د کابینې د وزیر او د لنډ وخت لپاره ۱۹۳۱-۱۹۳۲ د لومړي وزیر په توګه خدمت کړی دی. نوموړی چې کله ماشوم و یو حیرانونکی انسان، پر هر څه پوه او پر ګڼو ژبو یې خبرې کولې، چې په پراخه کچه یې زیات شمېر علمي اثار ولیکل او نړیوال شهرت یې وموند او خپل ځان یې د منځنۍ پېړۍ، بیزانس، لاتیني، اسلاویک، هنري مورخ او د تاریخ د فیلسوف په توګه تثبت کړ. ایورګا د بخارست په پوهنتون، پاریس پوهنتون او ګڼو نورو علمي ادارو کې د تدریس تر څنګ، د بیزانس د څېړنو د نړیوالې کنګرې او د سویل ختیځې اروپا د څېړنو د انستیتوت بنسټګر هم و. د هغه په فعالیتونه پر کلتوري او علمي مرکز باندې د والیني ډي مونټي ښار بدلول هم شاملیږي. نیکولای ایورګا د خپلو علمي مرستو تر څنګ، یو ښی-مرکزي نوموتی فعال هم وه، چې سیاسي نظریې یې محافظه کاري، رومانیايي ملتپالنه او بزګري توب یې سره یو ځای کړل. هغه چې لومړی یې مارکسیسټي افکار درلودل، خپله لاره یې بدله کړه او د د تحریک لاروی شو. ایورګا وروسته په کې، چې د پوپولیستي تمایلاتو په لرلو سره یوه اغېزناکه ادبي مجله وه، په رهبري کوونکې څېرې باندې بدل شو او په لیګ کې یې د ټولو رومانیایانو د کلتوري یووالي لپاره وجنګیده او محافظه کاره خپرونې یې را منځته کړې لکه ، او . د اطریش-هنګري په سترواکۍ کې د رومانیايي قوم له ارمانونو څخه د هغه ملاتړ هغه په لومړۍ نړیواله جګړه کې د انتانټ پلوو په کمپ کې پر یوه نوموتي څېرې باندې بدل کړ او د دوو نړیوالو جګړو ترمنځ کلونو کې یې د سترې رومانیا لپاره هغه ته یو ځانګړی سیاسي رول تضمین کړ. د رومانیايي کلتور پر وړاندې د پرتو ګواښونو لپاره یې ستر کمپاینونه پیل کړل او د یهودو پر خلاف خبرو له امله یې زیاتره جنجالونه رامنځته کړل او د زیات وخت لپاره د ښي افراطي نظریه ورکوونکي . . ملګری و. هغه د حاکم ملي لیبرالانو مخالف و، چې بیا وروسته له مخالف رومانیايي ملي ګوند سره یو ځای شو. ایورګا د خپل ژوند په وروستیو کې له راډیکال فاشیست اوسپنیز ګارډ سره مخالف وکړ او له زیاتو ښکتو پورته نه وروسته یې له خپل سیال، پاچا دویم کارول څخه یې ملاتړ وکړ. ایورګا چې د ګارډ له مشر سره یې شخصي اختلاف درلوده او په غیر مستقیم ډول یې د هغه په وژنه کې برخه لرله، بیا هم د کارول په شرکتی او اقتدارخوښوونکي ګوند، د ملي رنسانس په جبهه کې یو له مشهورو څېرو څخه و. کله چې ګارډ خپل ملي لژیونري ډیکتاتوري پیل کړ، هغه بیا هم یو خپلواک مخالف کس پاتې شو، خو بالاخره د ګارډ د یوه کماندو له خوا ووژل شو. ژوندلیک نیکولای ایورګا په اصل کې بوتوساني و او په یوه یوناني الاصله کورنۍ کې زېږیدلی و. د هغه پلار، نیکو ایورګا یو مدافع وکیل و چې په ۱۸مه پېړۍ کې یې پنځه پشته وړاندې یې پلرونه چې یوناني سوداګران ول په بوټوساني کې مېشت شوي وو. د هغه مور، زولنیا لورګا د یونان د فاناریوټي یوه ښځه وه. ایورګا ادعا کړې چې د هغه مستقیم نسب د ماوروکورداټوس او اګیروس اشراف کورنیو ته رسیږي. هغه د خپل پلار له خوا د تر لاسه شوي نسب او د خپلې مور له خوا تر لاسه شوی نسب د خپل سیاسي ژوند پایله بلله. د هغه دا ادعا چې د کانتاکوزینوګانو او کرایووستي ګانو په څېر اشراف کورنیو سره یې خپلوي درلوده، د څېړونو له خوا ورته د شک په سترګه کتل کېږي. خو په عمومي توګه باور دا دی چې ایورګا د ۱۸۷۱ کال د جنوري په ۱۷ مه نړۍ ته سترګې غړولې دي که څه هم د هغه د زوکړې تصدیق د جون ۶ دی. په ۱۸۷۶ کال کې، یعنې کله چې هغه اووه دیرش یا اته دیرش کلن و، د هغه پلار د یوې ناپېژاندې ناروغۍ له امله ومړ او نیکولا او د هغه کوچنی ورور، جورج یتیمان پاتې شول، چې دا پېښه د هغه په لیکنو کې هم راغلې ده. په ۱۸۷۸ کال کې، هغه د مرچین فولیسکو ښوونځي کې شامل شو، او لکه څرنګه چې به یې په دې اړه تل ویاړ کاوه، هغه په زیاترو ډګرونو کې ډېر تکړه و او له فکري فعالیتونو سره یې مینه کشف کړه او په ۹ کلنۍ کې یې ان ښوونکو هغه ته اجازه ورکوله چې په ښوونځي کې خپلو ټولګیوالو ته د رومانیا تاریخ تدریس کړي. د هغه د تاریخ ښوونکی، چې یو پولنډی کډوال و، د هغه په مادام العمر څېړنه او پولونوفیلي کې یې د هغه لېوالتیا را وپاروله. معلم تاریخ او، یک لهستانی پناهنده، علاقه او را به تحقیق و پولونوفیلی مادام العمر او برانگیخت. ایورگا همچنین این اولین دوره شکلگیری را به دلیل شکلدهی دیدگاههای مادامالعمر خود درباره زبان رومانیایی و فرهنگ محلی میداند: من رومانیایی را یاد گرفتم... همانطور که در آن روزها صحبت میشد: واضح، زیبا و مهمتر از همه قاطعانه و رنگارنگ، بدون دخالتهای زبان رومانیایی. روزنامه ها و کتاب های پرفروش. او به میخائیل کوگالنیچانو، شاعر قرن نوزدهم، که اولین بار در کودکی آثارش را خوانده بود، این ترجیح ادبی را شکل داده است. ایورګا چې د بوتسواني د . . په جمنازیوم او لېسه کې له ۱۸۸۱ کال وروسته زده کوونکی و، نو لوړ اعزازونه یې تر لاسه کړل او د ۱۸۸۳ کال په پیل سره یې د خپلو ځینو همکارانو لپاره خصوصي تدریس هم پیل کړ تر څو د خپلې کورنۍ له عاید سره مرسته وکړي د ایورګا په وینا چې دا یو بدبخته تقاعد و. کله چې ایورګا دیارلس کلن شو، په داسې حال کې چې له خپلې مورنۍ ترور امانویل ارګیروپول سره یې اوږد ملاقات درلود، نو خپل لومړنی رسنیز کار یې د رومانول ارګیروپل له ورځپاڼې سره د شوو مرستو په مټ پیل کړ، چې له هغې ډلې به یې د اروپا د سیاست په اړه حکایتونه، مقالې او سرمقالې لیکلي. ۱۸۸۶ کال د ایورګا له خوا په بوټسواني کې د هغه د ښوونځي د ژوند د فاجعې په نوم توصیف شو: هغه دا چې له ښوونکي سره یې روغ جوړ نه و کړی نو د لنډمهال لپاره له ښوونځي منع شو. دلته ایورګا تصمیم ونیو چې دا ښار پریږدي او د ایاشي د ملي لېسې لپاره یې غوښتنلیک وسپاره او هلته یې سکالرشیپ تر لاسه کړ او د خپل نوي مدیر، فیلولوژیست له خوا یې ستاینه وشوه. دې تنکي ځوان په دغه عمر کې کولای شول چې په فرانسوي، ایټالوژي، لاتیني او یوناني روانې خبرې وکړي، چې بیا یې وروسته یوناني څېړنو ته د انساني استدلال د تر ټولو تصفیه شوې بڼې په توګه اشاره کړې وه. په اووه لس کلنۍ کې ایورګا ډېر زیات یاغي شو. دا هغه وخت چې هغه د لومړي ځل لپاره په سیاسي فعالیتونو کې لېوالتیا ومونده، خو داسې اعتقادونه یې درلودل چې وروسته یې په کلکه سره هغه انکارول: یو داسې مارکسیست چې پر خپل ځان یې اعتراف کړی، ایورګا د کېڼ اړخه مجله پر مخ یوړله او د په اړه یې وینا وکړه. هغه چې خپل ځان د ملي کالج په چوکاټ کې ځان بندي محسوس کړ، نو د هغه له قوانینو یې سرغړونه وکړه او د دویم ځل لپاره یې د سکالرشیپ امتیازونه د تعلیق په حالت کې راغلل او د سکالرشیپ امتیازونه یې له لاسه ورکړل. وړاندې تر دې چې بیا په دغه ښوونځي کې شامل شي، هغه تصمیم ونیو چې نه باید د خپلې کورنۍ له مالي ملاتړ نه شاته پاته شي، نو پر ځای یې نورو خلکو ته خصوصي تدریس پیل کړ. دلته یو ځل بیا له ښوونځي څخه په دې خاطر واېستل شو چې د ښوونکي د درس پر مهال یې بل کتاب لوست. خو بیا هم ایورګا په غوره نمرو لومړۍ درجه د ۹.۲۴ په اوسط سره فارغ التحصیل شو او خپل د لیسانس سند یې په ممتاز ډول تر لاسه کړ. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%8A%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%DA%89

شمالي ایرلنډ

شمالي ایرلنډ چې د متحدې پاچاهۍ یا بریتانیا برخه دی د ایرلنډ د ټاپو شمال ختیځه برخه ده چې د یو هېواد، ولایت او سیمې په بېلابېلو ډولونو توصیف کیږي. شمالي ایرلنډ په سوېلي او لویدیځ اړخ کې د ایرلنډ له جمهوریت سره پرانیستې پوله لري. د ۲۰۲۱ زکال کې سرشمېرنې د شمالي ایرلنډ د وګړو شمېر ۱۹۰۳۱۷۵ تنه وښود چې د بریتانیا د ټولو نفوسو ۳٪ برخه او د ایرلنډ د ټاپو ۲۷٪ برخه جوړوي. د شمالي ایرلنډ شورا ۱۹۹۸ زکال ته اړوند د شمالي ایرلنډ د قانون له مخې جوړه شوې چې د اړوندو سیاستونو په برخه کې د ګڼ شمېر مسایلو مسئولیت پر غاړه لري؛ په داسې حال کې چې نورې چارې یې د بریتانیا دولت ته اړوندېږي. د شمالي ایرلنډ حکومت په څو برخو کې د بلفاسټ د هوکړې له مخې د ایرلنډ له حکومت سره همکاري لري. د ایرلنډ جمهوریت هم د بریتانیا او ایرلنډ د بین الحکومتي غونډې پر بنسټ د یو لړ نه سپارل شوو دولتي مسایلو په برخه کې مشورتي رول لري. شمالي ایرلنډ په ۱۹۲۱ زکال کې جوړ شو، هغه مهال چې ایرلنډ د ۱۹۲۰ زکال د ایرلنډ د حکومت د قانون له مخې ووېشل شو او د شمال ختیځو شپږو ښارګوټو لپاره یې تفویض کړی حکومت رامنځته کړ. دغه چاره په وېسټ مېنسټر کې اتحادیه پالونکو او د دوی ملاتړو ترسره کړه ځکه چې د شمالي ایرلنډ ډیری برخه وګړي اتحاد غوښتونکي و او غوښتل یې په متحده پاچاهۍ کې شامل پاتې شي؛ دوی تر ډېره د بریتانوي پروتستانت مستعمره چیانو له نسب څخه و. ورته مهال د سویلي ایرلنډ اکثریت وګړو چې په ۱۹۲۲ زکال کې یې د آیرلنډ آزاد دولت جوړ کړ او د شمالي ایرلنډ یو پام وړ اقلیت چې ایرلنډي ملت پالونکي و تر ډېره کاتولیکان و؛ د یو واحد او خپلواک ایرلنډ غوښتنه یې لرله. نن ورځ لومړني یې ځان تر ډېره بریتانویان بولي خو دویمي بیا ځانونه جلا ایرلنډي هویت لرونکي بولي، په داسې حال کې چې دواړو خواوو ته اړوند یو پام وړ اقلیت بیا د شمالي ایرلنډي یا اولسټر هویت د لرلو ادعا کوي. د شمالي ایرلنډ جوړېدل هم په دفاع او هم د وېش په برخه کې له تاوتریخوالو سره مل وو. د ۱۹۲۰ ۱۹۲۲ زکال په نښته کې پلازمینه بلفاسټ د ټولیزو تاوتریخوالو شاهده وه؛ دغه تاوتریخوالي تر ډېره پورې د پروتستانت اتحادیه پالونکو او ملت پاله کاتولیکانو ترمنځ وو. په دغو تاوتریخوالو کې ۵۰۰ کسان ووژل شول او له ۱۰۰۰۰ څخه زیات چې ډېری یې کاتولیکان و کډوال شول. له دې وروسته په راتلونکو پنځوسو کلونو کې شمالي ایرلنډ په پرله پسې ډول د اتحادیه پالونکي ګوند د حکومت شاهد و. دغه مهال په دواړو ټولنو کې متقابل غیر رسمي جلاتوب شتون درلود او سربېره پر دې اتحادیه پالونکی دولت هم د ملت پاله او کاتولیک ایرلنډي اقلیت پر وړاندې په تبعیض تورن کېده. د ۱۹۶۰مې لسیزې په وروستیو کې د کاتولیکانو او ملت پالو پر وړاندې د تبعیض د پای ته رسولو مبارزې د اتحادیه غوښتونکو له مخالفت سره مخ شوې او دا یې جمهوري غوښتونکې جبهه ته اړوندې وبللې. دغه چارې یوې دېرش کلنۍ نارامۍ ته لمن ووهله او له امله یې د جمهوري غوښتونکو ملیشه وسله والو او دولت ته د وفاداره ځواکونو ترمنځ په نښتو کې ۳۵۰۰ کسان مړه او ۵۰ زره نور هم ټپیان شول. په ۱۹۹۸ زکال کې د غوره جمعې هوکړه د بې وسلې کولو او د امنیت د راوستو په ګډون د سولې په بهیر کې لوی ګام و؛ له دې سره چې ډل پالنه او جلاتوب لا هم له لویو ټولنیزو ستونزو څخه وو او خال خال تاوتریخوالو دوام درلود. د شمالي ایرلنډ اقتصاد د وېش پر مهال په پریمانه کچی یو صنعتي اقتصاد و، خو ډېر ژر د زوال پر لور شو او همدارنګه یې د سیاسي او ټولنیزو ګډوډیو له امله ستونزې لا زیاتې شوې. د شمالي ایرلنډ اقتصاد یوځل بیا د ۱۹۹۰مې لسیزې له وروستیو څخه راوروسته پام وړ وده وکړه. د بېکارۍ کچه یې په ۱۹۸۶ زکال کې ۱۷.۲٪ وه او په ۲۰۱۰زکال کې ۱۰٪ ته کښته شوه؛ دا د پاتې بریتانیا له کچې سره یو ډول وه. د پاتې ایرلنډ او بریتانیا سره د شمالي ایرلنډ کلتوري اړیکې پېچلې دي په داسې ډول چې شمالي ایرلنډ د ایرلنډ او بریتانیا له دواړو کلتورونو څخه په مشترک ډول ګټنه کوي. په ډېری لوبو کې د بشپړ ټاپو لپاره یو حاکم پلاوی یا سراسري ټیم شتون لري؛ په دغو کې تر ټولو پام وړ استثنا د فوټبال ټولنه ده. د همګټو هېوادونو د لوبو په سیالیو کې شمالي ایرلنډ په جلا توګه ونډه اخلي، خو په اولمپیک لوبو کې یې بیا لوبغاړي کولای شي د لویې بریتانیا او یا هم ایرلنډ په ګټه سیالۍ وکړي. سیاستونه مخینه په شمالي ایرلنډ کې اصلي سیاسي ستونزه د اتحادیه پالونکو او ملت پالو ترمنځ ده چې یو لوری د بریتانیا د برخې په توګه د پاتې کېدو غوښتونکی دی، خو بل یې بیا غواړي شمالي ایرلنډ له بریتانیا څخه په خپلواکه بڼه د ایرلنډ له جمهوریت سره یوځای کړي. دغه دوې نظریې له ژورو کلتوري توپیرونو سره اړیکه لري. اتحادیه غوښتونکي تر ډېره اولسټر پروتستانتان او تر ډېره د سکاټلنډي، انګلیسي او هوګڼوټي کډوالو او همدارنګه د ګائل وګړو له اولادې څخه دي چې وروسته پروتستانت عیسویت ته واوښتل. ډیری ملت پالان بیا کاتولیکان دي چې له ډېرې مودې راهیسې دلته استوګن دي؛ ورته مهال د سکاټلنډ د لوړو څوکو لږکي وګړي او همدارنګه له پروتستانتېزم څخه اوښتي وګړي هم په کې شامل دي. بل پلو د سټورمونټ حکومت ۱۹۲۱ ۱۹۷۲ زکال له خوا د ملت پالو پر وړاندې تبعیض په ۱۹۶۰مه لسیزه کې د مدني حقونو د خوځښت د جوړېدو لامل وګرځېد. په داسې حال کې چې یو شمېر اتحادیه پالونکي استدلال کوي چې تبعیض یوازې د مذهبي یا سیاسي تعصب له مخې نه دی بلکې له پېچلو ټولنیزو اقتصادي، ټولنیزو سیاسي او جغرافیایي عواملو او همدارنګه د ملت پالونکو د غصې او هغه ډول چلن څخه سرچینه اخلي چې د ستونزو د جوړېدو اصلي عامل هم دی. په شمالي ایرلنډ کې د سیاسي نارامیو له تاوتریخوالي څخه تر ټولو ډکه دوره د ۱۹۶۸ او ۱۹۹۴ زکلونو ترمنځ وه. په ۲۰۰۷ زکال کې ۳۶٪ وګړو ځانونه د اتحادیه پالونکو، ۲۴٪ د ملت پالو او ۴۰٪ نورو هم له دغو جلا تعریف کړل. په ۲۰۱۵ زکال کې د یوې نظرپوښتنې له مخې ۷۰٪ وګړو غوره بللې وه چې شمالي ایرلنډ د بریتانیا برخه وي دا چې په مستقیم ډول د هغو د حکومت لاندې وي او یا هم کورواکه دولت جوړ کړي په داسې حال کې چې ۱۴٪ بیا د ایرلنډ له جمهوریت سره یوځای کېدل غوره بلل. د رایو رسمي شمېرې چې د دغې ملي مسئلې او همدارنګه د نوماندۍ، جغرافیا، شخصي وفادارۍ او د تاریخي رایو ورکولو د نمونو مسایلو ته اړوندېږي ښيي چې د شمالي ایرلنډ ۵۴٪ رایه ورکوونکي اتحادیه پالونکو ګوندونو، ۴۲٪ ملت پاله ګوندونو او ۴٪ نور هم نورو ته رایه ورکوي. نظرپوښتنو تل دا ښوولې چې د ټاکنو پایلې تر ډېره پورې د شمالي ایرلنډ د اساسي قانون د وضعیت اړوند د رایو ورکوونکو دریځ نه څرګندوي. د شمالي ایرلنډ ډیری وګړي حد اقل په اسمي ډول عیسویان دي او اکثریت ډلې هم په کې رومن کاتولیک او پروتستانت ډلې دي. ډیری رایه ورکوونکي مذهبي اړوندتیا ته له پام پرته د اتحادیه پالونکو محافظه کارو سیاستونو له خوا جذب کیږي په داسې حال کې چې نور بیا په سنتي ډول د کین اړخو شین فین او ډلو څخه ملاتړ کوي چې ګوندي جوړښتونه یې سوسیالېستي دیموکراتیک او ټولنیزې دیموکراسۍ ته اړوند دي. په ۱۹۹۸ زکال کې د غوره جمعې هوکړه د شمالي ایرلنډ لپاره د ډي فکټو اساسي قانون رول لوبوي. له ۲۰۱۵ زکال راهیسې د شمالي ایرلنډ سیمه ئیز حکومت د محدودو صلاحیت لرونکو ۱۱ شوراګانو ترمنځ وېشل شوی دی. د شمالي ایرلنډ لومړی وزیر او مرستیال لومړی وزیر په ګډه سره د شمالي ایرلنډ د حکومت مشري کوي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%BC%D8%B1%20%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%BC

والټر سکاټ

سر والټر سکاټ، لومړنی بارون زوکړه ۱۵ اګسټ ۱۷۷۱ مړینه ۲۱ سپتمبر ۱۸۳۲، یو بریتانوي تاریخ پوه، ناول لیکونکی، شاعر او ډرامه لیکونکی و. د هغه زیاتره اثار د اروپا او سکاټلنډ د کلاسلیک ادبیاتو په توګه پاتې دي، په تېره بیا د ایوانهو ۱۸۱۹، راب روی ۱۸۱۷، ویورلي ۱۸۱۴، زړه مرګ مړینه ۱۸۱۶، د میډلوټین زړه ۱۸۱۸ او د ناوې ۱۸۱۹ ناولونه او د هغه حکایتي شعرونه لکه ماریمون ۱۸۰۸ او د جهیل ښځه ۱۸۱۰. هغه د اروپا او امریکا پر ادبیاتو باندې زیات اغېز غورځولی دی. د ژوند لومړي کلونه والټر سکاټ د ۱۷۷۱ کال د اګسټ په ۱۵ د اډینبورګ د زاړه ښار په کالج وینډ کې په یوه دری پوړیزه اپارتمان کې نړۍ ته سترګې وغړولې، دا هغه ځای و چې د کاوګېټ له لارې د ایډنبورګ زاړه پوهنتون ته یوه نرۍ کوڅه وروتلې وه. هغه د والټر سکاټ ۱۷۲۹-۱۷۹۹ نهم ماشوم و شپږ نور یې په وړکتوب کې مړه شوي و، چې د سکاټ قبیلې د یوې برخې غړی او د سیګنټ لیکونکی و او د هغه مېرمن، اني روټرفورد چې د ډانیل روټرفورډ خور او د سوینټون د قبیلې لمسیان او د هالیبرټون د کورنۍ څخه و هغه نسب چې په کلیسا کې یې د ښخېدو حق په میراث کې تر لاسه کړی و. والټرد هالیبورټونیانو له لارې چې د لندن د املاکو د یوه څښتن جیمز بورټون د تره زوی و، د هالیبورټون په تخلص سره نړۍ ته سترګې وغړولې، چې د هغه زوی معمار دسیموس برټون هم ورته تخلص درلوده. والټر د کلارینس کلب غړی شو، چې برټونیان یې هم غړي وو. په ۱۷۷۳ کال کې کله چې سکاټ ماشوم و نو د ماشومانو د ګوزڼ ناروغۍ هغه ګوډ کړ، همدا ناروغۍ وه چې د هغه ژوند او لیکل یې تر خپل اغېز لاندې راوست. د دې لپاره چې د هغه ګوډوالی ښه والی ومومي نو په ۱۷۷۳ کال کې د سکاټلنډ یوې کلیوالي سیمې، ته چېرې چې د هغه د پلرني نیکه او انا ځمکې وي د هغوی د کورنۍ پخواني کور یعنې ته ولیږل شو. دلته یې له خپلې ترور، جیني سکاټ څخه زده کړه تر لاسه کړه او له هغې څخه یې د خبرو ډولونه او زیاتره داستانونه او افسانې زده کړي چې وروسته د هغه په اثارو کې له ورایه ښکاریدل. د ۱۷۷۵ کال په جنوري کې هغه ایډنبورګ ته راغی او د هغه کال په دوبي کې یې له خپلې ترور، جیني سره د سویلي انګلستان په سومرسټ کې په ګرمو اوبو سره د خپلې پښې درملنه پیل کړه. د ۱۷۷۶ کال په ژمي کې، هغه بیرته ته ولاړ او دا ځل یې هڅه وکړه چې په راتلونکي دوبي کې په کې په اوبو سره د خپلې پښې درملنه وکړي. په ۱۷۷۸ کال کې، سکاټ بېرته ایډنبورګ ته د شخصي زده کړې لپاره راغی تر څو د ښوونځي لپاره تیاری ونیسي او له خپلې کورنۍ سره د هغوی په نوي کور کې یو ځای ژوند پیل کړي، دا کور په کې لومړنی کور و چې جوړ شوی و. د ۱۷۷۹ کال په اکټوبر کې، هغه د ایډنبورګ په شاهي لېسه کې شامل شو. دا نو هغه مهال و چې هغه کولای شول چې وګرځي او د دې ښار او شاوخوا سیمو په کتلو یې پیل وکړ. نوموړي به جسورانه رومانونه، شعرونه، تاریخ او سفري کتابونه لوستل. هغه ته د جیمز میچل له خوا په ریاضیاتو او لیکلو کې خصوصي زده کړه ورکول کېده او له هغه نه یې د سکاټلنډ د کلیسا د تاریخ په اړه زده کړه تر لاسه کړه. په ۱۷۸۳ کال کې، د هغه مور او پلار باور درلوده چې اوس پیاوړی شوی دی، نو هغه یې د شپږو میاشتو لپاره د سکاټلنډ به پولو کې کیلسو ته د هغې ترور ته ور ولیږه. هلته نوموړی د کیلسو ګرامر ښوونځي کې شامل شو، چېرې چې یې له جیمزبالانټاین او د هغه له ورور جان سره لیده کاته وشو، چې بیا وروسته هغوی د هغه سوداګریز شریکان او چاپوونکي شول. ظاهري بڼه په وړکتوب کې د ګوزڼ ناروغۍ له امله، سکاټ یو ګوډ سړی معرفي شوی دی. په ۱۸۲۰ کې هغه داسې را پېژندل شوی: یو جګ او چارشانه سړی که څه هم د هغه پښه د ګوزڼ له امله عیب موندلی و او ګوډ ګوډ به یي حرکت کاوه، نه مزی نه ډنګر، ډېره لویه ټنډه لرونکی، لنډه پزه لرونکی، پورتنی شونډ یي غټ او نسبتاْ غوښن، تازه او ریڼ پوستکی لرونکی، شین سترګی، زیرک او څلاک او د سپینو ویښتانو لرونکی کس. که څه هم پیاده تګ ته مصمم کس و، خو زیاتره تګ راتګ به یې پر اس باندې کاوه. زده کوونکی سکاټ په ۱۷۸۳ کال کې چې ۱۲ کلن و په ایډنبورګ پوهنتون کې یې د کلاسیک ادبیاتو پر زده کړې پیل وکړ، چې تر خپلو ټولګیوالو یو کال کشر و. د ۱۷۸۶ کال په مارچ میاشت کې هغه د خپل پلار په دفتر کې کار زده کول پیل کړ او د سیګنیټ لیکونکی شو. د ښوونځي او پوهنتون په دوره کې هغه له اډم فیرګوسن سره ملګری شو، چې د هغه پلار پروفیسور آډم فیرګوسن د ادبي سالونونو کوربه و. سکاټ له نابینا شاعر ټوماس بلک لوک سره ولیدل، چا چې هغه ته ځینې کتابونه په پور ورکړل او هغه یې د جیمز مکفرسون له اشعارو سره بلد کړ. د ۱۷۸۶-۱۷۸۷ کلونو په ژمي کې، ۱۵ کلن سکاټ، سکاټلنډۍ شاعر رابرټ بورنز سره په همدې یوه سالون کې ولیدل چې دا د هغوی یوازینی ملاقات و. کله چې بورنز یوه چاپ شوي شعر د سولې عدالت ولید نو پوښتنه یې وکړه چې د دې شعر لیکونکی څوک دی، سکاټ یوازې د هغه شعر لیکونکی جان لانګهورن ورته یاد کړ او بورنز ترې مننه وکړه. سکاټ دا پېښه په خپلو خاطرو کې بیانوي، چې ما د لیکوال نوم اډم ته په غوږ کې ووایه او هغه بیا بورنز ته وویل؛ دا ډوله بله پېښه په کې تکرار شوه. کله چې تصمیم ونیول شو چې هغه باید وکیل شي، نو پوهنتون ته ولاړ تر څو حقوق ولولي، چې لومړی یې په اخلاقي فلسفه کې له ډوګالډ سټیوارټ او نړیوال تاریخ کې له الیکسانډر فرازر تیټلر څخه په ۱۷۸۹-۱۷۹۰ کلونو کې درسونه ولوستل. د پوهنتون په دې دویمه دوره کې سکاټ د محصلینو په فکري فعالیتونه ډېر ښه وځلید. هغه په ۱۷۸۹ کال کې ادبي ټولنه رامنځته کړه او په دا بل کال تفکري ټولنه ته وټاکل شو، چې یو کال وروسته بیا د کتابتون مسوول او د خزانې منشي شو. د حقوقو د درسونو له بشپړولو وروسته، سکاټ په ایډنبورګ پوهنتون کې د حقوقو پوهنځی پیل کړ. هغه خپل لومړنی سفر د وکیل د منشي په توګه د سکاټلنډ په مرتفع سیمو کې پیل کړ، چې د یوه کس د ایستلو یا اخراج په اړه و. هغه په ۱۷۹۲ کال کې د وکیلانو په پوهنځي کې شامل شو. نوموړي د فیټرکارین له ویلیامینا بیلشیز سره ناکامه عاشقانه رابطه درلوده، خو هغې د سکاټ له ملګري سر ویلیام فوربز سره واده وکړ. د ۱۷۹۷ کال په فبروري کې، د فرانسوي یرغل ګواښ سکاټ او د هغه زیاتره ملګري پر دې باندې قانع کړل چې د ایډنبورګ د سلطنتي داوطلبانو د رڼا له اژدهاوو سره یو ځای شي، چې هلته یې د ۱۸۰۰ لسیزې تر لومړیو پورې خدمت وکړ او د سرپرست او منشي په توګه وټاکل شو. په هغه کال کې ورځني تمرینونه چې د سهار له ۵ بجو به پیلیدل، د هغه عزم او ارادې ښکارندوی ده چې هغه دا رول پر غاړه اخیستی و. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%A7%D8%B3%D9%BC%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%20%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D9%8A%20%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85

د اسټرالیا سیاسي نظام

د اسټرالیا سیاسي نظام د دغه هېواد د اساسي قانون له مخې دی چې اسټرالیا یو مشروطه سلطنتي هېواد بولي او د وېسټ مېنسټر د دود پر مټ په کې پارلماني دیموکراسي واکمنه ده. ورته مهال یو فدراسیون دی چې په هغو کې قدرت د فدرال دولت، ایالتونو او قلمروونو ترمنځ وېشل کېږي. د دغه هېواد اوسنی پاچا دریم چارلز دی چې په سیمه ئیزه توګه یې استازولي د اسټرالیا ګورنر جنرال کوي، په داسې حال کې چې د حکومت مشري د اسټرالیا د لومړي وزیر پر غاړه ده او اوس مهال انتونی البانیز د دغه هېواد لومړی وزارت مخته وړي. دغه هېواد د خپل اساسي قانون پر بنسټ یو باثباته لېبرال دیموکرات سیاسي نظام لري چې په ۱۹۰۱ زکال کې د فدراسیون له جوړېدو وروسته په دغه ډول د نړۍ ۱۰م ډېره مخینه لرونکی سیاسي نظام دی. اسټرالیا د نړۍ شپږمه دوام لرونکې لرغونې دیموکراسي ده چې تر ډېره د یو دوه ګوندي سیسټم په توګه عمل کوي او د رایو ورکړه هم په کې اجباري ده. ایکانومېسټ انټلېجنس یونټ په ۲۰۲۲ زکال کې اسټرالیا بشپړ دیموکراسي لرونکی هېواد وباله. د وېسټ مېنسټر په سبک د نورو ټولو حکومتونو په څېر د اسټرالیا فدرال حکومتي سیسټم له دریو برخو جوړ شوی دی: اجرایوي قوه لومړی وزیر، کابینه، نور وزیران او دولتي ادارې، مقننه قوه د اسټرالیا پارلمان او قضایه قوه د اسټرالیا ستره محکمه او نورې فدرال محکمې. د اسټرالیا حکومت د هغه ګوند یا ائتلاف له خوا جوړېږي چې د استازو په جرګه کې اکثریت ملاتړ ولري څو اجرایوي قدرت د وزیرانو په توګه پلی او د قانون جوړونې چارې په پارلمان باندې د واک لرلو پر مټ ترسره کړای شي. فدرال پارلمان هماغه ډول چې د دغه هېواد د اساسي قانون په لومړي پړاو کې تعریف شوی له پاچا او دوه جرګو څخه جوړ دی: د استازو جرګه ولسي جرګه او سنا د مشرانو جرګه. د استازو جرګه ۱۵۱ غړي لري چې هر یو استازی د شاوخوا ۱۶۵۰۰۰ کسیزې یوې ټاکنیزې حوزې استازیتوب کوي. سنا ۷۶ غړي لري: د شپږو ایالتونو له هر یوه څخه یې ۱۲ تنه او ۲ نور یې هم د اسټرالیا له داخلي قلمرونو؛ د اسټرالیا د پلازمېنې د قلمرو او شمالي قلمرو څخه ټاکل کېږي. د قواوو ترمنځ تفکیک په کې اصل دی او دولتي ځواک باید د بېلابېلو بنسټونو ترمنځ ووېشل شي څو په یوه بنسټ کې د واک له تمرکز مخنیوي وشي. مقننه قوه قوانین وړاندې کوي او بحث پرې کوي چې وروسته یې بیا اجرایه قوه پلي کوي؛ همدارنګه قضایه قوه د دغو قوانینو او نورو عرفي قوانینو د اجرایوي مواردو اړوند پرېکړې کوي. ورته مهال د وېسټ مېنسټر د سیسټم له مخې د اجرایوي او مقننه قوې ترمنځ چندان فاصله شتون نه لري ځکه چې وزیران باید د مقننې قوې غړي وي. یوازې ستره محکمه کولای شي پرېکړه وکړي چې آیا یو قانون د اساسي قانون پر بنسټ دی او که نه. د اسټرالیا حکومتي سیسټم هغه عناصر چې د بریتانیا د سیاسي نظام اجرایوي ټولګه، مشروطه سلطنت او د متحده ایالاتو له سیاسي نظام فدرالېزم، مکتوب قوانین او دوه پیاوړې جرګې څخه یې مشتق کړي له خپلو جلا بومي ځانګړنو سره ترکیب کړي او له همدې امله د واش مېنسټر بدلون په توګه توصیف کېږي. په اسټرالیايي سیاستونو کې ایډیالوژۍ د اسټرالیا ګوندي سیستم د سیاست پوهانو له خوا د متحده ایالاتو او کاناډا په څېر د نورو انګریزي ژب ویونکو هېوادونو په پرتله تر ډېره ایډیالوژیک بلل شوی دی. د اسټرالیا د سیاسي تاریخ په لومړیو کې طبقاتي ګټو د اسټرالیا د وروسته سوسیال دیموکرات کارګر ګوند او همدارنګه د لېبرال او محافظه کاره دودونو لرونکو کارګر ضد ګوندونو د لېبرالانو او ملت پالو د معاصر ائتلاف مخکښ ګوندونه ترمنځ په وېش کې پام وړ رول لرلی دی. د اسټرالیا په معاصر سیاسي کلتور کې ائتلاف لېبرال او ملي ګوندونه ښی اړخی منځنی او د اسټرالیا کارګر ګوند بیا کیڼ اړخی منځنی ګڼل کېږي. د اسټرالیا د محافظه کارانو او لېبرالانو استازولي تر ډېره پورې د ائتلاف له خوا کېږي. کارګر ګوند ځان د سوسیال دیموکرات په توګه معرفي کوي، په داسې حال کې چې د باب هاوک د لومړي وزارت راهیسې له لېبرال اقتصادي او ټولنیزو سیاستونو څخه پیروي کوي. د اندرو لي په څېر د کارګر ګوند پارلماني غړو استدلال کړی چې کارګر ګوند باید د یو سوسیال لېبرال ګوند په توګه ډلبندي شي. کارګر ګوند تر اوسه پورې په خپله اساسنامه کې خپل تاریخي سوسیالېستي اهداف ساتلي؛ په داسې حال کې چې یو شمېر کسان دغو ته د ګوند دننه د ایډیالوژیک اناکرونېزم بې وخت توب په سترګه ګوري. په وروستیو لسیزو کې د اسټرالیايي رایو ورکوونکو ترمنځ په پام وړ کچه بدلون لیدل شوی. دوی خپلې لومړنۍ ترجیحي رایې هغو نوماندانو ته ورکوي چې دغو دوه لویو ګوندونو ته اړوند نه دي. د ۲۰۲۲ زکال په فدرال ټاکنو کې ۳۱٪ رایه ورکوونکو خپلې رایې د دغو دوو مخکښو ګوندونو نوماندانو ته نه وې ورکړې. سیاسي ګوندونه د فدراسیون د جوړېدو له مهاله تنظیم لرونکي او ملي سیاسي ګوندونه د دغه هېواد پر سیاسي لیدلوري واک چلوي. د ۱۹مې پېړۍ په وروستیو کې اسټرالیا د کارګر ګوند د شهرت شاهده وه چې د سازمان یافته کارګرو استازولي یې کوله. ورته مهال د ګوندونو ترمنځ متضادې ګټې په دوه اصلي ګوندونو کې ادغام شوې وې: ښي اړخی منځنی ګوند چې په سوداګریزو چارو او د متوسطې طبقې په خلکو کې په بنسټ لرلو تر ډېره منځلاری او محافظه کاره و او اوس د اسټرالیا لېبرال ګوند دی؛ همدارنګه یو کلیوالی یا بزګري محافظه کاره ګوند چې اوس د اسټرالیا ملي ګوند دی. په داسې حال کې چې ډېر لږ شمېر داسې سیاسي ګوندونه شتون لري چې پارلماني استازولۍ ته یې لارموندلې وي، خو دغه درې اصلي ګوندونه د اسټرالیا په ټولو برخو کې په تنظیم شوو سیاستونو واک لري او یوازې په ډېرو نادرو مواردو کې نور ګوندونه یا د پارلمان خپلواک غړي د دولت په جوړولو یا ساتلو کې رول لوبوي. د اسټرالیا سیاسي نظام د لېبرال او ملي ګوند ترمنځ د دایمي ائتلاف د شتون له امله تل د یو دوه ګوندي سیسټم په توګه عمل کوي. په ګوند کې دننه نظم او دسپلین د متحده ایالاتو په څېر د نورو هېوادونو د وضعیت پر خلاف له تاریخي پلوه ډېر جدي په پام کې نیول کېږي. د اسټرالیا سیاسي نظام تل هم دوه ګوندي نه دی پاتې شوی د بېلګې په توګه له ۱۹۰۱ زکال څخه تر ۱۹۱۰ زکال پورې، خو د وروستیو لسیزو په څېر له داخلي اړخه هم هېڅکله دومره باثباته نه و. د اسټرالیا کارګر ګوند یو سوسیال دیموکرات ګوند دی. دا کین اړخ ته انحراف لرونکی ګوند دی چې د ټولنیزې هوساینې او همدارنګه د دولتي مرستندویه پروګرامونو اړوند لیدلوري لري. یاد ګوند د اسټرالیا د کارګرو له خوځښت څخه جوړ شو او په پراخه کچه د ښاري او منځنۍ کارګرې طبقې استازیتوب کوي. د اسټرالیا لېبرال ګوند بیا منځنی ښی اړخی ګوند دی چې د سوداګریو، منځنۍ طبقو او ګڼ شمېر کلیوالي وګړو استازیتوب کوي. په ملي کچه د دغه ګوند دایمي ائتلافي شریک د اسټرالیا ملي ګوند دی چې وړاندې د هېواد د ګوند کونټري پارټي په نامه پېژندل کېده؛ دا بیا یو محافظه کاره ګوند دی چې له کلیوالي ګټو استازولي کوي. دغه دواړه ګوندونه بیا سره یوځای د ائتلاف په نامه پېژندل کېږي. دغه دوه ګوندونه یوازې په کوئینزلنډ کې په رسمي ډول له یو بل سره ادغام شوي او ملي لېبرال ګوند یې جوړ کړی؛ ورته مهال په شمالي قلمرو کې بیا ملي ګوند د کونټري لېبرال ګوند په نامه پېژندل کېږي. د اسټرالیا په سیاست کې د شاملو نورو کوچنیو ګوندونو په ډله کې بیا د اسټرالیا ګرینز په نامه اعتدال پالونکی شین ګوند چې د کوچنیو ګوندونو تر ټولو لوی ګوند دی؛ د پاولین هانسون د یو ملت په نامه ملت پاله ګوند او همدارنګه د کاټرز اسټرالین په نامه ښی اړخی بزګري ګوند شاملېږي. له تاریخي پلوه په مهمو ګوندونو کې یې بیا د متحدې اسټرالیا ګوند، د اسټرالیا کارګر ګوند کمونېزم ضد، د اسټرالیا کمونېست ګوند او همدارنګه د اسټرالیايي دیموکراتانو سوسیال لېبرال ګوند شامل دي. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86

سامریان

سامریان یا سامریايي خلک هغه قومي مذهبي ډله ده چې د منځني ختیځ له عبرانیانو او اسراییلیانو څخه سرچینه اخلي. هغوی د سامره اصلي خلک دي، دا د لرغوني اسراییل او یهواد هغه تاریخي سیمه ده چې د فلسطین د نننۍ ورځې د لویدیځې غاړې نیمه شمالي سیمه جوړوي. له طبیعي اړخه هغوی د سامري دین پیروان دي، هغه دین چې له ابراهیمي، توحیدي او مذهبي قوم څخه جوړ شوی و چې د یهودیت تر څنګ یې پراختیا موندلې وه. د هغوی د دودونو له مخې، سامریان د اسراییلو له نسل څخه دي چې د اسراییلو د دولسو قبیلو څخه د لسو ورکو شوو قبیلو برخلاف، د اسراییلو د شمالي پاچاهۍ له ړنګېدو وروسته او بیا له میلاد څخه وړاندې د ۷۲۰ کلونو شاوخوا د نوي اشور له سترواکۍ سره د هغوی په الحاق کېدو سره د اشور د سترواکۍ له اسارت سره مخ نه شول. د نه بدل شوي تورات په توګه د سامریانو پنځو کتابونو ته په کتو سره، سامریان یهودان د خپلو نږدې خپلوانو په توګه بولي، خو ادعا کوي چې یهودیت د اسراییلو د مذهب اصلیت په اساسي توګه بدلوي. د یهودي او سامري عقیدو تر منځ تر ټولو زیات د پام وړ الهیاتي توپیر د نړۍ د تر ټولو سپڅلي ځای پورې اړه لري، چې هغه ځای یهودان په بیت المقدس کې د معبد غر او سامریان یې په اوسني نابلس او لرغوني شکیم سره نږدې د ګریزیم غر یادوي. دواړه یهودان او سامریان ټینګار کوي چې د اسحاق علیه سلام ذبح کول ژباړونکی: مسلمانان د اسمعیل علیه سلام پر قرباني او یهودان د اسحاق علیه سلام پر قرباني کولو عقیده لري د هغوی اړوند سپیڅلي ځای کې رامنځته شوی او دوی هغه ځای د موریا په نوم پېژني. سامریان له یهودانو سره خپل اختلاف ایلي ته منسوبوي، څوک چې له میلاد نه وړاندې د ۱۱مې پېړۍ شاوخوا کې د اسراییلو لوی کاهن و او د سامریانو په عقیده هغه د ګریزیم له اصلي زیارت سره په مخالفت کې په شیلو کې یو مذهبي زیارت جوړ کړی و. یو وخت دا ستره ټولنه وه، خو د سامریانو نفوس د سامریانو د بغاوتونو له امله د پام وړ کمښت وموند چې د بیزانس سترواکۍ له خوا په شپږمه پېړۍ کې په وحشیانه ډول سره وځپل شول. د بېزانس سترواکۍ پر مهال او بیا د مسلمانانو له خوا د شام په نیولو سره د هغوی زیاتره کسان عیسویان او مسلمانان شول. په دولسمه پېړۍ کې، یهودي کاشف او لیکونکي بنیامین تودلا اټکل کړی و چې په فلسطین او سوریه کې یوازې شاوخوا ۱۹۰۰ سامریان پاتې وو. تر ۲۰۲۴ کال پورې، د سامریانو نفوس شاوخوا ۹۰۰ کسه و چې په مساوي توګه د اسراییلو شاوخوا ۴۶۰ کسان یې په هولون او لویدیځه غاړه شاوخوا ۳۸۰ یې په کریات لوزا کې سره وېشل شوي وو. د کریات لوزا سامریان په شامي عربي خبرې کوي، په داسې حال کې چې د هولون اوسیدونکې یې بیا زیاتره په عبراني اسراییلي خبرې کوي. د عبادت لپاره له عبري سامري او ارامي سامري څخه هم کار اخلي چې دا دواړه په سامري خط سره لیکل شوي دي. د سامریانو د دود له مخې، په تېرو ۳۶۰۰ کلونو کې د سامریانو د ستر کاهن مقام پرته له ځنډ څخه دوام درلود او له عبري پیغمبر هارون علیه سلام څخه پیل شوی دی. له ۲۰۱۳ کال را وروسته، د سامریانو ۱۳۳ ستر کاهن عابد البن عشر بین متزلیاخ دی. د سرشمېرنې په موخه، د اسراییلو قانون له سامریانو سره د یوې بېلې مذهبي ټولنې په توګه چلند کوي، خو د اسراییلو لوی مذهبي مشر خاخام بیا هغوی له قومي اړخه یهود اسراییل بولي. خو بیا هم، د خاخام ادبیات، د هلاخي سامریانو یهودوالی ردوي، تر هغه چې دا خلک د اسراییلو د تاریخي سپیڅلي ځای په توګه د ګیریزم غر له منلو انکار وکړي. خو بیا هم په اسراییلو کې د یهودو-سامریانو تر منځ ودونه په زیاتیدونکي توګه سره دود دي. په دواړو هولون او کریات لوزا کې اوسېدونکي سامریان د اسراییلو تابعیت لري، خو هغه چې په کریات لوزا کې اوسي هغوی فلسطیني تابعیت هم لري. همداشان د نړۍ په ګوټ ګوټ کې یو زیات شمېر او مخ پر زیاتیدونکي ټولنې، کورنۍ او کسان شته، چې که څه هم د سامریانو د ټولنې غړي نه دي، خو بیا هم د سامري قوم او مذهب اصول او دودونه پېژني او عملي کوي يي. د ۲۰۲۳ کال د فبروري تر میاشتې پورې په نړیواله توګه د سامریانو د قوم تر ټولو ستره ټولنه په برازیل کې د ټولنه ده چې شاوخوا ۲۰۰۰۰ غړي لري. ایتمولوژي او اصطلاحات په ډیلوس کې د سامریانو د ډیاسپورا کتیبې چې لرغونتوب یې له میلاد څخه ۱۵۰ تر ۵۰ کلونو پورې رسیږي، د سامریانو لپاره تر ټولو زوړ ځان پېژندنه وړاندې کوي، چې ښیي هغوی خپل ځانونه بن اسراییل چې په پښتو کې ورته د اسرییلو زامن ویل کېږي را پیژني او معمولاً په اسراییلي ژبه خبرې کوي. سامریان په خپله ژبه یعنې عبري سامري کې خپل ځانونه اسراییل، بني اسراییل او چې د ساتونکوپالونکوکتونکو په معنی ده او په عربي کې السامیرییون بولي. دا اصطلاح د عبراني سپیڅلي کتاب له اصطلاح سره ګډه رېښه لري، او دواړه اصطلاحګانې سامي رېښه منعکسوي چې معنی یې ده کتل، ساتل. له تاریخي اړخه، سامریان په سامریه کې سره را ټول وو. په عصري عبري ژبه کې، سامریانو ته ویل شوي دي، چې د سامریې د اوسېدونکو په معنی ده. په عصري انګریزې کې، سامریان اسراییلي سامریانو ته ویل کېږي. یوسفوس د سامریانو لپاره له ګڼو اصطلاحاتو کار اخلي چې داسې ښکاري هغه د یوه او بل پر ځای کاروي. په دې منځ کې خوتای ته یوه اشاره ده، دا هغه نوم دی چې په ماد او فارس کې د هغو خلکو د ښودلو لپاره کارول کېږي چې ګومان کېږي سامره ته لیږل شوي تر څو د اسراییلي تبعید شوي نفوس ځایناستي شي. سامارییس ښايي د سامره د سیمې اوسېدونکو یا د همدې نوم لرونکي ښار ته اشاره ولري، که څه هم ځینې متون له هغه نه په ځانګړې توګه سامریانو ته اشاره کوي. اصلیت د سامریانو او یهودانو تر منځ ورته والی تر دې بریده پورې وه چې د میشنا خاخامانو نه شوای کولای د دوی تر منځ کوم ښکاره توپیر په ګوته کړي. دا چې کوم وخت د سامریانو او یهودانو تر منځ بېلوالی راغی ډېرې هلې ځلې وشوې چې دقیقه نېټه یې په ګوته کړي، خو دا ټول له یو بل سره ډېر توپیر لري ځکه د عزرا له وخت نه رانیولې بیا د بیت المقدس تر وراني له میلاد څخه ۷۰ کاله وروسته او د بارکوخبا بغاوت له میلاد نه ۱۳۲ ۱۳۶ کاله وروسته پورې ګڼ روایتونه شته. د سامري د بېل هویت رامنځته کېدل او د هغوی او یهودانو تر منځ توپیر په را وروسته ګڼو پېړیو کې رامنځته شوي دي. په عمومي توګه داسې ګومان کېږي چې د هاسمون په دوره کې یو بنسټیز بېلتون رامنځته شوی دی. د اجدادو له اړخه، سامریان دا مني چې د دوی نسب په لرغوني سامریه کې د ایفریم او مناسه قبیلو ته رسیږي. د سامریانو دودونه د هغوی او د یهود تر مشرۍ لاندې سویلي اسراییلیانو تر منځ انشعاب د سپیڅلي کتاب د کشش، ایلي تر وخت پورې تړي، چې د یوه کاذب ستر کاهن په توګه ګڼل شوی او د کشیشي منصب یې د هغه له ساکن، اوزي څخه په زور نیولی او یو سیال زیارت یې په شیلو کې جوړ کړ او په دې ترتیب سره یې د یهواد او بنیامین د قلمرو سویلي زیارت کوونکي یې د ګریزیم له زیارت څخه را وګرځول. همداشان ویل کېږي چې ایلي د عهد د صندوق یوه ګڼه جوړه کړې ده چې بالاخره په بیت المقدس کې یې د یهودانو سپیڅلي ځای ته لاره پیدا کړې ده. سرچينې

https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D9%8A%20%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85

د ایران سیاسي نظام

د ایران سیاسي نظام د یو اسلامي دیني حکومت په اډانه کې دی چې په ۱۹۷۹ زکال کې یې د ایران د اسلامي انقلاب له خوا بنسټ کېښودل شو او د دغه هېواد څو زره کلن سلطنتي نظام ته یې پای ټکې کېښود. د ۱۹۷۹ زکال په ډسمبر میاشت کې جوړ شوی د ایران د اسلامي جمهوریت اساسي قانون څرګندوي چې شیعه اسلام د دغه هېواد دولتي دین دی شاوخوا ۹۰ ۹۵٪ ایراني وګړي ځانونه شیعه مسلمانان بولي او په خپل جمهوري نظام کې د اسلامي ولایت ولایت فقیه له بنسټیزو عناصرو کار اخلي. دغه هېواد د ډېری لویدیځو دیموکراسیو په څېر یو ولسمشر او یو پارلمان لري؛ خو د لویدیځو او نورو اسلامي حکومتونو پر خلاف دولتي چارې په کې د عالي رهبر ولي فقیه او نګهبان شورا له خوا څارل کیږي چې غړي یې په غیرټاکنیز ډول منصوب کیږي او تر ډېره شیعه روحانیون دي د نګهبان شورا نیمايي غړي شیعه فقها دي. ولي فقیه دولت مشر له جمهور رئیس څخه لوړ دی؛ دی له اجرایه، مقننه او قضایه قوو سربېره د کریم سجاد پور په خبره په پوځ او رسنیو باندې مستقیم یا غیرمستقیم کنټرول لري. جمهور رئیس، پارلمان یا مجلس، د خبرګانو شورا مجلس خبرګان؛ چې عالي رهبر ټاکي او سیمه ئیزې شوراګانې ټولې منتخبې دي، خو دغو ټولو څوکیو ته نوماندان باید د نګهبان شورا تائید له ځانه سره ولري دوی ګڼ شمېر نوماندان دغو څوکیو ته مناسب نه په ګوته کوي او محدود شمېر ترې ټاکي چې ګویا دوی جمهوري اسلامي نظام او دولت ته وفاداره دي. په ۱۹۹۸ زکال کې دغې شورا د خبرګانو شورا ته د هادي خامنه ای نوماندي له دې امله رد کړه چې په الهیاتي برخه کې کافي وړتیاوې نه لري. سربېره پر دې له پورته یادو شوو بنسټونو څخه یو پلاوی چې په معمول ډول د عالي رهبر تر څارنې لاندې کار کوي د دولت د اسلامي شخصیت د خوندیتوب په موخه ټاکل کیږي. مخکښ کسان او بنسټونه عالي رهبر د ایران په سیاسي جمهوري نظام کې دوه ډېر ځواکمن او غیر ټاکنیز ځایګي عالي رهبر او نګهبان شورا ته اړوند دي. د ایران عالي رهبر د دغه هېواد دولت مشر او همدارنګه تر ټولو لوړ پوړی سیاسي او مذهبي چارواکی دی چې له جمهور رئیس څخه ډېر ځواک لري. وسله وال پوځونه، قضایي سیسټم، دولتي تلویزیون او نور دولتي بنسټونه لکه د نګهبان شورا او د نظام د مصلحت تشخیص کوونکې شورا د عالي رهبر تر څارنې لاندې فعالیت کوي. د دغه هېواد د اساسي قانون د ۱۱۰مې مادې پر بنسټ عالي رهبر د ایران د اسلامي جمهوریت ټولیز سیاستونه ترسیم کوي. په دغه هېواد کې د اسلامي نظام له واکمنېدو راهیسې تر اوسه دوه کسانو د عالي رهبر په توګه خدمت کړی چې اوسنۍ رهبر یې علي خامنه ای له ۱۹۸۹ زکال څخه په واک کې دی. دی د اقتصاد، چاپېریال، بهرني سیاست، زده کړو، په نفوسو کې د زیاتوالي لپاره د ملي پلان جوړونې او همدارنګه په ټاکنو کې د روڼتیا اړوند وروستۍ پرېکړه کوي او د هغو اړوند احکام صادروي. ورته مهال د کابینې د وزیرانو دولتي پلاوي د ګوښه کولو او مقرر کولو پرېکړه هم د ده په واک کې ده. عالي رهبر د خبرګانو د شورا له خوا ټاکل کیږي. خو له دې سره د خبرګانو د شورا، ولسمشرۍ او پارلمان نوماندان بیا ټول د نګهبان شورا تائید اخلي چې د دغې شورا نیمايي غړي بیا خپله رهبر ټاکي. ورته مهال د رایو له ګټلو وروسته ټول منتخب چارواکي مکلف دي د عالي رهبر تائید ترلاسه کړي. نګهبان شورا نګهبان شورا هغه ۱۲ کسیزه منصوب کېدونې شورا ده چې د اساسي قانون له مخې پام وړ واکونه لري. دغه شورا د اسلامي شورا د ایران پارلمان تقنیني لوایح تصویب یا وېټو کوي، پر ټاکنو څار کوي او همدارنګه د خبرګانو د شورا، ولسمشرۍ او پارلمان نوماندان په ټاکنو کې د ګډون په موخه تائید او یا هم رد کوي. د دغې شورا له ۱۲ غړو څخه شپږ تنه یې اسلامي فقها د اسلامي حقوقو متخصصین دي چې عالي رهبر یې ټاکي او شپږ تنه نور حقوق پوهان د قضایه قوې د مشر له خوا ټاکل کیږي چې د قضایه قوې مشر هم د لوی رهبر له خوا ټاکل کیږي او له پارلمان څخه د تائید رایه اخلي. سیاسي ګوندونه، ډلې او ټاکنې سیاسي ګوندونه، بنسټونه او د فشار ډلې له انقلاب څخه وروسته اسلامي جمهوري ګوند په ۱۹۸۷ زکال کې د هغو د منحل کېدو تر مهاله د ایران یوازنی حاکم او قانوني سیاسي ګوند و. د دغه ګوند منحل کېدل د چپیانو، سلطنت غوښتونکو او ملت پالونکو د ځپلو په موخه د آیت الله خمیني له بشپړ بنسټیز باور او همدارنګه په واک کې د هغه د شبکوي جوړښت د پاتې کېدو تضمین ته اړوند بلل کیږي. د اسلامي جمهوري ګوند پلویانو ځانونه د اصول پالونکو په توګه بیاځلي منظم کړل او د اصلاح غوښتونکو په خوا کې د دغه هېواد په دوه پام وړ سیاسي ډلو واوښتل. په ۱۹۹۴ زکال کې د ایران جوړونکو اجرایوي ګوند حزب کارګزاران سازندګی ایران د دغه هېواد په پنځمو پارلماني ټاکنو کې د ګډون په موخه تاسیس شو او تر ډېره پورې د وخت ولسمشر اکبر هاشمي رفسنجاني ته نږدې دولتي چارواکي په کې شامل وو. ورته مهال په ایران کې نور څو قانوني سیاسي ګوندونه او ټولنې فعالیت لري. دغه قانوني ګوندونه باید له آیت الله خمیني، د هغه له اسلامي انقلاب او اسلامي سیاسي نظام څخه ملاتړ وکړي چې د انقلاب پر مټ رامنځته شوی دی؛ همدارنګه باید له غیر انقلابي او سیکولار سیاسي ډلو ځان لرې وساتي او دا تائید کړي چې د ایران بنسټیزې ملي ګټې د نظام په بقا او پیاوړتیا کې نغښتې دي. د زده کړیالانو په فعالو ډلو کې بیا کولای شو اصلاح غوښتونکو ډلو؛ د یووالي د پیاوړتیا دفتر دفتر تحکیم وحدت او د زده کړیالانو د اسلامي ټولنو اتحادیې ته نغوته وکړو. په هغو ډلو کې چې په معمول ډول د اسلامي جمهوريت څخه ملاتړ کوي انصار حزب الله، د ایران د زده کړیالانو اسلامي ټولنه، د امام څخه پیروي کوونکې د مسلمانو زده کړیالانو ډله، د مسلمانو زده کړیالانو په نامه ډله او همدارنګه د اسلامي ائتلاف ټولنې ته اشاره وکړو. ویل کیږي چې د محافظه کاره قدرت بنسټ د بسیجي ملیشه غړو شبکې، د جګړې د شهیدانو کورنیو، د انقلابي ګارد یا سپاه پاسداران یو شمېر غړو، یو شمېر دولتي چارواکو، ښاري او کلیوالي بېوزله وګړو او همدارنګه اړوندو محافظه کاره بنسټونو ته اړوندېږي. دولت ضد ډلې په ایران کې ګڼ شمېر ملت پاله، کیڼ اړخي او سلطنت غوښتونکي ګوندونه او ملیشه ډلې شتون لري چې په دغو کې ملي جبهه، مشروطیت غوښتونکی ګوند، توده ګوند، سازمان مجاهدین خلق ایران، د ایران د خلکو فدایي چریکان چریک های فدایي خلق ایران او د ایران د کردستان دیموکرات ګوند شامل دي. سیاسي ډلې ویل کیږي چې د ایران سیاسي ګوندونهبنسټونه د ایران د سیاسي ډلو استازي کوونکي دي. لږ تر لږه د یوې منبع علي رضا نادر، ډیوېډ اې. ټالر او اس. آر. بوهنډي په خبره ډل پالنه په عموم ډول په پرېکړو کې له قانوني بهیر څخه مهم رول لوبوي، په ځانګړې توګه د علي خامنه ای د رهبرۍ پر مهال یعنې له ۱۹۹۰ زکال وروسته وروسته له هغه چې ډله ئیزو سیالیو د شدت او اغېز له مخې پام وړ زیاتوالی وموند. د مازیار بهروز، بهزاد نبوي، بهمن بختیاري، مایکي وارنر او پیام محسني په څېر یو شمېر څېړونکو د هغو اړوند بېلابېل فورمولونه وړاندې کړي چې د شمېر په معمول ډول له دریو څخه تر پنځو ډلو دي چې دریو اصلي لورو اصول پالونکو یا سخت دریځو، عمل پالونکو او اصلاح غوښتونکو ته اړوندې دي او اړخ نیولو د عمل پالونکو پر خلاف ایډیالوژیک تصفیه غوښتونکي، د استبداد پر خلاف د سیاسي او مذهبي آزادیو ملاتړي او د لسه فر سیاستونو پر وړاندې په بازار کې د مداخلې او اړوندو مقرراتو څخه ملاتړ کوونکي له مخې توپیر لري. سرچينې