Datasets:

uzinfocom

/

wikidata_articles_uz

like 0

Follow

UZINFOCOM 14

https://uz.wikipedia.org/wiki/Tug%CA%BBon%20Turk%20maqbarasi

Tugʻon Turk maqbarasi

Tugʻon Turk maqbarasi (yoki Toʻgʻon Turk maqbarasi) – Oʻzbekiston Respublikasining Xorazm viloyati Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. Maqbara XIX asrga oid boʻlib, bugungi kunda „Ichan-qalʼa“ MFY, Zargarlar koʻchasi, 19-uyda joylashgan. Obyekt Toshhovli saroyining shimolida aholi yashab turgan mahalla ichida joylashgan bir gumbazli imoratdir. Tugʻon Turk maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi. Qurilish tarixi Maqbara Ichan qalʼa yaqinida joylashgan Zargarlar koʻchasida, Toshhovli saroyining shimoli-gʻarbiy burchagida joylashgan. Mavjud maʼlumotlarga koʻra, maqbara asli turk musulmonlaridan boʻlgan va 712-yili Xorazmni zabt etgan Qutba ibn Muslimning Xorazmga yuborgan elchilaridan biri boʻlgan Toʻgʻon Turk sharafiga bunyod etilgan. XIII asr boshlarida Chingizxon qoʻshinlari deyarli butun shaharni vayron etganida maqbaraga ham jiddiy zarar yetgan. Maqbara XIX asrda qayta qurilgan. Maqbara binosining poydevori yer sathidan bir metr chuqurlikka qadar yetib boradi. Bunga sabab qilib maqbara binosining qadimiy ekanligi koʻrsatiladi. Toʻgʻon Turk ota haqidagi maʼlumotlar bizgacha yetib kelmagan. Xiva xonligining tarixchisi Muhammad Yusuf Bayoniyning yozishicha, uning qabri Koʻhna Ark saroyining ichida joylashgan. Boshqa bir tarixchining yozishicha, u turkiy qabilalardan boʻlib, Abu Muslim Xurosoniy qoʻl ostida harbiy sarkarda boʻlib xizmat qilgan. Abu Muslim Xurosoniy Fargʻonada oʻldirilmoqchi boʻlganidan keyin Xorazmga qochib kelgan va umrining soʻnggi yillarini shu yerda oʻtkazgan. Uning vafotidan keyin shahar aholisi Toʻgʻon ota sharafiga maqbara bunyod etishgan. Yana qarang Vayangan bobo maqbarasi Poyanda maqbarasi Yusuf Hamadoniy maqbarasi Uch avliyo maqbarasi Manbalar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari‎ Xorazm madrasalari Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Xorazm Xiva

https://uz.wikipedia.org/wiki/Jamshid%20Saidov

Jamshid Saidov

Jamshid Saidov (; 14-fevral 1978-yil, Buxoro) – Oʻzbekistonlik sobiq futbolchi va futbol murabbiyi. Navoiyning „Qizilqum“ klubi bosh murabbiyi. Futbolchilik faoliyatida asosan Buxoro viloyati jamoalarida oʻynagan. Faoliyati Futbolchilik faoliyati Saidov professional futboldagi faoliyatini „Buxoro“ klubida, 1999-yilgi mavsumda boshlgaan. Buxoro klubida yarim himoyachi va himoyachi pozitsiyalarida oʻynagan 2004-yilgi mavsumda Samarqandning „Dinamo“ jamoasida oʻynagan. 2005-yilgi mavsumda Buxoroga qaytdi va Vobekntning „Vobkent“ klubi safida oʻynay boshlagan. 2006-yilgi mavsumda Oʻzbekiston Birinchi ligasi musoboqasida Toshkentning „Quruvchi“ jamoasidan keyin ikkinchi oʻrinni olib Oʻzbekiston Oliy ligasiga „Vobkent“ klubi bilan yoʻllanmani qoʻlga kiritgan. 2008-yilgi mavsumda futbolchilik faoliyatini yakunlagan. Murabbiylik faoliyati Murabbiylik faoliyatini 2010-yilgi mavsumda Oʻzbekiston Pro ligasida ishtirok etayotgan Buxoro jamoasida, Gennadiy Kochnevga yordamchi murabbiy sifatida boshlagan. 2011—2012-yilgi mavsumda bir muddat „Buxoro“ klubi bosh murabbiyi vazifasini bajargan. 2013—2015-yillarda Muborakning „Mashʼal“ klub tizimida ishlagan va bosh murabbiy Aleksandr Xomyakovga yordamchilik qilgan. 2014-yilda AFC murabbiylik Pro litsenziyasini qoʻlga kiritgan. 2015-yilgi mavsumda yana „Buxoro“ klubiga bosh murabbiy sifatida qaytdi. 2015-yil 5-iyulda Shuhrat Fayziyev oʻrniga „Buxoro“ klubiga bosh murabbiy sifatida tayinlangan. Jamshid Saidov boshchiligidagi Buxoro jamoasi 2016-yilgi mavsumda oʻz tarixidagi eng yaxshi natijalarni birini qayd etdi. Mavsum davomida barqaror oʻynagan jamoa musoboqa yakunida 4-oʻrinni qoʻlga kiritgan edi. 2017-yilgi mavsumda „Buxoro“ jamoasidan isteʼfoga chiqgan. 2020-yil 27-iyulda „Buxoro“ klubida bosh murabbiylikdan boʻshatilgan Muhsin Muhammadiyev oʻrniga bosh murabbiy sifatida tayinlangan va mavsum soʻngida isteʼfoga chiqgan. 2021-yil Toshkentning „Lokomotiv“ jamoasi tizimida murabbiy sifatida faoliyatini davom ettirgan. 2023-yil 20-iyunda Navoiyning „Qizilqum“ klubi bosh murabbiyi sifatida shartnoma imzoladi. Manbalar Havolalar Jamshid Saidov Transfermarktda murabbiy profili Jamshid Saidov Soccerwayda murabbiy profili Jamshid Saidov Footballfactsda futbolchi profili 14-fevralda tugʻilganlar 1978-yilda tugʻilganlar Kishilar Yashayotgan insonlar Alifbo boʻyicha futbolchilar Alifbo boʻyicha futbol murabbiylari Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari Oʻzbekistonlik futbol murabbiylari Erkak futbol himoyachilari Erkak futbol yarim himoyachilari Buxoro klubi futbolchilari Dinamo Samarqand futbolchilari Vobkent klubi futbolchilari Oʻzbekiston Superligasi futbolchilari Oʻzbekiston Pro ligasi futbolchilari Buxoro klubi murabbiylari Qizilqum futbol klubi bosh murabbiylari Oʻzbekiston Superligasi murabbiylari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Obruchev%20%28paroxod%2C%201852%29

Obruchev (paroxod, 1852)

Obruchev paroxodi – Rossiya imperiyasining Orol flotiliyasi tarkibiga kiruvchi va Sirdaryodagi harbiy aloqa yoʻlllarni himoya qilish uchun moʻljallangan, metall korpusli ochiq turdagi bugʻli qurolli barkas. Orol dengizidagi birinchi bugʻli kema, Rossiya imperiyasi dengiz flotining yagona gʻildirakli bugʻli uzun barkasi. Kema Rossiya imperiyasi armiyasi generali V. A. Obruchev sharafiga nomlangan . Kema tavsifi Kema ochiq turdagi gʻildirakli, bugʻli, uzun shaklda boʻlib, suv sigʻimi 16 tonnalik parchinlangan metall korpusga ega boʻlgan hamda qurollantirilgan. Barkasning uzunligi 21,34 metr, kengligi 2,79 metr va turli manbalardan olingan maʼlumotlarga koʻra, 0,69 metrdan 0,7 metrgacha choʻzilgan. Kemada quvvati 12 nominal yoki 40 ot kuchiga ega boʻlgan bugʻ dvigateli oʻrnatilgan; harakatlantiruvchi sifatida ikkita bortda eshkak eshish gʻildiragidan foydalanilgan, bugʻ mashinasi uchun yoqilgʻi sifatida oʻtin ishlatilgan. Barkas bugʻ quvuri, taʼminlovchi suv quvuri va tutunli gaz chiqarish quvuri bilan jihozlangan. Kemaning ruderpostiga bitta muvozanatsiz rul oʻrnatilgan va navigatsiya qurilmalari orasida qoʻlda ishlaydigan lot mavjud boʻlgan. Barkasning tumshuq qismida qoʻlda tushiriladigan va koʻtariladigan admiral langari joylashgan. Shuningdek, tumshuq va quyruq qismlariga bittadan flagshtok oʻrnatilgan. Qutqaruvchi asbob sifatida qutqarish ballon va kamarlardan foydalanilgan. Ovoz va yorugʻlik signallarini taʼminlash uchun barkasda bugʻli hushtak va 4 ta signalli-farqlovchi chiroqlar (bosh, yashil bortli, qizil bortli va quyruq) oʻrnatildi. Barkas ikkita 6 funtli mis karronada bilan qurollangan va ekipaji 14 kishidan iborat boʻlgan. Xizmat tarixi 1851-yilda Shvetsiyadagi Korlsund zavodida „Obruchev“ bugʻli barkasi ishlab chiqarilgan. Keyingi yili demontaj qilingan holda Perovskiy paroxodi bilan birgalikda Orenburg orqali Raim istehkomiga yetkazilgan. 1853-yil bahorida bugʻ kemalarini yigʻish tugallanib, ular ishga tushirilgan va Aleksey Ivanovich Butakov qoʻmondonligi ostidagi Orol flotiliyasi tarkibiga kiritiladi. Shunday qilib, Sirdaryo boʻylab kemachilik ochilgan. Daryo boʻyida oʻsadigan saksovuldan yoqilgʻi sifatida foydalanilgan. Ikkala kema ham sayoz botishga ega boʻlgan, shuning tufayli dengizga chiqish uchun suriladigan pushtaglardan foydalanish rejalashtirilgan. Barkas „Perovskiy“ paroxodi bilan birgalikda Oqmachit qal’asiga hujumda qatnashgan. Barkas komandiri leytenant X. P. Erdeli, hujum paytida dengiz desant kuchlarini boshqargan va jangdagi jasorati uchunuchun 4-darajali Avliyo Georgiy ordeni bilan taqdirlangan . 1859-yilda „Obruchev“ Qoʻngʻirot yaqinidagi harbiy harakatlarda qatnashadi, shundan soʻng kema flotiliya qoʻmondoni bilan Amudaryo deltasiga qaytib suzib ketgan va u yerda daryoning Nukusgacha boʻlgan xaritasini tuzishda foydalanilgan, shu bilan birga kema ushbu Xiva xonligi qal’asi yonidan ikki marta suzib oʻtadi. 1864—1868-yillarda Qoʻqon va Buxoro xonliklariga qarshi olib borilgan jangovar harakatlarda „Perovskiy“ paroxodi va „Obruchev“ barkasi harbiy yuk tashishni amalga oshirishgan. Har ikki kema ham 1873-yilgi Xiva yurishida qatnashgan. 1876-yilda Sirdaryo boʻylab kema safarini amalga oshirgan. 1879 va 1880-yillardagi yurishlarda kema Kazalinsk shahri yaqinida joylashgan, shuningdek, Eshon irmogʻi orqali Amudaryoga yangi oʻtish yoʻlini tadqiq qilishda foydalanilgan. 1883-yilda „Obruchev“ bugʻli barkasi flot kemalari roʻyxatidan chiqarilgan. Kema komandirlari Turli vaqtlarda quyidagi kishilar „Obruchev“ bugʻli barkasining komandiri boʻlib xizmat qilgan: kapitan-leytenant A. I. Butakov; leytenant X. P. Erdeli ; michman A. Globa-Mixaylenko (1876) ; kapitan-leytenant V. I. Bryuxov (1879—1880). Xotira "Obruchev" kemasi Annamuhamed Klichevning „Kugitanskaya tragediya“ asarida uchraydi, yana kemaning fotosurati ham saqlanib qolgan. Izohlar Manbalar Kemalar Xiva xonligi Rossiya imperiyasi tarixi Orol dengizi

https://uz.wikipedia.org/wiki/Lil%20Pump

Lil Pump

Gazzy Fabio Garcia (, 2000 yil 17 avgustda tugʻilgan), professional sifatida Lil Pump nomi bilan tanilgan – amerikalik repper va qoʻshiqchi. U 2010-yillarning oxirida „Mumble-rep“ sahnasidan tashqari shuhrat qozondi va oʻzining minimalist musiqasi bilan ajralib turdi, u tez-tez tajovuzkor yoki giperaktiv deb taʼriflangan jamoat personaji bilan ajralib turdi. Florida shtatining Mayami shahrida tugʻilib oʻsgan, u Billboard Hot 100 roʻyxatida uchinchi oʻrinni egallagan va oʻsha yilning oktyabr oyida oʻzining nomli debyut studiyaviy albomidan oldin boʻlgan „Gucci Gang“ singlining 2017 yilgi chiqishidan soʻng asosiy eʼtiborni qozondi. Mukofot va unvonlar Manbalar Havolalar Lil Pump on SoundCloud Lil Pump on Spotify Lil Pump on Snapchat Amerikalik erkak reperlar Amerikalik bola qoʻshiqchilar Yashayotgan insonlar 2000-yilda tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Gruziya%20aeroportlari%20ro%CA%BByxati

Gruziya aeroportlari roʻyxati

Bu Gruziyadagi aeroportlarning turiga koʻra guruhlangan hamda joylashuviga koʻra saralangan roʻyxati. Gruziya Yevrosiyoning Kavkaz mintaqasidagi mamlakat hisoblanadi. U gʻarbda Qora dengiz, shimolda Rossiya, janubda Turkiya va Armaniston hamda sharqda Ozarbayjon bilan chegaradosh. Maydoni va aholisi 3,7 million kishi. Gruziya toʻqqiz viloyat, ikkita muxtor respublika hamda poytaxt Tbilisidan iborat. Yoʻlovchilar statistikasi 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022-yillarda Gruziya aeroportlarida xizmat koʻrsatilgan yoʻlovchilar soni: Aeroportlar Nomi qalin qilib koʻrsatilgan aeroportlar muntazam tijoriy reyslarga xizmat koʻrsatadi. Ajariya Gruziyadagi muxtor respublika. Abxaziya de facto mustaqil davlat boʻlib, 1992—1993-yillardagi urushdan beri shunday holatda. Biroq, xalqaro hamjamiyatning aksariyati uni Gruziyaning bir qismi deb hisoblaydi, de jure Abxaziya Avtonom Respublikasi hukumati tomonidan boshqariladi, bu hukumatni esa Gruziya nazorat qilmaydi. Manbalar  – includes IATA codes  – ICAO codes, coordinates  – IATA and ICAO codes Gruziya Aeroportlar Gruziya Gruziya

https://uz.wikipedia.org/wiki/Karni%20triadasi

Karni triadasi

Karni triadasi (KT) uchta turdagi neoplazmalarning, asosan, yosh ayollarda, jumladan, meʼda-ichak traktining stromal shishi, oʻpka xondromasi va adrenal paragangliomaning birgalikda mavjudligi bilan ifodalanadigan kasallikdir. Asosiy genetik nuqson tushunarsizligicha qolmoqda. KT Karni kompleksi va Karni-Stratakis sindromidan farq qiladi. Koʻrinishi J Aidan Carney nomi bilan atalgan ushbu Karni triadasi (KT) koʻp endokrin neoplaziyaning (MEN) oʻziga xos turi hisoblanadi. Klassik ravishda bogʻlangan uchta turdagi oʻsma – meʼda epiteloid leyomiosarkomasi (hozirda maʼlumki, bu kichik toʻplam aslida Kajalning interstitsial hujayralaridan kelib chiqadigan meʼda-ichak stromal oʻsmasi), oʻpka xondromasi va adrenal paragangliomasi hisoblanadi. Kasallik koʻp hollarda ayollarda namoyon boʻladi. Yosh bemorlarda koʻp aʼzolardagi koʻplab oʻsmalar irsiy kasallikni koʻrsatadi, vaqti-vaqti bilan aka-uka va opa-singillarda ham kuzatiladi. Ammo asosiy genetik omil aniqlanmagan. Ushbu uchta klassik oʻsmaga qoʻshimcha sifatida, feokromotsitoma, qiziloʻngach leykomiomasi, hamda adrenal korteks adenomasining koʻpayishi kuzatiladi. Asl tavsifda meʼda epiteloidi leyomiosarkomasining oʻsha paytdagi terminologiyasi qoʻllanilgan. Molekulyar biologiyaning keyingi yutuqlari gastrointestinal stromal oʻsmalarning (GIST) hozirgi terminologiyasi ishlatilishiga olib keldi. Biroq, Karni triadasidagi meʼda-ichak stromal oʻsmalarida (GIST) CD117 (c-kit) mutatsiyalari yoʻqligi (yaʼni, ular yovvoyi turdagi) va shuning uchun bu GISTlar Imatinibga javob bermasligi mumkinligini koʻrsatadigan cheklangan dalillar bor. Taksonomiyasi Karni triadasi J. Aidan Carney tomonidan tavsiflangan boshqa ikki turdagi neoplaziya sindromidan farq qiladi. Karni kompleksi Karni kompleksi oʻziga xos obʼyekt boʻlibb miksomatoz neoplazmalar (yurak, endokrin, teri va asab) hamda teri va shilliq qavatning koʻplab pigmentli qavatlari, shu jumladan kamdan-kam uchraydigan epiteloid koʻk nevus bilan tavsiflanadi. Karni-Stratakis sindromi Uchinchi holat, Karni-Stratakis sindromi (CSS) irsiy gastrointestinal stromal oʻsimta (GIST) va paraganglioma diadasini tavsiflab, bu mitoxondriyal oʻsimtani bostiruvchi gen yoʻlida suksinat degidrogenaza va HSDHSDH SDH subbirliklarini oʻz ichiga olgan germline mutatsiyalari sabab boʻlishi haqida nazariyalar mavjud. Manbalar Tibbiyot Kasalliklar Sindromlar Onkologiya

https://uz.wikipedia.org/wiki/Dmitriy%20Pustobayev

Dmitriy Pustobayev

Dmitriy Gavrilovich Pustobayev (1927-yil 11-iyun, Moʻynoq tumani, Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, Oʻzbekiston SSR — 1986-yil 20-dekabr, Krasnodar, Krasnodar oʻlkasi, RSFSR) – sovet jamoat, davlat va siyosat arbobi, Sotsialistik Mehnat Qahramoni. RSFSR Melioratsiya va suv xoʻjaligi vazirligining Krasnodar oʻlkasi, Krasnoarmeyskiy tumani „Priazovrisstroy“ trestining 11-sonli koʻchma mexanizatsiyalashgan kolonnasi ustasi. Biografiya Dmitriy Pustobayev 1927-yil 11-iyunda Moʻynoq tumani maʼmuriy markazi Moʻynoq qishlogʻida tugʻilgan. Millati rus. Ulugʻ Vatan urushi yillarida Qizil Armiya safiga harbiy xizmatga chaqirilib, tank haydovchisi boʻlib xizmat qilgan. 1951-yilda zaxiraga oʻtkazilgandan soʻng, Dmitriy Gavrilovich Pustobayev Kubanda qoladi va Krasnoarmeyskiy sovxoziga (markazi Oktyabrskiy qishlogʻi) ishlashga ketgan. Dastlab Dmitriy Pustobayev mexanizator, 1956-yilda esa Aleksey Maytrenko sovxoz direktori lavozimiga tayinlangandan keyin sovxozda jadal qurilish ishlari boshlanadi va Dmitriy Pustobayev kranchilikka ishga oʻtadi. Dmitriy Pustobayev asosan uylar, chorvachilik fermalari va boshqa xoʻjalik inshootlarini yuklagan hamda tashigan. 1960-yillarning boshlarida Dmitriy Pustobayev Kubanda sholi maydonlarini tashkil qilish uchun yaratilgan „Priazovrisstroy“ trestining 11-sonli koʻchma mexanizatsiyalashgan kolonnasiga ekskavator operatori boʻlib ishga kiradi. Koʻp oʻtmay, Dmitriy Pustobayev Krasnodar oʻlkasining Krasnoarmeyskiy, Slavyanskiy va Kalininskiy tumanlarida Azov tekisliklarini oʻzlashtirish, botqoqlarni quritish va sholi maydonlarini yaratish boʻyicha ishlagan ekskavatorlar guruhini boshqargan. Uning 6 kishidan iborat brigadasi mashinistlari smenali koeffitsientni oshirib, kuniga 20—22 soat toʻxtamasdan ishlab, 1969-yilda ikki yillik rejani bajarganlar. Brigada aʼzolarining rejali profilaktika ishlariga katta eʼtibor qaratilgani tufayli har bir ekskavatorning ishlash muddati oshgan. Dmitriy Pustobayev brigada aʼzolari bilan birgalikda „Kovrovets“ ekskavatorida koʻp mehnat qilishgan, ushbu ekskavot kovshi bilan 1970-yilda 8-besh yillikning (1965—1970) rejadagi 143 ming oʻrniga 280 ming kub metrdan ortiq tuproq olib tashlashgan. Dmitriy Pustobayev brigadasining tajribasi KPSS Krasnodar oʻlkasi qoʻmitasining 10-plenumida (1970) muhokama qilinib, amaliyotda foydalinishda maʼqullangan. SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1971-yil 8-apreldagi farmoni bilan qishloq xoʻjaligini rivojlantirishdagi natijalar hamda davlatga dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini sotish boʻyicha besh yillik rejani bajarishda erishilgan ulkan muvaffaqiyatlari uchun Dmitriy Gavrilovich Pustobayega Lenin ordeni, Oʻroq va Bolgʻa oltin medali bilan Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni berilgan. Brigadir Dmitriy Pustobayev 10 dan ortiq ekskavator mashinistlarini shaxsan oʻzi individual tarzda tayyorlagan. KPSS XXV syezdiga delegat etib saylangan (1976). RSFSRda xizmat koʻrsatgan meliorator (02.02.1970). Umrining oxirgi yillarida oʻlka markazi Krasnodar shahrida yashagan. 1986-yil 20-dekabrda vafot etgan. Dmitriy Pustobayev Lenin ordeni (04.08.1971), medallar, shu jumladan „Mehnatda oʻrnak koʻrsatganlik uchun“ (23.06.1966), SSSR xalq xoʻjaligi yutuqlari koʻrgazmasining oltin medali bilan taqdirlangan. Manbalar Lenin ordeni sohiblari Sotsialistik Mehnat Qahramonlari 1986-yilda vafot etganlar 20-dekabrda vafot etganlar Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar 1927-yilda tugʻilganlar Moʻynoq tumanida tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Pyotr%20Kalitin

Pyotr Kalitin

Pyotr Petrovich Kalitin (1853-yil, Narva – 1927-yil, Parij, Fransiya) – rus otliq qoʻshinlari generali, Turkiston yurishlari va Birinchi jahon urushi qatnashchisi. Biografiyasi Pavel Petrovich Kalitinning ukasi, 1853-yil 30-oktyabrda Narva shahrida tugʻilgan, Nijniy Novgorod kadet korpusida oʻqigan, nomaqbul xatti-harakatlari uchun 5-sinfdan haydalgan. 1871-yilda 1-Turkiston otishma batalyoniga koʻngilli boʻlib kirgan, uning akasi Pavel 2-rotani boshqargan. Ushbu batalyon saflarida Kalitin 1873-yilda Xiva yurishida qatnashgan, koʻrsatgan xizmati uchun harbiy orden bilan taqdirlangan va 1874-yilda praporshik unvoniga sazovor boʻlgan. 1875—1876-yillarda general Trotskiy otryadi tarkibida Qo‘qon xonligini zabt etishda qatnashgan; ikkinchi leytenant unvoni bilan taqdirlangan va 4-darajali Avliyo Anna, 3-darajali Avliyo Stanislav ordenlari bilan taqdirlangan. 1880—1881-yillarda Ahal Teke ekspeditsiyasi tarkibida boʻlgan, Kuropatkin ixtiyorida boʻlgan, Goʻktepega hujum paytida snaryaddan kontuziyalanib, shtab kapitanligiga koʻtarilgan va qilich bilan birgalikdagi 2-darajali Avliyo Stanislav, 4-darajali Avliyo Vladimir, 4-darajali Avliyo Georgiy ordenlari bilan taqdirlangan. Keyinchalik, Kalitinning mehnati bilan Dengiltepa yaqinida shu yerda halok boʻlganlar sharafiga yodgorlik oʻrnatilgan. Birinchi jahon urushi qatnashchisi. 1915-yil 17-fevraldan – 1-Kavkaz armiyasi korpusi qoʻmondoni. 1915-yil 4-aprelda unga otliq qoʻshinlar generali unvoni berilgan. Oʻsha yili 17-mayda 3-darajali Avliyo Georgiy ordeni bilan taqdirlangan. Fuqarolar urushi davrida birinchi navbatda Rossiya janubidagi qurolli kuchlar Bosh qoʻmondoni Denikin shtab-kvartirasida, soʻngra Vrangel Kavkaz armiyasining shtab-kvartirasida zaxira saflarida boʻlgan; Qrimni tark etgach, Konstantinopolda boʻlgan, keyin Bolgariyaga ketgan va keyinchalik Fransiyaga koʻchib oʻtgan va bu yerda avtomobil zavodida tungi qorovul boʻlib ishlagan. Avliyo Georgiy ordeni kavalerlari ittifoqining raisi boʻlgan. 1927-yil 6-iyunda Saint Jeneviève des Bois shahridagi rus qariyalar uyida yurak hurujidan vafot etgan. Saint Jeneviève des Bois qabristoniga dafn etilgan. Manbalar 1853-yilda tugʻilganlar 11-noyabrda tugʻilganlar 1927-yilda tugʻilganlar 6-iyunda tugʻilganlar Avliyo Georgiy ordeni sohiblari Avliyo Vladimir ordeni sohiblari Turkiston yurishi qatnashchilari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Billi%20Verner

Billi Verner

Articles with short description Short description is different from Wikidata Articles with hCards Billy Verner - amerikalik musiqachi, qo'shiqchi, bastakor va DJ. U Saetia va Hot Cross post-hardkor guruhlarining bosh vokalisti sifatida tanilgan. Fon Nyu-Yorkning Kvins shahrida o'sgan.Verner Nyu-York universitetida bakalavr darajasini va London Universitet kollejida magistrlik darajasini o'qidi. Billi 1997 yilda Greg Drudi, Jeymi Bexar va Aleks Madara bilan Saetia guruhini tashkil qilgan. Ikki yarim yillik qisqa umri davomida ular Ral nomi bilan atalgan to'liq metrajli va "Retrospektiv" da to'liq diskografiyasini chiqardilar. Billi qo'shiq so'zlarini yozgan va guruh uchun vokal kuylagan. Guruh 1999 yilda shaxsiy muammolar tufayli tarqalib ketgan, Off Minor, The Fiction va Billyning o'z guruhi Hot Cross kabi guruhlarni tashkil etdi. Hot Cross guruhi 2000 yilda Saetia ajralganidan ko'p o'tmay, sobiq Saetia barabanchisi Greg Drudi, Mett Smit, Keysi Boland va Josh Yakubovski bilan tuzilgan. Guruh 2002-yilda oʻzining birinchi EP “A New Set of Lungs” ni chiqardi, soʻngra oʻzining tanqidiy eʼtirofga sazovor boʻlgan “ Kronika“,"Yarmarka savdolari va xayrlashuvlar''EP va soʻnggi rekordi “ Jonlanish xavfi” ni,undan tashqari, Darajadagi tekislik rekordlarini chiqardi. Revival Equal Vision yozuvlarida chiqarilgan. Guruh musiqasi Saetia va boshqa Hot Cross a'zolarining sobiq guruhlariga o'xshardi. Guruh 2007 yilgi gastrollarini qisqartirib, noma'lum tanaffusga chiqdi. Ayni paytda u Billy W taxallusi ostida diskotekada DJ, M//R texno DJ va prodyuser sifatida, Verner Uilyams esa o'zining yanada jozibali kuylari uchun dijjeylik qiladi. Ma'lumotnomalar Yashayotgan insonlar 1977-yilda tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Pavel%20Kalitin

Pavel Kalitin

Pavel Petrovich Kalitin (1846—1877) – podpolkovnik, Bolgariya militsiyasining 3-otryadi komandiri. Rus-turk urushida (1877—1878) Samara bayrogʻini himoya qilgan holda halok boʻlgan. Biografiyasi Pavel Kalitin 1846-yil 30-avgustda Pskov guberniyasining Xolm shahrida tugʻilgan. Pavlovsk harbiy bilim yurtida tahsil olgan, 1865-yilda Orenburg chegara batalyonida (keyinchalik 1-Turkiston miltiq bataloni) ikkinchi leytenant unvonini olgan. Kalitinning butun qisqa umri janglarda oʻtgan: 1866—1868-yillarda Buxoro amirligini zabt etishdagi Oʻratepaga hujum paytida, 1873-yilda – Xiva xonligini zabt etishda, 1875—1876-yillar – Qo‘qon xonligining bosib olinishida qatnashgan. Harbiy xizmatlari uchun koʻplab unvon va mukofotlarga sazovor boʻlgan, mukofotlari orasida eng mashhurlari – qilich bilan birgalikdagi 4-darajali Avliyo Vladimir ordeni va „Jasorati uchun“ yozuvi tushirilgan oltin qilich. 1877-yil rus-turk urushi boshida Maxramga hujum paytida ajralib chiqqanligi uchun podpolkovnik unvoniga ega boʻlgan Kalitin ixtiyoriy ravishda Dunaydagi janglar ketayotgan hududga borgan va Bolgariya militsiyasining 3-otryadiga komandir etib tayinlangan. 1877-yil 19-iyulda Stara Zagora jangida turklar shiddatli hujumga oʻtib, otryadlarni orqaga siljitganlar. Ularning hujumini toʻxtatish uchun Kalitin ikki marta yengil yarador boʻlib, hujumga oʻtishga qaror qilgan. Nayzalar bilan toʻqnashuvda 3-otryadning bayroqdori halok boʻlgan. Samara shahri tomonidan otryadga sovgʻa qilingan bayroq yerga qulab tushgan va turklarning qoʻllari unga choʻzilgan. Keyin Kalitin otdan sakrab tushib, bayroqni koʻtaradi va oʻz otryadiga: „Yigitlar! Bayrogʻimiz biz bilan! Oldinga – unga ergashing, menga ergashing!“ deb baqiradi. Undan ilhomlangan militsiya oldinga otilgan, turklar sochilishgan, ammo oʻsha paytda uchta oʻq – qoʻlida bayroq bilan otda oʻtirgan Kalitinning koʻkragiga tekkan. Xotirasi Bolgariyaning Stara Zagora shahrida zaxirada boʻlmagan ofitserlar jamiyati mavjud boʻlib, u Kalitin xotirasiga „Podpolkovnik Kalitin“ deb nomlangan. Ayni paytda bu yerda podpolkovnik Kalitin, rus askarlari va bolgar militsiyalarining haykali va ommaviy qabrlari mavjud. Bolgariyaning Kalitinovo qishlogʻiga podpolkovnik Pavel Kalitin nomi berilgan. Novgorod viloyatining Xolm shahrida 2007-yil iyul oyida „Bolgariyaning minnatdor avlodlaridan“ yodgorligi va lavha oʻrnatilgan. Adabiyotlar Кисов С. И. Из боевой и походной жизни 1877—1878. София, 1903 Радеев Н. Защитата на Шипка и историято самарското знаме. София, 1902 Manbalar 1846-yilda tugʻilganlar 1877-yilda tugʻilganlar 30-avgustda tugʻilganlar 19-iyulda vafot etganlar 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari Avliyo Vladimir ordeni sohiblari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Grigoriy%20Ivanov

Grigoriy Ivanov

Grigoriy Ivanovich Ivanov (1841—1899) – general-leytenant, Turkiston yurishlari qatnashchisi, Yettisuv kazak armiyasining atamani. Biografiyasi 1841-yil 17-sentyabrda tugʻilgan va Brest Aleksandrov kadet korpusini tugatgandan soʻng 1859-yil 16-iyunda 9-artilleriya brigadasining praporshigi lavozimiga tayinlangan. 1863-yil 26-avgustda unga ikkinchi leytenant unvoni berilgan. 1864-yilda Bosh shtabning Nikolayev akademiyasida kursni tamomlagan va Orenburg oʻlkasi qoʻshinlarida turli shtat lavozimlarida xizmat qilgan. 1865-yil 25-avgustda u leytenant unvonini oldi, 1867-yil 30-avgustda shtab kapitanligiga va 1869-yil 30-avgustda kapitan unvoniga koʻtarilgan. 1870—1871-yillarda Ivanov Shahrisabz begi Jo‘rabekka qarshi harbiy harakatlarda qatnashgan. 1873-yilda Xiva yurishida qatnashib, qilich bilan birgalikdagi 4-darajali Avliyo Vladimir, 3-darajali Avliyo Stanislav bilan taqdirlangan (ikkalasi ham 1874-yil) Peterburgga yuborilib, Xiva yurishi tavsifini tuzishda qatnashgan. 1874-yil 31-martda podpolkovnik unvonini olgan va oʻsha yilning 13-dekabridan 1876-yil 23-aprelgacha 3-Turkiston saf batalyoniga qoʻmondonlik qilgan. 1877-yil 27-martda polkovnik unvoni, 1878-yil 30-iyunda esa 6-zaxira piyoda qoʻshinlar diviziyasining shtab boshligʻi etib tayinlangan, oʻsha yilning 9-dekabridan 34-piyoda qoʻshinlar diviziyasida ham xuddi shu lavozimda faoliyat yuritgan. 1880—1881–yillarda Ahal Teke ekspeditsiyasida qatnashgan, 1882-yilda oʻzining xizmati uchun „Jasorati uchun“ yozuvi tushirilgan oltin qurol bilan taqdirlangan. 1882-yil 22-iyundan 1887-yil 15-iyungacha Ivanov Bosh shtabning Osiyo qismiga rahbarlik qilgan. 1887-yil 6-mayda general-mayor lavozimiga koʻtarilgan Ivanov 1887-yil 15-iyundan Yettisuv viloyatining harbiy gubernatori va Yettisuv kazak armiyasining atamani boʻlib xizmat qilgan. 1896-yil 14-mayda general-leytenant unvonini olgan. 1899-yilda vafot etgan. Manbalar 1841-yilda tugʻilganlar 17-sentyabrda tugʻilganlar 1899-yilda vafot etganlar Avliyo Vladimir ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari Turkiston yurishi qatnashchilari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Nikolay%20Zalesov

Nikolay Zalesov

Nikolay Gavrilovich Zalesov (1828-yil 25-may – 1896-yil 18-yanvar) – rus piyoda qoʻshinlari generali, harbiy yozuvchi, Turkiston yurishlari va Qrim urushi qatnashchisi. Biografiyasi Biografiya 1828-yilda Orenburgda tugʻilgan, Neplyuyev nomidagi Orenburg kadet korpusida oʻqigan, 1848-yil 28-martda 3-sonli Orenburg chegara batalyoniga praporshik sifatida xizmatga tayinlangan; 1852-yilda Imperator Harbiy Akademiyasini birinchi daraja bilan tamomlagan va 1853-yilda Sharqiy urush boshlanishi bilan Janubiy armiya shtab-kvartirasiga yuborilgan; 1854-yilda Silistriyani qamal qilish paytidagi xizmati uchun Zalesov qilich bilan birgalikdagi 3-darajali Avliyo Anna ordeni bilan taqdirlangan. Qrim kampaniyasi Sevastopolning qahramonona mudofaasiga qaratilgan paytda, Zalesov janubiy armiya generali kvartalining ofisida xizmat qilgan. 1856-yilda Zalesov bosh shtab ofitseri sifatida Orenburg maxsus korpusida xizmatga tayinlangan; 1858-yilda Ignatyevning Xiva va Buxoroga missiyasi tarkibida boʻlgan. 1864-yilda polkovnik darajasiga koʻtarilgan Zalesov harbiy okrug tizimi joriy etilishi bilan 1865-yilda Orenburg harbiy okrugi shtab boshligʻining yordamchisi etib tayinlangan, 1869-yil 20-aprelda general-mayor unvoniga sazovor boʻlgan va 1870-yilda 1-darajali Avliyo Stanislav ordeni bilan taqdirlangan va 1873-yilda 7-piyoda qoʻshinlar diviziyasining 2-brigadasi komandiri etib tayinlangan. Imperator buyrugʻi bilan Finlyandiyaga Boltiqboʻyi sohillarini himoya qilish va mamlakatni strategik oʻrganishni rivojlantirish uchun yuborilgan. 1875-yilda Bosh shtab harbiy-ilmiy qoʻmitasiga oʻqishga yuborilgan; 1876-yilda 1-darajali Avliyo Anna ordeni, 1876—1888-yillarda esa 27-piyoda qoʻshinlar diviziyasini boshqargan, 1878-yil 30-avgustda general-leytenant unvoni berilgan, 1881-yilda 2-darajali Avliyo Vladimir va 1884-yilda – Oq burgut ordenlari bilan taqdirlangan; 1888—1892-yillarda 17-armiya korpusi qoʻmondoni, soʻngra Harbiy kengash aʼzosi etib tayinlangan. Olmos nishoni bilan birgalikdagi Avliyo Aleksandr Nevskiy ordeni sohibi. Sankt-Peterburgda vafot etgan va Aleksandr Nevskiy lavrasida dafn etilgan. Oʻlim sanasi bilan nomuvofiqliklar mavjud: baʼzi manbalarda notoʻgʻri 1895-yil 23-fevralda vafot etgani koʻrsatilgan. Ammo „Novoye Vremya“ gazetasida eʼlon qilingan nekrologga koʻra, Zalesov 1896-yil 22-fevralda vafot etgan. Jurnalistik asarlari Zalesov harbiy-adabiy asarlari bilan mashhur. U „Polevoye pamyatniy knijka“ ni (1872) nashr etgan va „Voyenniy sbornik“ hamda „Russkiye invalidi“ da koʻplab maqolalarni nashr ettirgan. Eng muhim maqolalari: „Posolstvo v Xivu kapitana Nikiforova v 1841 g.“ („Voyenniy sbornik“, 1861-yil 11-son); „Posolstvo v Xivu podpolkovnika Danilyevskogo v 1742 g.“ („Voyenniy sbornik“, 1866-yil 5-son); „Ocherk diplomaticheskix snosheniy s Buxaroy“ („Voyenniy sbornik“, 1862-yil 9-son); „Vospominaniya o A. P. Karseve“ („Russkiy invalid“, 1875-yil 65-son); „Boy pod Oltenitsey 23 okt. 1853 g.“ („Voyenniy sbornik“, 1894-yil). Oilasi Uylangan, uch farzandi boʻlgan. Nabirasi – K. V. Apuxtin (qizi Varvaraning oʻgʻli) – ofitser, Oq harakat qatnashchisi, Ikkinchi Jahon urushi paytida – Yugoslaviyadagi rus korpusining vakili. Manbalar 1828-yilda tugʻilganlar 1896-yilda tugʻilganlar 18-yanvarda vafot etganlar Avliyo Vladimir ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Aleksey%20Jarinov

Aleksey Jarinov

Aleksey Emelyanovich Jarinov (1820—1882) – general-leytenant, Turkiston harbiy okrugi artilleriya boshligʻi. Biografiyasi Aleksey Jarinov 1820-yil 19-martda Arxangelsk viloyati zodagonlaridan tugʻilgan. 2-kadet korpusida tahsil olgan, 1839-yil 3-dekabrda 1-grenadiyer artilleriya brigadasining praporshigi sifatida xizmatini boshlagan. 1841-yilda 3-grenadiyer artilleriya brigadasiga oʻtkazilgan va 1843-yildan beri ketma-ket brigada adyutanti va grenadiyer artilleriya diviziyasining katta adyutanti lavozimlarida ishlagan. Vengriya qoʻzgʻoloni paytida (1849) Rossiya imperiyasi qoʻshinlarining gʻarbiy chegaralarga yurishida qatnashgan. 1853—1856-yillardagi Sharqiy urush davrida dastlab 1-artilleriya diviziyasining 3-zaxira batareyasini (1854—1855), keyin esa 2-grenadiyer artilleriya brigadasining 4-batareyasini (1855—1857) boshqargan. Urushdan keyin quyidagi: 2-dala artilleriya brigadasi 4-batareyasi(1857) va 3-grenadiyer artilleriya brigadasining kamaytirilgan (keyinchalik oʻqchi) 3-batareyasining komandiri (1858—1865) lavozimlarda ishlagan. 1865-yilda Moskva harbiy okrugining okrug artilleriya boʻlimi gubernatori lavozimiga tayinlangan; 1866-yilda unga polkovnik unvoni berilgan; 1867-yilda – Turkiston harbiy okrugi artilleriya boshligʻi etib tayinlangan; 1868-yilda general-adyutant fon Kaufman qoʻmondonligida buxoroliklarga qarshi yurishda qatnashib, Choʻpon ota tepaligi va keyinchalik Samarqandni egallashda qatnashgan. Harbiy xizmatlari uchu Imperator toji suvereni va qilich bilan birgalikdagi 2-darajali Avliyo Anna ordeni va general-mayor unvoni bilan taqdirlangan. 1873—1875-yillarda Jarinov Xiva va Qoʻqon yurishlarida qatnashgan. Xiva yurishi uchun qilich bilan 1-darajali Avliyo Stanislav ordeni bilan taqdirlangan, Qoʻqon yurishi uchun esa – general-leytenant darajasiga koʻtarilgan. Turkiston harbiy okrugi artilleriya boshligʻi lavozimiga tasdiqlanib, 1882-yil 24-sentyabr vafotigacha bu lavozimda faoliyat yuritgan. Uning oʻrniga Yakov Lavrentiyevich Mixaylovskiy kelgan. Adabiyotlar Послужной список в общем архиве главного штаба, дело 6 отд. 3 стола за 1882 г., № 928. Manbalar 1820-yilda tugʻilganlar 1882-yilda vafot etganlar 19-martda tugʻilganlar 24-sentyabrda vafot etganlar 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari Avliyo Anna ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Yevgeniy%20Romanovskiy

Yevgeniy Romanovskiy

Yevgeniy Maksimilianovich Romanovskiy, Leuchtenbergning 5-gersogi (1847-yil 8-fevral, Sankt-Peterburg – 1901-yil 31-avgust, Sankt-Peterburg) – Rossiya imperatorlik xonadoni aʼzosi (1852-yildan „Imperator Janobi Oliylari“ unvoni). Piyoda qoʻshinlar generali (1898-yildan), general-adyutant. Biografiya 1847-yil 8-fevralda Buyuk knyagina Mariya Nikolayevna va Leuchtenberg gersogi Maksimilian oilasida tugʻilgan. Imperator Nikolay I va Jozephina Boharnaislarning nevarasi. Bobosi Eugene Boharnaisning sharafigashu ismni olgan. 1852-yil dekabrda imperator Nikolay I ning farmoni bilan imperator oliyligi va knyaz Romanovskiy unvonini olgan. Tugʻilgandan boshlab Preobrajensk va Ulan leyb-gvardiyalarining polklari roʻyxatiga, 1855-yilda esa imperator oilasining oʻqchi batalyoniga kiritilgan. Harbiy taʼlim olgan. 1867-yilda Ulan leyb-gvardiyasi polkining korneti lavozimiga koʻtarilgan. 1873-yilda Xivaga qarshi yurishda qatnashib, 1873-yil „…xivaliklarga qarshi 13, 15 va 17-iyuldagi harakatlarda koʻrsatgan aʼlo jasorati uchun“ 4-darajali Avliyo Georgiy ordeni bilan taqdirlangan. Shuningdek, oltin qilich bilan taqdirlangan, imperator Janobi Oliylarining adyutanti boʻlgan va Orenburg kazaklari armiyasiga qoʻshilgan. 1874-yilda polkovnik unvonini olgan va 5-Aleksandriya gusar polkiga qoʻmondonlik qila boshlagan (1877-yilgacha). Rossiya-Turkiya urushida qatnashgan. 1877-yilda Dunay armiyasining bosh qoʻmondoni ixtiyorida, soʻngra I. V. Gurko qoʻmondonligi ostidagi qoʻshinlar tarkibida xizmat qilgan. Xizmati uchun mulozimlar safiga oʻtkazilgan holda general-mayor unvoniga sazovor boʻlgan va qilich bilan birgalikdagi 3-darajali Avliyo Vladimir ordeni bilan taqdirlangan va Astraxan polkiga chaqirilgan. Harbiy harakatlar soʻngida 2-otliq qoʻshinlar diviziyasining 2 va 1-brigadalariga qoʻmondonlik qilgan. 1886-yildan – general-leytenant. 1888—1893-yillarda 37-piyoda qoʻshinlar diviziyasining boshligʻi boʻlgan. Keyinchalik gvardiya qoʻshinlari va Sankt-Peterburg harbiy okrugi bosh qoʻmondoni ixtiyorida boʻlgan. Sankt-Peterburgdagi Mariinskiy, Rumyantsev va Sergiyevkadagi Leuchtenberg saroylari egasi. 1901-yil 31-avgustda vafot etgan va Aleksandr Nevskiy monastirining Isidorovkoye cherkovi qabristoniga dafn qilingan. Manbalar 1841-yilda tugʻilganlar 8-fevralda tugʻilganlar 1901-yilda vafot etganlar 31-avgustda vafot etganlar Avliyo Vladimir ordeni sohiblari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Nikolay%20Deyev

Nikolay Deyev

Nikolay Mixaylovich Deev (1816-yil—1863-yil) – Orenburglik savdogar. Biografiya Savdo uyi asoschisi savdogarning oʻgʻli, Orenburgda tugʻilgan va yoshligidan qozoqlar bilan doimiy aloqada boʻlgan, ularning tili va urf-odatlarini mukammal oʻrgangan. Otasi (Mixail Stepanovich) vafotidan soʻng oʻz biznesini davom ettirgan va asosan Trans-Ural dashtlari koʻchmanchilari bilan ayirboshlash hamda Rossiya va yarim koʻchmanchi qabilalar oʻrtasidagi mustahkam savdo aloqalarini olib borgan. Qozoqlar orasida va keyinchalik Xiva xonligida Deyev juda mashhur va ishonchga ega boʻlgan, shuningdek Oʻrda xonlariga katta taʼsir koʻrsatgan. Rossiya hukumati uning xizmatlaridan doimiy ravishda foydalangan: masalan, Obruchev va Perovskiy ekspeditsiyalarida, 1847-yildan boshlab, Sirdaryoning quyi oqimini bosib olishda va 1855-yilgacha Emba yurishida hamrohlik qilgan. Ushbu ekspeditsiya davomida Perovskiy tomonidan tayinlangan Deyev chorva mollarini kuzatib borgan va 120 000 bosh qoramolning deyarli barchasini qirgʻizlarga yashirincha sotgan. Terentyev esa Stanislav Tsiolkovskiyning Xivaga qishki safari (1839—1840) uchun hukumat tuyalari bilan birga noqonuniy chayqovchilik yuz berganligi haqida xabar beradi. Xiva yurishidagi xizmatlari, Sirdaryoga yoʻl ochgani uchun koʻplab mukofotlarga sazovor boʻlgan. 1853-yilda Deyev Oqmachitga (Perovskiy forti) qarshi yurishda qatnashgan va Qoʻqon toʻplaridan qal’aga zarba bergan hamda buning uchun oltin medal olgan. Oʻrta Osiyo mulklarida Deyevning yordamisiz tashkil etilgan birorta ham Rossiya elchiligi boʻlmagan va u koʻpincha Rossiya va Oʻrta Osiyo xonlari oʻrtasida diplomatik maqsadlarga erishish uchun vositachi boʻlib turgan. Deyev xayriya sohasida ham xuddi shunday foyda keltirgan. Orenburgda kasalxona va ikkita davolash maskani, ikkita cherkov maktabi, qizlar maktabi, kampirlar uchun boshpana tashkil qilgan; bundan tashqari, u koʻplab xayriya jamiyatlarining aʼzosi boʻlgan. Orenburg guberniyasida mahalliy yer egalari suv bilan sugʻorilishi qiyin boʻlgan yerlarni oʻzlashtirishni mumkin emas deb hisoblagan; Deyev yerlarni sotib olgan va savdodan voz kechmasdan, bu yerlarda ekinlar yetishtirgan. Maktabda taʼlim olmagan, yuqori bilimga ega boʻlgan, koʻp oʻqigan va Imperator Rossiya arxeologiya jamiyatiga koʻplab arxeologik hissa qoʻshgan, buning uchun raqobatdosh aʼzo sifatida saylangan. „O drevnostyax Syr-Darinskogo kraya“ asari uchun jamiyat Deyevga eng yaxshi bajarilgan topshiriq sifatida pul mukofotini taqdim etgan. 1863-yil 19-noyabrda vafot etgan. Manbalar 1816-yilda tugʻilganlar 1863-yilda vafot etganlar 19-noyabrda vafot etganlar Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Yegor%20Zelenin

Yegor Zelenin

Yegor (Georgiy) Nikolayevich Zelenin (1818-yil 5-may – 1894-yil) – rus armiyasining isteʼfodagi podpolkovnigi, topograf. Oʻrta Osiyo yurishlari ishtirokchisi. Biografiyasi Kelib chiqishi Orenburg viloyatining merosxoʻr zodagonlaridan boʻlib, harbiy oilasida tugʻilgan. Pravoslav mazhabiga eʼtiqod qilgan. Harbiy faoliyati Orenburg harbiy kantonistlar batalyonida taʼlim olgan, u yerdan 1834-yil 3-fevralda 4-sonli rotaning 1-topograflar yarimkampaniyasida 3-darajali topograf lavozimida xizmatga yuborilgan. Oʻz avtobiografiyasida „Xudo qonuni, grammatika, arifmetika, 3-darajali tenglamagacha algebra, trigonometriyaning dastlabki asoslari, rus geografiyasi, geometriyasi, chizma rejalari, instrumental va vizual oʻlchash“ fanlarini bilishini yozib qoldirgan. 1836-yil 1-yanvarda 2-darajali topograf darajasiga koʻtarilgan. 1837-yil 6-dekabr unter-ofitser unvonini olgan. 1839-yilda kasi Ivan (1819-yilda tugʻilgan, Orenburg harbiy kantonistlar batalyoni bitiruvchisi) bilan birgalikda alohida Orenburg korpusi qoʻmondoni, general-adyutant V. A. Perovskiy qoʻmondonligi ostida Xivaga qarshi qishki yurishda qatnashgan. 1841-yil 12-maydan 15-sentyabrgacha ukasi bilan birga podpolkovnik I. F. Blaramberg bosh shtabining Buxoro va Xiva xonliklariga boʻlgan yurishida qatnashib, oʻsha yurish paytida otryadning yoʻnalishini va fotosuratlarini qogʻozga tushirib borgan. 1842-yil 1-avgustdan 1843-yil 12-martgacha Zelenin polkovnik G. I. Danilevskiy boshchiligida Xivadagi Rossiya elchiligi tarkibida boʻlgan. Shu bilan birga u Xivaning, shuningdek, uning atrofi va vohalarining topografik xaritasini tuzish kabi yashirin topshiriqlarni ham bajargan. Rossiya elchiligining yaqin kuzatuvlari tufayli Zelenin topshiriqni maxfiy bajarishga majbur boʻlgan. Xivaliklarni biroz tushunib, koʻcha savdogarlaridan maʼlum sugʻorish ariqlari, kanallar, bogʻlar va hokazolarning nomlarini soʻrab, bilgan. Muhim nuqtalar orasidagi masofani qadamda oʻlchab, ularning sonini oʻzi sotib olgan qovun poʻstlogʻiga qalam pichoq bilan belgilab qoʻygan. Uyga qaytib, oʻzining „kabbalistik“ belgilarini va yozuvlarini qogʻozga tushirgan. I. N. Zaxaryin bu haqda „Bu masaladagi eng kichik xato yoki shunchaki beparvolik nafaqat Zeleninning oʻzi, balki butun elchilikning hayotiga zomin boʻlishi mumkin“ deb taʼkidlaydi. Soʻngra Sibir maxsus korpusida Qozoq dashtlaridagi Kenesari Qosimovga qarshi P. D. Gorchakov boshchiligidagi yurishlarda qatnashgan. Keyinchalik Ural kazaklari tarkibida Bukey oʻrdasiga qarshi yurishlarda ishtirok etgan. I. F. Blaramberg boshchilik qilgan Mugʻojar togʻlarini oʻrganishdagi harbiylar tarkibida boʻlgan. Isteʼfosi 1872-yil 25-yanvarda Oliy Farmon bilan Harbiy Farmonlar kodeksining qoidalariga muvofiq, Zelenin maʼlum bir lavozimga ega boʻlmagan holda qurolli kuchlar aʼzosi sifatida xizmatdan boʻshatilgan. Shu bilan birga, u lavozimga ega boʻlmaganligi, rahbarlarning tegishli arizasi yoʻqligi sababli harbiy forma va pensiyasiz ishdan boʻshatilgan. Isteʼfoga chiqqanidan keyin Zelenin Orenburgdagi yogʻoch uyga joylashgan. U yerdan, 1872-yil iyul oyida hech boʻlmaganda emeritus fondidan pensiya olish uchun ariza topshirgan. Dogʻiston viloyati qoʻshinlari qoʻmondoni, general-adyutant knyaz L. I. Melikov bu masalaga shaxsan aralashib, Zeleninga harbiy forma va toʻliq pensiya tayinlanishini soʻrab murojaat qilgan. Koʻp oʻtmay, harbiy vazir, general-adyutant D. A. Milyutinning 1872-yil 6-sentyabrdagi qoʻlyozma qarori bilan Zeleninga podpolkovnik unvoni bilan harbiy forma va toʻliq nafaqa tayinlangan. Zelenin 1894-yilda vafot etgan. Adabiyotlar Manbalar 1818-yilda tugʻilganlar 5-mayda tugʻilganlar 1894-yilda vafot etganlar Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Aleksandr%20Xoroxshin

Aleksandr Xoroxshin

Aleksandr Pavlovich Xoroshxin (1841—1875) – Ural kazaklari armiyasi podpolkovnigi, Turkiston yurishlari qatnashchisi, etnograf, diplomat va harbiy yozuvchi. Biografiyasi Aleksandr Pavlovich Xoroshxin Ural (sobiq Yoyiq) kazak armiyasining zodagonlaridanИзюмов . U bolaligini Nijne-Uralskaya liniyasida, qalmoqlar zich yashaydigan hududning markazida oʻtkazgan, 1853-yilda Orenburg Neplyuyev kadet korpusining Osiyo boʻlimiga oʻqishga kirgan. Korpusda Xoroshxin sharq (birinchi navbatda turkiy) tillarini aʼlo darajada oʻrgangan, ularni oʻqitish asosan amaliy boʻlib, ilmli oʻqituvchilar tomonidan olib borilgan. 1859-yilda kornet darajasiga koʻtarilgan Xoroshxin, ataman A. D. Stolipinning iltimosiga binoan, Iqtisodiyot kengashida ishlash uchun oʻz armiyasiga qaytib kelgan. „Orenburgskiye gubernskiye vedomosti“ gazetasida „Taras Sozontov“ taxallusi bilan faoliyat olib borgan. Bir muncha vaqt Ural harbiy komissiyasining kotibi boʻlgan. 1863-yilda Xoroshxin Odessa harbiy okrugida joylashgan 1-Ural kazak polkiga xizmatga tayinlangan. 1865-yilda Xoroshxin kapitan unvoni bilan oʻz iltimosiga binoan Turkiston viloyatiga xizmatga tayinlangan. 1866-yil boshida kapitan Xoroshxin 1-Ural sotnyasi tarkibida Orenburgdan Toshkentga yurish qilgan. Kampaniya deyarli olti oy davom etgan: ular qurolli mojarolarda qatnashishlari va notinch hududlarni himoya qilishlari kerak boʻlgan; baʼzi kazaklar yoʻlda tif bilan kasallangan. Turkiston harbiy okrugida (qoʻmondoni – general K. P. fon Kaufman) Xoroshxin harbiy-xalq boshqaruvida turli lavozimlarda ishlagan, 1868-yilda Buxoro ekspeditsiyasida qatnashgan. Bu yurishda Rossiyaga koʻchib kelgan afgʻonlar alohida otryad tuzganlar; Xoroshxin uning rahbarligini oʻz qoʻliga olgan va 1870-yil 14-avgustda Shahrisabz va Kitob shaharlarini bosib olishda ajralib turgan. 1873-yilda Xiva ustidan Rossiya protektorati oʻrnatilgandan soʻng Xoroshxin Xiva xoni huzurida general Kaufman tomonidan tuzilgan Maxsus kengash aʼzolaridan biri boʻlgan. Shahar chetidagi bogʻlardan birida maxsus kengash yigʻilgan. Muhokama qilingan va hal etilgan masalalar qatorida Xiva xonligida qullarni ozod qilish masalasi ham boʻlgan. Maxsus kengashdagi lavozim Xoroshxinga boy etnografik va statistik materiallar toʻplash uchun barcha imkoniyatlarni bergan, bu esa keyingi ishlarida katta foyda keltirgan. Xoroshxin ilmiy maqsadlarda butun Turkistonni kezib chiqqan. 1874-yilda shimoliy afgʻonlarning bir qismi Rossiya bilan ittifoqdan voz kechgan. Kichik otliq otryad bilan yuborilgan Xoroshxin qisqa fursatda osoyishtalikni tiklagan. 1875-yil 25-avgustda Mahram yaqinida qoʻqonliklar bilan boʻlgan jangda mustahkam pozitsiyani egallagandan soʻng Xoroshxin kazaklarning oz sonli guruhi bilan dushmanni 15 milya masofada taʼqib qilishga shoshilgan, lekin kutilmaganda dushmanning kuchli otryadi qarshisida qolgan. Bu haqida „Turkestanskiye vedomosti“ ning eslatmasida „u va 3-4 kazakni olomon qanday chopib tashlaganini koʻpchilik koʻrdi“, deb yozilgan. Xoroshxin va uning kazaklari qirib tashlangan, bir kishi ogʻir yaralangan; Xoroshxinning jasadi dashtdan topilgan va pravoslav qabristoniga – Skobelev qahramonlarining ommaviy qabriga dafn etilgan. Oilasi Ukasi, general-leytenant M. P. Xoroshxin (1844—1898), maʼlum vaqt Ural kazak armiyasida, keyin Bosh shtabda (Sankt-Peterburg) xizmat qilgan, Transbaykal kazak armiyasining atamani va Transbaykal oʻlkasining harbiy gubernatori boʻlgan]. Kazak qoʻshinlari tarixiga oid bir qancha asarlar muallifi. Shuningdek, u Aleksandr Pavlovichning bir qator ilmiy ishlarini vafotidan keyin nashr ettirgan. Manbalar 25-avgustda tugʻilganlar 20-avgustda tugʻilganlar 1875-yilda tugʻilganlar Turkiston yurishi qatnashchilari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Diplomatlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Aleksey%20Fride

Aleksey Fride

Aleksey Yakovlevich Fride (1838—1896) – Rossiya imperatorlik armiyasi general-leytenanti, Turkiston yurishlari qatnashchisi, Yettisuv kazak armiyasining atamani, Yaroslavl gubernatori. Biografiyasi 1838-yil 8-martda tugʻilgan. 1-Moskva kadet korpusida oʻqigan va 1857-yil 6-iyunda Kichikrus grenadiyer polkida leytenant sifatida xizmat boshlaggan. 1862-yilda Bosh shtab akademiyasida (2-toifali) oʻqish kursini tugatgan va 1863-yil 12-mayda shtab-kapitan unvonini olgan. 1863-yilda Polshadagi qoʻzgʻolonni bostirishda qatnashgan. 1867-yil 27-martda gvardiya piyoda qoʻshinlariga qabul qilingan, Bosh shtabda qolgan va gvardiya leytenanti unvonini olgan. 1868-yil 30-avgustda shtab kapitanligiga koʻtarilib, Turkiston general-gubernatorligi qarorgohida Bosh shtab ofitseri lavozimiga tayinlangan, Buxoroga qarshi yurishlarda qatnashgan, janglarda ajralib turgani uchun 1869-yil 14-aprelda kapitan unvoniga sazovor boʻlgan (1871-yil 2-yanvarda mayor unvoniga oʻzgartirilgan). 1869-yil 14-apreldan Sirdaryo viloyati qoʻshinlari shtab-kvartirasining katta adyutanti lavozimida xizmat qilgan. Soʻngra Shahrisabzga yurishda qatnashib, koʻrsatgan xizmatlari uchun 3-darajali Avliyo Anna va 4-darajali Avliyo Vladimir ordenlari bilan taqdirlangan (ikki orden ham 1870-yilda berilgan). 1870-yil 3-noyabrda 3-Turkiston saf batalyoniga komandir etib tayinlanadi. 1872-yil 22-fevraldan Sirdaryo viloyati qoʻshinlari shtab boshligʻi. 1873-yilda podpolkovnik unvoni bilan (1871-yil 18-oktyabrda berilgan) Xiva yurishida qatnashgan; 3-noyabrda 4-darajali Avliyo Georgiy ordeni bilan taqdirlangan. Oʻsha yilning kuzida general N. N. Golovachev otryadi tarkibida Xivaga boʻysungan turkmanlardan tovon undirish uchun dashtda boʻlgan, Ilyali traktidagi jangda yarador boʻlgan. 1874-yil 8-noyabrda „Jasorat uchun“ yozuvi va oltin qurol bilan taqdirlangan va polkovnik unvonini olgan. 1875 va 1876-yillarda Qoʻqon yurishida qatnashib, 2-darajali qilich bilan birgalikdagi Avliyo Anna ordeni (1875) va 3-darajali qilich bilan birgalikdagi Avliyo Vladimir (1876) ordenlari bilan taqdirlangan. 1879-yil 4-sentyabrda general-mayor unvoni (1884-yil 8-apreldan ish tajribasiga ega) va Sirdaryo viloyati qoʻshinlari qoʻmondonining yordamchisi etib tayinlangan. 1880-yil 16-apreldan Turkiston harbiy okrugi qoʻshinlari qoʻmondonligi qoshidagi harbiy tashviqot idorasining boshligʻi boʻlib xizmat qilgan. Yana bir qator janglarda qatnashgan va general-leytenant unvoniga sazovor boʻlgan. 1896-yil 9-iyulda Aleksey Yakovlevich Fride Yaroslavlda vafot etgan va Spas-Preobrajensk monastiri qabristoniga dafn qilingan. Manbalar 1838-yilda tugʻilganlar 8-martda tugʻilganlar 1896-yilda tugʻilganlar 9-iyulda tugʻilganlar Avliyo Vladimir ordeni sohiblari Avliyo Anna ordeni sohiblari Turkiston yurishi qatnashchilari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Sergey%20Tolstov%20%28harbiy%29

Sergey Tolstov (harbiy)

Sergey Yevlampiyevich Tolstov (1849-yil 8-oktyabr – 1921-yil mart) – otliq qoʻshinlar generali, Terek kazak armiyasining atamani, 1900-1905-yillarda Terek viloyati boshligʻi. Biografiyasi Topolinsk qoʻrgʻonidagi Orlovsk qishlogʻida, Ural kazak ofitseri, Avliyo Georgiy ritsarlik unvoni sohibi Yevlampiy Kirillovich Tolstov oilasida tugʻilgan. 1862—1867-yillarda 1-Moskva kadet korpusida (keyinchalik 1-Moskva harbiy gimnaziyasida) oʻqigan. 1867-yilda korpusni tugatgach, 3-Aleksandr harbiy bilim yurtida harbiy taʼlimni davom ettirgan 1869-yilda bu yerda 1-razryadni tugatgan. Ushbu harbiy oʻquv yurtlarida Ural kazaklari armiyasi hisobidan oʻqigan. 1869-yil avgustda kornet darajasiga koʻtarilgan va Ural kazak armiyasiga yuborilgan. 1869-yil 1-sentyabrdan 1870-yil apreligacha Ural harbiy bilim yurtida oʻqituvchi lavozimida ishlagan. Keyin Turkiston harbiy okrugida xizmat qilgan; 1870-yilda polkovnik Saranchov otryadining adayevitlarga qarshi yurishida qatnashgan, buning uchun 1870-yil 21-avgustda yuzboshi lavozimiga koʻtarilgan. 1872-yil 18-dekabrda unga kapitan unvoni berilgan. 1872-yil dekabrda Sergey Yevlampiyevich Uralga qaytib kelgan. 1873-yil fevral oyida S. E. Tolstov Xiva yurishida, Xivani egallashda qatnashgan 2-Ural yuzligi qoʻmondoni boʻlgan. 1873-yil 24-oktyabrda Uralskka qaytib keldi. Yigʻilishdagi farqi uchun „Xiva yurishi uchun“ medali va qilich va kamon bilan birgalikdagi 3-darajali Avliyo Stanislav ordeni bilan taqdirlangan. 1874-yil 18-yanvarda unga harbiy brigadir unvoni berilgan. 1878-yil avgust oyidan boshlab 1-Ural kazak polkiga rahbarlik qilgan S. E. Tolstov faol armiya safida boʻlib, rus-turk urushida qatnashgan. 1878-yil oktyabr – 1879-yil mart oylarida uning polki Syulbyukum otryadi tarkibiga kirgan va IX armiya korpusida xizmatga tayinlagan. 1879-yil 26-martdan boshlab polk Bolgariya Knyazligida joylashgan bosqinchi kuchlar tarkibida boʻlgan va faqat 1879-yil 25-iyunda Rossiyaga qaytgan. Turkiya kampaniyasida ishtirok etgani uchun Sergey Tolstov 1880-yil 20-sentyabrda qilich bilan birgalikdagi 3-darajali Avliyo Anna ordeni bilan taqdirlangan va 1881-yil 26-fevralda polkovnik unvoniga sazovor boʻlgan. 1882-yilda 1-Ural kazak polki 9-otliq diviziyasiga xizmatga tayinlangan va polkning shtab-kvartirasi Poltava viloyatining Loxvitsa shahrida joylashgan. 1883-yil may oyida polkovnik Tolstov Loxvitsa shahridagi qoʻshinlar garnizonining boshligʻi etib tayinlangan va u yerda 1888-yil fevraligacha xizmat qilgan. Loxvitsa shahrida xizmat qilgan davrida 2-darajali Avliyo Stanislav ordeni va 2-darajali Avliyo Anna ordeni bilan mukofotlangan. 1888-yil fevral oyida Ural armiyasining 3-Kalmikov harbiy boʻlimiga ataman etib tayinlangan (1891-yilda bu boʻlim ikkinchi deb qayta nomlangan) va oʻsha yilning iyul oyida u bir vaqtning oʻzida Kalmikov garnizoni boshligʻi lavozimini olgan. 1900-yildan 1905-yilgacha S.E.Tolstov - Terek kazak armiyasining atamani. 1918-yilda fuqarolar urushi dahshatlaridan uzoqda Guryevga koʻchib oʻtgan. 1919-yil oxirida Kaspiy dengizi orqali Fort Aleksandrovskiyga evakuatsiya qilingan. 1920-yil aprel oyida qizillar Fort Aleksandrovskiyni egallab olishgan. Oʻgʻli, Ural kazaklari armiyasining soʻnggi atamani, general V. S. Tolstov bilan qochish imkoniga ega boʻlishgan boʻlsa-da, rafiqasi bilan taslim boʻlishga qaror qilishgan. Bu haqda uning Avstraliyada yashovchi avlodlari: „Mening suyaklarim shu yerda, vatanimda koʻmilsa yaxshi boʻlardi“, deb javob berganini aytishgan. S. E. Tolstov qizillar tomonidan Moskvaga olib ketilgan va ChK tomonidan soʻroq qilingandan soʻng, Shimoliy Dvinadagi konslagerga yuborilgan. Bu yerda 1921-yil mart oyida 72 yoshida otib tashlanGAN. Uning rafiqasi Mariya Pavlovna 1921-yil fevral oyida Boku shahrida vafot etgan. Manbalar 1849-yilda tugʻilganlar 8-oktyabrda tugʻilganlar 1921-yilda vafot etganlar Turkiston yurishi qatnashchilari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Avliyo Anna ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Dmitriy%20Rezvoy

Dmitriy Rezvoy

Dmitriy Modestovich Rezvoy (1842—1912) – piyoda qoʻshinlar generali, 1877—1878-yillardagi rus-turk urushi qahramoni. Biografiyasi 1842-yil 13-fevralda polkovnik harbiylar oilasda tugʻilgan. Modest Dmitriyevich Rezvoyning oʻgʻli va general Dmitriy Petrovich Rezvoyning nabirasi. 1-kadet korpusida taʼlim olgan, shundan soʻng 1860-yil 8-mayda Nikolayev muhandislik maktabiga qabul qilingan. 1863-yil 20-iyulda Finlyandiya muhandislik batalyoniga praporshik sifatida xizmatga yuborilgan. 1866-yil 22-iyulda leytenant unvonini olgan, ammo oʻsha yilning 1-oktyabrida ikkinchi leytenant unvoni bilan gvardiya tarkibiga oʻtkazilgan. 1872-yil 30-avgustda Rezvoy shtab-kapitan, 1873-yil 21-yanvarda esa kapitan unvoni bilan armiya muhandislari tarkibiga oʻtkazilib, Turkiston sapyorlar rotasiga kiritilgan. Bu yerda Xiva yurishida qatnashib, harbiy xizmatlari uchun qilich va kamon bilan birgalikdagi 3-darajali Avliyo Anna, qilich bilan birgalikdagi 2-darajali Avliyo Stanislav ordenlari bilan taqdirlangan. 1876-yil 12-mayda podpolkovnik unvoniga koʻtarilgan (1875—1876-yillardagi Qoʻqon yurishida koʻrsatgan xizmatlari uchun) Rezvoy 2-muhandislik batalyoniga xizmatga tayinlangan va 1877—1878-yillarda Bolqondagi rus-turk urushida qatnashgan. 1877-yil 16-dekabrda podpolkovnik Rezvoy 4-darajali Avliyo Georgiy ordeni bilan taqdirlangan. Ushbu kampaniya davomidagi alohida xizmatlari uchun 2-darajali Avliyo Anna va 3-darajali Avliyo Vladimir ordeni bilan taqdirlangan. 1878-yil 5-iyulda Rezvoyga polkovnik unvoni berilgan va oʻsha yilning 13-sentyabrida 6-ponton batalyoniga komandir etib tayinlangan. 1884-yil 22-iyunda 11-muhandislik batalyoniga qoʻmondonlikka tayinlangan. 1888-yil boshida Rezvoy armiya piyoda qoʻshinlari safiga oʻtgan va 14-fevraldan 55-Podolsk piyoda qoʻshinlar polkiga qoʻmondonlik qilgan; oʻsha yilning 4-dekabrida 146-Saritsin piyoda qoʻshinlar polkining komandiri lavozimiga oʻtkazilgan. 1891-yil 4-fevralda Rezvoy Kexholm polki leyb-gvardiyasi qoʻmondonligini qabul qilgan va 1891-yil 30-avgustda general-mayor unvoniga sazovor boʻlgan. 1895-yil 5-apreldan 3-gvardiya piyoda qoʻshinlar diviziyasining 1-brigadasini boshqargan. 1899-yil 28-oktyabrda 21-piyoda qoʻshinlar diviziyasi boshligʻi etib tayinlangan va 1899-yil 6-dekabrda general-leytenant unvonini olgan. 1904-yil 9-oktabrda 19-armiya korpusi qoʻmondoni etib tayinlangan. 1905-yil 23-mayda Rezvoy oʻz lavozimidan ozod qilingan, gvardiya piyoda qoʻshinlari safiga qoʻshilgan va yaradorlar uchun Aleksandr qoʻmitasi aʼzolaridan biriga aylangan. 1907-yil 6-dekabrda unga piyoda qoʻshinlar generali unvoni berilgan. 1912-yil 29-noyabrda Sankt-Peterburgda vafot etgan. Smolensk lyuteran qabristoniga dafn etilgan. Mukofotlari Qilich bilan birgalikdagi 3-darajali Avliyo Anna ordeni (1874). 2-darajali Avliyo Stanislav ordeni (1874) 4-darajali Avliyo Georgiy ordeni (1877-yil 16-dekabr) 2-darajali Avliyo Anna ordeni (1878). 3-darajali Avliyo Vladimir ordeni (1879). 1-darajali Avliyo Stanislav ordeni (1894). 1-darajali Avliyo Anna ordeni (1898-yil 6-dekabr) 2-darajali Avliyo Vladimir ordeni (1902). Oq burgut ordeni (1905) Avliyo Aleksandr Nevskiy ordeni (1910-yil 6-dekabr) Manbalar 1842-yilda tugʻilganlar 13-fevralda tugʻilganlar 1912-yilda tugʻilganlar 19-noyabrda tugʻilganlar Avliyo Anna ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari Avliyo Vladimir ordeni sohiblari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Vladimir%20Poltoratskiy

Vladimir Poltoratskiy

Vladimir Alekseyevich Poltoratskiy (1828—1889) – Poltoratskiylar oilasidan boʻlgan rus generali va memuarist, Kavkaz va Turkiston yurishlari va 1877—1878-yillardagi rus-turk urushi qatnashchisi. Biografiyasi Tver viloyati zodagonlari rahbarining oʻgʻli A. M. Poltoratskiy, Mark Poltoratskiyning nabirasi, Pyotr Poltoratskiyning ukasi, Anna Kernning amakivachchasi. Onasi Varvara Dmitriyevna graf Pavel Dmitriyevich Kiselyovning singlisi boʻlgan. Oʻn yil davomida Pajesk korpusiga oʻqishga yuborilgan Poltoratskiy, 1846-yilda kursni tugatgandan soʻng birinchi ofitser unvonini olgan va Kavkazdagi 79-Kurinsk (oʻsha paytda general-adyutant, knyaz M. S. Vorontsovning polki) piyoda qoʻshinlar polkiga xizmatga yuborilgan. Oʻsha yilning 10-dekabrida Poltoratskiy xizmat hududiga kelib, besh kundan keyin alpinistlar hamrohlik qilgan va zanjirlarni boshqarish ishlariga tayinlangan. 1847-yil boshida Poltoratskiy Duba qishlogʻini vayron qilishda koʻrsatgan jasorati uchun ikkinchi leytenant unvoniga sazovor boʻlgan; umuman olganda, Kavkazdagi xizmati davomida (1846-1854) harbiy xizmatlari uchun mayorgacha boʻlgan barcha unvonlarni va „Jasorati uchun“ yozuvi tushirilgan qilich bilan birgalikdagi 3 va 4-darajali Avliyo Anna ordenlari, „Jasorati uchun“ yozuvi tushirilgan oltin shahshka (1851-yil 7 va 8-fevraldagi xuzmatlari uchun) va 1855-yil 15-aprelda 4-darajali Avliyo Gergiy ordeni bilan taqdirlangan. 1869-yilda Poltoratskiy yana harbiy xizmatga oʻtadi va Turkiston general-gubernatori K. P. fon Kaufman ixtiyorigaxizmatga tayinlanadi. Poltoratskiy Turkistondagi xizmati davomida Shahrisabzni egallashda va 1873-yilgi Xiva yurishida qatnashib, harbiy xizmatlari uchun podpolkovnik (1870) va polkovnik (1873) unvonlarini, shuningdek, 2-darajali Avliyo Anna va qilich bilan bilan birgalikdagi 2-darajali Avliyo Stanislav ordenlari bilan taqdirlangan. Poltoratskiy 1874-yilda Turkistondan qaytgach, unga Qrim otryadini tuzish ishonib topshirilgan, keyinchalik diviziyaga aylantirilgan. 1877-yilda Chuguyev ulan polkiga qoʻmondon etib tayinlanadi, polk bilan 1877—1878-yillardagi turk yurishlarida jang qilgan. Dunay armiyasi safida koʻplab janglarda qatnashgan, buning uchun qilich bilan birgalikdagi 3 va 4-darajali Avliyo Vladimir ordeni bilan taqdirlangan. Urush boshlangach, Poltoratskiy Kavkaz Buyuk knyazi Mixail Nikolayevichning ixtiyoriga oʻtkazilgan va shu tariqa yana Kavkazga qaytib kelgan, lekin bu yerda uzoq xizmat qilmagan. 1882-yilda general-mayor unvoniga koʻtarilib, sogʻligʻining keskin yomonlashishi tufayli tez orada isteʼfoga chiqqan. Harbiy xizmat paytida Poltoratskiy togʻliklar va turklarga qarshi kamida 200 jangda qatnashgan. Poltoratskiy umrining soʻnggi yillarida tez-tez bezovta qiladigan yaralaridan qattiq azob chekkan. 1889-yil 16-avgustda vafot etgan. Uning jasadi Bogʻchasaroyga olib borilgan va shu yerda Uspenskiy monastiri qabristoniga dafn qilingan. Manbalar 1828-yilda tugʻilganlar 28-sentyabrda tugʻilganlar 1889-yilda vafot etganlar 9-noyabrda vafot etganlar 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari Avliyo Anna ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Aleksey%20Milyutin

Aleksey Milyutin

Graf Aleksey Dmitrievich Milyutin (1845—1904) – general-leytenant, 1892—1902-yillarda Kursk gubernatori. Biografiyasi 1845-yil 11-noyabrda Sankt-Peterburgda tugʻilgan, urush vaziri D. A. Milyutinning Natalya Mixaylovna Ponse (1821—1912) bilan nikohidan boʻlgan yagona oʻgʻli; uning opa-singillari: Yelizaveta (1844—1938, knyaz S. V. Shaxovskiyga turmushga chiqqan), Olga (1848—1926), Nadejda (1850—1913, knyaz V. R. Dolgorukiyga turmushga chiqqan), Mariya (1854—1882), Yelena (1857—1881) otliq qoʻshinlar generali F. K. Gershelmanga turmushga chiqqan). Pajeskiy korpusida taʼlim olgan, shundan soʻng 1865-yilda praporshik lavozimida otliq qoʻshinlar artilleriyasi leyb-gvardiya batareyasiga tayinlangan holda leyb-gvardiyasi otliq qoʻshinlar grenadiyer polkiga xizmatga yuborilgan; 1866-yilda ikkinchi leytenant unvonini olgan va 1-otliq qoʻshinlar artilleriya brigadasining batareyasiga oʻtkazilgan va keyingi yili gvardiya otliq qoʻshinlar artilleriyasiga oʻtkazilgan. 1872-yil 16-aprelda unga adyutant unvoni berilgan. 1873-yilda Milyutin polkovnik V. I. Markozov ixtiyorida Kaspiyorti viloyatiga yuborilgan va Krasnovodsk otryadi tarkibida Qoraqum orqali Xiva xonligiga muvaffaqiyatsiz holda oʻtishga muvaffq boʻlgan. Markozovning otryadni qaytarish toʻgʻrisidagi buyrugʻidan soʻng, Milyutin Markozovning otryadning muvaffaqiyatsizligi toʻgʻrisidagi maxsus yozishmalarni olgach, bir necha askar bilan Buxoro chegaralari orqali Turkiston general-gubernatori K. P. fon Kaufmanga yuborildi. Milyutin oʻz lavozimiga yetib kelgach, Shayx Ariq taraktida xivaliklar bilan boʻlgan jangda va Xivani egallashda qatnashgan; Milyutin, shuningdek, M. D. Skobelev tomonidan taklif qilingan qidiruv yoʻlini, Qoraqumning Markozov bosib oʻtmagan uchastkani bevosita ishlab chiqishda ishtirok etgan. Xivaliklarga qarshi harbiy xizmatlari uchun Milyutin qilich bilan birgalikdagi 4-darajali Avliyo Vladimir va 2-darajali Avliyo Stanislav ordenlari bilan taqdirlangan. Soʻngra 1877—1878-yillardagi rus-turk urushida qatnashib, turklarga qarshi janglardagi katta xizmatlari uchun qilich bilan 2-darajali Avliyo Anna ordeni bilan taqdirlangan. Urush oxirida Milyutin shtab-kvartirada boʻlgan va 1880-yilda Qrim diviziyasining qoʻmondonligiga tayinlangan. 1887 va 1888-yil]larda Milyutin Qrim diviziyasiga qoʻmondonligi bilanbir qatorda, Imperator shtab-kvartirasining komendanti boʻlib ishlagan. 1888-yildan Milyutin Xarkov vitse-gubernatori boʻlib ishlgan va 1891-yilda general-mayor unvoniga sazovor boʻlgan. 1892-yildan 1902-yilgacha u Kursk gubernatori bo'lib ishlagan, 1898-yilda esa general-leytenant unvoniga sazovor boʻlgan va shu vaqt ichida 1-darajali Avliyo Stanislav, 1-darajali Avliyo Anna va 2-darajali Avliyo Vladimir ordenlari bilan taqdirlangan. Kasallik tufayli nafaqaga chiqqan Milyutin Moskvaga koʻchib oʻtgan, shu yerda 1904-yil 20-yanvar kuni vafot etgan va Novodevich monastiri qabristoniga dafn qilingan. Manbalar 1845-yilda tugʻilganlar 11-noyabrda tugʻilganlar 1904-yilda vafot etganlar 20-yanvarda vafot etganlar Avliyo Anna ordeni sohiblari Avliyo Vladimir ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Rostislav%20Krassovskiy

Rostislav Krassovskiy

Rostislav Vladimirovich Krassovskiy (Krasovskiy) (1841—1909) – rus harbiy muhandisi, Rossiya imperatorlik armiyasi general-leytenanti muhandisi; 1873-yilgi Xiva yurishi va 1877—1878-yillardagi rus-turk urushi qatnashchisi, Ossovets qalʼasini qurish muallifi (1882—1885), keyin Fin (1897-yilgacha) va Sankt-Peterburg (1900-yilgacha) harbiy okruglari muhandislari boshligʻi. Rossiya imperiyasi Harbiy vazirligi Bosh muhandislik boshqarmasining muhandislik qoʻmitasi aʼzosi. Biografiyasi Rostislav Krassovskiy 1841-yil 23-iyulda tugʻilgan; Chernigov guberniyasi zodagonlaridan. Chernigov gimnaziyasida, Konstantinov harbiy bilim yurtida (1860—1862) va Nikolayev muhandislik akademiyasida (1882—1864) tahsil olgan. 1873-yil 2-fevraldan 30-sentyabrgacha Krassovskiy kapitan unvoni bilan xivaliklarga qarshi harbiy harakatlar uchun tuzilgan otryadning muhandislik boʻlinmasini boshqargan va bu yurishdagi xizmatlari uchun qilich va kamon bilan birgalikdagi 4-darajali Avliyo Vladimir va 2-darajali Avliyo Stanislav ordenlari bilan taqdirlangan. 1877—1878-yillardagi rus-turk urushi boshlanishi bilan Krassovskiy armiyaning dala muhandislik boʻlimi ishlariga tayinlangan. 1877-yil 28-noyabrda „Jasorati uchun“ yozuvi tushirilgan oltin qurol bilan taqdirlangan. 1890-yilda Rostislav Vladimirovich Krassovskiyga general-mayor unvoni berilgan va 1898-yilda podsho minnatdorchiligi bilan taqdirlangan. General-leytenant Rostislav Vladimirovich Krassovskiy 1909-yil 7-yanvar]da vafot etgan va Aleksandr Nevskiy monastirining Nikolskoye qabristoniga dafn qilingan. Qabr bugungi kungacha saqlanib qolmagan; XXI asrning boshlarida „Madaniy merosni tiklash“ xayriya jamgʻarmasi Avliyo Nikolay cherkovi yonida yodgorlikka ikki tomonli granit plitasini oʻrnatgan (ikkinchi tomoni oktyabr toʻntarishidan keyin bolsheviklar tomonidan dafn etilgan general Yevgeniy Vasilyevich Bogdanovichga bagʻishlangan). Manbalar 1841-yilda tugʻilganlar 23-iyulda tugʻilganlar 1909-yilda vafot etganlar 20-yanvarda vafot etganlar Avliyo Vladimir ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Lev%20Kostenko

Lev Kostenko

Lev Feofilovich Kostenko (1841-yil 19-fevral – 1891-yil 28-sentyabr) – rus lashkarboshisi, Bosh shtab general-mayori, diplomat, harbiy sharqshunos, Turkiston yurishlari qatnashchisi. Biografiyasi 1841-yil 19-fevralda Poltava guberniyasida tugʻilgan. Petrovsk-Poltava kadet korpusida, 2-Konstantinov harbiy bilim yurtida va Bosh shtabning Nikolayev akademiyasida taʼlim olgan. 1860-yilda 14-Turkiston otishma batalyoniga xizmatga tayinlanib, ikkinchi leytenant sifatida maktabni tamomlagan. 1866-yil dekabrda akademiyani tugatgach, Bosh shtabga xizmatga tayinlangan. 1867-yilda Turkiston harbiy okrugi shtab-kvartirasi katta adyutantining yordamchisi etib tayinlangan. Bu yerda Turkiston oʻlkasi haqidagi maʼlumotlarni faol ravishda toʻplagan, ushbu maʼlumotlarni keyinchalik bir qancha asarlarda taqdim etgan. 1868-yil yanvar oyida Statistika qoʻmitasining aʼzosi etib tayinlandadi, shundan soʻng unga Sankt-Peterburgda boʻlib oʻtadigan Butunrossiya ishlab chiqarish koʻrgazmasi uchun mintaqaning eksponatlarini yigʻish va tizimli tartibga solish ishlari topshiriladi. 1870-yil 1-mayda diplomatik maqsadlarda Buxoro amirligiga yuborilgan; Xiva bilan munosabatlarning keskinlashganini hisobga olib, amir Muzaffarxonni Rossiya tomoniga ogʻdirish imperiya uchun maqsadga muvofiq boʻlgan; lekin shu bilan birga, amirning Afgʻoniston bilan aloqalari ham boʻlgan, xon ularni oʻz tomoniga tortishga harakat qilgan; bu harakatlarga qarshi afgʻonlar Buxoro chegarasiga 12 ming askar joylashtirganlar. Oʻsha yil 23-may kuni Kostenko Buxoroga kelgan va uzoq davom etgan muzokaralardan soʻng muvaffaqiyatli natijaga erishib, 18-iyul kuni men qaytib ketgan. 1873-yilda Xiva yurishida qatnashib, janglarda alohida ajralib turgani uchun Turkiston harbiy okrugi shtabiga katta adyutant etib tayinlanib, 2-darajali Avliyo Stanislav ordeni va podpolkovnik unvoni bilan taqdirlangan. 1874-yilda chet elga taʼtil olib, Jazoir va Tunisda joylashgan qoʻshinlar bilan tanishish uchun Afrikaga yoʻl olgan. 1876 ​​yilda Kostenkoga Turkiston harbiy okrugining harbiy statistik tavsiflarini tuzish topshirildi. Xuddi shu yili u Oloy togʻlariga ekspeditsiya qildi. U Pomirga birinchi boʻlib tashrif buyurgan va bu unchalik taniqli boʻlmagan mamlakatni tasvirlagan sayohatchilardan biri edi. 1878-yilda Yettisuv viloyatining shtab boshligʻi etib tayinlangan va bu yerda Tyan-Shan boʻylab bir necha bor sayohat qilgan, togʻ tizimlarini oʻrgangan va tavsifini yozgan. 1885-yil dekabr oyida Omsk harbiy okrugi qoʻshinlari qoʻmondonligiga tayinlangan va bir necha oy oʻtgach, 1886-yil fevral oyida Sankt-Peterburgga Bosh shtabning Harbiy-ilmiy qoʻmitasi katta kotibi lavozimiga oʻtkazilgan. 1887-yil iyun oyida Bosh shtabning Osiyo qismi boshligʻi etib tayinlangan, oʻsha yilning avgust oyida general-mayor unvoniga sazovor boʻlgan. 1890-yilda Amudaryo flotiliyasi toʻgʻrisidagi yangi nizomlarni ishlab chiqishda faol ishtirok etgan. 1891-yil 28-sentyabrda Sankt-Peterburg shahrida vafot etgan va Smolensk pravoslav qabristoniga dafn etilgan. Manbalar 1841-yilda tugʻilganlar 19-fevralda tugʻilganlar 1891-yilda vafot etganlar 28-sentyabrda vafot etganlar Avliyo Stanislav ordeni sohiblari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Erast%20Kvitnitskiy

Erast Kvitnitskiy

Erast Ksenofontovich Kvitnitskiy (1843-yil 30-dekabr – 1907-yil 3-oktyabr) – otliq qoʻshinlar generali, Turkiston yurishlari va 1877—1878-yillardagi rus-turk urushi qatnashchisi. Biografiyasi Erast Kvitnitskiy 1843-yil 30-dekabrda Vilna komendanti, general-leytenant K. F. Kvitnitskiy oilasida tugʻilgan. Pajeskiy korpusida taʼlim olgan, undan 1860-yil 16-iyunda hayot gvardiyasi otliq qoʻshinlar grenadiyer polkiga praporshik sifatida xizmatga tayinlangan. Keyin gvardiya otliq qoʻshinlar artilleriyasida xizmat qilgan va 1863-yilgi Polsha qoʻzgʻolonini bostirishda qatnashgan. 1865-yil 30-avgustda ikkinchi leytenant, 1866-yil 28-martda shtab kapitanligiga koʻtarilgan. Bu vaqtda Bosh shtabning Mixaylov artilleriya va Nikolaev akademiyalarida bir qator fanlar boʻyicha kurs oʻtagan. 1872-yil boshida Kvitnitskiy sud tomonidan askar darajasiga tushirilib, Turkiston harbiy okrugiga yuborilgan. Oʻrta Osiyoda 4-Turkiston chegara batalyoniga tayinlangan va 1873-yilgi Xiva yurishida qatnashgan va 3 va 4-darajali harbiy ordeni nishonlari bilan taqdirlangan va unter-ofitser darajasiga koʻtarilgan. Oʻrta Osiyoda xizmatini davom ettirgan Kvitnitskiy Bosh shtab akademiyasida sobiq kursdoshi M. D. Skobelev qoʻmondonligida Qoʻqon xonligini zabt etishda alohida ajralib turgan va 2-darajali harbiy orden bilan taqdirlangan. 1877-yil 1-yanvarda unter-ofitser Kvitnitskiy harbiy jasoratlari uchun eng yuqori avf olgan, mayor unvoniga sazovor boʻldgan va 5-Aleksandriya gusar polkiga oʻtkazilgan. Kvitnitskiy 1877—1878-yillardagi rus-turk urushida qatnashib, bir necha ordenlar va „Jasorati uchun“ yozuvi tushirilgan oltin qilich bilan taqdirlangan. 1883-yil 23-yanvarda Kvitnitskiy 33-Izyum dragun polkining komandiri, 1888-yil 10-maydan boshlab 22-Novgorod dragun polkining komandiri etib tayinlangan. 1883-yilda 2-darajali Avliyo Anna ordeni, 1887-yilda esa 3-darajali Avliyo Vladimir ordeni bilan taqdirlangan. 1891-yil 17-oktyabrda general-mayor lavozimiga ko'tarilishi bilan Kvitnitskiy 8-otliq qoʻshinlar diviziyasining 2-brigadasi komandiri etib tayinlangan. 1895-yilda 1-darajali Avliyo Stanislav, 1902-yilda 1-darajali Avliyo Anna ordenlari bilan taqdirlangan. 1899-yil 17-yanvarda 15-otliq qoʻshinlar diviziya qoʻmondoni etib tayinlangan, 1899-yil 6-dekabrda esa general-leytenant unvonini olgan. 1907-yil 14-yanvarda otliq qoʻshinlar generali unvoniga ko'tarilib, harbiy forma va pensiya bilan xizmatdan ozod etilgan. 1906-yil 6-dekabrda 2-darajali Avliyo Vladimir ordeni bilan taqdirlangan. Kvitnitskiy 1907-yil 3-oktyabrda davolanish paytida Fransiyada vafot etgan. Manbalar 1843-yilda tugʻilganlar 30-dekabrda tugʻilganlar 1907-yilda vafot etganlar 3-oktabrda vafot etganlar Avliyo Anna ordeni sohiblari Avliyo Stanislav ordeni sohiblari Avliyo Vladimir ordeni sohiblari 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Turkiston yurishi qatnashchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Enriko%20Bradjiotti

Enriko Bradjiotti

Enriko Bradjiotti (1923-yil 27-yanvar – 2019-yil 31-oktabr) kelib chiqishi asli turk boʻlgan monokolik bankir. Biografiya Bradjiotti Turkiyaning katolik oilasida tugʻilgan. Uning otasi Etyen Usmonli bankining sobiq rahbari, onasi Renata Solari esa italiyalik edi. U rafiqa Parijlik Magda de Portu bilan turmush qurgan. Uning toʻrt farzandi bor edi: Jan-Lyuk, Jerar, Sandra va Silvana. Bradjiotti tugʻilganidan bir necha hafta oʻtib ota-onasi va opasi Turkiyadan Monako knyazligiga koʻchib oʻtdi, u yerda bobosi Anri va buvisi Appoloni Trullet Sen-Tropezlik mashhur dengizchilar oilasining farzandi hisoblanadi. (uning bobosi Jan-Fransua-Timoti Trullet, Nil jangida qatnashgan fransuz jangovar kemasi Guerrierning qoʻmondoni edi). Bradjiotti Monako litseyida tahsil olgan, soʻngra Italiya Bank tijorati (komitet) tomonidan yoʻllangan va u yerda 1990- yilda nafaqaga chiqqunga qadar ishlagan. 1993- yilda u Enimont ishi boʻyicha ayblangan va Raul Gardinidan pora olganlikda aybdor deb topilgan. Karyera U faoliyatini 1950- yilda Kasablankada, 1955- yilda Italiyada va 1960- yilda Milanda markaziy bank boʻlimda boshlangan. 1965-yilda Markaziy boʻlim qoʻmitasi aʼzosi, 1984-yilda ijrochi oʻrinbosari, 1988-yilda esa prezident lavozimida ishlagan. 1980-yillarda Italiya bank tizimi xalqaro miqyosda chuqur tarkibiy oʻzgarishlarni boshdan kechirdi, bu jarayon orqali koʻpchilik milliylashtirilgan banklar xususiy mulkka aylandi, shu jumladan mashhur Mediabank. Italaiya Bank tijorati ushbu milliy oʻzgarishlarga yoʻl ochdi, bunda Bradjiotti oʻz pozitsiyasi va mas’uliyati bilan muhim rol oʻynadi. 1990-yilda Bradjiotti Italiya Bank tijoratidagi rahbarlik lavozimini tark etdi va oʻz vatani: Monakoga qaytdi. U Per-Pol Shvaytserning oʻrnini egallagan Monegas Bank kompaniyasining bosh direktori boʻldi va bir guruh Monegasklar, jumladan Jan-Charlz Rey oilasi bilan poytaxtda yashadi. Kengash aʼzolari sifatida u yuqori darajadagi fransiyaliklarni toʻpladi: Raymond Barre, Antuan Bernxaym, Jan-Fransua Ponset, Raul Byancheri, Genri Rey . Bradjiotti 1992- yilda toʻlaqonli ravishda monegaskga aylandi. U shuningdek, 1988 -yilda Société des Bains de Mer administratori etib tayinlangan. 2004- yilda Monegas bank kompaniyasi aksiyadorlari Mediabank aksiyalarini sotishga qaror qilishdi. 2006 yilda Bradjiotti CMBni tark etdi. Monako Méditerranée jamgʻarmasi U Monako Oʻrta Yer Dengizi Jamgʻarmasini (MMF) tuzdi, u shahzoda Albert II nazorati ostida Frasiya va Italiyaning taniqli shaxslari bilan davriy konferensiyalar tashkil qiladi. Monako Oʻrrta Yer dengizi jamgʻarmasi Monako madaniy hayotining dinamosiga aylandi. Boshqa narsalar qatorida, Monako Knyazligi MMFni Anna Lind jamgʻarmasi boshqaruviga roʻyxatdan oʻtkazdi, bu fondda Knyazlik Enriko Bradjiotti Oʻrta Yer dengizi ittifoqiga qoʻshilganidan beri faol aʼzo hisoblanadi. Kengashlar Titles : Cavaliere del Lavoro (Italy) : Grand cross of the Italian Republic : Officier de la Légion d’Honneur : Grand Officer of the Order of Saint-Charles – Sovereign Ordonnance n° 15566 of 18 November 2002 : Commander of the Order of Grimaldi – Sovereign Ordonnance n° 14273 of 18 November 1999 : Officer of the Order of Cultural Merit (Monaco) – Sovereign Ordonnance n° 16513 of 18 November 2004 2019-yilda vafot etganlar 1923-yilda tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xodim%20%28Bobojon%20Tarroh%29

Xodim (Bobojon Tarroh)

Xodim (taxallusḭ; toʻliq ism -sharifi Bobojon Tarroh Azizov) – 1878 -yil, Xiva yaqinidagi Qushbegi mahallasi – vafot etgan yili nomaʼlum) – oʻzbek shoiri, xattot, sozanda va tarjimon. Muhammad Rahimxon II (Feruz)ning saroy shoirlaridan. Shoir, xattot, kotib va sozanda boʻlgan. Shoirlar oilasida tugʻilgan. Oilasi Shoir Xiva shahrida 1878 yili Qushbegi mahallasida ziyoli oilada tavallud topgan.  Shoirning ismi Bobojon Tarroh, otasining ismi Abdulaziz boʻlgan.  Shoirning otasi Abdulaziz Abduqodir oʻgli „Xodim“ taxallusi bilan sheʼrlar yozgan. Biroq u erta – 28 yoshida vafot etib ketgan. Shoirning togʻasi Masharif Tarroh jiyani Bobojonni oʻz tarbiyasiga oladi. Otasining taxallusi „Xodim“ nomi ostida ijod qiladi. Xodimning nevarasi Anvara Otamurotova va chevarasi Xiromon Yusupovalar ham shoira. Ularning sheʼrlari, maqolalari respublika matbuotida chop etilib turadi. Bobosining ismi Abdulqodir devon, taxallusi Qoneʼ boʻlgan. Qoneʼning otasining ismi Muhammad Nazir devon, taxallusi Munshiy boʻlgan. Taʼlimi Bobojon 7 yoshida boshlangʻich maktabga boradi. Maktabdan soʻng 22 yoshgacha madrasada tahsil oladi. 15 yoshidan boshlab sheʼrlar mashq qiladi. Faoliyati Muhammad Rahimxon II Feruz saroyidaː Muhammad Rahimxon Soniy davrida devonda ishlagan akasining fojeali oʻlimidan soʻng, Bobojonning chekiga saroy devonida mirzo va saroy shoirlariga nazoratchi boʻlib ishlash tushadi. U bu vazifada 10 yil ishlaydi. Shoirlik bilan, 21 yoshdan shugʻullangan. Shoir Bobojon Tarrohning ustozi Doiy boʻlgan. Xattotlik ishlariː Quyidagilar esa, shoirning oʻz sheʼrlaridan tuzilgan devondir: I. 906 – raqamli devon. II 901 – raqamli devon. III. 1142 – raqamli devon. Shoir Tarroh boshqa shoirlarning sheʼrlaridan tuzilgan devonlarni koʻchirgan, ular Toshkentda Sharqshunoslik insituti fondida saqlanmoqda. Quyida ular bilan tanishing: 1. I – 1231 – qoʻlyozma. 2. II – 204 – qoʻlyozma 3. III- 3460 – qoʻlyozma 4. IV – 911 – qoʻlyozma 5. V – 1192 – qoʻlyozma 6. VI – 1119 – qoʻlyozma (Feruz devoni). Xodim kotib sifatida shoir va tarjimon Ahmad Tabibiyning 490 sahifalik „Hayratul oshiqin“ („Oshiqlarning hayratlanishi“) nomli devonini 1908 yilda, „Munisul ushshoq“ („Oshiqlarning doʻsti“) devonini 1909 yilda mahorat bilan nastaʼliq xatida koʻchirgan. Mazkur devon 1910 yilda Xiva toshbosmaxonasida chop etilgan. Mashhur asariː „Xorazm navozandalari“ asari uning eng va shoh asaridir. Xodim bu asarida har bir shoir haqida fikr yuritar ekan, 12 ta savoldan iborat roʻyxat tuzib oladi. Va shu asosda shoirlar hayoti va ijodini kengroq yoritishga harakat qiladi. Tarjima asarlariː U tarjimon sifatida mohir tib olimi Yusufiyning „Foydalar majmuasi“ asarini fors tilidan oʻzbek tiliga tarjima qilgan. Vafoti Bobojon Tarrohning vafot etgan yili nomaʼlum (Shoir 1970 yil 5- avgustlarda ham hayot boʻlgan).  Jasadi Kattaburun Gʻoʻvik qishlogʻidagi Shixmavlon qabristoniga qoʻyilgan. Adabiyotlar Manbalar Bobojon Tarroh Azizov – Xodim. „Xorazm navozandalari“ Toshkent. 1994-yil, 96 bet. Muhammad Yusuf Bayoniy. „Shajarayi Xorazmshohiy“, Toshkent. 1994-yil. 104 b. Xivada tugʻilganlar Saroy shoirlari Xorazm shoirlari Xorazmliklar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Uollis%20va%20Futuna

Uollis va Futuna

Uollis va Futuna- (Uollis va Futuna; Uollis va Futuna maydoni;fransuzcha: Uollis va Futuna maydonlari [teяit'waя de il wa'lis de futu'na]; futuna ''Futuna Vatani)-Tinch okeaning Uollis va Futuna orollari, Tinch okeaning o‘rtasida,2_3 qismi Gavayi orollari va Yangi Zelandiyaga tegishli.2006-yil Tinch okeani forumi ishtorok etgan. Geografik ma‘lumotlar Aniq koordinatalar 13°18′S 176°12′W. Hudud ikki yirik orol, Uollis va Futuna hamda hozirda hech kim yashamaydigan Alofi orolidan iborat (maʼlumotlarga koʻra, aholini 18-asrda Futunadan kelgan odamxoʻrlar bitta reydda yeb qoʻygan). So'nggi paytlarda orollar, ayniqsa, o'rmonlarning kesilishi bilan ajralib turadi, chunki yog'och hududning asosiy energiya manbai hisoblanadi. Bu jiddiy muammo tug'diradi, chunki u tog'li hududni tuproq eroziyasi va energiya tanqisligi xavfi ostida qoldiradi. Flora va faunasi Uollis va Futuna-hayvonot flora va o‘simliklarning faunasi mamlakat maydoning asosiy hududi bo‘lib,uning ichki kontinental mo‘tadil iqlimi hisoblanadi. Eng baland nuqtasi-Fagaxega ( fransuzcha: Lulu-Fagahega) tog‘i bo‘lib,balandligi 151 m hisoblanadi. Demografiyasi 2022-yil aholini ro‘yxatga olish ma‘lumotlariga ko‘ra,hududning umumiy aholisi 16788 kishini tashkil qildi,ularning 67,4% Uollisda, qolgan 32,6% Futunada yashagan.Aksariyati polineziya millatiga mansub;fransuz ozligi ham bor.Hozirgi aholisi 16788 kishi uollis va futunaliklardan tashkil topgan,Yangi Kaledoniyada yashaydi.Aholisining aksariyati romans-katolik diniga e‘tiqod qiladi.Ko‘pchilik fransuz va mahalliy Willisian/Futun tillarida gaplashadi,garchi faqat ozchilik taxminan bo‘ladi. 10% o‘z ona tili sifatida fransuz tiliga ega.Taxminan 15 yoshdan oshgan aholining yarmi (ekraklar shuningdek,ayollar) o‘qishni va yozishni biladi. Ma‘lumotnomalar Der er fo få eller ingen kindehenvisninger i danne artikel,hliket er it ploblem. Du kan hjælpe ved at angive troværdige kilder til de pæstande,som fremføres i artiklen.

https://uz.wikipedia.org/wiki/Vladimir%20Utkin%20%28murabbiy%29

Vladimir Utkin (murabbiy)

Vladimir Ivanovich Utkin (1954-yil 13-may) – sovet futbolchisi va murabbiyi. RSFSRda xizmat koʻrsatgan murabbiy, SSSR sport ustasi. Vladimir Minskdagi „ART“ bolalar va oʻsmirlar uchun qoʻshimcha taʼlim markazi" davlat taʼlim muassasasida ishlaydi. Biografiya Vladimir Ivanovich Utkin 1954-yil 13-mayda Belorussiya SSR, hozirgi Belarus Respublikasi Grodno viloyati Slonim shahrida tugʻilgan. Dnepropetrovskning „Dnepr“ jamoasi qoshidagi futbol maktabi tarbiyalanuvchisi. Vladimir „Zauralets“ (Koʻrgan), „Shaxtyor“ (Ekibastuz), „Trud“ (Volkovisk), „Dvina“ (Novopolotsk) va "Neman " (Grodno) jamoalarida toʻp surgan. 1983-yilda Belorussiya Davlat Mehnat Qizil Bayroq ordeni Jismoniy tarbiya institutini tamomlagan. 1998-yilda Rossiya davlat jismoniy tarbiya akademiyasi qoshidagi Oliy murabbiylar maktabini tamomlagan. Utkin chorak asrdan koʻproq vaqt davomida murabbiylik bilan shugʻullanadi. U „Zorya Lugansk“ ning ikkinchi jamoasi bilan ishlagan. Keyinchalik u Belarus, Litva, Estoniya, Tojikiston va Oʻzbekiston elit ligalari jamoalarini boshqargan. 2007-yilda Suduva jamoasi bilan birgalikda UEFA kubogida ishtirok etdi. 2016-yil 1-sentyabrdan boshlab Minskdagi „ART“ bolalar va oʻsmirlar uchun qoʻshimcha taʼlim markazida ishlab kelmoqda. Mukofotlar va unvonlar RSFSRda xizmat koʻrsatgan murabbiy Futbol boʻyicha SSSR sport ustasi Yutuqlar Litva chempionatining kumush medali sovrindori (1): 2007-yil Manbalar Havolalar 13-mayda tugʻilganlar 1954-yilda tugʻilganlar Yashayotgan insonlar Kishilar SSSR erkak futbolchilari Ukrainalik erkak futbolchilar Erkak futbol yarim himoyachilari Ukraina murabbiylari Buxoro klubi murabbiylari FC Dnipro futbolchilari SSSR sport ustasi

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ruslan%20Usachev

Ruslan Usachev

Ruslan Usachev (, asl ismi: Ruslan Eduardovich Vixlyantsev, ; 1989 yil 20 mayda tugʻilgan, Leningrad, SSSR) – rossiyalik videobloger, sayohatchi, rassom va festival tashkilotchisi. Mukofot va nominatsiyalar GQ jurnalining „Ekrandagi yuz“ nominatsiyasida „Yil erkaklari-2021“ mukofotiga nomzod. National Geographic Traveler mukofotlari 2019 nomzodi. „Ruslan Usachev“ YouTube kanalidagi 100 000 va 1 000 000 obunachilari uchun Ruslan kumush va oltin YouTube tugmachasini oldi. Sobaka.ru jurnali maʼlumotlariga koʻra, 2012 yilda Ruslan Usachev Sankt-Peterburgning ellikta mashhur kishilari qatoriga kirgan, shuningdek, „Yil startapi“ nominatsiyasida gʻolib boʻlgan. Rossiyaning „Like-2015“ mukofoti sovrindori. Manbalar Sankt-Peterburgda tugʻilganlar Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar Yashayotgan insonlar 1989-yilda tugʻilganlar 20-mayda tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Mackenyu

Mackenyu

— yapon aktyori. Biografiya 1996 yil 16 noyabrda Los-Anjelesda Sonny Chiba va Tamomi Chiba oilasida tug'ilgan. Ikki aka-uka Juri Manase va Gordon Maeda bor. Filmografiyasi Film Televizion Manbalar Havolalar 1996-yilda tugʻilganlar Yashayotgan insonlar Yaponiyalik erkak aktyorlar Yaponiyalik erkak qoʻshiqchilar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Shibliy%20ota%20maqbarasi

Shibliy ota maqbarasi

Shibliy ota maqbarasi (yoki Shibliy ata maqbarasi) — hozirgi Qoraqalpogʻiston Respublikasi Kegeyli tumani, Xalqobod elatida „Jalpaq jap“ va „Qumshungil“ ovul fuqorolar yigʻini hududida joylashgan maqbara. Maqbara milodiy 945-yili 87 yoshida vafot etgan mashhur ulamo Shayx Shibliy sharafiga bunyod etilgan boʻlib, obyekt davri X—XIV, XVIII—XIX, XX asrlarni oʻz ichiga oladi. Shibliy ota maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Qoraqalpogʻiston Respublikasi Madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulkiga tegishli va „Vaqf“ xayriya jamoat fondiga tekin foydalanish shartnomasi asosida biriktirilgan. Shayx Shibliy shaxsi va maqbarasi Tarixiy manbalarda keltirilgan malumotlarga koʻra, Abu Bakr ash-Shibiliy milodiy 858-yili tugʻilgan. Shayxning tugʻilgan joyi toʻgʻrisida malumotlar mavjud emas. Sharqshunos olimlarning taʼkidlashicha, Shayx Shibiliy 912-yili Bagʻdod shahridagi taniqli uch shayxdan biri ekani, shuningdek, otasi bilan birga Bagʻdod xalifasi saroyida xizmat qilgan taniqli olim sifatida tilga olingan. Mansur Xalloj 922-yilda „Ana al-Haq“ (yaʼni Men Xudoman) deganligi sababli Bagʻdod xalifasi boʻlgan Al Muqtadir tomonidan oʻlim jazosiga hukm qilinadi. Uning tarafdorlari boʻlgan koʻpchilik ulamo va muridlar „Biz uning nima deyayotganini tushunmadik“ deb, Mansur Xallojning oʻldirilishiga rozilik berishmagan. Qarshiliklarga qaramay xalifa farmoni bilan Mansur Xalloj dorga osilgan va uning tarafdorlari quvgʻinga uchragan. Bu paytda Shayx Shibliy ham gumon ostiga olinganlar qatorida Bagʻdoddan ketishga majbur boʻlgan. Boshqa manbalarga koʻra Shibliy sufizm taʼlimotini yoyish maqsadi bilan savdo yoʻli orqali X asrning birinchi yarmida Janubiy orol boʻylariga keladi. Taxminlarga koʻra bu vaqtda Shayx Shibliy 60 yoshlarda boʻlgan va bugungi Qoraqolpogʻiston hududlariga kelib, mahalliy aholiga xizmat qilgan va ular orasida obroʻ qozongan. Shayx Shibliy 945-yili 87 yoshida hozirgi Kegeyli tumani hududida vafot etgan va shu yerga dafn qilingan. Yana qarang Vayangan bobo maqbarasi Poyanda maqbarasi Yusuf Hamadoniy maqbarasi Shamun-Nabi maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Manbalar Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston Kegeyli tumani

https://uz.wikipedia.org/wiki/Afg%CA%BBonistondagi%20masjidlar%20ro%CA%BByxati

Afgʻonistondagi masjidlar roʻyxati

Quyida Afgʻonistonda joylashgan yirik masjidlarning toʻliq boʻlmagan roʻyxati keltirilgan: Yana qarang Afgʻonistonda Islom Masjidlar roʻyxati Manbalar Afgʻonistondagi masjidlar Masjidlar roʻyxati

https://uz.wikipedia.org/wiki/Agha%20Mirza%20Muhammad%20Baqir%20Chahar%20Suqi%20masjidi

Agha Mirza Muhammad Baqir Chahar Suqi masjidi

Agha Mirza Muhammad Baqir Chahar Suqi masjidi — Isfahonda joylashgan masjid. Qojarlar sulolasiga tegishli. Manbalar erondagi masjidlar Gumbazli masjidlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xon%20kasalxonasi

Xon kasalxonasi

Xon kasalxonasi (boshqa nomlari:Valiah shahzoda Aleksey kasalxonasi, Xiva kasalxonasi, Dishan qaʼla kasalxonasi) – Xorazm viloyati Xiva shahrida joylashgan meʼmoriy yodgorlik. 1912-yilda Xiva shahridagi Oqyop kanali boʻyida Rossiya imperatori Nikolay IIning oʻgʻli shahzoda Aleksey sharafiga Asfandiyorxon tomonida qurilgan kasalxona. Tarixi Xon kasalxonasi Asfandiyorxon tomonidan Dishan qaʼlada 1912-yilda qurilgan boʻlib, hozirda Xiva shahri Mevaston mahalla fuqarolar yigʻinida joylashgan. Hozirda Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Kasalxonaning ikkinchi nomi valiahd shahzoda Aleksey kasalxonasi. Kasalxona peshtoqiga bino Asfandiyorxon tomonidan qurilganining tasdiqlovchi soʻzlar bitilgan: „Sayid Isfandiyor Bahodirxondan valiahd shahzoda Alekseyga 1912 yil“. Bitiklar arab yozuvidagi turkiy tilda va eski slavyan yozuvida yozilib kasalxonaning old tomonidagi ikkita peshtoqi oraligʻidagi oynavand peshtoq tepasiga qoʻyilgan. Kasalxona loyihasi muallifi rus arxitektori Aleksandr Roop hisoblanadi. Kasalxonani qurishda naqqosh, Oʻzbekiston xalq rassomi Abdulla Boltayev ham ishtirok etgan. Kasalxonaning qurilishida Quryaz Bobojon oʻgʻli, Bobojon Qalandar oʻgʻli, Ota Shixov, Ismoil Abdiyaz oʻgli, Xudargan Xoʻja oʻgʻli, Roʻzmat arbob Masharip oʻgʻli va Sodiq xoʻja Matkarim oʻgʻlilari qatnashganlar. Kasalxona Yevropa va Xorazm meʼmorchiliklarining ekletik uslubida qurilgan. Dastavval kasalxonada xon va uning yaqinlari davolangan, keyinchalik oddiy aholiga ham ushbu kasalxonada davolanishga ruxsat berilgan. Dastlab kasalxonada bitta shifokor ishlagan, soʻngra ularnining soni Rossiya imperiyasining turi shaharlaridan kelgan shifokorlar bilan oshirib borillgan va shifokorlar bir yoʻla ellik nafar bemorga xizmat koʻrsatishgan. Kasalxonada ayollar boʻlinmasi ham boʻlgan boʻlib, unda ayollar va bolalarga tibbiy ximat koʻrsatilgan. 1912-yilda Xudoybergan Devonov tomonidan kasalxonaning shimoliy qismi yon tomonidan suratga olingan. 1913-yilda kasalxona qarshisida pochta-telegraf binosi quriladi va Oʻrta Osiyo shaharlarini bir-biriga bogʻlovchi aloqa yoʻlga qoʻyilgan. Bu davrgacha aloqa xizmati maxsus choparlar orqali amalga oshirilgan, hozir bu binoda aloqa muzeyi tashkil qilingan. Kasalxona hozirda ham faoliyat yuritib kelmoqda. Manbalar Oʻzbekistondagi meʼmoriy yodgorliklar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ag%CA%BBa%20Nur%20masjidi

Agʻa Nur masjidi

Agʻa Nur masjidi () — Eronning Isfahon shahrida joylashgan masjid. Shoh Abbos I davrida asos solingan va Shoh Safiy davrida tugallangan. Masjid kirish qismi ustidagi yozuvda har ikki podshohning nomi tilga olingan. Masjid Isfahonning eng boy kishilaridan biri bo'lgan Nuriddin Muhammad Esfahoniy nazorati ostida qurilgan. Masjid shabistonida marmar arkli tosh ustunlar bor, ular kun davomida yorug'lik beradi. Manbalar XVI asr masjidlari Isfahondagi masjidlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Saxi%20ziyoratgohi

Saxi ziyoratgohi

Saxi Shoh-e Mardan ziyoratgohi yoki Ziyarat-e Saxi (Pushtu / ), Afgʻonistonning Kobul shahridagi Karte Saxi hududida joylashgan ziyoratgoh va masjiddir. Bu islom paygʻambari Muhammadning choponi olib kelingan joy hamda Muhammad paygʻambardan keyin Muhammadning kuyovi va amakivachchasi Alining oʻn ikki imom orasidan birinchi xalifa boʻlgan ziyorati bilan bogʻliq. Ziyoratgoh Asamayi tepaligining etagida joylashgan boʻlib, hozir Televizion tepalik nomi bilan ham mashhur. Uning shimoli va gʻarbiy hududida Saxi qabristoni joylashgan. Dizayni Ziyoratgoh neo-Safaviy fors uslubidagi sirlangan koshinlar bilan bezatilgan. Binoda koʻplab yozuvlar, jumladan bagʻishlanish matnlari, Qur’on parchalari, duolar, hadislar va sheʼrlar toʻplami bor. Tarix va afsonalar Bu ziyoratgoh Qandahordagi Libos ziyoratgohidahozirgi joyiga ketayotgan Muhammadning ridosi saqlangan hududni belgilaydi, deb ishoniladi. Bu ridoni Muhammadning oʻzi qizi Fotima, uning eri va Muhammadning amakivachchasi Ali hamda ularning oʻgʻillari Hasan va Husayn yordamida tayyorlagani aytiladi. Muhammad vafotidan oldin u Uvays al-Qaroniyga ridosini vasiyat qilib, Ali va Umarga Uvaysga oʻlimidan soʻng rido berish kerakligini aytadi. Muhammad vafotidan keyin Uvays ridoni Jabal al-Nurdagi Hiro gʻoriga olib boradi, u yerda Muhammad birinchi vahiyni olgan edi. U Shayx al-Uliyo Qutba al-Atqiya tomonidan Bagʻdodga olib ketilgunga qadar gʻorda qolgan deb ishoniladi. Amir Temur keyinroq u yerni egallagach, ridoni oʻz yurtining poytaxti Samarqandga olib boradi hamda rido u yerda 1076/1665—1666-yillargacha saqlaniladi. Soʻngra rido Hindistonga olib ketilgan va u yerdan hozirgi Afgʻonistonning gʻarbidagi Balxga, shaharning oʻsha paytdagi hokimi Mir Yor beg tomonidan olib kelingan. U kiyimni xavfsiz saqlash uchun Badaxshonning Juzgun shahrida qal’a quradi. Rido Juzgʻunga koʻchirilgach, aholi punkti Fayzobod nomi bilan mashhur boʻldi. Rido u yerda yetmish toʻqqiz yil saqlanilgan. 1181—1767/1768-yillarda Ahmadshoh Durroniy ridoni oʻzining poytaxti Qandahorga koʻchirishga qaror qilgan. U koʻchirishni Shoh Valixon Eʼtemad ad-Davloga topshiradi. Bu ridoni bir guruh taqvodor kishilar safarga olib chiqishadi. Kobul Fayzoboddan janubda joylashgan boʻlib, guruh dam olish uchun toʻxtashadi. Bu hudud mahalliy aholiga ridoni koʻrish imkonini berara edi, sababi u shahar chetiga yaqin edi. Bir kuni ridoni koʻtargan odamlar uning yonida yashil kiyingan, namoz oʻqiyotgan kishini koʻradilar. Uchinchi kechada ular yashil kiyimdagi odam ridoni yana bir bor koʻrgani kelganini tushlarida koʻrishadi. U qilichini gʻilofidan olib, yaqin atrofdagi toshga qoʻyganida, ular uning tigʻining ikki uchi borligini payqashadi. Ular qilichni Zulfiqor, egasini esa Imom Ali deb oʻylaydilar. Ali qilich qoʻygan deb hisoblangan tosh hozir ziyoratgoh binosi hududida joylashgan. Erkaklar uygʻonib, bu joyda ziyoratgoh qurish kerakligini tushunib yetishgan. Ahmadshoh qoya ustidagi bitta gumbazli birinchi inshootning qurilishiga homiylik qiladi. Rido bu yerda sakkiz oy qolib, janubga Qandahorga tomon yoʻl oladi, hozir ham u oʻsha yerda. 1996-yilda Muhammad Umar ridoni kiygan. 1919-yilda Omonullaxonning onasi tomonidan ziyoratgohga ikkinchi gumbaz qoʻshilgan. 2008-yildan 2016-yilgacha boʻlgan taʼmirlash ishlari davomida toʻrtta qoʻshimcha gumbaz barpo etilgan. Har yili ziyoratgoh tashqarisida Navroʻz bayrami boʻlib oʻtadi, unda Muhammadning bayroqdorlardan biri boʻlgan Imom Ali xotirasiga katta bayroq koʻtariladi. Binoning ayollar uchun moʻljallangan kichik yer osti ziyoratgohimavjud. Devorga oʻyib ishlangan zinapoya kichik gʻorga oʻxshash xonaga olib kiradi, bu yerda ayollar iltimosnoma va nazrlarni qoldirishlari mumkin edi. Ziyoratgohga asosan shia jamoasidan boʻlgan hazoralar tashrif buyurishadi. Koʻp jihatdan, ziyoratgoh bir qator muhim hujumlarning qurboni boʻlgan, jumladan 2018-yil mart oyida Kobuldagi xudkush portlashida ziyoratgohga kuchli ziyon yetgan. 2021-yil oxirida The New York Times jurnalistlari ziyoratgohni "Islomiy davlat" dan himoya qilish vazifasi yuklangan „Tolibon“ning olti kishilik boʻlinmasi bilan birga „erkaklar oʻz topshiriqlarini qanchalik jiddiy bajarganliklari“ xususida maqola chop etishgan. Manbalar Afgʻonistondagi masjidlar Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda

https://uz.wikipedia.org/wiki/O%CA%BBskemen%20aeroporti

Oʻskemen aeroporti

Oʻskemen aeroporti yoki Ust-Kamenogorsk aeroporti  – Qozogʻistondagi aeroport. Sharqiy Qozogʻiston viloyatining maʼmuriy markazi Oʻskemen shahridan shimoli-gʻarbda joylashgan. Aeroport mintaqaviy samolyotlarga xizmat koʻrsatadi. Infratuzilmasi Aeroport oʻrtacha dengiz sathidan balandlikda joylashgan. U 12/30 deb belgilangan bitta asfalt qoplamali uchish-qoʻnish yoʻlagiga ega, uning oʻlchami ni tashkil qiladi. Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar Manbalar Qozogʻiston aeroportlari Sovet Ittifoqida qurilgan aeroportlar Webarxiv andozasi archiveis havolalari Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda Sharqiy Qozogʻiston

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ag%CA%BBa%20Ziyo%20ol%20Din%20masjidi

Agʻa Ziyo ol Din masjidi

Agʻa Ziyo ol Din masjidi – Arak shahrida joylashgan masjid. Qajarlar sulolasi paytida qurilgan. Manbalar Erondagi masjidlar Gumbazli masjidlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Komil%20Xorazmiy%20uy-muzeyi

Komil Xorazmiy uy-muzeyi

Komil Xorazmiy uy muzeyi – Xorazm viloyati Xiva shahrida Komil Xorazmiy qorixonasi ichida joylashgan. Komil Xorazmiy oʻzi uchun qabri ustiga bitta daxliz va ikkita xonadan iborat bino qurdiradi. Komil Xorazmiy Xiva xonligida mirzaboshi, devonbegi lavozimlarida ishlagan. Muzey pahlavon mahmud maqbarasining gʻarbiy qismida joylashgan. Qurilishga Komil Xorazmiy boshchilik qilgan boʻlib, bino ichidagi qorixonada qorilar Qur’on tilovat qilgan. Qorilarga Komil Xorazmiy oʻz mablagʻlari hisobidan oylik ajratgan. Hozirda Komil Xorazmiy qurdirgan bino saqlanib qolgan va uning farzandlari tomonidan „Mirzaboshi“ mehmonxonasiga aylantirilib sayyohlar uchun xizmat qilmoqda. Komil Xorazmiy Asl ismi Pahlavon Abdulla oxund boʻlgan Komil Xorazmiy shoir, tarjimon, sozanda, bastakor, xattotlik bilan shugʻullangan. 1856-1865 yillarda xiva xoni Said Muhammadxon davrida xattotlik bilan shugʻullanadi. Pahlavon Abdulla oxund 1865-yildan boshlab, Muhammad Rahimxon II davrida mirzaboshilik qila boshlagan. Komil Xorazmiy 1883-yilda Rossiyaga boradi va bu yerdagi xalq hayoti va madaniyati haqida oʻrganadi. 1891-yilda Komil Xorazmiy Toshkentdagi Laxtin tipolitografiyasida boʻladi va bu yerdagi ishlar bilan tanishadi. Pahlavon Abdulla oxund Muhammad Rahimxon II buyrugʻi bilan musiqa sohasida koʻplab yangilik va ixtirolar qildi. Komil Xorazmiy „Tanbur chizigʻi“ (nota) ni ixtiro qildi. Komil Xorazmiyning asarlari bizga qoʻlyozma yoki toshbosma shaklida yetib kelgan. Pahlavon Abdulla oxundning dastlabki devonining nashri 1881-yilda Xiva toshbosmasida bosilgan. Komil Xorazmiy ona tomondan Xoʻjash Maxram va Pahlavonniyoz xonadoni bilan aloqadorli aytiladi. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Abdulla%20Mehtar%20qorixonasi

Abdulla Mehtar qorixonasi

Abdulla Mehtar qorixonasi – Xorazm viloyati Xiva shahrida joylashgan. 1870-yilda Abdulla mingboshi mehtar lavozimiga tayinlanadi. Abdulla mehtar lavozimida 7 yil ishlagach 1877-yilda vafot etadi. Vafot etgach Abdulla mehtar qorixonaga dafn qilinadi. Qorixonaning gʻarbiy qismida Muhammad Rasul mirzaboshi madrasasi joylashgan. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ta%CA%BClim%20shahri%20masjidi

Taʼlim shahri masjidi

Taʼlim shahri masjidi (QFIS masjidi), Qatardagi Ar-Rayyan Taʼlim shahrining milliy masjididir. U Minorateyn binosida joylashgan boʻlib, u Islomning besh ustunini ifodalovchi beshta katta ustun ustida joylashgan boʻlib, har birida Qur’ondan olingan oyatlar mavjud. 2016-yilda bino Britaniya meʼmorlari Qirollik instituti (RIBA) tomonidan oʻtkazilgan ilk xalqaro mukofotga nomzod boʻlgan. 2015-yilda u Singapurda boʻlib oʻtgan Butunjahon arxitektura festivalida (WAF) „Eng yaxshi diniy bino“ mukofotini qoʻlga kiritgan. Masjid loyihasini Mangera Yvars arxitektura jamoasi ishlab chiqqan. Galereya Manbalar Qatardagi masjidlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Sariarka%20aeroporti

Sariarka aeroporti

Sariarka aeroporti (), KASE:ARSA, Qaragʻandi shahridagi xalqaro aeroport boʻlib, Qaragʻandidan 22 km janubi-sharqda va Ostonadan 200 km uzoqlikda joylashgan. Qozogʻistondagi eng yirik aeroportlardan biri. Sariarka aerodromi toifaga kirmaydi (samolyot ogʻirligi boʻyicha cheklovlarsiz), uchish-qoʻnish yoʻlagi barcha turdagi samolyotlarni qabul qila oladi. SSSR parchalanishidan oldin aeroport va aerodrom "Qaragʻandi (Markaziy)" deb nomlangan. Aeroport terminal majmuasi soatiga 1200 kishiga xizmat koʻrsata oladi. Aeroportning yoʻlovchilarga xizmat koʻrsatish quvvati yiliga 2,5 million kishini, yuklarni qayta ishlash quvvati yiliga 18 ming tonnani, pochta joʻnatmalarini qayta ishlash quvvati yiliga 7 ming tonnani tashkil etadi. Bu FlyArystan lou-kosterining asosiy aerodromlaridan biridir. Sariarka aeroporti qoʻshma aerodrom boʻlib, u yerda Qozogʻiston Respublikasi Shimoliy harbiy okrugining Sovet Ittifoqi Qahramoni Nurken Abdirov nomidagi aviabazasining MiG-31 tutqichlari ham joylashgan. Tarixi Eski aeroport „Qaragʻandi (shahar)“ Qaragʻandida birinchi aeroporti 1934-yil fevral oyida tashkil etilgan. Dastlab, parvozlar P-5 va U-2 samolyotlarida amalga oshirilgan – P-5 samolyotida Qaragʻandi, Qoʻstanay va Qozon orqali Olmaotadan Moskvaga (3600 kilometr) reyslar amalga oshirilgan, parvoz 2 kun davom etgan. 1937-yildan boshlab Qaragʻandi va Olmaota oʻrtasida ANT-9 samolyotlarida doimiy toʻxtovsiz yoʻlovchilar tashish xizmati boshlandi. 1944-yilda aeroport „Yangi shahar“ hududiga koʻchirildi va 1954-yilda ofis binolari qurilishi boshlandi. 1959-yilda sunʼiy qoplamali uchish-qoʻnish yoʻlagi va bir qavatli terminal binosi qurildi, aeroport "Qaragʻandi (shahar)" deb nomlandi: Olmaotadan birinchi Il-18 (bort raqami 75689) samolyoti 1961-yilning yozida beton uchish-qoʻnish yoʻlagiga qoʻndi. Uni ikki karra Sovet Ittifoqi Qahramoni uchuvchi Talgat Yakubekovich Begeldinov (Olmaotada) kutib oldi. Il-18 samolyotining kelishi bilan Moskvaga parvoz vaqti 4 soat 20 daqiqagacha qisqardi (1961-yilning yozigacha Il-14 samolyotlari Koʻkshetau, Petropavlovsk, Koʻrgan, Sverdlovsk, Qozon shaharlarida oraliq qoʻnish bilan Moskvaga uchib, umumiy parvoz vaqti taxminan 15 soatni tashkil etdi). Il-18 samolyotidagi birinchi muntazam aviareyslar quyidagilar edi: № 104/103 Olmaota – Qaragʻandi – Moskva va orqaga parvozlar (1961); № 151/152 Toshkent – Qaragʻandi – Omsk va orqaga parvozlar (1962); No 765/766 Olmaota – Qaragʻandi – Mineralnye vodi – Adler (Sochi) va orqaga; № 961/962 reysi Olmaota – Qaragʻandi – Kuybishev – Kiyev va orqaga; № 367/368 Olmaota – Qaragʻandi – Sverdlovsk – Leningrad va orqaga parvozlar (1963 yanvar) yoʻlga qoʻyildi va 1965-yilda bu parvoz hafta kunlarida Qozon va Chelyabinskka qoʻnish bilan toʻldirildi; № 1063/1064 reysi Olmaota – Qaragʻandi – Rostov-Don – Simferopol va orqaga (1964); No741/742 reysi Frunze – Qaragʻandi – Novosibirsk va orqaga, No 3779/3780 Olmaota – Qaragʻandi – Ufa – Riga va orqaga (1967) yoʻnalishi Latviya fuqaro aviatsiyasi boshqarmasi tomonidan amalga oshirila boshlandi. 1963-yil kuzida respublika aviakompaniyalarida yangi An-24 samolyotlarining ekspluatatsiyasi boshlandi. Avvalo, Pavlodar va Semipalatinskka reyslar ochildi, soʻngra 2-3 yil ichida ular Ust-Kamenogorsk, Petropavlovsk, Jezqazgʻan, Koʻkshetau, Uralsk, Aqtoʻbe, Guryev, Orqaliq, Olmaota, Chimkent, Jambul, Balxash, Shevchenko, Novosibirsk, Kemerovoga ucha boshladilar. Barcha ochiq aviakompaniyalar muntazam ravishda, oʻnlab yillar va yil davomida ishlagan. 1963-yilda aeroport binosi yonida (Start tor koʻchasi, 61-uy) tranzit yoʻlovchilar uchun „Start“ mehmonxonasi ochildi. 1973-yilda bir qavatli aeroport binosiga biriktirilgan yangi terminal ochildi (Start koʻchasi, -uy). 1970-yillarning oxiriga kelib, Qaragʻandi toʻgʻridan-toʻgʻri muntazam havo qatnovlari orqali SSSRning 50 dan ortiq shaharlari bilan bogʻlandi. 1980-yillarning oʻrtalarida fuqaro aviatsiyasi Shahar aerodromidan yangi Markaziy aerodromga koʻchirildi. 1990-yillarning boshlariga qadar Shahar aerodromi harbiy aerodrom vazifasini bajargan (bu yerda Harbiy-havo kuchlarining Qidiruv qutqaruv ishlari alohida vertolyot eskadroni joylashgan), keyin u yopilgan. Bugungi kunda eski aerovokzal binosi shahar ichida joylashgan boʻlib, Shahar aerodromining sobiq uchish-qoʻnish yoʻlagi (Baurjan Momishuli koʻchasi) boʻylab magistral yoʻl oʻtadi. Yangi aeroport „Qaragʻandi (Markaziy)“ – „Sariarka“ 1980-yilda "Qaragʻandi (Markaziy)" deb nomlangan yangi aeroportning qurilishi boshlandi, uchish-qoʻnish yoʻlagining qurilishi oʻsha yili, olti oy ichida yakunlandi. 1980-yil 4-noyabrda Olmaotadan birinchi Il-62 samolyoti (bort raqami 86694) aerodromning uchish-qoʻnish yoʻlagiga qoʻndi, layner komandiri SSSRda xizmat koʻrsatgan uchuvchi B. Marishev. 1992-yilda Markaziy aeroportga xalqaro aeroport maqomi va "Sariarka" nomi berildi. 1996-yil 5-sentyabrda Markaziy aeroportda yangi aerovokzal rasman ochildi. 2005-yil 5-noyabrda „Sariarka aeroporti“ AJ davlat aksiyalari paketini sotish boʻyicha oʻtkazilgan ochiq investitsiya tanlovi natijasida 100 foizlik davlat aksiyalari paketi boʻyicha „Sky Service“ MChJ bilan oldi-sotdi shartnomasi tuzildi. 2014 va 2015-yillarning 31-dekabr holatiga koʻra, „Sky Service“ MChJ „Sariarka aeroporti“ AJning bosh kompaniyasi boʻlgan. Kompaniyaning yakuniy nazorat qiluvchi tomoni Rustem Bekturovdir. Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar Yoʻlovchi tashish Yuk tashish Qabul qiladigan samolyot turlari Aeroport barcha turdagi samolyotlarni qabul qila oladi. Samolyotning maksimal uchish ogʻirligi cheklanmagan. Uchish-qoʻnish yoʻlagi tasnif raqami (PCN) 64/R/A/W/T. Faoliyat koʻrsatkichlari 2018-yilda Qaragʻandi aeroporti 271 ming 411 yoʻlovchiga xizmat koʻrsatib, 7978 tonna yukni qayta ishlagan. Yoʻlovchi tashish Baxtsiz hodisalar va falokatlar 1959-yil 27-oktyabrda Qaragʻandi aeroporti yaqinida qiyin ob-havo sharoitida (aerodromning meteorologik minimumidan past) Li-2 samolyoti halokatga uchradi. Bir yoʻlovchi halok boʻldi, yetti nafari yaralandi. 2010-yil 29-noyabr kuni Hong Kongning Cathay Pacific aviakompaniyasining Amsterdamdan Hong Kongga uchayotgan Boeing 747 samolyoti aeroportga favqulodda qoʻnishni amalga oshirdi. Favqulodda qoʻnish sababi kabinaning depressurizatsiyasi boʻlgan. Afsonalar Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, „Buran“ orbital kemasini qoʻndirish uchun faqat ikkita tegishli jihozlangan zaxira aerodromlari mavjud edi: „Xorol“ (Primorsk oʻlkasining markaziy qismidagi shu nomdagi qishloq yaqinida, Xanka koʻlining janubida) va „Gʻarbiy“ zaxira aerodromi" (Qrimda, Simferopol yaqinida). Boshqa muqobil aerodromlarni yaratish, ayniqsa Boyqoʻngʻir kosmodromiga juda yaqin, texnik jihatdan asossiz koʻrindi, chunki orbital kema uchta aerodromdan biriga (shu jumladan Boyqoʻngʻir kosmodromidagi Yubileyniy asosiy qoʻnish aerodromiga) yetib borish uchun yetarli aerodinamik sifatga ega edi (yaʼni uzoqqa ucha oladi). Arxeologiya Qaragʻandidan uncha uzoq boʻlmagan „Sariarka“ hududida Qaragʻandi davlat universitetining Sariarka arxeologiya instituti ekspeditsiyasi soʻnggi bronza davriga oid Begʻozi-Dandiboyev madaniyatiga oid zinapoyali maqbarani qazishdi. Olimlarning fikricha, maqbara Sariarkada 3 ming yil avval qurilgan. Galereya Manbalar Havolalar Sari-Arka aeroporti (rasmiy veb-sayti) . Sari-Arka aeroporti MDH aeroportlari katalogida . Sari-Arka aerodromining sxemasi (kroki) . Qozogʻiston Aeroportlar Qozogʻiston aeroportlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Qatardagi%20masjidlar%20ro%CA%BByxati

Qatardagi masjidlar roʻyxati

Bu Qatardagi masjidlar roʻyxati hisoblanadi. 2017-yil 28-may holatiga koʻra, mamlakatda jami 2000 ta masjid faoliyat yuritishi qayd etilgan. Yana qarang Qatarda Islom Masjidlar roʻyxati Manbalar Qatardagi masjidlar Masjidlar roʻyxati

https://uz.wikipedia.org/wiki/Barzan%20minoralari

Barzan minoralari

Barzan minoralari ( „Yuqoridagi joy“) Umm Salal Muhammad qal’asi minoralari sifatida ham tanilgan, 19-asr oxirida qurilgan va 1910-yilda Shayx Muhammad bin Jassim Ol Tani tomonidan taʼmirlangan qoʻriq minoralaridir. Ular 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida qurilgan mudofaa tizimining janubiy tomonida, baland yerlardan oqib tushadiganda yomgʻir suvi toʻplanadigan „ravdat“ vodiysini himoya qilish uchun bunyod etilgan. Arabcha „barzan“ „baland joy“ degan maʼnoni anglatadi. Binolar 2003-yilda qayta tiklangan. Minoralarning balandligi 16 metr (52,49 fut) ga teng. Qal’a gʻarb tomonda joylashgan boshqa ikkita mustahkamlangan bino va shimol tomondagi yana bir minora bilan bogʻlangan. Barzan minoralari dengiz yaqinida marvarid toplovchi gʻavvoslarini kuzatish, yaqinlashib kelayotgan kemalarni aniqlash va oy holatini tahlil qilish uchun rasadxona sifatida qurilgan boʻlishi mumkin. Barzan minoralari qayta qurilganda bir qator qulayliklar yaratilgan. Dastlab marjon tosh va ohaktosh bilan qurilgan konstruksiyalar Qatarning anʼanaviy dizayni va qurilish usullarini oʻz ichiga olgan, boʻron paytida yomgʻir suvini bino devorlaridan tushirib yuborish uchun yogʻochdan „marazim“, mehmonlarni qabul qilish uchun minoralar orasidagi „majilis“ xonasi va toʻrt qavatli tomlar, „danchal“ yogʻoch qutb konstruktsiyasi, „basgijl“ toʻqilgan bambuk chiziqlar shular jumlasidandir. Tarixi Barzan minoralari 19-asr oxirlarida qurilgan va 20-asr boshlarida Shayx Muhammad bin Jassim Ol Tani tomonidan taʼmirlanib, kelayotgan Usmonli askarlariga qarshi qoʻriqlash minoralari sifatida xizmat qilgan. Uning otasi bir necha yil oldin Al-Vajba jangida Usmonlilarni magʻlub etgan boʻlsa-da, Muhammad yangilangan harbiy keskin choralardan charchagan edi. Minoralardan, shuningdek, mahalliy Qatarliklar tomonidan muqaddas Ramazon oyida yangi oyni kuzatib turish uchun ham foydalanilgan, chunki oy holatini tahlil qilib borish juda muhim boʻlgan. Minoralar 2003-yilda Qatar hukumati tomonidan qayta tiklangan. Geografiyasi Barzan minoralari Umm Salal munitsipalitetida joylashgan Umm Salal Muhammad shahridagi Jebel Lusail deb nomlangan past tepalikda oʻrnashgan boʻlib, qirgʻoqdan taxminan 10 m km va Qatar poytaxti Dohadan 15 km shimolda joy olgan. Minoralarning bir tomonida ulkan, zamonaviy uylar, ikkinchi tomonida esa vaqtinchalik qurilgan uylar bor. Shayx Jassim bin Muhammad Al Soniyning sobiq mustahkam uyi yoki baʼzan qal’a deb ataladigan hudud minoralar yonida joylashgan. Minoralar ortida yashil daraxtlar, hayvonlar va palma daraxtlari bilan toʻla noyob vohaga duch kelish mumkin. Tuzilishi Barzan minoralari qalinligi bir metr boʻlgan devorlarga ega, ayniqsa poydevorida, ular tayanchlar bilan mustahkamlangan. Bir minora konus shaklidagi devorlarga, ikkinchisida esa ulkan va bahaybad zinapoyalarga ega. Bu devorlar marjon toshlarining bir-birining ustiga qoʻyilgan xom boʻlaklarini ohaktosh bilan birlashtirish va aralashtirish, keyin ikkalasini loy ohak bilan sementlash orqali qurilgan. Bu uslub qandaydir tarzda Zubara qal’asi devorlarini qurilishiga oʻxshab ketadi. Keyin devorlar quriganidan soʻng gipsli qatlam bilan qoplangan. Barzan minoralari toʻrt qavatli tomga ega. Birinchi qatlam bir qator „danchal“ yogʻoch ustunlardan iborat boʻlib, ular baʼzan himoya qilish uchun bitum bilan boʻyalgan. Keyingi „danchal“ ustunlari „basgijl“ qatlami, yaʼni toʻqilgan bambuk chiziqlar qatlami bilan qoplangan. Mangrov shoxlaridan ehtiyotkorlik bilan qurilgan toʻr, issiq yozda minoralarni quyoshdan himoya qilish uchun siqilgan loy qatlami bilan qoʻshilib ketadi. Minoralar, shuningdek, baʼzi tashqi xususiyatlarni ham eʼtiborga olgan, masalan, „majilis“ deb ataladigan mehmonlarni qabul qilish xonasi, havoni tozalash uchun derazalari boʻlgan L shaklidagi ayvon va namozxona sifatida ham foydalanilgan, bolalarga Qur’on oʻrgatish maktabi boʻlgan qism esa „madrasa“ deb atalgan. Anʼanaviy „marazimlar“ devorlarning sirt qatlamini himoya qiladi va choʻlda kuchli, ammo kamdan-kam uchraydigan momaqaldiroq va boshqa turdagi boʻronlar sodir boʻlganda yomgʻir suvini yerga tushirib yuborish uchun tomdan choʻzilgan yogʻoch kanallar sifatida bunyod etilgan. „Marazimlar“ odatda „majilis“ va masjid tepasida qurilgan. Jadval Yakshanba, seshanba, payshanba kunlari minora tashrifchilar uchun 9:00 dan 17:00 gacha; juma kuni esa 12.30-17.00 gacha ochiq boʻladi. Kirish bepul, chipta talab qilinmaydi. Boshqa tomondan, Shayx Jassim bin Muhammed Ol Soniyning uyi, Umm Salal qal’alari va qal’alarning boshqa qoʻshimcha minoralari kabi atrofdagi bir qancha diqqatga sazovor joylar shaxsiy mulk boʻlgani uchun tashrif buyuruvchilar kirishi cheklangan. Galereya Kattalashtirish uchun eskiz ustiga bosing. Yana qarang Lusay Al Koot qal’asi Zubara qal’asi Manbalar Havolalar Barzan Towers saytining videosi Qatar muzeylar boshqarmasi Qatar turizm boshqarmasi Qatarlik mehmon Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda Umm Salal

https://uz.wikipedia.org/wiki/Mia%20Khalifa

Mia Khalifa

Mia Khalifa ( ) - amerikalik porno aktrisa. Mia Khalifaning pornografik sanoatdagi karyerasi qisqa muddatli bo'lib, 2014-2015 yillarda davom etgan. Biografiyasi Mia Khalifa 1993-yil 10-fevralda Livan poytaxti Bayrutda Livanlik katolik maronit oilasida tavallud topgan. 2000-yilda Mia Khalifaning oilasi Qo'shma Shtatlarga ko'chib o'tgan. O'smirlik chog'ida Mia Merilend shtatining Montgomeri okrugida yashay boshladi va Northwest High School o'qishni boshlagan. Karyerasi Mia Khalifa porno sanoatidagi faoliyatini 2014-yil oktabr oyida boshlagan. Bundan oldin Whataburger tarmog'ining tez ovqatlanish restoranida ishlagan va u yerda tashrif buyuruvchilarning biridan porno filmlarda suratga tushish taklifini olgan. O'sha yilning 28-dekabrida Pornhub yirik portali reytingida 1-o'rinni egallagan porno yulduzga aylangan. Mia ba'zan filmlarda musulmon rolini o'ynasada, o'zi asli katolik oilasida tug'ilgan (xristianlar Livan aholisining yarmini tashkil qiladi) va musulmon deb hisoblanmaydi. Shunga qaramasdan, ba'zi ommaviy axborot vositalari o'z nashrlarida Mia Khalifani „musulmon“, Livanni esa „islomiy mamlakat“ ( TSN ) deb atashgan 1,5 million tomosha bilan Mia Xalifa Pornhubdagi eng mashhur porno aktrisaga aylangan. Ushbu sayt ma'lumotlariga ko'ra, 2015-yil 3-yanvardan 6-yanvargacha qidiruv so'rovlari soni besh baravar ko'paygan. Bu so‘rovlarning chorak qismi Livandan qilingan. Murojaatlarning muhim qismi Suriya va Iordaniyadan kelgan. Sayt statistik ma’lumotlarining 2015-yil 30-sentabr holatiga ko‘ra, Mia Khalifa Android OT foydalanuvchilari va iOS qurilmalari egalari o‘rtasida qidiruv so‘rovlari bo‘yicha Liza Ann va Kim Kardashiandan bir oz ortda qoldirgan holda uchinchi o‘rinda turadi. Tanqid Mia Xalifa bir necha bor Falastin davlatini qo‘llab-quvvatlagan va Isroilni falastinliklarga nisbatan zo‘ravonlikda ayblagan. Uning 2021-yil may oyida Isroil rasmiylariga bergan bir qancha keskin bayonotlari ijtimoiy tarmoqlarda katta rezonansga sabab bo‘lgan. 2023-yil oktabr oyida Khalifa Xamas Isroilga hujum qilgan kuni Falastinni qo'llab-quvvatlab, uni "ozod qilishga" chaqirgan. Playboy „Mia XAMAS hujumi va begunoh ayollar, erkaklar va bolalarning o'ldirilishini nishonlash chog'ida jirkanch izohlar berdi“, deya Khalifa bilan aloqalarini uzgan. Barcha kontent va Khalifaning kanali platformadan o'chirib tashlangan. Khalifa Playboy’dagi taqiqni izohlar ekan, Falastinni qo‘llab-quvvatlash uning daromadiga qimmatga tushganini aytgan. Filmografiyasi 2014 — Xtra 15 2014 — She’s Lovin' It and Havin' It Her Way 2014 — Put It Between My Tits 2014 — Mia Khalifa Is Cumming For Dinner 2014 — Meet the Busty Girl Who Works At the Hamburger Joint 2014 — Her First Porno She Made 2014 — Head Shot 2014 — Double D Poolside Fuck 2014 — Busty Pre-Game Warm-Up Show 2014 — Body Made For Sex 2014 — Big Tit Brunette Loves Hard Cock 2015 — Tony Rubino’s Let’s Make A Sex Tape 2015 — Temporary Dates 2 2015 — Pounding Mia Khalifa 2015 — Mia’s Video Game Night 2015 — Mia Khalifa’s First Monster Cock Threesome 2015 — Mia Khalifa Takes on Big QB Dick 2015 — Mia Khalifa Means Business 2015 — Mia Khalifa Is Back and Ready for Black Dick 2015 — Mia Khalifa and Her 34DDDs 2015 — Mia Khalifa 2015 — Mia K Gives the Gilfriend Experience 2015 — Graduating Summa Cum Loud 2015 — Busty and Petite Mia Khalifa 2015 — Blow Job MVP Award Winner 2015 — Big Tit Cream Pie 31 2015 — Stepmom Videos 9 2016 — Mia Khalifa 1 2016 — Mia Khalifa 2 2016 — Mia Khalifa 3 2017 — Mia Khalifa Loves to Suck Dick 2017 — Mia Khalifa is Back and Hotter Than Ever 2018 — World of BangBros: Mia Khalifa Blackout 1 2018 — Score Xtra Hardcut 6 2018 — Mia Khalifa Birthday Surprise 2018 — Bang Bros Invasion 22 2019 — AmmoniaSport: Mia Khalifa tackles Steve Smith 2019 — Girls of Bang Bros 81: Julianna Vega 2020 — Рами — камео (эпизод Miakhalifa.mov) 2020 — Hard Score Hard Cut 16 Shahsiy hayoti 18-yoshga to'lganidan keyin ko'p o'tmay, 2011-yil fevral oyida Mia Khalifa amerikalikka turmushga chiqgan. Hozirda Florida shtatining Mayami shahrida yashaydi. 2016-yilda turmush o'rtog'i bilan ajrashgan. 2019-yil mart oyida shved oshpazi Robert Sandberg bilan unashtirilgan, 2020-yil iyun oyida esa COVID-19 pandemiyasi tufayli ular uyda toʻy qilishgan. Manbalar Amerikalik pornoaktrisalar Yashayotgan insonlar 1993-yilda tugʻilganlar 10-fevralda tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Nikolay%20Bardovskiy

Nikolay Bardovskiy

Nikolay Fyodorovich Bardovskiy (1832-yil 21-dekabr - 1890-yil 8-sentyabr) – rus general-leytenanti, Turkiston yurishlari ishtirokchisi. Biografiyasi 1832-yil 21-dekabrda tugʻilgan. Dvoryanlar polkida kursni tamomlagandan soʻng, 1852-yil 13-avgustda praporshik unvoniga sazovor boʻlgan va Sankt-Peterburg grenadiyer polkiga xizmat qilish uchun yuborilgan, keyingi yili Moskva gvardiya polkiga oʻtkazilgan; 1854-yil 26-apreldan – podporuchik. 1856-yilda mohir oʻqchi sifatida 2-Sarskoye Selo oʻqchi batalyoniga oʻtkazilgan; 1856-yil 6-dekabrda leytenant, 1858-yil 21-martda shtab-kapitan va 1861-yil 21-aprelda kapitan unvoniga sazovor boʻlgan. 1863 va 1864-yillardagi Polsha yurishlarda qatnashgan Bardovskiy kampaniya soʻnggidagi harbiy xizmati uchun 4-darajali qilich bilan birgalikdagi Avliyo Vladimir ordeni bilan taqdirlangan va oʻsha yili, 1864-yil 16-dekabrda polkovnik unvoni bilan (1863-yil 30a-vgustdan) 41-zaxira piyoda qoʻshinlar (shaxsiy) batalyonining komandiri etib tayinlangan; 1860-yil 10-fevralda 66-Butirskiy piyoda qoʻshinlar polkiga komandirlikka tayinlangan, 1871-yil 7-yanvarda Turkiston otishma brigadasi komandiri etib tayinlangan, 1872-yil 16-aprelda esa general-mayor unvonini olgan. Keyingi yilgi Xiva yurishida faol qatnashgan, Turkiston otryadining birinchi esheloniga rahbarlik qilgan va 1873-yil 5 va 6-mayda Sadik Kenisarga qarshi Adamkirilgan traktidagi jangda alohida ajralib turgani uchun qilich bilan birgalikdagi 1-darajali Avliyo Stanislav ordeni bilan mukofotlangan. Turkiston otryadi 11-may kuni Uch Uchakda Amudaryoni kesib oʻtish paytida, qoʻshinlarning orqa qatorlariga Bardovskiy boshchilik qilgan. Xiva yurishi uchun unga „Jasorati uchun“ yozuvi tushirilgan oltin qilich berilgan (1874). 1879-yil 24-iyuldan 7-piyoda qoʻshinlar diviziyasi qoʻmondoni etib tayinlangan; 1881-yilda general-leytenant unvonini olgan va 1-darajali Avliyo Anna ordeni bilan taqdirlangan. 1883-yil 6-oktyabrda 1-piyoda qoʻshinlar diviziyasining boshligʻi etib tayinlangan va 2-darajali Avliyo Vladimir ordeni bilan taqdirlangan. 1887-yil 10-avgustda 3-gvardiya piyoda qoʻshinlar diviziyasi qoʻmondonligi lavozomiga tayinlangan. Qoʻshinlardagi oʻqchi boʻlinma bilan yaqindan tanish boʻlganligi sababli, bir necha bor ushbu masalani ishlab chiqish boʻyicha komissiyalarda, shuningdek, qoʻshinlarni tashkil etish va tarbiyalash qoʻmitasida faol ishtirok etgan. 1890-yil 8-sentyabrda Lutsk yaqinidagi manyovrlar paytida toʻsatdan vafot etgan. Manbalar Turkiston yurishi qatnashchilari 1890-yilda vafot etganlar 8-sentyabrda vafot etganlar 1832-yilda tugʻilganlar 21-dekabrda tugʻilganlar 1873-yilgi Xiva yurishi qatnashchilari Avliyo Anna ordeni sohiblari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Otajon%20to%CA%BBra%20majmuasi

Otajon toʻra majmuasi

Otajon toʻra majmuasi — Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. Majmua XIX asr oxiri XX asr boshlarida qurilgan. Hozirgi joylashgan manzili Xiva shahri Gandimiyon mahalla fuqarolar yigʻini. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Otajon toʻra majmuasi Xiva shahrining sharqiy tomonida, Qoʻy darvozadan 2 kilometr uzoqlikda joylashgan. Majmua XIX asrning oxiri XX asr boshlarida Xiva xoni Muhammad Rahimxon II Feruzning kichik ukasi Otajon toʻra homiyligida qurilgan. Xiva qamali paytida Otajon toʻra vaqtinchalik mamlakat hukmdori vazifasini bajargan. 1873-yil 1-iyunda Otajon to‘ra Turkistonning birinchi general-gubernatori Konstantin fon Kaufmanning talabi bilan qonuniy xon Said Muhammad Rahimxonga Xivaga qaytishi kerakligi haqida iltimos xati yozgan. Otajon toʻra 1873-yilda Xiva xonligi Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olingandan keyin Kavkaz kavaleriyasiga rotmistr lavozimiga oʻtkazilgan hamda ish bu lavozimda 1881-yilgacha xizmat qilgan. Otajon toʻra adabiyot ixlosmandi boʻlgan boʻlib, Kamron taxallusi bilan sheʼrlar yozgan. Majmua qurilishi 1893-yilda boshlangan boʻlib, 1899-yilda qurib bitkazilgan. Boshqa manbalarda esa majmua 1889-yilda qurilb bitkazilgan deb keltirilgan. Otajon toʻra majmuasi tarkibi madrasa, masjidlar (yozgi va qishki), maxsus tugʻruqxona, maktab va hammomdan iborat. Majmuadagi maxsus daxmada 1903-yilda vafot qilgan Otajon toʻra (Sayyid Ahmad toʻra) dafn etilgan. Otajon toʻra majmuasida katta bogʻ mavjud boʻlib, 1873-yilda mazkur bogʻda Rossiya imperiyasi bilan Xiva xonligi oʻrtasida Gandimiyon shartnomasi imzolangan. Hozirda ushbu majmua taʼmirlanib, davlat muhofazasiga oʻtkazilgan. Yogʻoch oʻymakorlik bilan shugʻullanuvchi Oʻzbekiston xalq ustasi Hayitmat Bogʻbekov mazkur majmuada yogʻoch oʻymakorlik faoliyati bilan shugʻullanib kelmoqda. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva bino va inshootlari Xiva arxitekturasi

https://uz.wikipedia.org/wiki/Qozog%CA%BBiston%20aeroportlari%20ro%CA%BByxati

Qozogʻiston aeroportlari roʻyxati

Bu Qozogʻistondagi aeroportlarning joylashuviga koʻra saralangan roʻyxati. Aeroportlar Nomi qalin qilib koʻrsatilgan aeroportlar muntazam tijoriy reyslarga xizmat koʻrsatadi. Yana qarang Aeroportlar roʻyxati ICAO kodlari boʻyicha: U#Qozogʻiston Manbalar  – includes IATA codes Qozogʻiston Qozogʻiston Qozogʻiston

https://uz.wikipedia.org/wiki/12%20%28qo%27shiq%29

12 (qo'shiq)

„12“ – rossiyalik rep ijrochisi Morgenshternning 2022 yilgi singli. Qoʻshiq 2022-yil 14-martda Telegram ijtimoiy media platformasida „12“ni striming platformalarida chiqarishga bir necha marta muvaffaqiyatsiz urinishlardan soʻng chiqarildi. Tavsif "12" Morgenshternning ukasiga bagʻishlangan. Bundan tashqari, qoʻshiq Morgenshternning 2022 yil 14 martda 12 yoshga toʻlgan ukasining tugʻilgan kuni sharafiga nomlangan. Qoʻshiq, shuningdek, 2022 yilgi Rossiyaning Ukrainaga bosqini kirishi haqida gapirib, Rossiya va Ukraina oʻrtasidagi tinchlik va doʻstlikka chaqiradi, shu bilan birga Rossiyaning bosqinchilik harakatlarini qoralaydi. Manbalar 2022-yil qoʻshiqlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ice%20%28Morgenshtern%20qo%27shig%27i%29

Ice (Morgenshtern qo'shig'i)

Ice – rossiyalik xip-xop rassomi Morgenshternning qoʻshigʻi. Trek 2020-yil 31-iyulda chiqarilgan. Tarixdan oldingi 2020-yil 1-iyulda Morgenshtern trekning parchasini chiqardi. Keyinchalik u Ice boshqa musiqachi bilan hamkorlik qilishini eʼlon qildi. 2020 yil 28 iyulda Morgenstern murojaat eʼlon qildi, unda u „Ice“ qoʻshigʻi uchun ikkinchi qoʻshiqchi unga sheʼrni tashlaganini aytdi, shundan soʻng u ikki hafta davomida unga eʼtibor bermay boshladi. Murojaatda Morgenstern rassomdan javob berishni soʻradi, ammo hammuallifning ismini eʼlon qilmadi. Keyinchalik, 29 iyul kuni „last appeal“ eʼlon qilindi, unda u qoʻshiqchiga javob berish uchun bir kun muhlat berishini aytdi, aks holda Morgenstern qoʻshiqni raqamli platformalarda, uni muallif sifatida koʻrsatmasdan chiqaradi. Manbalar 2020-yil qoʻshiqlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Sulton%20Uvays%20bobo%20maqbarasi

Sulton Uvays bobo maqbarasi

Sulton Uvays bobo maqbarasi — Qoraqalpogʻiston Respublikasining Beruniy tumani „Doʻstlik“ ovulida joylashgan tarixiy yodgorlik. Maqbara XII—XIV va XVI—XIX asrlarga tegishli. Sulton Uvays bobo maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi va „Vaqf“ xayriya jamoat fondiga tekin foydalanish shartnomasi asosida biriktirilgan. Togʻ yonbagʻrida Sulton Uvays bobo maqbarasi qad koʻtarib turganligi uchun ham hozirgi kunda Qoraqalpogʻistondagi bu togʻ tizmasiga avliyo Sulton Uvays nomi berilgan. Qurilish tarixi Dastlab Xorazmshohlar davlati hukmdori Alovuddin Muhammad Xorazmshoh buyrugʻi bilan Sulton Uvays dafn etilgan joyda maqbara qurilgan boʻlib, u Chingizxon tomonidan Xorazmga amalga oshirilgan harbiy yurishlar vaqti — 1221-yilda buzib tashlangan. Xorazmshoh tomonidan qurdirilgan maqbara Chingizxon davridan keyin ancha asrlar mobaynida yarim vayrona holatda saqlanib qolgan. Shu voqealar sababli Sulton Uvays bobo maqbarasida uning jasadi yoʻq. Keyinchalik avliyoning izdoshlari oʻsha davr odati boʻyicha ramziy qabr yasattirishgan (XVII asrda). Ushbu ramziy qabr esa ziyoratgohga aylangan. Keyingi asrlarda hukmronlik qilgan Xiva xoni Olloqulixon shahzodalik davrida Peterburgga qilgan safaridan qaytib kelayotgan vaqtda ziyoratgoh yaqinida tunab qolgani rivoyat qilinadi. Shunda Uvays Qaraniy boʻlajak xonning tushiga kirib, yaqinda uning xon boʻlishi haqida bashorat qilgan. Bu bashorat roʻyobga chiqqach esa Olloqulixon uning sharafiga masjid va alohida oʻnta chillaxona qurdirgan. Sulton Uvays bobo maqbarasi asosan, gumbazli qilib bunyod etilgan boʻlib, atrofi gʻishtin devor bilan oʻralgan hovlining shimoliy qismida joylashgan. Yana qarang Vayangan bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Yusuf Hamadoniy maqbarasi Shamun-Nabi maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Beruniy tumani Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ollabergan%20Gavdonboy%20uylari

Ollabergan Gavdonboy uylari

Ollabergan Gavdonboy uylari — Xorazm viloyati, Xonqa tumanidagi meʼmoriy yodgorlik. XIX asr va XX asr boshlarida qurilgan mahalliy boyning uylari. Uylar Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Uylar ta’mirtalab ahvolga kelib qolgan. Tarixi Ollabergan Gavdonboy uylari Xorazm meʼmorchiligining an’anaviy uslubida qurilgan turar joy boʻlib, uylar Xonqa tumani markazidaga G‘alaba ko‘chasida joylashgan. Ollabergan Gavdonboy XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Xonqada yashagan mahalliy boylardan biri bo‘lgan boʻlib, savdo-sotiq hamda sanoat bilan ham shug‘ullangan. 1923-yilda Shokirjon Pirning buyrugʻi bilan Ollabergan Gavdonboy va boshqa xonqalik boylar otib oʻldirilgan. Hozirda Ollabergan Gavdonboy ikkita uylari saqlanib qolingan bo‘lib, birinchi uy 1910-yilda rus pishgan g‘ishtidan qurilgan. Uy bir qavatli bo‘lib, tekis tom usulida yopilgan. Tashqi devorlarga bo‘rtma shaklda g‘ishtdan naqsh berilgan. Qadimgi usuldan chekinib, katta-katta derazalar ishlangan. Ichki qismi ohak bilan suvalib, pol qilingan, keyinroq uy bir necha bor ta’mirlangan. Uy uncha katta bo‘lmagan dolon (dahliz), mehmonxona, yotoqxonalar va boshqa xo‘jalik xonalaridan iborat boʻlib, bugungi kunda ushbu hudud yoshlari tomonidan tikuvchilik sexi sifatida foydalanilmoqda. Ikkinchi uy XIX asr oxirida sinkori (nigirik) uslubida oʻsha paytdagi uylarga xos bo‘lmagan rejaga asosan qurilgan. Uy bir qavatli bo‘lib, tekis tom usulida yopilgan. Uy madrasalar kabi hovli atrofiga xonalar gir aylantirib qurilgan. Hovli atrofi ayvonlar bilan oʻralgan boʻlib, ayvon ustunlari, qoshi va eshiklari o‘ymakorlik asosida ishlangan. Ikkala uy ham hozirgi kunda ta'mirtalab ahvolga kelib qolgan. Manbalar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xonqa tumani Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Damir%20Nizanov

Damir Nizanov

Damir Nizanov (; 1995-yil 1-senyabr, Nukus) – Oʻzbekistonlik va qoraqalpoq futbolchisi, yarim himoyachi pozitsiyasida oʻynaydi. Nukusning „Aral“ jamoasi futbolchisi. Futbolchilik faoliyati Damir professional futboldagi faoliyatini Nukusning „Aral samali“ jamoasida 2013-yilda boshlagan. Nukus jamoasida ikki mavsum davomida oʻynagan va yaxshi oʻyinlari natijasida Fargʻonaning „Neftchi“ va „Qoʻqon 1912“ jamoalaridan taklif olgan. 2016-yilgi mavsumda „Neftchi“ jamoasi bilan shartnoma imzolagan. 2015-yil Oʻzbekiston yoshlar terma jamoasi oʻyinlariga jalb etilgan. 2017-yil Samarqandning „Dinamo“ jamoasi safiga oʻtgan. 2018-yilgi mavsumda „Aral samali“ jamoasiga qaytgan va ikki mavsum davomida Nukus jamoasi tarkibida oʻynagan. 2020-yilgi mavsumda „Xorazm“ klubi safida oʻynagan, 2021-yilgi mavsumda yana „Aral samali“ klubi tarkibiga qaytgan. 2022-yilgi mavsumda Nukusda yangi tashkil etilgan „Aral samali“ jamoasi bilan nomi oʻxshash „Aral“ jamoasi tarkibiga oʻtgan. Manbalar Havolalar Damir Nizanov Transfermarktda futbolchi profili Damir Nizanov Championat.comda futbolchi profili Damir Nizanov Teams.byda futbolchi profili Damir Nizanov OʻzPFLda futbolchi profili Damir Nizanov Soccerwayda futbolchi profili 1995-yilda tugʻilganlar 1-sentyabrda tugʻilganlar Kishilar Yashayotgan insonlar Qoraqalpogʻiston kishilari Alifbo boʻyicha futbolchilar Oʻzbekistonlik erkak futbolchilari Qoraqalpogʻistonlik erkak futbolchilari Erkak futbol yarim himoyachilari Aral Samali klubi futbolchilari Neftchi (Fargʻona) futbolchilari Dinamo Samarqand futbolchilari Xorazm futbolchilari FC Aral Nukus futbolchilari Oʻzbekiston Superligasi futbolchilari Oʻzbekiston Pro ligasi futbolchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kechirmas%20bobo%20maqbarasi

Kechirmas bobo maqbarasi

Kechirmas bobo maqbarasi (yoki Kechirmas ota maqbarasi) — Qoraqalpogʻiston Respublikasining Ellikqalʼa tumanidagi tarixiy yodgorlik. Maqbara XII—XIV va XVI—XIX asrlarga tegishli boʻlib, bugungi kunda Ellikqalʼa markazi boʻlgan Boʻston shahrida joylashgan. Maqbara Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi. Maqbara tarixi va faoliyati Kechirmas bobo qadimgi davrda bu hududda yashagan avliyolardan biri boʻlgan. Bu shaxsning Muhammad paygʻambar bilan zamondosh boʻlganligi taxmin qilinadi. Kechirmas bobo oʻz davrida odamlarni davolaganligi sababli vafotidan keyin bu shaxsning qabri yordamga muhtoj boʻlgan mahalliy aholi uchun ibodat va shifo maskaniga aylangan. Bugungi kunga kelib maqbara Qoraqalpogʻiston Respublikasining eng koʻp tashrif buyuriladigan ziyoratgoh manzillari qatoridan joy olgan. 2020-yil koronavirus pandemiyasi tufayli turistlar oqimi ancha kamaygan boʻlishiga qaramay Ellikqalʼa tumaniga ichki turizm yoʻnalishi boʻyicha „Kechirmas ota ziyoratgohi va shifo maskani“ va „Norinjon bobo“ arxeologik yodgorligi va tumandagi boshqa tarixiy obyektlarga 40 mingdan ortiq ziyoratchi tashrif buyurgani xabar qilingan. Etimologiyasi Mahalliy aholi Kechirmas boboning turli kasalliklar davosiga yoʻl ochib qoʻyganiga ishonib kelishadi. Bu kasalliklardan biriga yoʻliqqan kishi faqat qilgan xatolaridan tavba qilish orqali tuzalishi mumkinligi aytiladi. Shuningdek, agar bu odam davolangandan keyin ham xuddi shunday xatoga yoʻl qoʻysa, butun umri davomida kasal boʻlib qolishi mumkinligiga mahalliy aholi ishonib keladi. „Kechirmas bobo“ nomi shu sababli kelib chiqqani taʼkidlanadi. Yana qarang Sulton Uvays bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Yusuf Hamadoniy maqbarasi Shamun-Nabi maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Ellikqalʼa tumani Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Olmaota%20arenasi

Olmaota arenasi

Olmaota arenasi (sobiq Olmaota muz saroyi) – Qozogʻistonning Olmaota shahrida joylashgan koʻp maqsadli yopiq arena, 2016-yil 18-sentyabrda ochilgan boʻlib, shaybali xokkey uchun 12 000 tomoshabinga moʻljallangan. Xokkey oʻyinlariga mezbonlik qilishdan tashqari, arena boks, figurali uchish, basketbol, konsertlar va boshqa tadbirlar uchun joy vazifasini bajaradi. Arena 2017-yilgi qishki universiada oʻyinlari oʻtkazilgan joylardan biridir. Arena Risqulov shoh koʻchasining shimolida, Olatov tumanidagi Momishuli koʻchasidan gʻarbda joylashgan. Tarixi Olmaotaning 2017-yilgi qishki universiadani oʻtkazish boʻyicha muvaffaqiyatli arizasi va 2022-yilgi qishki olimpiada oʻyinlariga mezbonlik qilish arizasi (muvaffaqiyatsiz) Xalqaro Xokkey Federatsiyasi (IIHF) standartlariga javob beradigan xokkey arenasini qurish zaruriyatini keltirib chiqardi. 2014-yil 27-mart kuni shahar hokimi Axmetjan Yesimov 12 ming tomoshabinga moʻljallangan yangi arena va 3 ming tomoshabinga moʻljallangan kichik arena qurilishini eʼlon qildi. Arenalar mos ravishda 170 million va 89 million dollarga tushishi taxmin qilingan edi. Tuzilishi va inshootlari Muz saroyi maydoni bilan kattaligi boʻyicha MDHda ikkinchi oʻrinda turadi, Minsk arenasiga oʻxshash va Bolshoy Muz saroyidan kichikroq. Majmua uchta blokdan iborat: 12 000 oʻrinli muz arenasi, dam olish majmuasi boʻlgan mashgʻulot maydoni va suzish havzasi. Muz arenasining joylashuvi uni figurali uchish, xokkey, boks, basketbol, voleybol uchun universal maydoncha, shuningdek, ga yaqin butun muz maydonini issiqlik izolatsiyasi bilan qoplagan holda qoʻshimcha 5000 oʻrinli konsert zali sifatida ishlashga imkon beradi. Muzlatish texnologiyasiga alohida eʼtibor beriladi. Har bir maydonchani quyish uchun 120 kub metr suv kerak boʻladi. Suv turli mexanik aralashmalar, temir, xlor va tuzlardan oldindan tozalanadi, soʻngra yumshatuvchi tizimga tushadi va kerakli saqlash haroratini saqlaydi. Muz yuzasi kerakli qalinlikka – toʻliq muzlagandan keyin 5 sm erishish uchun maxsus muz mashinalari bilan tekislanadi. Sport tadbirlari 2016-yil, oktyabr – „Eurasia Barisi“ Qozoq kurashi boʻyicha IV Xalqaro chempionati 2016-yil, 29-oktyabr – WBO, IBO va WBA Fedelatin unvonlari uchun Pro Boxing Night (Kanat Islom – Patrik Allotey). 2016-yil, dekabr – figurali uchish boʻyicha Qozogʻiston chempionati 2017-yil, 1-aprel – MMA Fight Nights 2017, aprel – futzal boʻyicha UEFA kubogi finali 2016/2017 (Inter, Sporting, Gazprom-Yugra, Qayrat). 2017-yil, Futzal boʻyicha talabalar milliy ligasi oʻyinlarining final bosqichi 2018-yil, dekabr – MMA boʻyicha TITAN FC 51 xalqaro turniri 2019-yil, mart – toʻrtta mahalliy WBA va WBC unvonlari uchun janglar boʻlgan professional boks kechasi 2019-yil, 30-mart – Aleksey Yagudin, Elizabet Tursinboeva va boshqalar ishtirokidagi Ilya Averbux muz shousi. 2019-yil, 26—28-aprel – UEFA Chempionlar ligasi finali 2018/2019 (Inter, Sporting, Barsa, Qayrat) 2021 yil – NFC chempionati 2021 – shahar madaniyat va sport festivali Almaty Urban Fest 2021 – Kyorling boʻyicha 2021-yilgi Jahon kubogi Musiqa voqealari 2017-yil, iyun – VIA Gra konserti 2017-yil, sentyabr – Muzzone telekanalining „EMA 2017“ VI Yevrosiyo musiqa mukofoti 2017-yil, sentyabr – Platinum ABBA oʻlpon shousi 2018-yil, mart – DDT konserti 2018-yil, 26-may – Skriptonit konserti 2018-yil, iyun – „Leningrad“ konserti 2018-yil, oktyabr – „Qoʻllar tepaga!“ konserti 2018-yil, noyabr – Garik Sukachev and the Untouchables konserti 2019-yil, mart – Bi-2 konserti Manbalar Havolalar Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda Olmaotadagi bino va inshootlar Qozogʻiston Olmaota Muz saroyi

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xonqa%20bekligi

Xonqa bekligi

Xonqa bekligi yoki Xonqa viloyati – Xiva xonligidagi 18 beklikdan biri. Xonlikning markaziy qismida joylashgan. Boshqaruvdagi tayanch bekliklardandir. Tarixi XVIII asr 2-choragida xonlik hududiga tashrif buyurgan rus sayyohlari asarlarida xonlik tarkibida 21 ta maʼmuriy birlik mavjudligi qayd etilgan. Ushbu maʼlummotlarda hozirgi Xonqa shahrida oʻrnida Xonqa qal’asi borligi va bu yerda 2000 ga yaqin kishi yashaganligi haqida maʼlumot berib oʻtilgan. Beklik hududidan asosiy suv tarmoqlari oʻtgan, shu tufayli qal’a muhim tayanch nuqta vazifasini oʻtagan. XIX asrda beklik 15 tuman va 119 ta masjid qavmlaridan iborat boʻlgan. Beklik har yili xonga 10 ming tilladan ortiq soliq toʻlagan, mingdan oshiq askar xon askarlari safiga joʻnatilgan va hashar paytida 10 mimgga yaqin aholi qazuv ishlarida qatnashgan. 1873-yilgi Gandimiyon tinchlik shartnomasidan soʻng beklikda ijtimoiy va siyosiy ahvol tubdan oʻzgargan. Bu davrga kelib Xonqada bir nechta yangi zavodlar ham qurilgan. 1889—1890-yillarda xonqalik Avazboy qozining yerida teng shartnoma shartlari bilan rus kapitalisti K. M. Chernikov tomonidan paxta zavodi qurilgan. 1890-yilda esa yana bir kapitalist Pavel Manuylov bugʻ mashinasida ishlovchi paxta zavodini qurgan. U yana 1910-yil bu yerda koʻn zavodini ham ishga tushirdi. Sanoat Xivaga yaqinlik sabab beklik hududida tezroq oʻsgan. 1910-yilda Xonqa hokimiga ixtiyorida 12 mimg tanob haydaladigan va 15 tanob haydaladigan yerlar boʻlgan. Asfandiyorxon davrida beklikka Hojiboy Amin ogʻli hokimlik qilgan. Bu davrda Xonqa bekligida 96 ta masjid qavmi joylashgan. Xonqa shahri esa Boymachit, Said ota, Ziyom, Qozi Madamin, Xoʻjiq masjid qavmlaridan tashkil topgan. 1904—1907-yillarda madirlik Matyoqub Pishiq boshchiligida qoʻzgʻolon koʻtarilib u Xonqa, Bogʻot, Hazoraspga yoyiladi. 1916-yilda xalq ocharchilkdan yana qoʻzgʻolon koʻtaradi. Bolsheviklar hokimyatga kelgach, bir necha yildan soʻng 1919-yil beklik qizillar tomonidan egallangan. Iqtisodiyoti Oʻsha paytda ham vohadagi aksar aholi singari beklik hududida dehqonchilik asosiy daromad sohasi boʻlgan. Yana savdo va hunarmandchilik ham ancha rivojlangan. Avval beklikda asosan sholi, bugʻdoy kabi ekinlar ekilgan.Rossiya imperiyasi bosqinI davrida bu yerga sanoat kirib kelgan va bir qancha zavodlar qurilgan. Taniqli kishilari Beklik hududida Islomxoʻja kabi davlat arboblari tugʻlib oʻsgan. Uning otasi Ibrohimxoʻja Feruz davrida Bosh vazir lavozimida ishlagan, Islomxoʻja esa Asfandiyorxon davrida shu lavozimda faoliyat olib borgan Manbalar Adabiyotlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Olmaota%20hokimi

Olmaota hokimi

{{Lavozim bilgiqutisi Olmaota hokimi Olmaota shahri hokimyatiga rahbarlik qiluvchi inson hisoblanadi. Lavozim 1992-yilda taʼsis etilgan. Roʻyxat Olmaota hokimlari (1992–hozirgacha) Yana qarang Ostona hokimi Manbalar Olmaota

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xorazm%20tangalari%20%28Oltin%20O%CA%BBrda%20davrida%29

Xorazm tangalari (Oltin Oʻrda davrida)

Xorazm tangalari XIII asrning 60-yillaridan XV asr boshlarigacha Oʻrta Osiyo hududlarida Oltin Oʻrda hukmronligi davrida Urganch zarbxonasida zarb qilingan. Dinorlar, kumush va 1 dirhamlar oltindan yasalgan (Masudbek pul islohotiga qadar kumush bilan qoplangan mis dirhamlar zarb qilingan). Toʻqtixon pul islohotidan soʻng dirhamlar ogʻirligi oʻzgarmas va barqaror kumushga ega boʻlgan tanglarga almashtirilgan. Tarixi 1266-yilda Oʻrta Osiyoning gʻarbiy qismida Xorazm Moʻgʻullar imperiyasidan mustaqillikka erishdi. 1388-yilda Temur Koʻhna Urganchni vayron qilib, butun Xorazmni oʻziga boʻysundirdi. XVI asrdan boshlab Xorazm hududining katta qismi Xiva xonligi tarkibiga kirgan. Oʻrta asrlarda moʻgʻul istilolari davrida Xorazm poytaxti Urganch yirik savdo va hunarmandchilik markazi edi. Moʻgʻuliston va Xitoyga boradigan savdo karvon yoʻllari undan Qizilqum orqali Sirdaryoga va undan sharq tomonga oʻtgan. Bu yerdan karvonlar Kaspiy dengiziga va undan shimoli-gʻarbga Volga Bolgariyasiga borishgan. Xorazmda zarb etish Dinorlar 1363-yildan Abdullaxon davrida oltin dinorlar zarb qilina boshladi. Bunday tangalarning old tomonida nuqtalar doirasi va bitiklar boʻlgan. Zarb qilingan joy va yil teskari tomonda kvadrat ramkada koʻrsatilgan. Dinorlarning sakkiz qirrali hoshiyasi va boshqa yozuvlari boʻlgan navlari maʼlum. Dinorlarda xonlarning ismlari belgilanmagan. Oxirgi sanasi koʻrsatilgan Xoraz dinorlari 1387-yilda zarb qilingan. Oʻrtacha vazni 0,95 g. Dirhamlar va danglar Shayr Xorazmda kumush va mis tangalar uchun ogʻirlik birligi boʻlib xizmat qilgan. 1 vazn shayr = ¼ tasuju = 1 ⁄ 16 dirham-dangga teng edi. Xorazmda Oltin Oʻrdaning birinchi tangalari zarb etilgan. Oʻsha davr tangalari Botu tamgʻasida zarb etila boshlandi, uning old tomonida „Kuch yagona va qudratli Xudoga tegishli“ degan jumla bor. Orqa tomonda zarb qilingan joy va yil koʻrsatilgan. Shuningdek, chigʻatoycha L shaklidagi tamgʻa tushirilgan dirhamlar zarb qilingan. 1279-yildan boshlab tangalarga arab raqamlari bilan sanalar aks eta boshlandi. Tangalarning ogʻirligi 1,22-1,95 g. Xon Tula-Buga davrida, 1287-1291-yilda oʻxshash yozuvlar va tasvirlar bilan dirhamlar zarb qilingan. Ayrim tangalarda yulduzlar tasviri aks etgan. Tangalarning ogʻirligi 1,92-2,33 g. 1290-yilda ½ dirham nominalidagi tangalar zarb qilingan. Tanganing ogʻirligi 1,07 grammni tashkil qilgan. Bu davrda mis tangalar zarb qilinmagan. Toʻqtayxon hukmronligi davrida 1295—1310-yillarda kumush dirhamlar, mis chaqalar zarb qilingan. Dirhamlarga xonlarning nomlari yozila boshladi. Ogʻirlik normasi 2,29 gramni tashkil qildi. Old tomonda toʻrtburchakda „Toʻqtubek adolatli“ soʻzi, orqa tomonida zarb qilingan joy va yil koʻrsatilgan. „Allohdan oʻzga iloh yoʻq va Muhammad uning paygʻambaridir“ () – Kalimai shahodat uch satrda yozilgan turli xil dirhamlar ham maʼlum. Oʻzbek xonlari davrida 1315-, 1317—1326, 1328-, 1330—1338 va 1340-yillarda xuddi shunday tasvir va yozuvlar bilan kumush danglar zarb qilingan. Oʻsha davrda ogʻirlik birligi misqol (4,64 gramm) edi. Jonibek hukmronligining dastlabki yillarida zarb qilingan tangalar kumush tangalar oldingi tangalardan unchalik farq qilmagan. Tangalar zarb etilishi 1340-yilda, uning toj kiyishidan 2 yil oldin boshlangan. Muntazam zarb 1342-yilda boshlangan. 1347-yildan beri Berdibek, Kulna (1359-yil avgust — 1360-yil yanvar), Navroʻzxon (1360-yil yanvar – iyun), Xizrxon (1360-yil iyun — 1361-yil avgust), Muhammad (1370—1378), Toʻxtamish (1380—1399), Shodibek (1399—1407), Poʻlatxon (1407—1410) danglari zarb qilina boshladi. Danglarning vazni 1,5-1,9 grammni tashkil qiladi. 1381-yilda Temur Sulton Suyurgʻatmishning nomidan dang zarb qildi. Urganchda zarb etish Duva va Haydu (1282—1306) Chigʻatoy ulusida, Moʻgʻulistonda va Urganchda Oʻsh dirhamlariga taqlid qilgan dirhamlarda zarb qilingan. Manbalar Havolalar Xromov K. 14-asrning ikkinchi yarmida Dnepr viloyati va Shimoliy Qoradengiz mintaqasi hududida zarb qilingan tangalar dizaynida „Baxt tugun“. http://www.history-library.com/books/drevniy-mir/petrov-pn/2000/files/drevnostipovoljya2000.pdf http://hordecoins.club/index.html Jona Lendering, Xorazmiyada, Xorazmning qadimiy tarixi haqida E. Nerazik, Oʻrta Osiyoning ilk oʻrta asrlarida Oltin Oʻrda pullari Xorazm

https://uz.wikipedia.org/wiki/Toqmaq%20ota%20maqbarasi

Toqmaq ota maqbarasi

Toqmaq ota maqbarasi (yoki Toqpaq ata maqbarasi; asli ismi: Abdurahmon) — Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Moʻynoq tumani, Ushsay ovuli hududida joylashgan tarixiy yodgorliklardan biri. Maqbara Moʻynoq tumaniga qarashli Ushsay ovulidagi qumtepalikning tepasida joylashgan. Yodgorlik XVII—XVIII va XIX asrlarga tegishlidir. Moʻynoq tumanida moddiy-madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari roʻyxatiga jami 12 ta madaniy meros hamda ziyorat obyektlari kiritilgan boʻlib, Toqmaq ota maqbarasi bu roʻyxatga kiritilgan obyektlardan biri hisoblanadi. Toqmaq ota maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi. Tarixi Toqmoq ota haqidagi xalq orasida aytilgan afsona va rivoyatlar bizgacha kam yetib kelgan. Ularning birida aytilishicha, Toqmoq ota Hakim ota bilan bir davrda Ahmad Yassaviydan birga taʼlim olgan. Toqmaq (Toqpaq) ota toʻgʻrisida Jiyen Jirov va Kunxoʻja asarlarida ham maʼlumotlar mavjud. Masalan, Toqpaqtan esti qatti jel (Toqpaqdan esdi qattiq shamol), Bunnan bardim Házireti Toqpaqqa (Bundan bordim Harzati Toqpaqga) kabi satrlarning mavjudligi Toqmaq ota shaxsining XVIII asrning oʻrtalarida aholi orasida mashhur ekanligidan darak beradi. XIX asrda bu yerda boʻlgan vengriyalik sayyoh va olim Vamberi Toqmaq otaning „baliqchilarning piri“ ekanligini taʼkidlab, maqbara ichida choʻpon va uy buyumlarining saqlanib kelinayotganligini yozgan. Qoraqalpogʻistonlik arxeolog olim X. Yesbergenov tomonidan yozilgan „Qoʻngʻirotning tarixiy va madaniy esdaliklari“ kitobida Moʻynoqdagi „Toqmaq ota“ maqbara va qabristoni haqida ham maʼlumotlar mavjud. Kitobda sirli Adaq qalʼaning mavjudligi haqida soʻz boradi. Xususan, muallif „Toqmaq ota“ qabristonidagi qadimiy bir qulfitoshdagi „Adaq“ haqida yozilgan qadimiy qoʻshiqqa eʼtibor qaratgan: Aslimni soʻrasang Adaq ichida, Ala buyrak edim Adjar ichida. Qoʻshiqda kechgan joy Sariqamishdan 16—17 km masofa uzoqlikda joylashgan Adaq qalʼaning qoldiqlari hozir ham mavjudligi taxmin qilinadi. Yana qarang Sulton Uvays bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Yusuf Hamadoniy maqbarasi Shamun-Nabi maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari Moʻynoq tumani

https://uz.wikipedia.org/wiki/Sarapayon

Sarapayon

Sarapayon – Oʻzbekistonning Xorazm viloyati Xonqa tumanida joylashgan qishloq. Maydoni 4,2 kavadrat kilometr. Aholisi 21 070 kishi (2012). Qishoqdan Urganch-Buxoro-Toshkent avtomagistrali oʻtgan. Etimologiyasi Sarapayon soʻzi ikki til yaʼni forsiy va turkiy atamalarning qoʻshilishidan hosil boʻlgan. Bir qator olimlar bu soʻzni „sar“, „ob“ va „yon“ soz’laridan yaʼni sar – bosh, ob – suv va yon – makon kelib chiqqan deb hisoblaydilar. Yana bir qator olimlar esa soʻzning oʻzagida ikkita soʻz mavjud yaʼni „sara“ va „poyon“ degan qarashga ega. Bunda sara – yaxshi va poyon – chegara maʼnosini anglatadi. Ushbu soʻzlarning tub maʼnosida qishloq hududi yerlari unumdorligi nazarda tutilgan. Chunki qishloqqa yaqin va tutash hududlrdan Shovot, Qulobod, Xonqaarna kabi yirik kanallar oqib oʻtgan. Aholisi 2012-yil maʼlumotlariga koʻra qishloqda 21 070 kishi istiqomat qilgan. Shundan 21 018 kishi oʻzbek, 13 kishi qoraqalpoqlar boʻlib, yana tatar, ukrain va belarus millatiga mansub aholi ham yashab kelmoqda. Maʼmuriy tuzilishi Sarapayon 4 ta mahalladan tashkil topgan. Ular Istiqlol, Paxtagul, Qoramozi va Guliston mahallari. Oʻz navbatida ushbu mahallalar ham bir qator elatlarga boʻlingan. Xoʻjaligi Qishloq hududi yerlarining katta qismi sugʻoriladigan yerlarda iborat. Bu yerda bogʻdorchilik, dehqonchilik, poliz ekinlari yetishtirish asosiy sohalardir. Sarapayondan yirik avtomagistral oʻtganligi sababli savdo sohasi ham yaxshi rivojlangan. Injtimoi soha obyektlari Qishloqda 2 ta kollej, 5 umumiy oʻrta taʼlim maktabi, 7 ta maktabgacha taʼlim muassasasi, 3 ta qishloq vrachlik punkti va koʻplab savdo va xizmat koʻrsatish obyektlari mavjud. Manbalar Adabiyotlar Xorazm viloyati qishloqlari Xonqa tumani

https://uz.wikipedia.org/wiki/Qabaqli%20ota%20maqbarasi

Qabaqli ota maqbarasi

Qabaqli ota maqbarasi (yoki Qabaqli ata maqbarasi) — Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Qoraoʻzak tumaniga qarashli „Qorauzyak“ OFY, Qabaqli ata qabristonida joylashgan tarixiy yodgorlik. Maqbara XVIII—XIX asrlarga tegishli boʻlib, hozirda Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi. Tarixi va etimologiyasi Qadim zamonlarda Orol dengizi sohillari boʻyida yashagan turkiy qavmlarining muqaddas qabristonlaridan biri boʻlgan. „Qabaqli ota“ning asl ismi Sipatdin boʻlganligi manbalarda qayd etilgan. Qabaqli ota bu hududlarga XVII asrning oxirlarida Turkiston tomonlardan kelgan shaxs boʻlgan. U islom dini targʻiboti bilan shugʻullangan maʼrifatchi ulamolardan biri hisoblanadi. Rivoyatlarda aytilishicha, Qabaqli ota yoʻl boʻylab juda katta suv toʻla qovoqni orqalab yurgan va choʻlda sayohat qilgan yoʻlovchilarga ulashgan. Shu sababdan ham mahalliy aholi uni keyinchalik „Qabaqli ota“ deb atay boshlagan. Qabaqli otaga tegishli ekanligi aytiladigan suv qovogʻining siniqlari hozirgi kungacha saqlanib qolgan. Shu bilan bir qatorda turkmanlarning Qabaqli urugʻi ham mavjud boʻlib, XIX asrda Amudaryo qirgʻogʻida Qabaqli qoʻrgʻoni va mudofaa inshooti ham qurilgan. Oʻz zamonasining koʻplab ziyoli shaxslari, jumladan, Berdaqning ustozi Jiyen Jirov „Qabaqli ota“ qabristoniga dafn etilgan. Oʻzbekiston Qahramoni, Oliy Majlis Senati aʼzosi olim Gʻayratdin Xoʻjaniyazov koʻplab ziyoratgohlar qatorida Qabaqli ota ziyorotgohining yoʻl koʻrsatgich xaritalarini tuzish kerakligini aytib oʻtgan. Yana qarang Sulton Uvays bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Toqmaq ota maqbarasi Shamun-Nabi maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraoʻzak tumani

https://uz.wikipedia.org/wiki/Nosir%20To%CA%BBra%20Sultoniy

Nosir Toʻra Sultoniy

Nosir Toʻra Sultoniy (XIX asrning oxiri- Xiva, 1944-yil, Krivoy Rog, Ukraina) – Muhammad Rahimxon II Feruzning saroy shoirlaridan. Shoir, xattot va rassom boʻlgan. Oilasi Otasi Muhammadyor To’ra Muhammad Rahimxon II ning ikkinchi oʻgʻli. Nosir Toʻraning taxallusi Sultoniy boʻlgan. U Xiva shahrining tashqarisidagi Nurillaboy saroyida tugʻilgan. Taʼlimi Nosir Toʻra eski usuldagi maktabni tamomlagan, lekin madrasada taʼlim olmagan. Nosir Toʻra devon tartib bergan boʻlishi mumkin. Yozgan sheʼrlarini bobosi Muhammad Rahimxon Feruzga oʻzi kiritib bergan.  Bobosi unga Yusuf Bayoniy ismli kishini ustoz qilib tayinlagan. 17 yoshidan boshlab ustozi unga sheʼr yozishni mashq qildirgan. Faoliyati Muhammad Rahimxon avlodlarini ruslar surgun qilgan paytda barcha devon va sheʼrlari Toshkentga olib ketilgan. Ehtimol Sharqshunoslik institutida oʻz tadqiqotchisini kutib yotgandir. Nosir Toʻra hech qanday davlat ishlarida ishtirok etmagan. Surgundagi yillar Xorazmni Bolsheviklar bosib olgandan soʻng, 1920 yil 12 iyundan boshlab, boshqa toʻralar qatorida Rossiyaning chet oʻlkalariga 3 yildan 5 yilgacha surgun qilingan. Surgun qilinganlar avval Toshkent undan Samara orqali Moskvada: 2 hafta Ordinck kontslagerida, 10 oyni esa Andraykovck lagerida oʻtkazdilar. Shundan soʻng Ivanovck lagerida boʻldilar. 1922 yil 12 fevralida Sovet hukumati quvgʻindagilarni ozod qildi va oʻz kunlarini oʻzlari koʻrishlariga hukm qildi. Markaziy GPU Yekaterinoslavga joʻnashni „maslahat“ berdi. Xivaning soʻngi xoni Said Abdullaxon avlodlariga u yoqda hech qanday ish topilmadi. Oilaning barcha aʼzolari Verxovtsevo shahriga kelib oʻrnashadilar va u yerdagi sovxozda 15 oy ishlaydilar. 1924 yil 15 iyuldan Abdurasul To’radan tashqari Krivoy Rogdagi „Dubovaya Balka“ (keyinchalik „Bolshevik deb nom olgan“) koniga joʻnatiladi. 1925 yil 30 iyuldan xon avlodlari mahalliy hokimiyat boʻlimlariga va siyosiy boshqarmalariga oʻz vatanlariga qaytishga ruxsat soʻrab iltimosnomalar yozadilar. Ammo Ukraina hukumatining soʻrovi  Sovet Hokimiyati tomonidan nomaʼqul deb topiladi. 1933 yildan koʻchmanchilarga oʻz uylariga qaytish yoki boshqa joyga cheklovsiz oʻrnashib olishga ruxsat beriladi. Vafoti Xorazmning soʻnggi hukmdori  Said Abdullaxon 1933 yil vafot etgandan soʻng, Krivoy Rogda Nosir toʻra va akasi Abdurasul toʻra qoladilar. Nosir Toʻra koʻp marta uylansa-da, hamma xotinlari kambagʻalligidan uni tashlab ketgan. Nosir toʻra  – 1944 yilda yolgʻizlikda vafot etgan. Manbalar Xorazmliklar Xorazm kishilari Xivada tugʻilganlar Xon avlodlari Surgun qilinganlar Xorazm shahzodalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Murat%20shayx%20maqbarasi

Murat shayx maqbarasi

Murat shayx maqbarasi — Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Qoraoʻzak tumaniga qarashli „Madaniyat“ ovulida joylashgan tarixiy yodgorlik. Maqbara XVIII hamda XIX asrlarga oid boʻlib, bugungi kunda Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi. Shuningdek, Murat shayx bobo maqbarasi boshqa 98 ta manzil qatori Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashining Qoraqalpogʻistonning diqqatga sazovor joylari roʻyxatiga ham kiritilgan. Qurilish tarixi Asl ismi Azizbobo Xoja ibn Ishim Sultan Muxammed Baxadurxan (1675—1748) boʻlgan Murat shayx qoraqalpoqlarning maʼnaviy hayotida muhim oʻrin tutgan shaxslardan biridir. Umrining soʻnggi yillarida Murat shayx Sirdaryo boʻyida joylashgan Seren qalʼa atroflariga koʻchib keladi. Biroq, tez orada bu yerlarni suv bosishi xavfi tugʻilganligi sababli yashash manzilini oʻzgartirishga majbur boʻladi. Bu vaqtda shayxning oʻzi toʻsatdan vafot etadi. Taxminan 1700-yillarda shayxning mayyiti solingan tobut ortilgan oq tuya yoʻlda ketayotib birinchi boʻlib hozirgi Qoraoʻzak tumaniga qarashli „Madaniyat“ ovuli hududidagi baland qum tepasida choʻkkalaydi. Shayx tuya choʻkkalagan yerga dafn etilgan. Shuningdek, Munis Xorazmiyning (1778—1829) asarlarida Murat shayx qabri yoniga 1810-yili Xiva xonining toʻxtab oʻtgani va uni ziyorat qilganligi haqida maʼlumotni uchratish mumkin. Yana qarang Sulton Uvays bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Toqmaq ota maqbarasi Shamun-Nabi maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Kechirmas bobo maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraoʻzak tumani

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xiva%20rus-tuzem%20maktabi

Xiva rus-tuzem maktabi

Xiva rus-tuzem maktabi – Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. Xiva xonligining bosh vaziri Islomxoʻja tomonidan 1910-yil yoki 1913-yilda qurilgan. Boshqa manbalarda esa Xiva rus-tuzem maktabi 1884-yilda Komil Xorazmiy tashabbusi bilan Muhammad Rahimxon II koʻmagida ochilgan. Hozirda Xiva shahri, „Ichan qalʼa“ MFYda joylashgan boʻlib, Xorazm viloyati madaniy meros tasarufida. UNESCOning Oʻzbekistondagi Butunjahon merosi roʻyxatida turadi. Tarixi 1910-yilda Xiva xonligining bosh vaziri Islomxoʻja tomonidan Islomxoʻja madrasasining qarshisida rus-tuzem maktabi qurilgan. Boshqa manbada 1913-yilda Islomxoʻja tomonidan pishiq gʻishtdan Yevropa meʼmorchiligi uslubida qurdirilgan. Ayrim manbalarda, jumladan tarixchi Nemʼatjon Polvonovga koʻra, Xiva rus-tuzem maktabi Komil Xorazmiy tashabbusi bilan Muhammad Rahimxon II homiyligida qurilgan, bunga sabab esa 1883-yilda Komil Xorazmiyning Muhammad Rahimxon II bilan Moskva va Sankt-Peterburg shaharlariga qilgan safari, rus madaniyati, taʼlimi va sanʼati bilan tanishishi boʻlgan. 1887-yilda ushbu rus tuzem-maktabida 11 nafar oʻquvchi taʼlim olgan.1891-yilda ushbu rus-tuzem maktabi haqida Turkiston viloyatining gazetida xabar chop etilgan. Begali Qosimovga koʻra, Xiva rus-tuzem maktabi 1891-yilda ochilgan. Xiva rus-tuzem maktabi ikki qavatli boʻlib, yevropacha uslubda barpo etilgan. Xiva rus-tuzem maktabining meʼmori Matkarim Neʼmatullayevdir. Xiva rus-tuzem maktabining umumiy uzunligi 21,07 metr boʻlib, ikkita dahliz va sakkizta xonadan iborat. Birinchi qavatining balandligi 3,35 metr, ikkinchi qavatining balandligi 2,55 metrni tashkil etgan. Xiva rus-tuzem maktabida xon va amaldorlarning farzandlari oʻqitilgan. Unda ikki yillik dastur asosida tilmochlar (tarjimonlar) tayyorlangan. Xiva rus-tuzem maktabi birinchi oʻqituvchilari Husayn Qoʻshayev va Komila Qoʻshayeva hisoblanadi. Eski maktabdan farqli ravishda ushbu rus-tuzem maktabi doska va partalar bilan jihozlangan. Ular tomonidan tayyorlangan oʻquv dasturida rus tili, ona tili, geografiya, Xiva tarixi hamda uy xizmatchisi vazifalari oʻrgatiladigan fanlar oʻqitilgan. Xiva rus-tuzem maktabi 1920-yildan soʻng dastlabki sovet maktablaridan biriga aylantirilib, unda oʻqituvchi kadrlar tayyorlangan. 1990-yil 18-avgustda Xiva rus-tuzem maktabi binosida „Xalq taʼlimi tarixi“ muzeyi ochilgan. 2004-yilda bino qayta taʼmirlanib birinchi qavatda birinchi oʻzbek foto suratchisi va kino operatori Xudoybergan Devonovning doimiy koʻrgazmasi, ikkinchi qavatda esa „Xalq taʼlimi tarixi“ muzeyi joylashtirilgan. Manbalar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Fozil%20Zohid

Fozil Zohid

Fozil Zohid (Zohidov) (1926-yil, Xorazm viloyati, Gurlan tumani, Eshimjiron qishlogʻi, – 2013) – Xorazmlik shoir, dramaturg, jurnalist va muxbir. Oilasi Otasi Zohid Maxdum ilmli, maʼrifatli, hofizi Qur’on kishilardan boʻlgan. Oʻtgan asrning 30-yillarida qatagʻon qurboni boʻlgan; mahbuslikda vafot etgan. Uch yoshida yetim qolgan Fozilni  Naqshbahdiya tariqati murshidi, bobosi Ibrohim eshon oʻz qaramogʻiga oladi. Faoliyati Maktab tahsilidan soʻng Fozil Zohid 1942-1946 yillar „Paxtakorlar ovozi“ tuman gazetasida faoliyat olib borgan. Askarlik xizmatini oʻtab qaytgach (1946-1950), 1985 yilgacha tuman gazetasida mas’ul kotib, "Xorazm haqiqati" viloyat gazetasida boʻlim mudiri, mas’ul kotib vazifalarida ishladi (1958-1965).  1965 yildan mafaqaga chiqquniga qadar hozirgi "Oʻzbekiston ovozi" gazetasining Xorazm viloyati boʻyicha muxbiri sifatida dolzarb mavzularda chiqishlar qildi. Chop qilingan asarlari Fozil Zohidning „Assalomu alaykum“ (1971),  „Gujumlar diyori“ (1977) toʻplamlari chop etilib, yuzlab maqola, lavha va ocherklari respublika matbuotida keng yoritilgan. Ogahiy nomli Xorazm viloyat teatrida „Hamqishloqlar“ asari sahnalashtirilgan.   Mustaqillik yillarida adib ijodi qizgʻin tus oldi. Rang-barang mavzularda: masnaviy, manzuma, toʻrtlik va fardlar, maʼnaviy-axloqiy mavzudagi maqolalar, xotiralar, hikmatlar, xalqona aforizmlar majmuidan iborat: „Sado“ (1999) „Soʻroqlasa meni doʻstlar“ (2008), „Ota bogʻi“, „Hayitlik“ (2002), „Zamaxshar shodalari“ (2011) kabi sheʼriy toʻplamlari „Yaxshi soʻz muxtasar“ , „Agar qatrasi tomsa…“, „Qirq hikmat“, „Qirq kalima“, „Otalar tuhfasi“ kabi oʻzaro bogʻliqlikdagi „Chashmadan qatralar“ (2009) nomli besh kitobdan iborat manzumasi, „Uch yuz oltmish avliyo“ (1995), „Islom maʼrifati“ (1997), „Bozor va tijorat odobi“ (2003), „Jon va iymon ofati“ (2006) kabi maʼrifiy-tarixiy kitoblari. „Biybozor“ (2003), „Komiljon Otaniyozovni taniysizmi?“ (2003), „Yodnoma“ (2005), „Niyomat hoji yodgori“ (2006), „Yodimdasiz azizlar“(2009) kabi  xotira kitoblari Fozil Zohid maʼnaviyat sarchashmasining tomchilaridir. Manbalar Xorazmliklar Xorazm kishilari O'zbek adiblari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Interstitsial%20nefrit

Interstitsial nefrit

Interstitsial nefrit - buyraklardagi nospesifik, atipik yalligʻlanish jarayoni hisoblanib, doimiy antibiotik terapiyasiga chidamli boʻladi. Yalligʻlanish asosan buyrak parenximasida yoki interstitsial toʻqimalarda sodir boʻladi. Nefrit, ruhiy kasalliklar, stress va depressiyadan soʻng rivojlanadi. Interstitsial nefritning sabablari Kasallikning paydo boʻlishi bir qator sabablarga koʻra yuzaga keladi: urolitiyoz, siydik yoʻllarida toshning tiqilib qolishi (siydik yoʻllarida toshlar, prostata adenomasi, oʻtkir prostatit, uretraning strikturasi va boshqalar), yuqumli va virusli kasalliklar, birga keladigan kasalliklar – skleroderma, tizimli qizil yuguruk, immunitet tizimining notoʻgʻri ishlashi, allergik diatez; radiatsiya nurlanishi, zaharli moddalar bilan zaharlanish, zaharlar; ogʻir metallar bilan zaharlanish; antibiotiklarni, yalligʻlanishga qarshi dorilarni, diuretiklarni takroriy qoʻllash; jarohatlar; irsiy moyillik va boshqa sabablar natijasida kelib chiqishi mumkin. Tasnifi Interstitsial nefrit quyidagilarga boʻlinadi: 1. Oʻtkir interstitsial nefrit; 2. Surunkali interstitsial nefrit. Belgilari Simptomlar xarakterlanadi (kasallikning shakli, bosqichi va yalligʻlanish intensivligiga qarab): oyoqlarning shishishi, yuz, proteinuriya, mikrogematuriya, poliuriya, gipoizostenuriya, gipoproteinemiya, giperlipidemiya, arterial gipertenziya, bel sohasidagi ogʻriq, zaiflik kabi alomatlar bilan namoyon boʻladi. Surunkali bosqichda simptomlar biroz yengillashadi, surunkali buyrak etishmovchiligi belgilari kuzatiladi. Davolash Davolash infektsiya oʻchoqlarini yoʻq qilish uchun antibiotiklar bilan davolashni oʻz ichiga oladi (faqat tasdiqlangan bakteriuriya bilan); immunitet tizimini mustahkamlovchi vositalar (faqat shifokor nazorati ostida va faqat immunogrammada sezilarli oʻzgarishlar boʻlsa); urolitik (buyraklarda mayda toshlar mavjud boʻlganda) va diuretik (poliurik davrdan tashqari) preparatlar tavsiya qilinadi. Profilaktikasi ORVI ning oldini olish, spirtli ichimliklar va chekishni toʻliq toʻxtatish va metabolizmning boshqa kasalliklarini (podagra) oʻz vaqtida davolash, har qanday dori-darmonlarni (ayniqsa, analetiklar, NYQDlar, allopurinol, antibiotiklar, immunostimulyatorlar va immunomodulyatorlar) qatʼiy nazorat ostida qabul qilish tavsiya qilinadi. Havolalar [ ] Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xiva%20pochta-telegraf%20binosi

Xiva pochta-telegraf binosi

Xiva pochta-telegraf binosi – Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. XX asr boshida qurilgan. Xiva shahri, Mevaston mahala fuqarolar yigʻinida joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Xiva pochta-telegraf binosi Xiva xonligining bosh vaziri Akbar Sayyid Islomxoʻjaning tashabbusi bilan Xiva xoni Sayyid Asfandiyorxonning farmoniga asosan Xorazm va Yevropa meʼmorchiligi anʼanalari uygʻunligida 1910-yil yoki 1912-yilda qurilgan. Meʼmor Aleksandr Roop Muhammad Karim Neʼmatulla oʻgʻli bilan hamkorlikda pochta-telegraf, kasalxona va Nurullaboy saroyining loyihasini yaratishgan. Ayrim maʼlumotlarga koʻra, Islomxoʻja Rossiya imperiyasiga qilgan safarida Moskva shahri gubernatori N. I. Guchkov bilan uchrashadi va uning koʻmagida pochta-telegraf, kasalxonaning loyihalarini moskvalik meʼmorlarga chizdirib kelgan. 1913-yilda Rossiyadan olib keltirilgan Morze telegraf qurilmasi oʻrnatildi. Soʻngra qurilma Chorjoʻy—Tuyamoʻyin—Urganch yoʻnalishidagi aloqa liniyasiga ulanadi. Bir-biriga qaratib, qoʻsh qilib qurilgan pochta-telegraf va kasalxona chiroyli koshinlar bilan bezatilib, barpo qilingan. Pochta-telegraf binosining peshtogʻidagi koshinlarga oʻzbek tilida nastaʼliq xatida „Janob oliy Sayyid Isfandiyor Bahodirxon farmoni oliylari bila sana 1330-yili ushbu telegraf va pochtaxona bino etildi“ deb yozilgan. 1920-yilda Petro-Aleksandrovsk (Amudaryoning oʻng qirgʻogʻida joylashgan) shahri bilan ilk telefon aloqasi oʻrnatilgan. Pochta-telegraf binosi 1983-yilgacha faoliyat koʻrsatgan, ammo telekommunikatsiya hamda aloqa vositalarining tezkorlik bilan oʻsishi va rivojlanishi natijasida mavjud talablarga toʻliq javob berolmagani uchun shu yilning oʻzidayoq barcha pochta xodimlari hamma talablarga javob beradigan yangi binoga koʻchirilgan. Pochta-telegrafning eski binosi restavratsiya va kapital taʼmirlanib, Xiva aloqa muzeyiga aylantirilgan. Mazkur muzey bugunki kunda ham faoliyat koʻrsatib kelmoqda. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xudoybergan%20Devonov%20uyi

Xudoybergan Devonov uyi

Xudoybergan Devonov uyi — Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. XX asr boshida qurilgan. Xiva shahridagi Yangi turmush mahalla fuqarolar yigʻinida joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Xudoybergan Devonov uyi XX asr boshida, yaʼni 1908-yilda Xudoybergan Devonov tomonidan Xorazm meʼmorchiligiga xos boʻlgan anʼanaviy uslubda shahar uyi shaklida qurilgan. Ushbu uyda O‘rta Osiyodagi birinchi kinematograf va fotograf Xudoybergan Devonov (1879—1940) yashab ijod qilgan. Tarixchi Bahrom Irzayevning maʼlumotga koʻra, Xudoybergan Devonov Angliyaga josuslik qilishda ayblangani uchun 1937-yil 19-avgustda Xiva shahri, 4-mahallada joylashgan mazkur uyda NKVD xodimlari tomonidan tintuv o‘tkazilgan, ushbu uyda tintuv oʻtkazilganligi yuzasidan Xudoybergan Devonovning turmush o‘rtog‘i Bekajon Otajonova va Karim Otajonovdan xolislar sifatida imzo olingan. Mazkur uydan Xudoybergan Devonovga tegishli 90 varaqdan iborat yozishmalar, 230 dona fotosurat va qo‘shotar ov miltig‘i olib ketilgan. Keyinchalik uning fotosurat va kinotasmalari, yozishmalari NKVD tomonidan yoʻq qilib yuborilgan. Xudoybergan Devonov uyi sinchkori (nigirik) uslubida qurilgan. Ushbu uy bir nechta xonalardan iborat boʻlgan, uchta katta va bitta kichik ayvonlar bilan barpo etilgan. Mazkur uyda surat ishlash uchun alohida xona mavjud boʻlgan. Boshqa xonalarda esa Xudoybergan Devonovning oila aʼzolari istiqomat qilishgan. 1984-yilda mazkur uy tubdan qayta taʼmirlangan, 1992-yilda uy-muzeyga aylantirilgan. 2005-yilda Xiva rus-tuzem maktabining binosida Xudoybergan Devonov uyidagi uning hayoti va faoliyati aks ettiruvchi ekspozitsiyalar asosida doimiy koʻrgazma ochilgan. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kaptarxona%20minorasi

Kaptarxona minorasi

Kaptarxona minorasi — Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. XIX asrda barpo etilgan minora. Xiva shahridagi Kaptarxona mahalla fuqarolar yigʻinida joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Kaptarxona minorasi XIX asrda qurilgan boʻlib, xuddi shu nomdagi masjid yonida joylashgan. Mazkur minoraning qurilish uslubi, minoraga ishlatilgan qurilish materiallariga qaralsa Xiva shahridagi boshqa bironta minoralarnikiga oʻxshamaydi. Buni Xorazm Ma’mun akademiyasi tadqiqotchilari savdogar Said Sholikorboy mablagʻi evaziga usta Muhammad Rahim boshchiligidagi binokorlar tomonidan qurilgan Said Sholikorboy majmuasi tarkibidagi minora bilan taqqoslab oʻrganishgan. Kaptarxona minorasiga eshik orqali kirilgan. Zinalari spiralsimon boʻlib, minoraning tepa qismida toʻrt tomonga qaralgan tirqish mavjud. Qadim davrlarda masjid muazzini ular orqali azon aytgan va ushbu minora joylashgan hudud aholisini namozga chaqirgan. Kaptarxona minorasining balandligi 8 metr, poydevori diametri 2 metrdir. Minora pishiq gʻishtdan qurilgan va naqshli gʻisht bilan bezatilgan. Faqat karnizi koʻk plitalar bilan oʻralgan. Kaptarxona minorasi gʻishtlarini terishda quruvchi ustalar uning zilzilabardoshlik jihatini ham alohida hisobga olishgan. Sababi gʻishtlar oʻn qator gorizantal va bir qator vertikal tarzda terilgan. Vertikal terilgan gʻishtlar qatori sodir boʻlishi mumkin boʻlgan zilzila toʻlqinini soʻndirish xususiyatiga ega boʻlgan boʻlib, favqulodda vaziyatlarda minoraning qulab ketmasligini taʼminlagan. Gorizantal tarzda terilgan gʻishtlarning qalinligi 3 santimetrni tashkil qilgan, minoraning deyarli yarmigacha gʻishtlar orasiga qoʻyilgan qorishmaning qalinligi ham 3 santimetrni tashkil etgan. Ammo tepa qismida qorishma qalinligi 0,8 santimetrgacha kamayib borgan. Ushbu holat Xorazm meʼmorchilining oʻziga xosligidan dalolat beradi. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari Xiva minoralari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Asfandiyorxon%20qabulxonasi

Asfandiyorxon qabulxonasi

Asfandiyorxon (Isfandiyorxon) qabulxonasi — Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. 1912-yilda qurilgan, hozirda Xiva shahridagi Yangi turmush mahalla fuqarolar yigʻinida joylashgan. Xorazm viloyat madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Asfandiyorxon qabulxonasi 1912-yilda Xiva xoni Asfandiyorxon tomonidan yuqori martabali mehmonlarni qabul qilib olish uchun qurilgan. Qabulxona Moskva shahar meʼmori Aleksandr Roop loyihasi asosida Yevropa va Xorazm meʼmorchiligi uslubida to‘rtburchak shaklda barpo etilgan. Qabulxonaning ichki devor hamda shiftlari tilla bilan zarhallangan ganchkorlik namunalari va har xil rangli toshlar bilan bezatilgan. Asfandiyorxon qabulxonasi xonalarining joylashuvi rus imperatorlarining kichik qabulxonasi singari simmetrik, kichik anfilada shaklda boʻlgan boʻlib, taxt xonasi, kutish xonasi, yozgi dahliz, maslahatxona, dam olish xonasi, qishki dahliz va tantanalar zalidan iborat boʻlgan. Qabulxonadan yilning barcha fasllarida foydalanish uchun qizdirish qurilmalari – kaminlar qurilgan. Kaminlar Avstriya zavodlarida tayyorlangan koshinlar bilan bezatilgan. Qish paytida kaminlarda torflashtirilgan saksovul yoqilgʻisi va ko‘mir yoqilib, xonalar isitilgan. Qabulxona tomi zamonaviy yevropacha uslubda toʻrt nishabli qora qalin tunukadan yasalgan. Xonalarda moʻtadil iqlim hosil qilish maqsadida qabulxonaning janubiy va shimoliy taraflarida lojalar (shiyponlar) hamda anʼanaviy shakldagi ustunli ayvonlar qurilgan. Qabulxona devorlari tashqi tomonlarini bir-biri bilan toʻldirib turuvchi Yevropa meʼmorchiligi uslubidagi gʻisht oʻymakorligi va Xorazm meʼmorchiligining Xiva milliy guldasta uslubida ishlangan oq va koʻk rangli koshinlar bilan bezatilgan. Qabulxona atrofida yana sud binosi, turar-joy binolari va madrasalar, ular yonida toʻrtta hovli, 100 dan ortiq xonalar, galereyalar, qoʻriqxonalar, otxonalar, xizmatchilar xonalari va haram joylashgan. Butun hudud uzunligi 650 metrda ziyod boʻlgan baland devor va „guldasta“ uslubidagi minoralar bilan oʻralgan. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Tojikistonda%20shialik

Tojikistonda shialik

Shia mazhabiga Tojikistonda aholining juda oz qismi eʼtiqod qiladi. AQSH davlat departamentining 2020-yilgi hisobotiga koʻra, mamlakat aholisining taxminan 4% shia mazhabiga eʼtiqod qiladi. Yana boshqa maʼlumotlarga koʻra, Tojikiston aholisining 5% ga yaqinini shia mazhabi musulmonlari tashkil qiladi. Tojikistondagi shialikka eʼtiqod qiluvchi musulmonlarning asosiy qismini Pomir xalqlari va Togʻli-Badaxshon muxtor viloyati aholisi tashkil etadi, ular shialikning bir varianti hisoblanmish nizoriy ismoiliyligini tan oladilar. Ushbu mazhab yoʻnalishiga koʻra, bugungi kungacha uzilmagan imomlar zanjiri mavjud boʻlib, hozirda ularning yetakchisi 49-imom – Ogʻa Xon IV hisoblanadi. Tojikistonda juda ozchilik aholi shia mazhabi „Oʻn ikki imom“ tarafdorlari hisoblanishadi. Tarixi Pomir xalqlari ismoiliylarining vatani Tojikistonning togʻli sharqiy hududlari – Shinjon-Uygʻur muxtor rayoni bilan chegaradosh Togʻli-Badaxshon muxtor viloyati hisoblanadi. Ularning maʼnaviy va madaniy poytaxti esa Xorugʻ shahrida joylashgan. Pomir xalqlari tojiklardan oʻzining madaniyati va turmush tarzi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, pomir xaqlari tojik tilida gaplashmaydilar. Tojiklar XVIII asr boshlarida islom dinining sunniy mazhabiga eʼtiqod qilishgan boʻlishsa-da, keyinchalik ularning bir qismi shialik mazhabini qabul qilishgan. SSSR hukmronligi davrida Pomir oʻlkasining ismoiliylar aholisining Hindistondagi oʻzlarining maʼnaviy yetakchisi hisoblanmish Ogʻaxon uchun har yili oʻlpon toʻlash taqiqlangan, shuningdek, uning Tojikistondagi vakili Said Yusofalisho 1931-yilda hibsga olingan. Sovet Ittifoqi parchalanganidan soʻng ismoiliylarning 49-maʼnaviy rahbari Ogʻaxon IV Tojikistonga bir necha bor tashrif buyurgan va Tojiiston fuqarolar urushi vaqtida aholi orasida tinchlik oʻrnatishda ishtirok etgan. 1990-yilda Dushanbeda „Nosiri Xusrav“ jamiyati tuzilib, uning rahbari etib pomirlik Xudoyberdi Xoliqnazarov tayinlangan. Ushbu tashkilot faqat Tojikiston ismoiliylari oʻrtasida maʼrifiy faoliyat bilan shugʻullangan va birinchi navbatda Dushanbeda va Tojikistonning Pomiriylar istiqomat qilgan boshqa shaharlarida namozxona qurishni oʻz oldilarga vazifa qilib qoʻyishgan. Adabiyotlar Frank Bliss. Pomirda (Togʻli Badaxshon, Tojikiston) ijtimoiy-iqtisodiy oʻzgarishlar. Routledge, 2005 yil. ISBN 0-415-30806-2, ISBN 978-0-415-30806-9 Manbalar Shialik Shia Islom

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ali%20G%CA%BBoli%20Ag%CA%BBa%20masjidi

Ali Gʻoli Agʻa masjidi

Ali Gʻoli Agʻa masjidi – Eronning Isfahon shahridagi masjid. Ali Gʻoli Agʻa tomonidan qurilgan. Manbalar Gumbazli masjidlar Isfahon provinsiyasidagi masjidlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Islom%20san%CA%BCati%20muzeyi%20%28Doha%29

Islom sanʼati muzeyi (Doha)

Islom sanʼati muzeyi (ISM) Dohadagi Cornichedan 7 km uzodlikda joylashgan Qatarning mashxur muzeydir. Arxitektor I. M. Pei spetsifikatsiyasiga koʻra, muzey anʼanaviy Dhou bandargohi yaqinidagi sunʼiy proyeksiya yarim orolidagi hududda qurilgan. Alohida barpo etilgan park binoning sharqiy va janubiy qismlarida oʻrab oladi, ikkita koʻprik esa hududning janubiy old qismini asosiy yarim orol bilan bogʻlaydi. Gʻarbiy va shimoliy qismlar Qatarning oʻtmishini namoyish qiluvchi port bilan ajralib turadi. 2017-yil sentyabr oyida Qatar muzeylari uyushmasi Julia Gonnellani ISM ning yangi direktori etib tayinladi. Imkoniyatlari Muzeyda bosh oshpaz Alen Ducasse boshchiligidagi IDAM restorani joylashgan. Restoran fransuzlarga xos Oʻrta yer dengizi taomlaridan ilhomlangan. IDAM shuningdek, non va yarim tayyor taomlarni tayyorlash boʻyicha mahorat darslarini ham taklif etadi. Muzeyda park, maktablar va keng jamoatchilik uchun ustaxonalar, hamda ingliz va arab tillarida islom sanʼati haqida maʼlumot beruvchi kutubxona mavjud. Kutubxonada toʻqqizta oʻquv xonasi faoliyat yuritadi. Muzey yaqinida joylashgan ISM bogʻi, muzey tomonidan boshqariladigan dengiz boʻyidagi ochiq maydon hisoblanadi. Unda kafelar, bolalar oʻyin maydonchasi va amerikalik haykaltarosh Richard Serraning vertikal poʻlatdan yasalgan 7 nomli haykali mavjud. Bu hududda 2012-yildan buyon oyda bir marta naoyish etiladigan bozor ham oʻtkaziladi, ammo 2016-yil oxiridan boshlab bu bozor haftasiga ikki marta oʻtkaziladigan boʻlgan. 2022-yilda Covid-19 pandemiyasi tufayli pauza qilinganidan soʻng, bozor 2023-yil fevral oyining oxirida yana oʻz faoliyatini boshlagan. Arxitekturasi Muzey anʼanaviy islom arxitekturasi taʼsirida yaratilgan boʻlsa-da, geometrik naqshlarni oʻz ichiga olgan noyob zamonaviy dizaynga ega. Bu Fors koʻrfazidagi arab davlatlarida 14 asrdan ortiq yashagan islom sanʼatining birinchi turidir. maydonni egallagan muzey Doha koʻrfazining janubiy tomoniga qaraydigan sunʼiy yarim orolda joylashgan. Binoning qurilishi 2006-yilda Turkiyaning Baytur Construction kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan. Ichki galereya boʻshliqlari Wilmotte Associates jamoasi tomonidan ishlab chiqilgan. Muzey 2008-yil 22-noyabrda Qatarning oʻsha paytdagi amiri Shayx Hamad tomonidan ochib berilgan. U 2008-yil 8-dekabrda keng jamoatchilikka ochiq deb eʼlon qilndi. 91 yoshida muzey arxitektori I. M. Pei ushbu loyihani oʻz zimmasiga olishi uchun nafaqaga chiqishi kerak edi. U musulmon arxitekturasi va tarixini oʻrganish va uning dizaynidan ilhom olish uchun musulmon matnlarini olti oylik izlanish davomida musulmon olami boʻylab sayohat qilgan. Peining soʻzlariga koʻra, 9-asrda qurilgan Qohiradagi Ibn Tulun masjididagi yorugʻlik favvorasi arxitektorga ilhom manbai boʻlgan. Muzey hududi uchun barcha taklif qilingan variantlardan voz kechib, u kelajakda boshqa binolarga halaqit bermasligi maqsadida tuzilma uchun mustaqil orol tanlab olindi. U sunʼiy yarim orolda qurilgan, taxminan Doha Cornichedan taxminan uzoqlikda joylashgn va bir oz yarim oy shaklidagi lik yashl maydon bilan oʻralgan. Pei muzey hududlarini Luvr loyihasidagi hamkori Wilmotte & Associates tomonidan loyihalashtirishni soʻradi, keyin ular Plowden & Smith (tabiatni muhofaza qilish boʻyicha maslahatchilar), Isometrix Lighting + Design (yorugʻlik boʻyicha maslahatchilar) va SG Conseil (AV Consultants) ni oʻz ichiga olgan dizayn guruhini Turner Projacs ostida yigʻdilar. Ushbu dizayn jamoasi bilan bir qatorda Lesli E. Robertson Associates loyihaning strukturaviy muhandisi vazifasini bajardi. Asosiy bino besh qavatdan iborat boʻlib, asosiy gumbaz va markaziy minoralar mavjud. Katta markaziy qism orqali taʼlim boʻlimi bilan bogʻlaniladi. Pei kunning turli vaqtlarida turli xil soyalarni namoyish etish uchun tashqi qismlarda qaymoqrang ohaktoshdan foydalangan. Besh qavat shimol tomonda shisha bilan qoplangan va u Fors koʻrfazining panoramik koʻrinishini namoyish etadi. Binoning ichki qismi bir nechta islom sanʼati ashyolari bilan bezatilgan, katta metall qandil esa qabulxonaning asosiy zinapoyasiga osilgan. Ibn Tulun masjidida topilgan koʻplab elementlar binoda mavhum shakl sifatida tasvirlangan. Bu zamonaviylik va tarixiy islom meʼmorchiligining oʻziga xosligini uygʻunlashtirgan postmodern arxitektura tarixiy yoʻnalishining qadriyatlari va tamoyillari bilan kelishish imkonini beradi. Taʼmirlash ishlari 2022 2022-yilgi futbol boʻyicha Jahon chempionatiga tayyorgarlik vaqtida Islom sanʼati muzeyi 2021-yil iyun oyida asosiy kirish eshigi, galereyalar, maʼruzalar zali va boshqa ichki qismlarni yangilash uchun 2022-yil kuzigacha yopilishini eʼlon qildi. 2022-yil iyun oyida ISM direktori Julia Gonnella qoʻshimcha tashrif buyuruvchilarni jalb qilish hamda oilalar va yosh mehmonlarga islom sanʼati bilan tanishish imkonini yaratish maqsadida muzeyning qayta koʻrib chiqilgan „immersiv madaniy tajriba“ konsepsiyasini taqdim etdi. 2022-yil avgust oyida rasmiy qayta ochilish sanasi 2022-yil 5-oktabrda boʻlishi tasdiqlandi va koʻrgazmada 1100 dan ortiq asosan yangi sotib olingan eksponatlar namoyish etildi. Taʼmirlash yanada qulaylik va taʼlim muhitini yaxshilash imkonini berdi, jumladan raqamli taqdimotlar va yosh mehmonlar uchun qiziqarli mavzular namoyish qilindi. Muzey oʻz veb-saytiga 3D ekskursiyani ham qoʻshdi. Muzey 2022-yil 4-oktabrda „Qatar Creative“ milliy madaniy tadbiri vaqtida qayta ochildi, bu Qatarning ijodiy sohalarini keng jamoatchilik bilan birlashtirish imkonini yaratgan edi. Uning 480 000 kvadrat fut maydonni egallagan 18 ta yangi taʼmirlangan galereyasi VII asrdan XX asrgacha boʻlgan islom sanʼatini oʻzlarining tarixiy davrlari va madaniy va geografik kelib chiqishiga koʻra boʻlingan holda namoyish etadi, bu zamonaviy Dohaga tashrif buyuruvchilarga islom tarixi haqida kengroq tasavvurga ega boʻlish imkonini beradi. Taʼmirlangan muzeyning birinchi koʻrgazmasi „Bagʻdod: Koʻz zavqi“ deb nomlanib, Iroq poytaxtining anʼanalari va tarixini namoyish etgan. Koʻrgazmada Nyu-Yorkdagi Metropolitan sanʼat muzeyi va Parijdagi Luvrdan olingan buyumlar ham taqdim etilgan. Toʻplamlari Islom sanʼati muzeyi 1400 yildan ortiq boʻlgan uchta qitʼaning islom sanʼatini namoyish etadi. Uning kolleksiyasiga uchta qitʼadan olingan. Toʻplam VII-XX asrlarga oid metall buyumlar, keramika, zargarlik buyumlari, yogʻoch buyumlari, toʻqimachilik va shishalar kabilardan tashkil topgan. Muzeyda 1980-yillarning oxiridan beri toʻplangan qoʻlyozmalar, toʻqimachilik va kulolchilik buyumlari toʻplami ham mavjud. Bu Ispaniya, Misr, Eron, Iroq, Turkiya, Hindiston va Markaziy Osiyodan olingan buyumlar bilan toʻlgan dunyodagi eng toʻliq islomiy asarlar toʻplami hisoblanadi. Qoʻlyozmalar Toʻplamdagi muhim Qur’on qoʻlyozmasi MS.474.2003 hisoblanadi. Muzeyda, shuningdek, 1000 yil avval yaratilgan, dunyodagi eng mukammal Qur’onlardan biri boʻlgan, indigo rangga boʻyalgan qoʻlyozma koʻk Qur’on sahifasi ham mavjud. Koʻrgazmalar ISM tomonidan tashkil etilgan koʻrgazmalarga quyidagilar kiradi: Ferozkoʻh: Afgʻoniston sanʼatida anʼana va davomiylik, 2013-yil martdan 2013-yil iyulgacha Poʻlat va oltin – ISM kolleksiyasidagi tarixiy qilichlar, 2013-yil mayidan 2013-yil dekabrgacha Haj: Sanʼat boʻylab sayohat, 2013-yil oktyabrdan 2014-yil yanvargacha Radiant, 2014-yil yanvardan 2014-yil martgacha Shohlar va piyodalar: Hindistondan Ispaniyaga qadar tarqalgan stol oʻyinlari, 2014-yil martidan 2014-yil iyungacha Al-Andalusning sopol buyumlari: 2014-yil aprelidan 2014-yil avgustigacha Yoʻlbarsning orzusi: Tipu Sulton, 2014-yil sentyabrdan 2015-yil fevralgacha Moʻgʻul va Safaviy albomlari, 2014-yil sentyabrdan 2015-yil fevralgacha Ajoyib mavjudotlar: Islom sanʼatida hayvon ertaklari, 2015-yil martdan 2015-yil iyulgacha Ov: Islom yurtlarida shahzodalarning izlanishlari, 2015-yil sentyabrdan 2016-yil yanvargacha Qajar ayollari: 19-asrda Erondagi ayollar tasvirlari, 2015-yil apreldan 2016-yil iyungacha Muhammad Ali: Afsonaga hurmat, 2016-yil iyuldan 2017-yil fevralgacha Imperia bogʻlari: Turkiya, Eron va Hindistondan motiflar va hunarmandlar almashinuvi, 2017yil martidan 2018yil yanvargacha Chang va Damask: Fadel Al-Mansuri kolleksiyasidan Islom qurollari va zirhlari, 2017-yil avgustidan 2018-yil maygacha Suriya masalalari, 2018-yil noyabrdan 2019-yil aprelgacha Toshda oʻrnatilgan: Hindiston qirollik sudlaridan qimmatbaho toshlar va zargarlik buyumlari, 2019-yil oktabrdan 2020-yil yanvargacha Lochinning koʻzi – Shayx Saud Al Soniyga hurmat, 2020-yil avgustidan 2021-yil aprelgacha Bagʻdod: Koʻz zavqi, 2022-yil oktyabrdan 2023-yil fevralgacha Safar, 2022 yil oktyabrdan 2023-yil yanvargacha Raku Kichizaemon XV·Jikinyu: Yapon kulolchiligining tirik anʼanasi, 2022-yil noyabrdan 2023-yil martgacha Yayoi Kusama: Mening ruhim abadiy gullaydi, 2022-yil noyabrdan 2023-yil martgacha Miraj shahri: Bagʻdod, Raytdan Venturigacha, 1952-1982, 2022-yil oktyabrdan 2023-yil fevralgacha Qatardagi masjidlar: tarixda va hozir, Islom sanʼati muzeyi, 2023-yil iyundan 2023-yil avgustgacha „Imperiyani namoyish etish: Safaviylar Eronidagi toʻqimachilik“, 2023-yil oktyabrdan 2024-yil aprelgacha Galereya Yana qarang Qatardagi muzeylar roʻyxati Manbalar Havolalar Virtual tour of the Museum of Islamic Art, Doha provided by Google Arts & Culture Islom muzeylari Koordinatalar Vikimaʼlumotlarda Qatardagi diniy muzeylar I.M.Pei qurgan inshootlar Dohadagi binolar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Yangi%20usul%20jadid%20maktabi%20%28Xiva%29

Yangi usul jadid maktabi (Xiva)

Yangi usul jadid maktabi – 1910-yilda Islomxoʻja madrasasining qarshisida Islomxoʻja tomonidan qurilgan. Maktab yevropacha usulda qurilgan boʻlib, ikki qavatdan iborat. Har bir qavatda 4 tadan xona mavjud. Maktabning dastlabki oʻqituvchilari Husayn Qoʻshayev va komila Qoʻshayevalar. Maktabning har bir qavatida dahliz mavjud. Binoning balandligi 21.07 metrni tashkil qiladi. Oʻqish davomida maktabda ikki yillik dastur asosida dasrliklar tayyorlangan. Maktab oʻqituvchilari rus tili, ona tili, joʻgʻrofiya, Xiva tarixi va uy xizmatchisi vazifalari oʻrgatadigan ilmlar oʻrgatilgan. Maktab xalq inqilobidan keyin shoʻrolar maktabiga aylantirildi. 1911-yil 4-yanvarda rus diplomati A.Kalmikov oʻz xatida shunday deydi: Men Islomxoʻjaning soʻzlaridan Xiva xoni katta bir maktab binosini qurdiri, unda oʻz oʻgʻli va boshqa yosh xivaliklarni oʻqitish istagida ekanini bildim. Buxoroning valiaxdi Peterburgda bir oʻzi oʻqib keldi, ammo Xiva xoni oʻz oʻgʻli va uning tengdoshlarini ham oʻqitmoqchi boʻlganini tahsinga sazovor boʻlib, katta foyda beradi. Yangiliklar 1990-yil 18-avgustda binoda „Xalq taʼlimi tarixi“ muzeyi ochiladi. 2004-yil mustaqillikning 13 yilligi munosabati bilan bino qaytadan tamirlanadi va birinchi qavatda birinchi oʻzbek fotosuratchisi va kinooperatori Xudoybergan Devonovning rasmlari koʻrgazmasi tashkil etildi. Ikkinchi qavatda „Xalq taʼlimi muzeyi“ sayyohlar uchun xizmat qiladi.

https://uz.wikipedia.org/wiki/Mirza%20Ahmad%20masjidi

Mirza Ahmad masjidi

Mirza Ahmad masjidi – () – Ozarbayjon poytaxti Boku shahri, Icheri-sheher kvartali, Mirza Alakbar Sobir koʻchasida joylashgan, 1345-yilda bunyod etilgan masjid. Masjid turar-joy binolari bilan bir qatorda joylashgan boʻlib, Hoji Mirzo Ahmad tomonidan qurdirilgan. Arxitekturasi Qurilish rejasiga koʻra, Mirza Ahmad masjidi toʻrtburchak shaklda bunyod etilgan boʻlib, kvadrat shaklidagi vestibyul, masjidga tashrif buyuruvchilarga xizmat koʻrsatish xonasi va namozxonadan iborat. Ushbu meʼmoriy yodgorlikda, shuningdek, mahalliy toshdan yasalgan gumbazlar va qirrali ravoqlar ham mavjud. Masjidning kirish eshigi oʻrtasida Qur’on oyatlari hamda masjid meʼmorning ismi yozilgan. Binoning tomi va unga tutash yordamchi binolar vayron boʻlgan. Mirza Ahmad masjidi eski ibodatxona oʻrnida qurilgan degan taxminlar ham mavjud. Yana qarang Gileyli masjidi Chin masjidi Xidir masjidi Manbalar Bokudagi masjidlar Ozarbayjon meʼmoriy yodgorliklari Masjidlar Ozarbayjondagi masjidlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Iroqdagi%20masjidlar%20ro%CA%BByxati

Iroqdagi masjidlar roʻyxati

Quyida Iroqdagi masjidlar roʻyxati. Iroqda 7000 sunniy masjid va 3500 shia masjidi bor. Iroqdagi Vaqf va Sunnat idorasi maʼlumotlariga koʻra, poytaxt Bagʻdodda juma namozini oʻqiydigan 912 ta Jome masjidi va har kuni muntazam ravishda oʻqiladigan 149 ta kichik masjid mavjud. 2009-yil maʼlumotlariga koʻra, Falujada 970 ta masjid mavjud. Yana qarang Iroqdagi islom Masjidlar roʻyxati Bag'doddagi masjidlar ro'yxati Manbalar Masjidlar roʻyxati Iroqdagi masjidlar Iroqdagi diniy binolar va inshootlar ro'yxati

https://uz.wikipedia.org/wiki/Said%20Muhammadxon%20madrasasi

Said Muhammadxon madrasasi

Said Muhammadxon madrasasi – Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. 1864-yilda qurilgan madrasa. Hozirda Xiva shahridagi Yangi turmush mahalla fuqarolar yigʻiida joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Said Muhammadxon madrasasi Dishan qalʼa yonida joylashgan. Xiva xoni Said Muhammadxon vafotidan soʻng, uning oʻgʻli Said Muhammad Rahimxon II Feruz buyrugʻi bilan otasi xotirasiga 1864-yilda barpo etilgan. Qurilish ishlariga xonlikning qoʻshining bosh qoʻmondoni Matmurod (Muhammad Murod) devonbegi boshchilik qilgan. Madrasa Xorazm meʼmorchiligining anʼanaviy uslubida pishgan gʻishtlardan qurilgan. Xiva xoni Said Muhammadxon 1856—1864-yillarda hukmronlik qilgan boʻlib, qoʻngʻirotlar sulolasidan boʻlgan xonlikning oʻninchi hukmdori. Xiva xonligiga koʻchmanchi qabilalarning hujumi toʻxtatgan hukmdor hisoblanadi. Madrasadagi zanjir shaklida yotqizilgan gʻishtli halqalar arablar istilosidan oldingi Oʻrta Osiyo va Eronda mavjud boʻlgan meʼmorchilik uslubi „Sosoniy marvaridlari“ turkumini eslatadi. Dekorativ dizayndan tashqari, qoplamali gʻishtlar alabaster bilan yuqori darajada yopishtirilgan, 1,8 metr qalinlikdagi devorlar madrasani saqlash vazifasini bajargan. Madrasa ikki hovlidan: ichki va tashqi hovlilardan iborat. Tashqi hovli bir qavatli hujralar bilan oʻrab olingan boʻlib, toʻrtburchaklar shaklga ega boʻlgan. Kirish qismida ikki qavatli fasad mavjud boʻlib, oq va koʻk rangli plitkalar bilan qoplangan, yon tomonlarida gʻayrioddiy koʻrinishdagi yashil minoralar qad koʻtargan. Madrasa tarkibida qishki va yozgi masjid, kutubxona va darsxona, turli xonalar ham mavjud boʻlgan. Said Muhammadxon madrasasi Xiva shahridagi yirik madrasalardan biri hisoblanadi. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva madrasalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Hoji%20Sultonali%20masjidi

Hoji Sultonali masjidi

Hoji Sultonali masjidi () – Ozarbayjonning Boku shahri, Yasamal tumani, Salatin Askerova koʻchasi, 75-uyda joylashgan mahalliy masjid. Tarixi Hoji Sultonali masjidi XX asr boshlarida meʼmor Zivarboy Ahmadboyev tomonidan 1904–1910-yillarda qurilgan. Yodgorlik qurilishiga hoji Sultonali homiylik qilgan boʻlib, Boku shahri, Nizomiy metro bekatidan uncha uzoq boʻlmagan joyda joylashgan. Masjid hududidan turk askarining qabri topilgan. Hoji Sultonali masjidi ikki qavatdan iborat. Binoning yuqori qavati ayollar uchun, pastki – birinchi qavati esa erkaklar uchun moʻljallangan. Qurilish rejasida masjid kvadrat shaklida, gumbazli va minorali uslubda tasvirlangan. Hoji Sultonali masjidi dastlab minorasiz qurilgan boʻlib, Yevropa, Sharq va mahalliy arxitektura xususiyatlarini oʻz ichiga olgan. 2000-yil aprel oyida masjidda rekonstruksiya va restavratsiya ishlari boshlanib, 2001-yil oktyabr oyida yakunlangan va masjid toʻliq holda foydalanishga topshirilgan. Galereya Yana qarang Juma masjidi Tazo Pir masjidi Ajdarbey masjidi Manbalar Ozarbayjon meʼmorchiligi Bokudagi masjidlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Oydo%CA%BBstbiy%20qo%CA%BBzg%CA%BBoloni

Oydoʻstbiy qoʻzgʻoloni

Oydoʻstbiy qoʻzgʻoloni – 1827-yilda Xiva xoni Olloqulixon zulmiga qarshi Xoʻjaylida koʻtarilgan isyon. Isyonga qoʻngʻirot qoraqalpoqlarining nufuzli biylaridan Oydoʻstbiy boshchilik qilgan. Tarixi Oydoʻstbiy Muhammad Amin inoq, Muhammad Rahimxon I va Olloqulixon davrida xonlarning yaqin mahramlaridan biri boʻlgan. Oydoʻstbiyga qoʻshin toʻplash, qoraqalpoqlar orasidagi mojaroli holatlarni bartaraf etish, qoraqalpoq ulusidan soliqlarni yigʻib olish va ularning yarmini oʻzida olib qolish huquqlari berilgan. Muhammad Rahim I davrida nufuzi nihoyatda baland boʻlib, poytaxt – Xivaga kelgan paytda, Oydoʻstbiy „biybobo“ deb kutib olingan, turli hadyalar berilgan. Xiva xonligining ichki siyosati toʻgʻrisida xonlar biybobo bilan maslahatlashishgan. 1820-yilda Muhammad Rahimxon Janadaryo boʻyidagi qozoqlarni bosib olishining tugashi va xonlikning shimoliy-sharqiy chegarasi mustahkamlanishi bilan Oydoʻstbiyning huquqlarini cheklay boshladi. 1821–1822-yillarda Muhammad Rahimxonning Chorjoʻy yurishlarida qatnashuvchi biylar orasida Oydoʻstbiy boʻlmagan. Olloqulixon davrida Oydoʻstbiy barcha inkoniyatlaridan mahrum qilinadi. Olloqulixonning yaqin safdoshi Gadoy Niyoz mahram boshchiligida soliqchilar qoraqalpoqlar yeriga soliq yigʻish maqsadida boradi. Biroq Olloqulixon davridagi toʻxtovsiz urushlar, ogʻir soliq yuki va majburiyatlariga dosh berolmagan qoraqalpoqlar Xiva xonligiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtargan. Oydoʻstbiy avvalgi huquqlarini tiklab olish maqsadida qoʻzgʻolonga boshchilik qilgan. U shuningdek, qoraqalpoqlarni Qoʻqon xoniga itoat qildirib, oʻz mavqeyini qaytadan tiklamoqchi boʻlgan. Qoʻzgʻolonning borishi Olloqulixon qoʻzgʻolonni bostirish uchun maxsus qoʻshin toʻplaydi. Qoʻshinga Muhammad Nazarbiy inoqni qoʻmondon etib tayinlanadi va Xoʻjayli shahriga joʻnatiladi. Orol dengizi boʻyida qoraqalpoq biylarini toʻplagan Oydoʻstbiy maslahat uyushtiradi. Maslahatga yigʻilganlar taklifi bilan qoraqalpoq ovullariga choparlar joʻnatiladi. „Hamma bola-chaqasi bilan qoʻzgʻolonga yigʻilsin. Kimda-kim bosh tortsa – u dushman hisoblanadi“ degan xabar barcha ovullarga yetib boradi. Qoʻzgʻolonga tayyorlanayotgan qoraqalpoqlar qulay joyga yigʻilib, yerda xandaq qazib, shox-shabbalar hamda aravalar yordamida mudofaa toʻsiqlari qurishadi. Oydoʻstbiy oʻzining ikki oʻgʻli Rizo va Toʻrani 1827-yilning 29-iyulida 300 botirga bosh qilib, Qoʻngʻirot qoʻrgʻoniga chopar qilib joʻnatadi. Qoʻngʻirot qoʻrgʻoni hokimi, mushrif Muhammad Yaqub Qoʻngʻirot mudofaasini uyushtiradi. Urush tushgacha davom etgan. Biroq kuchlar noteng boʻlgan jangda qoʻzgʻolonchilar tor-mor qilinadi. Oydoʻstbiy qoʻl ostidagi askarlarning bir nechtasi jangda halok boʻladi. Baʼzi qoʻzgʻolon qatnashchilari dengiz tomonga qochgan. Rizo va Toʻra ham barcha imkonni ishga solsalar ham Xiva qoʻshinlaridan yengiladilar. Qoʻzgʻolon bostiriladi. Oydoʻstbiy qoʻlga olinib, qatl etiladi. Manbalar Xiva xonligi Qoraqalpogʻiston tarixi Oʻzbekiston tarixi Qoraqalpogʻiston

https://uz.wikipedia.org/wiki/Iroqda%20islom

Iroqda islom

Iroqda islom tarixi Muhammadning hayotlik davriga — qariyb 1400 yil oldinga borib taqaladi. Iroq musulmonlari ikki xil mazhabga amal qiladilar: shia islom (koʻpchilik) va sunniy islom (ozchilik). Diniy shaharlar Iroqda shia va sunniy musulmonlar uchun muhim boʻlgan koʻplab diniy shaharlar joylashgan. Bagʻdod asrlar davomida islomiy ilmlar markazi boʻlgan va Abbosiylarning poytaxti boʻlib xizmat qilgan. Bagʻdod, shuningdek, Iroqning Qozimiya deb nomlanuvchi hududida ikki taniqli shia imomlarining vatanidir. Karbalo shahri 680-yil 10-oktyabrda boʻlib oʻtgan Karbalo jangi natijasida shia islomida katta obroʻga ega. Najaf shahri Ali ibn Abu Tolib („Imom Ali“ nomi bilan ham tanilgan) qabri joylashgan joy sifatida mashhur boʻlib, shialar uni solih xalifa va birinchi imom deb biladilar. Shahar hozirda butun shia islom olamidan kelgan buyuk ziyorat markazi boʻlib, faqat Makka va Madina koʻproq musulmon ziyoratchilarni qabul qilishi taxmin qilinmoqda. Kufa shahri mashhur olim Abu Hanifaning vatani boʻlib, uning taʼlimotiga xalqaro miqyosda koʻplab sunniy musulmonlar amal qiladi. Kufa Ali davrida ham Rashidun xalifaligining poytaxti boʻlgan. Samarrada al-Askariy masjidi ham joylashgan boʻlib, unda mos ravishda oʻninchi va oʻn birinchi shia imomlari Ali al-Hadiy va Hasan al-Askariy maqbaralari bor. Bundan tashqari, Muhammadning baʼzi ayol qarindoshlari Samarrada dafn etilgan. Demografiyasi Iroq aholisining diniy mansubligi haqidagi maʼlumotlar noaniq. Aholining 95-99 foizi musulmonlar. CIA World Factbookning 2015-yilgi hisob-kitoblarga koʻra, musulmonlarning 29-34% sunniylik va 61-64% shialik yoʻnalishiga amal qilishadi. Pew Research tomonidan 2011-yilda oʻtkazilgan soʻrovga koʻra, musulmonlarning 51 foizi shia, 42 foizi esa sunniy. Qonunda islom 1968-yilda Ichki ishlar vazirligi mini yubka kiyishni taqiqlab, shariat sabablardan biri ekanligini taʼkidlagan. Galereya Yana qarang Iroq demografiyasi Iroqda din Bagʻdoddagi masjidlar roʻyxati Manbalar Davlatlarga koʻra Islom Iroqda Islom

https://uz.wikipedia.org/wiki/Shayx%20Jalil%20bobo%20maqbarasi

Shayx Jalil bobo maqbarasi

Shayx Jalil bobo maqbarasi (asli ismi: Allaberdi Aziz ota Maulanberdi Aziz Xoʻja oʻgʻli) – Qoraqalpogʻiston Respublikasining Qoraoʻzak tumanidagi tarixiy yodgorlik. Maqbara XII—XIV hamda XIX asrlar davomida shakllangan va bugungi kunda „Qoybaq“ ovulida joylashgan. Shayx Jalil bobo maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Qoraqalpogʻiston Respublikasi Madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulkiga tegishli va „Vaqf“ xayriya jamoat fondiga tekin foydalanish shartnomasi asosida biriktirilgan. Tarixi va joylashuv oʻrni Shayx Jalil bobo maqbarasi togʻ yonbagʻrida joylashgan boʻlib, mahalliy va xalqaro turistlar qatnovi yoʻlga qoʻyilgan. Shunday boʻlsa-da, yoʻllar talabga javob bermagani va transport orqali aniq manzilgacha yetkizib berish xizmati mavjud emasligi tufayli turistlar koʻpincha yayov yurishlariga toʻgʻri keladi, shu sababli ham turistlar oqimining asosiy qismini mahalliy turistlar tashkil etadi. Mahalliy aholi orasida tarqalgan rivoyatlarga koʻra, Shayx Jalil odam va paridan tugʻilgan. Uning otasi mashhur shayxlardan boʻlib, shoh bilan oralari buzilganidan keyin kimsasiz Qoratovga surgun qilingan. Togʻda esa kechasi raqsga tushadigan sehrli parilar yashagan. Parilar makoniga tushib qolgan shayx ulardan biriga oshiq boʻladi. Oʻrtadagi nikohdan Shayx Jalil tugʻilgan. Shayx jalil bobo ziyoratgohi Qoraqalpogʻiston Respublikasining Amudaryo tumanida Qoratov yonbagʻrida joylashgan. Shayx Jalil majmuasida Zamariq tosh yaʼni qoʻziqorin toshi; parilar makoni, shifobaxsh buloq, muhabbat choʻqqisi, tilaklar choʻqissi, Shayx Jalil bobo kabi ziyorat joylari bir mavzeyda joylashgan. Ziyoratga kelgan turistlar faqat Shayx jalil bobo maqbarasida emas, balki yuqorida sanab oʻtilgan joylarda ham boʻlishadi. Maqbara Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyev koʻrsatmasiga binoan qayta rekonstruksiya qilinib, yonida masjid barpo etilgan va mahalliy aholi ixtiyoriga topshirilgan. Maqbara yonida hovuz mavjud boʻlib, bu hovuz qurilgan paytda baliqlar oʻz-oʻzidan paydo boʻlib qolganligi haqida ham rivoyatlar mavjud. Ziyoratga kelgan turistlar baliqlar bilan ovqatlanishi mumkin. Yana qarang Sulton Uvays bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Yusuf Hamadoniy maqbarasi Shamun-Nabi maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Qoraoʻzak tumani Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Shoh%20Abbos%20masjidi%20%28Keshla%29

Shoh Abbos masjidi (Keshla)

Keshladagi Shoh Abbos masjidi (; ) – Boku shahri, Nizomiy tumani, Keshla qishlogʻida joylashgan tarixiy masjid. Bino XVII asrga oid yodgorlik boʻlib, Safaviylar shohi Shoh Abbos I buyrugʻi bilan qurilgan. Arxitekturaviy xususiyatlari Qurilish rejasiga koʻra, Keshla shahridagi Shoh Abbos masjidi kvadrat shaklga ega. Bino Shirvon-Absheron meʼmorchilik maktabi uslubida bunyod etilgan boʻlib, qurilishiga koʻra Mardakan qishlogʻida joylashgan Tuba Shohi masjidiga oʻxshaydi (1481). Yodgorlik markazida masjidning dumaloq gumbaziga tutashgan toʻrtta katta arkdan iborat asosiy namoz oʻqish zali, yon tomonlarida esa kemerli shiftli kichik xonalar qurilgan. Bu xonalar masjidning qurilish rejasida kvadrat shaklida berilgan. Masjid portali meʼmoriy tuzilishiga koʻra sodda boʻlib, stalaktitlardan iborat yarim gumbazga ega emas. Masjid meʼmori portal boʻlimini binoning umumiy hajmi bilan bogʻlashga harakat qilgan. Shu maqsadda meʼmor portal ramkasini binoning karnizi bilan birlashtirish usulidan foydalangan. Divan Khanni qurishda ham aynan shu usuldan foydalanilgan. Portalning tepa qismida arabcha yozuvlar mavjud. Mehrob va minbar kesilgan massiv toshlardan qilingan. Masjidning derazalari ham mahorat bilan yasalgan boʻlib, birinchi qavatining oʻzi ikki qatlamdan iborat: birinchisi – yogʻoch, qatlam, ikkinchisi – kesilgan tosh qatlam. 1920-yilda Ozarbayjon sovetlar tomonidan bosib olinganidan keyin bolsheviklarning diniy kurashi boshlanadi. Boshqa koʻplab diniy muassasalar singari Shoh Abbos masjidi ham oʻsha vaqtda oʻz faoliyatini toʻxtatishga majbur boʻladi, biroq 1989-yilda oʻz faoliyatini qayta tiklay boshlaydi. Yana qarang Juma masjidi, Ganja Manbalar Adabiyotlar Ozarbayjon meʼmorchiligi Bokudagi masjidlar Masjidlar Ozarbayjondagi masjidlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Osiyoda%20Islom

Osiyoda Islom

Osiyoga Islom dini VII asrlarda, paygʻambar Muhammad hayotligida kirib kelgan. 2020-yilgi statistik maʼlumotlarga koʻra, Osiyodagi musulmonlarning umumiy soni 1,3 milliardga yaqinni tashkil etadi. Islom dini Osiyoda eng keng tarqalgan din hisoblanadi. Butun dunyo boʻyicha Osiyo dunyodagi eng koʻp musulmon aholi istiqomat qiluvchi qitʼa sanalib, butun dunyo musulmonlarining qariyb 62 foizi aynan shu qitʼada yashaydi. Indoneziya, Pokiston, Hindiston va Bangladesh kabi mamlakatlar esa eng koʻp musulmon aholiga ega davlatlar sanalishadi. Gʻarbiy Osiyo, Markaziy Osiyo, Janubiy Osiyo va Janubi-Sharqiy Osiyo hududlari, ayniqsa, musulmon aholiga ega muhim mintaqalardir. Islom tarixining eng boshidan buyon Osiyo qitʼasida, xususan, Gʻarbiy va Janubiy Osiyoda koʻplab islom tarafdorlari yashab kelishgan. Tarixi Islom dinining Arabiston yarimorolidan tashqarida va qitʼaning boshqa qismlarida keng tarqalishi Gʻarbiy Osiyoni Xitoy bilan bogʻlovchi keng savdo yoʻllari bilan bogʻliq boʻlishi mumkin. Barmakiylar oilasi Abu Muslim Harakatining Umaviylarga va As-Saffohga qarshi dastlabki tarafdori edi. Bu Xolid ibn Barmakiyga katta taʼsir koʻrsatadi, uning oʻgʻli Yahyo ibn Xolid (vafoti: 806) xalifa al-Mahdiy (hukmronligi: 775—785) va Horun ar-Rashidning (hukmronligi 786—809) vaziri boʻlgan. Yahyoning oʻgʻillari al-Faxl va Jaʼfar (767—803) Horun ar-Rashidning qoʻl ostida yuqori lavozimlarda ishlaganlar. Barmakiylarning koʻplab vakillari ilm-fan homiylari va namoyondalari boʻlishgan, bu esa qoʻshni Gundishapur akademiyasidan arab dunyosiga hind ilmi va ilm-fanining tarqalishiga katta yordam bergan. Barmakiylar Jobir ibn Xayyom va Jabril ibn Buxtishu kabi olimlarga homiylik qilganlar. Bagʻdodda ilk bor qogʻoz fabrikasining tashkil etilishida ham ularning katta hissasi bor. Barmakiylarning oʻsha davrdagi kuchi "Ming bir kecha kitobi"da oʻz aksini topgan. Xalifalikning ilk hukmdorlarining aksariyati barmakiylar boʻlgan. Xolid ibn Barmak Mansura, Sind va Bagʻdod shaharlarini bunyod ettirgan. Uning oʻgʻli esa hozirgi Ozarbayjonning hokimi boʻlgan. Demografiyasi Markaziy Osiyo Sharqiy Osiyo Janubiy Osiyo Janubi-Sharqiy Osiyo Gʻarbiy Osiyo Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Shayx%20Abbos%20Valiy%20maqbarasi

Shayx Abbos Valiy maqbarasi

Shayx Abbos Valiy maqbarasi (yoki Shayx Abbos Vali maqbarasi) — Qoraqalpogʻiston Respublikasining Beruniy tumanidagi tarixiy yodgorlik. Maqbara XII—XIV hamda XXI asrlar davomida shakllangan boʻlib, bugungi kunda „Xorazm“ mahallasidagi Shayx Abbos Vali qabristoni, Shayx Abbos Vali jome masjidi hududida joylashgan. Shayx Abbos Valiy maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi. Tarixi Shayx Abbos Valiyning asl ismi Shayx Mazguriddin ibn Muso ibn Muxammad ibn Abdullo ibn Abbosdir. Bu shaxsning shajarasi Muhammad paygʻambarning amakisi Abbosga borib taqalishi rivoyat qilinadi. Shayx Abbos Valiy milodiy 732-yili Arabistonda tugʻilgan. Shayx Abbos 40 yoshida, yaʼni 772-yilda oʻz onasi bilan Xorazmga, oʻsha davrlarda madaniyat markazlaridan biri boʻlgan poytaxt shahar Katga koʻchib kelgan. Shayx shu yerda muqim yashab qolgan, shu yerda uylanib, oʻn nafar farzand koʻrgan. Shayx Abbos yashagan davr zardushtiylik dinining hali mavjud boʻlgan davriga toʻgʻri keladi. Shu sababli Shayx Abbos butun kuch-gʻayratini zardushtiylik dinida boʻlgan aholining bir qismiga Qurʼon, hadis, shariat ahkomlarini tushuntirish orqali ularni islom diniga kiritishga sarflagani manbalarda keltirilgan. XIX asr boshlariga kelib, oʻz vaqtida Anushaxon tomonidan qurdirilgan qalʼani Amudaryo oqimi yuvib ketgach, yangi Katda yashovchi aholi daryoning oʻng sohilida joylashgan Shayx Abbos Valiy mozori tevaragiga kelib oʻrnashgan. Shundan soʻng bu yerlar Shobboz deb atala boshlagan. 1957-yildan keyingi yillarda Shobboz shaharchasiga Beruniy nomi berilgan. Bundan koʻrinadiki, maqbara hududi bugungi Beruniy shahrining asosini tashkil etgan. Yana qarang Sulton Uvays bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Yusuf Hamadoniy maqbarasi Shamun-Nabi maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Beruniy tumani Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Borsakelmas%20ko%CA%BBli

Borsakelmas koʻli

Borsakelmas koʻli (yoki Borsa Kelmas koʻli, Borsa kelmas chuqur koʻli) — Ustyurt platosida joylashgan boʻlib, bundan taxminan 30 million yil muqaddam Tetis nomli qadimiy dengizning bir qismi boʻlgan. Bugungi kunga kelib dengiz oʻrnida Qizilqum, Qoraqum, Ustryurt platosi va bu koʻl qolgan. Koʻlning vujudga kelishi va nomlanishi Ustyurt platosining asosini yerning geologik tarixida roʻy bergan mezozoy hamda paleozoy davrlaridagi oʻzgarishlardan hosil boʻlgan qoldiqlar tashkil etadi. Tektonik harakatlar, shamol va suvning taʼsiri tufayli Ustyurt platosi hosil boʻlgan. Koʻp million yillar mobaynida gips va loydan chuqur balchiq qatlami paydo boʻlgan. Tabiiy devorlarning balandligi 50—60 metr, ayrim joylarda esa 100 metrgacha yetadi. Rivoyatlarga koʻra, shoʻrxoklik ichida mavjud boʻlgan qadimiy qalʼaga miloddan avvalgi IV asrda yashagan Farasman ismli Xorazm hukmdoriga tegishli ekanligi aytilgan koʻp miqdorda oltin koʻmilgan. Koʻp asrlar davomida bu oltinni izlab kelgan odamlar izsiz gʻoyib boʻlib, bu yerdan qaytib kelmagan. Shu sababli ham „borsang, qaytib kelmaysan“ degan gap tarqalib, bu joylarga shunday nom berilgan. Koʻlning nomlanishi haqiqatga toʻgʻri kelishi aytiladi. Chunki koʻlga yaqinlashish juda xavfli boʻlib, koʻl hududi koʻplab jarliklar va ingicha tuz qatlami bilan qoplangan. Shuningdek, koʻlning tuz bilan qoplanmay qolgan qismlariga ham duch kelish mumkin. Ammo, mahalliy aholining soʻzlariga koʻra, agar rezina etiklar kiyib olinsa, botqoqlikdan eson-omon oʻtish va koʻlning ustki qismigacha chiqib olish mumkin, u yerda esa xuddi tosh kabi qattiq boʻlgan tuzli koʻl boʻylab sayr qilish imkoni mavjud. 2023-yil sentyabr oyida mashhur amerikalik ultramarafonchi Dean Karnazes va Kulikov jahon hamjamiyatining eʼtiborini Orol dengizi ekologik fojiasiga jalb etish maqsadida, „Borsa Kelmas“ koʻli hududi boʻylab 42 km masofani bosib oʻtishni rejalashtirgan edi. Manbalar Qoraqalpogʻiston geografiyasi Qoraqalpogʻiston Koʻllar Qoraqalpogʻiston koʻllari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Nurullaboy%20madrasasi

Nurullaboy madrasasi

Nurullaboy madrasasi — Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. 1910—1912-yillarda qurilgan madrasa. Hozirda Xiva shahridagi Yangi turmush mahalla fuqarolar yigʻini, Najmiddin Kubro koʻchasida joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Nurullaboy madrasasi 1910—1912-yillarda Xiva xoni Asfandiyorxon tomonidan barpo etilgan. Madrasa Dishan qalʼada Nurullaboy majmuasining janubiy tomonida, Serchali yop arigʻi boʻyida joylashgan. Madarasani plani Xivadagi boshqa madrasalar kabi shaklan bir xil koʻrinishda boʻlgan boʻlib, ichki hovliga tirsaksimon koʻrinishdagi dahliz orqali kirigan. Hovlidan hujralarga oʻtish mumkin boʻlgan boʻlib, hujralar ikki-uch kishiga moʻljallanga, tomi balxa shaklida yopib qurilgan. Hovlining janubi-gʻarbiy tomonida yozgi masjid boʻlgan boʻlib, masjid Xorazm meʼmorchiligining Xiva uslubida barpo etilgan, tomi anʼanaviy juft patik uslubida yopib qurilgan, ayvonga esa toʻrtta naqshinkor ustunlar oʻrnatilgan. Yozgi masjidning janubiy devorida mehrob anʼanaviy ravishda devorga oʻyib yasalgan. Madrasaning qishki masjid xonasiga esa dahliz orqali kirilib, bu masjid ham Xiva uslubida barpo qilingan, tomi anʼanaviy juft patik uslubida yopib qurilgan va toʻrtta naqshinkor ustunlar oʻrnatilgan. Bu yerda ham xonaning janubiy devorida mehrob devorga oʻyib yasalgan. Nurullaboy madrasasi kvadrat shakldagi pishiq gʻishtdan barpo qilingan. Peshtoq sirlangan g‘isht va koʻk koshinlardan yasab chiqilgan. Madrasa binosining umumiy maydoni 609,6 kv. metr, ichki hovlining maydoni esa 104,9 kv. metr, madrasaning jami maydoni 714,10 kv. metr boʻlgan. Madrasa balandligi 3,8 metr, hajmi 2715,10 kub metr. Madrasa barpo etilishida ganchkor ustalar Xudoybergan hoji, Nurmat, Roʻzmat Masharipov, yogʻoch oʻymakorlari boʻlgan ustalar Bobojon Qalandarov, Ota Shixov, Ismoil Abdiyozov, gʻisht terish ishlari ustasi Quryoz Bobojonov ishtirok etganlar. Madrasa qurilishida yana Oqmasjid qishlogʻidagi nemis mennonit ustalari ham faol qatnashishgan. Sovet hukumati davrida madrasada umumiy ovqatlanish shoxobchasi, soʻngra tungi diskoteka sifatida foydalanilgan. Oʻsha paytlarda ichki hovlining tomi yogʻoch bilan bostirilgan. Bugungi kunda hovlining tomi yopiq holatda. 2018-yilda madrasada Oʻzbekiston milliy banki homiyligida toʻliq qaytadan taʼmirlangan va mazkur bankga tekin foydalanish uchun berilgan. Bugungi kunda madrasada Xiva shahar hunarmandlar uyushmasiga tegishli hunarmandlar koʻrgazmasi faoliyat yuritib kelmoqda. Shuningdek, madrasaning bir qismida toʻy marosimlari uchun raqs sahnasi sifatida ham foydalanilmoqda. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva madrasalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kostenko%20shaxtasidagi%20ofat

Kostenko shaxtasidagi ofat

Kostenko shaxtasidagi ofat – 2023-yil 28-oktabrda Qaragʻanda viloyatida joylashgan Kostenko shaxtasida sodir boʻlgan portlash va yongʻindir. Taxminlarga koʻra, lavada metan gazining portlashi sodir boʻlgan. Voqea sodir boʻlgan paytda konda 252 kishi boʻlgan, 208 nafar konchi qutqaruvchilar tomonidan yer yuzasiga chiqarilgan, 46 kishi halok boʻlgan. Kostenko konining munozarali „ArcelorMittal Temirtau“ kompaniyasiga qarashli boʻlgan va u yerda 1400 dan ortiq kishi ishlayotgani maʼlum. Tarixi ArcelorMittal Temirtau ishlagan yillar davomida korxonada halok boʻlgan xodimlar soni 160 kishidan oshdi. Soʻnggi yillarda metallurgiya zavodi korxonalarida yiliga ikki marta favqulodda vaziyatlar sodir boʻldi. Manbalar Qaragʻandi viloyati tarixi ArcelorMittal Temirtau 2023-yil oktabr 2023-yildagi Qozogʻiston

https://uz.wikipedia.org/wiki/Vladimir%20Sinzerling

Vladimir Sinzerling

Vladimir Vladimirovich Sinzerling (1884–1954) – sovet sayyohi, tadqiqotchi, olim, professor. Ilmiy yoʻnalishlari: geografiya, gidrologiya, iqlimshunoslik. SSSRning turli mintaqalarida suvni tejashning nazariy va amaliy muammolariga bagʻishlangan asarlari bilan tanilgan. Tarjimayi holi Vladimir Sinzerling 1884-yil 31-avgustda Sankt-Peterburgda fransuz tilida soʻzlashuvchi Shveytsariyadan kelgan ruslashgan muhojirlar oilasida tugʻilgan. Otasi – Vladimir Karlovich Sinzerling (1854-1899). Onasi – Yekaterina Yakovlevna Sinzerling (1864-1922) V. V. Sinzerlingning singlisi Yekaterina Vladimirovna Sinzerling (1887-1979) Petrishule va Bestujev kurslarini tamomlagan, kristallografiya sohasida taniqli mutaxassis, geologiya-mineralogiya fanlari doktori boʻlgan. 1902-yilda Vladimir Sinzerling Imperator oʻrmon xoʻjaligi institutiga oʻqishga kirdi, ammo mablagʻ yetishmasligi tufayli oʻqishni toʻxtatishga majbur boʻldi. 1904-1905-yillarda Germaniyada taniqli tadbirkor Siemens oilasida uy oʻqituvchisi boʻlib ishlagan. 1909-yilda u Atlantika va Tinch okeanlarida dengizchi sifatida suzdi. Keyin Vladimir Sinzerling bir necha yil AQShda turli xil sugʻorish inshootlarida, jumladan Kolorado daryosi deltasidagi obyektda ishchi, texnik va muhandis boʻlib ishladi. 1913-yilda oʻrmon xoʻjaligi institutini, 1916-yilda esa qishloq xoʻjaligi institutining muhandislik fakultetini tugatgan. 1913-yildan Amudaryo deltasida gidrologik tadqiqotlarga rahbarlik qilgan, Turkman bosh kanali loyihasida ishtirok etgan. 1917-yilda u Murmanskdan Pasvik daryosigacha boʻlgan yoʻlning yoʻnalishini oʻrganish bilan shugʻullangan. 1918-yilda V. V. Sinzerling Davlat qurilish qoʻmitasining tashkiliy byurosi aʼzosi boʻlib, irrigatsiya, melioratsiya va oʻrmonlarni qayta tiklash loyihalarini tuzgan. 1924-yilning bahorida Orolbo'yi havzasida vujudga kelgan suv muammolarini hal qilishga yordam berish maqsadida O‘rta Osiyo Iqtisodiy Kengashi tomonidan Xorazm vohasiga taklif qilingan V.V. Sinzerling mavjud sharoit bilan yaqindan tanishdi va daryo suvlarini so‘l qirg‘oq tomon yo‘naltirish yuzasidan zarur amaliy maslahatlar berdi. Keyinchalik tahlil qilgan ma’lumotlarini 1927-yilda “Amudaryo deltasida sug‘orish va paxtachilik istiqbollari” nomli maqolasida aks ettirdi. 800 sahifalik ushbu ilmiy ish uni SSSRning qurgʻoqchil yerlarini tadqiq etuvchi olimlari qatoriga qoʻydi. 1920-1930-yillarda Moskva va Qozon oʻrmon xoʻjaligi va Voronej qishloq xoʻjaligi institutlarida dars bergan. 1933-yilda Qoraqum choʻli boʻylab oʻtkazilgan afsonaviy avtorallida qatnashdi. 1933-yilda Voronej oʻrmon xoʻjaligi institutida professor boʻldi. „Oʻrmon gidrologiyasi“ monografiyasini nashr etadi. 1940-1950-yillarning boshlarida Vladimir Sinzerling SSSR Fanlar akademiyasining ishlab chiqarish kuchlarini oʻrganish kengashiga (SOPS) ishga kirdi va oʻzining ilmiy faoliyatini SSSRning Yevropa tekisligidagi ichki namlik aylanishini oʻrganish bilan bogʻladi. Uning nashrlari va Davlat reja komiteti va SSSR Vazirlar Sovetiga yoʻllagan maktublari sugʻorishni optimallashtirish va suvni tejashga bagʻishlangan. Yozgi yogʻingarchilikning shakllanishida tabiiy oʻsimliklarning rolini koʻrsatib, V. V. Sinzerling tabiatni oʻzgartirish boʻyicha beparvo rejalarga, shu jumladan Polesie botqoqlarini quritishga qarshi chiqdi. 1952-yil 30-31-mayda SSSR Fanlar akademiyasining Geografiya institutida atmosferada namlik aylanishi muammolariga bagʻishlangan yigʻilishda u „Tabiiy suv aylanishi va ularning SSSR iqlimiga taʼsiri“ maʼruzasini taqdim etdi. Vladimir Sinzerling 1954-yilda vafot etgan. U Sankt-Peterburgda Smolensk Lyuteran qabristoniga dafn etilgan. Xotini (1920-yildan) – Mariya Vladimirovna (1899-1969), chet tillari oʻqituvchisi. Oʻgʻillari – Maksim (1927) va Vladimir (1931). Uning hayot yoʻlining asosiy bosqichlari va mahalliy geografiya va iqlimshunoslikka qoʻshgan hissasi, shuningdek V. V. Sinzerlingning asosiy asarlari roʻyxati A. A. Tishkovning „Ichki namlik aylanishi haqida munozara: ichki geografiya tarixiga qoʻshimcha teginishlar“ maqolasida keltirilgan". Olimning samarali faoliyati namlik aylanishi va insonning tabiatga taʼsirini oʻrganish muammolariga keng mutaxassislarni jalb qildi. V. V. Sinzerling iqlim oʻzgarishining koʻp asrlik va dunyoviy sikllarini aniqlash orqali oʻzining ilmiy faraz va bashoratlarini qurdi. Uning soʻnggi asarlari nashr etilmagan holda qoldi. Manbalar Moskvada vafot etganlar Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar 1954-yilda vafot etganlar 15-martda vafot etganlar Sankt-Peterburgda tugʻilganlar 1884-yilda tugʻilganlar 31-avgustda tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/OFK%20Ayaks

OFK Ayaks

Gollandiyalik Amsterdam Ayaks (), shuningdek, AFC Ajax, Ajax Amsterdam yoki shunchaki Ayaks deb ham ataladi, Gollandiyaning professional futbol jamoasi bo'lib, mamlakatning premer-ligasida, Erediviziyada o'ynaydi. Klub Amsterdamda joylashgan. 36 Eredivisie chempionligi va 20 KNVB kubogi bilan afsonaviy yunon qahramoni nomi bilan atalgan Ayaks tarixan Gollandiyadagi eng muvaffaqiyatli klub bo'lib kelgan. Bu 1956 yilda tashkil etilganidan beri ligada doimiy ravishda ishtirok etib, Feyenoord va PSV Eyndxoven bilan birgalikda Erediviziyada ustunlik qilgan mamlakatdagi "katta uchlik" jamoalaridan biri. Tarix 1900-yil 18-martda Amsterdamda “Ayaks”ga asos solindi. 1911 yilda jamoa Gollandiya futbolining birinchi divizioniga ko'tarildi va 1917 yilda o'zining birinchi muhim g'alabasini - KNVB Bekerni, mamlakat milliy kubogini qo'lga kiritdi. Niderllandiya futbol klublari Webarxiv andozasi wayback havolalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kichik%20Muhammad%20Mahram%20uyi

Kichik Muhammad Mahram uyi

Kichik Muhammad Mahram uyi – Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. Kichik Muhammad Mahram uyi XIX asr oxirida qurilgan. Hozirda Xiva shahridagi Kaltaminor mahalla fuqarolar yigʻini, Sherpa Oʻrazova koʻchasi, 66-uyda joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Kichik Muhammad Mahram uyi Muhammad Rahimxon II Feruzning maslahatchisi va nufuzli amaldorlaridan biri Kichik Muhammad mahram tomonidan XIX asr oxirda qurilgan. Xiva xonligida Muhammad mahramlar ikkita boʻlganligi uchun biri ulugʻ Muhammad (Mamat) mahram, ikkinchisi kichik Muhammad (Mamat) mahram deb ataganlar. Tarixchi Yusuf Bayoniy bu mahramlar ikki nafar boʻlganligi, kichik Muhammad mahram yana aqlli Muhammad deb atashgani va bu mahram oʻz hisobidan madrasa qurdirgani, 1909-yilda vafot etgani haqida maʼlumot qoldirgan. Kichik Muhammad Mahram uyi Xorazm meʼmorchilik uslubida ayvon shaklda barpo qilingan. Qurilishda pishgan gʻisht bilan birga nigirik (sinch) ishlatilgan. Xorazmda yerosti suvlari yaqin boʻlgani, yozi issiq, yogʻingarchilik kam boʻlishi, togʻlar deyarli yoʻqligi tufayli uylar baland joyda qurilgan, paxsalardan qilingan devorlar uylarning salqinligini taʼminlagan. Xuddi shunday shaklda Kichik Muhammad Mahram uyi ham qurilgan. Uyning umumiy yer maydoni 0.0440 gektar boʻlgan. Uy qurilish osti maydoni 284.86 kv. metr, bostirmasi 489,28 kv. metr, uyning balandligi 3,2 metrni va baʼzi joylari 3,7 metrni bostirmasining balandligi 4,4 metrni tashkil qilgan. Kichik Muhammad Mahram uyining umumiy hajmi: 1155,89 kub metr boʻlgan. Uyning sirt devorlari pishiq musulmon gʻishtdan qurilgan, ishchi xonalarning oraliq devorlari, sinchdan (nigirik) tiklangan, tomning usti yogʻoch (bolor) bilan yopilgan. Uy bir qancha marta taʼmirdan chiqarilgan. Hozirda Kichik Muhammad Mahram uyidan „Kaltaminor“ mahalla fuqarolar yigʻini idorasi sifatida foydalanib kelinmoqda. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Chinor%20bobo%20maqbarasi

Chinor bobo maqbarasi

Chinor bobo maqbarasi (yoki Shinor bobo maqbarasi) – Qoraqalpogʻiston Respublikasining Beruniy tumanidagi tarixiy va arxitektura yodgorligi. Tarixiy obyekt XIV hamda XIX asrlarga oid boʻlib, bugungi kunda „Doʻstlik“ ovul fuqarolar yigʻini hududidagi Sulton Uvays bobo qabrstonida joylashgan. Chinor bobo maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulkiga tegishli hisoblanadi. Tarixi Sulton Uvays bobo majmuasi tarkibiga Chinor bobo maqbarasi ham kiradi. Anʼanaga aylangan odatga koʻra, ziyoratchilar avvaliga ushbu maqbarani ziyorat qilib, soʻngra Sulton Uvays qabrini ziyorat qilishadi. Bu anʼanaga amal qilinishiga sabab — Chinor boboning baʼzi maʼlumotlarga koʻra, Sulton Uvaysning ustozi boʻlganligidir. Boshqa bir maʼlumotlarga koʻra, Chinor bobo uning muazzini yoki sartaroshi — avliyoning shaxsiy sartaroshi boʻlgani taxmin qilinadi. Sulton Uvays ustozini hurmat qilganligi sababli ham vafotidan keyin uni ustozining oyogʻi tomoniga dafn etilishini vasiyat qilib qoldirgan. Shuning uchun Chinor bobo maqbarasi majmuaning yuqori qismida joylashgan boʻlib, ziyoratchilar avval uni ziyorat etishadi. Avliyo Chinor bobo, ehtimol toʻqima obraz boʻlgan boʻlishi ham mumkin, chunki „shinor“ soʻzi „chinor“ degan maʼnoni anglatadi, bu shunchaki taxallus boʻlishi ehtimoli ham yuqori. Chinor bobo shaxsiyatining mavjudligini tasdiqlash bilan bogʻliq biografik maʼlumotlar va uning avliyo boʻlganligi haqidagi manbalar yoʻq. Mahalliy aholi orasida tarqalgan rivoyatlarga koʻra, Chinor boboning asl ismi Abdulloh Yamaniy boʻlib, Sulton Uvays boboga qoʻl bergan va uning tariqatiga kirgan shaxs edi. Shuningdek, soch-soqolini oladigan sartaroshi boʻlib xizmat qilgan. Rivoyatlarda yana Sulton Uvays hayotlik vaqtida: „Mening boshimga Chinor ustaning qoʻlidan boshqa hech kimning qoʻli tekkan emas. Shuning uchun u kishi vafot etsa, mendan balandroq joyga dafn etilsin“, deb vasiyat qilganligi rivoyat etiladi. Yana qarang Sulton Uvays bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Toqmaq ota maqbarasi Murat shayx maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Kechirmas bobo maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari Beruniy tumani

https://uz.wikipedia.org/wiki/Bol%20hovuz

Bol hovuz

Bol hovuz – Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. XIX asrda barpo etilgan hovuz. Hozirda Xiva shahridagi Yangi turmush mahalla fuqarolar yigʻini, Qodir Yoqubov koʻchasida joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Bol hovuz Xiva shahrini aholisini ichimlik suvi bilan taʼminlash maqsadida XVIII—XIX asrda qurilgan. Tarixiy manbalarda XX asr boshlarida Xiva shahrida oʻn toʻrtta hovuzlar boʻlgani qayd etilgan. Bugungu kunda ulardan yettitasi saqlanib qolingan. Bol hovuz Ichan qalʼaning shimoliy darvozasi boʻlgan Bogʻcha darvozasi yonida, Dishan qalʼaning janubida barpo etilgan. Maʼlumotllarga koʻra, mazkur hovuz Muhammad Aminxon hukmronligi davrida qurilgan. Xiva shahridagi barcha hovuzlar singari mazkur hovuzga ham Amudaryodan Polvonyop kanali orqali suv olib kelingan. Hovuz atrofiga qayragʻoch, tut daraxti va gujumlar ekilgan. Ular Bol hovuzning salqin iqlimini taʼminlab turishgan. Hovuzga suv bir tarafdan kirib, boshqa tarafdan chiqib turgan. Shuning uchun hovuzning suvi doimo toza ichishga yaroqli boʻlgan. Hovuzda barcha odamlar oʻzining idishi bilan suv olishi taqiqlangan, ushbu ish bilan maxsus tayinlangan odam shugʻullangan. Shuningdek, bu odam suvning tozaligiga ham javobgar boʻlgan. Bol hovuz toʻrtburchak shaklda boʻlgan boʻlib, umumiy oʻlchami 43x45x44x36 metr, chuqurligi esa 1,6 metrni tashkil qilgan. Mazkur hovuzning suvi shirin va totli boʻlishi tufayli aholini uni shunday nomlashgan. Bol hovuzning yonida „Muzkoʻmar“ sardobasi qurilgan. Sardobada hovuzning totli suvi va muz saqlangan. Qish faslida hovuzning suvi muzlashi sababli maxsus tarzda boʻlak-boʻlak qilib, hovuzdan muz boʻlaklarini olinib, yoz fasligacha saqlash uchun „Muzxona“ga olib borib qoʻyilgan. Hovuzdan olingan muz boʻlaklari muzxonadagi yerga 10 metr chuqurlikda saqlangan hamda bu muz boʻlaklarida xonlar, amaldorlar, shuningdek, oddiy aholi ham foydalangan. Bugungi kunga kelib, hovuzda suvning kirish-chiqish yoʻllari yopilib ketganligi tufayli hovuzda suv mavjud emas. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Iyshan%20qal%E2%80%99a%20majmuasi

Iyshan qal’a majmuasi

Iyshan qalʼa majmuasi (yoki Iyshan kala kompleksi) — Qoraqalpogʻiston Respublikasining Kegeyli tumanidagi tarixiy va arxitektura yodgorligi. Tarixiy obyekt XVIII—XIX hamda XX asrlarga oid boʻlib, bugungi kunda „Juzim bogʻ“ ovul fuqarolar yigʻini hududida joylashgan. Iyshan qalʼa majmuasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulkiga tegishli hisoblanadi. Shuningdek, Iyshan qalʼa majmuasi boshqa 98 ta tarixiy manzillar bilan bir qatorda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashining Qoraqalpogʻistonning diqqatga sazovor joylari roʻyxatiga ham kiritilgan. Tarixi Iyshan qalʼa majmuasi XVIII—XIX hamda XX asrlarga tegishli boʻlib, u mahalliy aholi orasida shuhrat qozongan ziyoratgoh hisoblanadi. Iyshan qalʼaning qurilish tarixi XVIII—XIX asrda yashab oʻtgan Imom Eshon nomi bilan bogʻliq. Imom Eshon 1806—1825-yillarda Xiva xonligini boshqargan Muhammmad Rahimxon davrida Xiva xonligida diniy ishlar boʻyicha xon maslahatchisi lavozimigacha koʻtarilgan ulugʻ shaxs boʻlgan. Iyshan qalʼani Imom Eshonning katta oʻgʻli Atagʻulla bunyod qildirgan. Oʻz davrida Iyshan qalʼaga qish faslini oʻtkazish maqsadida kelgan oilalar soni 40 (qirq) mingtadan ortib ketganligi aytiladi. Qalʼa qurilishi boshlangan vaqtda qishloq nomi „Kenjeli“ (oilaning eng kichik farzandi bilan bogʻliq) deb atalgan. Keyinchalik bu hudud nomi Imom Eshon nomi bilan bogʻlanib (Iyshan — qoraqalpoq tilida) „Iyshan qalʼa“ deb atala boshlangan. Yana qarang Sulton Uvays bobo maqbarasi Shibliy ota maqbarasi Toqmaq ota maqbarasi Murat shayx maqbarasi Tugʻon Turk maqbarasi Kechirmas bobo maqbarasi Manbalar Qoraqalpogʻiston Oʻzbekiston meʼmoriy yodgorliklari Qoraqalpogʻiston meʼmoriy yodgorliklari Kegeyli tumani

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xorazm%20kulolchilik%20san%CA%BCati

Xorazm kulolchilik sanʼati

Xorazm kulolchilik sanʼati – Oʻzbekiston Respublikasi Xorazm vohasida rivojlangan hunarmandchilik sanʼati. 19-asr oxiri 20-asr boshlarida Markaziy Osiyodagi aholi orasida kulolchilik markazlari paydo boʻladi. Sopol buyumlarga zeb berib bezatishning yangi uslublari yuzaga keladi. Dunyoning eng qadimiy shaharlaridan biri Xivada oʻzining monumental, tiniq grafikasi va geometrik naqshlari bilan ajralib turadigan Xorazm kulolchilik maktabi rivojlangan. Kulolchilik naqshlari qadimiy Ichan-qal’aning mashhur meʼmoriy yodgorliklari devorlarini qoplagan mayolika bezaklari bilan juda yorqin uygʻunlik beradi. Chunki bugungi hunarmandlar xon saroylari va masjidlarini bezab turgan xalq hunarmandlarining bevosita avlodlaridir. Zamonaviy kulollar ajdodlari oʻchmaydigan koʻk, och koʻk va firuza koshinlar yasashda qoʻllagan ishlari vositalarini tayyorlash uchun xuddi shunday tabiiy mahsulotlardan foydalanadilar. Oʻrta Osiyo kulolchilik maktablarining eng qadimgisi Xorazmdir. Xorazmning alohida hududiy izolyatsiyasi tufayli mahalliy kulolchilik uslubi deyarli hech qanday oʻzgarishlarga yoki begona taʼsirlarga duchor boʻlmagan. Ming yillar davomida asl shaklida bizga yetib kelgan. 20-asr boshlaridan hozirgi paytgacha Xorazm vohasida Koʻhna Urganch shahrida Eshmurot usta, Xiva, Madir (Xonqa tumanidagi qishloq) va Yangiariq tumanidagi Kattabogʻ kulollar maktabi foaliyat olib bormoqda. Xorazm viloyatida ushbu qadimiy sanʼat turi avloddan – avlodga meros tariqasida oʻtib kelgan va hozirgi vaqtda ham rivojlanib takomillashib kelmoqda. 20-asr boshidagi eng mashhur kulolchilik markazlari: Xiva, Urganch, Xonqa, Kattabogʻ, Qoʻshkoʻpir, Chimboy, Beruniy, Toʻrtkoʻl, Xoʻjayli. 1950-yillarda Xiva meʼmoriy yodgorliklarini restavratsiya qilishda qatnashgan hunarmandlar tomonidan kulolchilik buyumlarini bezashda arabesk naqshlari foydalanila boshlandi. Sopol buyumlarni boʻyashda meʼmoriy ornament usullarini birinchilardan boʻlib muvaffaqiyatli qoʻllaganlar qatorida Xivadagi Polvon ota maqbarasini taʼmirlashda bevosita ishtirok etgan B.Vaysov boʻldi. Asosan XIX asrda yogʻochga oʻyib naqsh solish B.Vaysovning shogirdlari – I.Boltayev va R.Matchonovlar tomonidan shakllantirilgan. Xorazm vohasida klassik gulli bezak anʼanalari M.Bekchonov, A.Yoqubov, R.Zaripov, Sh. Qalandarov, E.Sapayev, M.Matyoqubov va boshqalar tomonidan ishlab chiqilgan. Baʼzi ustalar aniq oʻyilgan konturli va qatʼiy chizilgan chizmachilik uslubida ishlashadi. Bu kulolchilarning asarlari, bir tomondan, XIX asr – XX asr boshlaridagi grafik kompozitsiya anʼanalarini davom ettirsa, ikkinchi tomondan, yangi xususiyatlarni namoyon etadi. Hozirgi vaqtda ustalar idish yasash uchun qizil tuproqni Qoraqalpogʻiston hududidagi Sulton Uvays togʻidan olib keladi. Ayrim idishlar oddiy qishloq tuprogʻidan yasaladi. Zangori kulolchilik idishlarini tayyorlash uchun kulollar togʻdan qizil tuproq olib keladi hamda koʻproq ishlov beradi. Manbalar Xorazm Xorazm viloyati Kulolchilik

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xon%20dorixonasi

Xon dorixonasi

Xon dorixonasi yoki zindon – Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. 1910—1912-yillarda qurilgan bino. Xiva shahridagi Mevaston mahalla fuqarolar yigʻinida joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida. Tarixi Xon dorixonasi Qoʻshdarvoza yonida, Xiva shahrining qoq markazida joylashgan boʻlib, mazkur tarixiy yodorlik aslida zindon boʻlgan. Baʼzi mutaxassislar fikriga koʻra, kasalxona yaqinida joylashgani va XX asr 60-yillarida dorixona sifatida foydalanilgani tufayli xon dorixonasi deb atalgan. Xiva shahrida kasalxona qurilganda dorixona qurish ham rejada boʻlgan, ammo uni qurish amalga oshmay qolgan. XVIII asr oxiri va XIX asrni boshida dastlab zindon Koʻhna Ark ichkarisidagi darvozaning chap tomonida, zarbxonaga kiraverishning old tomonida joylashgan. Keyinchalik zindon Koʻhna Arkdagi darvozaning janubiy qismiga koʻchirilgan. Mazkur zindon aybdorlarni jazolash uchun vaqtinchalik qamoqxona vazifasini oʻtagan. Xorazm vohasida yer osti suvlarining sathi baland boʻlgani uchun yer ostida imoratlar qurishga imkon bermagan. Shu sababdan Xiva xonligining zindoni yer ostida emas, balki yer ustida joylashgan. Rossiya davlatining 1000 yillik va Romanovlar sulolasining 300 yillik yubileyiga bagʻishlab, rus podshosi Nikolay II Xiva xalqiga yangi yevropacha uslubda zindon sovgʻa qilgan, zindon keyinchalik Xiva dorixona boshqarmasining omborxonasi boʻlgan. Bugungi kunda ushbu binoda „Oltin Meros“ jamgʻarmasi va „Hunarmand“ uyushmasi joylashgan. Zindonning bosh fasadi gʻarbga yoʻnalgan boʻlib, ikkita kirish yoʻlagi mavjud. Zindon toʻgʻri burchakli 260x130x65 mm hajmdagi pishgan rus gʻishtidan Yevropa meʼmorchiligi uslubida barpo qilingan. Zindon noaniq shaklda qurilgan. Bu ehtimol, oʻsha paytdagi mavjud qurilish maydonining holatidan kelib chiqqan boʻlishi mumkin. Zindonning ichkarisida hovli va hovli oʻrtasida quduq qazilgan, quduqdan yaqin yilllargacha foydalanib kelingan. Hovlining janubidan Xorazm meʼmorchiligiga xos boʻlgan baland ayvon qad koʻtargan. Hovlining tevarak atrofida perimetr boʻylab xonalar joylashtirilgan. Mazkur yodgorlik Xorazm va rus meʼmorchiligi uslublari uygʻunlashgan holda qurilgan binolardan biri hisoblanadi. Ichki xonalar baland tom yopmasi, yaʼni tekis yogʻoch (bolor) bilan yopilgan. Xonalarning kirish eshigi va derazalari Xon kasalxonasi va Pochta-telegraf binosi kabi bir xil shaklda ishlangan. Baʼzi xonalarning kirish eshiklari va deraza romlari vaqtlar oʻtishi bilan eskirib, almashtirilgan. Biroq deraza romlari tashqarisiga oʻrnatilgan temir panjaralar holatida saqlanib turibdi. Zindonning trapetsiya shaklidagi oʻlchami 30,4 x 29,74 metr va 24,7x21,7 metr, asosiy fasaddagi kirish peshtoqining balandligi 4,30 metr, kichkina ayvonning balandligi 3,6 metrni tashkil qilgan. Hovliga qaralgan xonalar soni 15 tadan iborat. Xonalar tomi yogʻoch toʻsinlar bilan tekis yopilgan. Manbalar Oʻzbekistondagi diqqatga sazovor joylar Xorazm meʼmoriy yodgorliklari Xiva arxitekturasi Xiva bino va inshootlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xudoyberganov%20Madiyor

Xudoyberganov Madiyor

Madiyor Xudoyberganov (1924-yil 28-dekabr, hozirgi Xorazm viloyati, Shovot tumani Yabla-Qangla qishlogʻi, Oʻzbekiston- 2016-yil 29-iyun, Oʻzbekiston) – Sovet oʻzbek faoli, Oʻzbekiston Kommunistik Partiyasi Xorazm viloyat qoʻmitasi 1-kotibi. SSSR Oliy Kengashining 8-11-chaqiriq deputati. Iqtisodiyot fanlari nomzodi. Tarjimayi holi Xudoyberganov Madiyor 1924-yil 28-dekabrda Shovot tumani Yabla-Qangla qishlogʻida dunyoga kelgan. 1941-yildan boshlab Oʻzbekiston SSRda oʻqituvchilik qilgan. Shu yildan boshlab jamoat va siyosiy ishlarda faol ishtirok etishni boshlaydi. KPSS Markaziy Komiteti huzuridagi Oliy partiya maktabini tamomlagan. 1945–1951-yillarda Oʻzbekiston SSRda oʻquv boʻlimi mudiri, maktab direktori, tuman xalq taʼlimi boʻlimi mudiri. 1951–1965-yillarda Xorazm viloyati Oʻzbekiston KP(b) Shovot okrug qoʻmitasi kotibi; Oʻzbekiston KP Xorazm viloyat qoʻmitasi boʻlim mudiri; Oʻzbekiston KP Xorazm viloyati Xiva okrug qoʻmitasining 1-kotibi. Xorazm viloyati Urganch oʻqituvchilar institutini tamomlagan. 1965-yil apreldan 1968-yil fevraliga qadar Xorazm viloyat Mehnatkashlar deputatlari Kengashi ijroiya qoʻmitasi raisi. 1968-yil fevraldan 1986-yil 13-yanvarga qadar Oʻzbekiston KP Xorazm viloyat qoʻmitasining 1-kotibi. 1986-yildan nafaqaga chiqqan. 2016-yil 29-iyunda vafot etdi. Daraja kapitan podpolkovnik Mukofotlar Madiyor Xudoyberganov 1965-, 1971-, 1978-, 1983-yillarda - jami to'rt marta Lenin ordeni bilan mukofotlangan. 1973-yilda Oktyabr inqilobi ordeni, 1985-yilda Vatan urushi ordeni, 1959-yilda „Shavkatli mehnat uchun“ medali, 1976-yilda "Jasorati uchun" medali kabi mukofotlarni qo'lga kiritgan. Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi Manbalar Sovet Ittifoqi Kommunistik Partiyasi aʼzolari Shavkatli mehnat uchun medali sohiblari Jasurlik uchun medali bilan mukofotlanganlar 1-darajali Vatan urushi ordeni sovrindorlari Oktabr Inqilobi ordeni sohiblari Lenin ordeni sohiblari 2016-yilda vafot etganlar 29-iyunda vafot etganlar 1924-yilda tugʻilganlar 28-dekabrda tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Boltaboy%20Bekmatov

Boltaboy Bekmatov

Boltaboy Bekmatov (1958, Toshhovuz viloyati Moylijangal qishlogʻi-) – Shovotlik zootexnik shoir. Hayoti Asli Turkmanistonning Toshhovuz viloyati Moylijangal qishlogʻida 1958 yilda tugʻilgan Boltaboy aka 1981 yilda texnikumni bitirgach, Shovotdagi fermada ishlay boshlagan, ammo muntazam sheʼrlar bitardi. Taʼlimi Boltaboy Bekmatov Xiva qishloq xoʻjalik texnikumini bitirib bir necha yillar "Shovot" sovxozida zootexniklik qilgan. Asli Turkmanistonning Toshhovuz viloyati Moylijangal qishlogʻida 1958 yilda tugʻilgan Boltaboy aka 1981 yilda texnikumni bitirgach, Shovotdagi fermada ishlay boshlagan, ammo muntazam sheʼrlar bitardi. Shoirning doʻsti Bahrom Roʻzimuhammad aytganidek, "biz xayol deganda oʻy-fikr oqimini yoki tasavvur qilish amalini tushunamiz. Ammo, xayolning mazmuni biz oʻylagandan ham kengroq boʻlishi mumkin. Matnazar Abdulhakim, Bahrom Roʻzimuhammad va Toshkentdagi jiddiy ustozlari taʼsirida Boltaboy Bekmatov fermadagi zootexniklik kasbini tashlab Moskvada tahsil oldi. M.Gor`kiy nomidagi Jahon Adabiyoti institutiga kirib oʻqidi. Faoliyati 1986-92 yillarda Boltaboy Bekmatov institutda tahsil olib, qadrdon Shovot tumaniga qaytib keldi. Shundan soʻng 1992-95 yillarda Toshhovuz viloyatining "Doʻstlik bayrogʻi gazetasida muxbir boʻlib ishladi. 1995-99 yillarda esa „Xorazm“ nashriyotida bosh muharrirlik qildi. 1999 yildan keyin Shovot tumani maʼnaviyat va maʼrifat markazi rahbari, viloyat maʼnaviyat targʻiboti markazida, yozuvchilar uyushmasining viloyat boʻlimida konsul`tantlik qildi. Ayni paytda „Xorazm“ nashriyotida ishlayapti. 1992 yilda „Alvon uchqunlar“, 1993 yilda „Seni koʻrgim keladi“, 1996 yilda rus tilida „Tsvetok v xrustalnoy vaze“, 2012 yilda „Billur guldon“ sheʼriy toʻplamlari nashr etilgan. Respublikamizdagi koʻplab gazeta-jurnallarda ijod namunalari yoritilgan shoirning rus tilidagi toʻplamiga moskvalik taniqli shoira Tatʼyana Bek soʻz boshi yozgandi. Alber`t Vazixov, Ivan Novitskiy, Tatʼyana Bek, Matnazar Abdulhakim singari shoir va adabiyotshunoslar Boltaboy Bekmatov sheʼrlarini rus tiliga tarjima qilishgan. Shu bilan birga shoirning oʻziyam Afanasiy Fet, Ivan Novitskiy sheʼrlarini, Pushkinnning „Motsart va Salyeri“ (kichik fojia)sini oʻzbekchaga oʻgirgan. Tarjimada Pushkinga xos shiddat shundoqqina mavjlanadi, jilva qiladi: Kim ham aytolardi: Sal`eri magʻrur, Razil bir hasadgoʻy, yerga toptalgan, Tuproq chaynayotgan ojiz ilon deb? Hech kim… Lekin endi-chi, oʻzim aytaman. Endi men hasadgoʻy. Hasad qilaman, Chuqur iztirobda qilaman hasad. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Olimjon%20Qodiriy

Olimjon Qodiriy

Olimjon Qodiriy — 1898-yil 9-sentabrda Xiva xonligiga qarashli Gurlan tumanida tug‘ilgan. Uning ijtimoiy kelib chiqishi haqida ma’lumotlar kam. Olimjon Qodiriy yoshligida ilk ta’limni Gurlandagi yangi usul maktablarida o'qigan. “No‘g‘ay maktablari” deb nomlangan mazkur maktablar asosan tatar o‘qituvchilariga tegishli bo‘lib, rus tilini o‘rganish uchun qulay edi. Bu maktablarni bitirgan yoshlar asosan hur fikrli, taraqqiyparvar, jadidchilik g‘oyalariga moyil bo‘lib ulg‘ayishar edi.Olimjon Qodiriy 14 yoshida maktabni tamomlab, Gurlandagi “Zinger” kompaniyasiga farrosh bo‘lib ishga kiradi. U ko‘p o‘tmay o‘zining intilishi va tirishqoqligi evaziga nemis tilini o‘rganib, korxonadagi yetakchi chilangar (slesarlar)dan biriga aylanadi. 1916-yil Xiva xonligining bir necha bekliklarini qamragan milliy zulmga qarshi xalq qo‘zg‘alonida Olimjon Qodiriy ham “Yosh xivaliklar” vakili sifatida ishtirok etadi. Shundan so‘ng butun xonlik hududida taraqqiyparvarlarga qarshi ta’qib kuchaytirildi va natijada Olimjon Gurlandan chiqib ketishga majbur bo‘ladi. U 1918–1919-yillarda Petroaleksandrovskdagi 3-harbiy garnizonga oddiy askar sifatida xizmatga kiradi. Rus tilini mukammal bilganligi tufayli garnizon harbiy sudining vakili etib saylanadi. Xiva xonligi qulagach esa, Olimjon Qodiriy iqtidorli yoshlardan biri sifatida tanlanib, Markaziy Rossiyaga o‘qishga yuboriladi. U 1920–1922-yillarda Moskvadagi Sverdlov nomli Sharq mehnatkashlari Kommunistik universitetida ta’lim oladi. 1922 yil BXSR hukumati rahbari Fayzulla Xo‘jaev Turkiston va Buxorodan Germaniyada o‘qitish uchun talabalar yubora boshlaydi. Xorazm Xalq Respublikasining Moskvadagi muxtor vakilligiga Toshkentdan kelgan xabarga ko‘ra, BXSR hukumati Xorazm Respublikasidan ham horijda o‘qitish uchun 2 ta vakil ajratishini so‘ragan. Shulardan biri Olimjon Qodiriy edi. U 1922 yilning oktabr oyi so‘ngida Germaniyaning Berlin shahriga yetib boradi. Olimjon Idrisiy Turkiston talabalarini dastlab tezkor til o‘rgatish kurslariga topshiradi. Xorijiy ta’lim olish uchun tanlangan o‘quvchilar yoshi va bilim darajasiga ko‘ra bir necha guruhga taqsimlab, ularni iqtidorlariga qarab Germaniyadagi o‘quv muassasalariga joylashtiradi. 1927-yilning so‘nggida Farg‘ona vodiysiga kelib ishga joylashadi. 1937-yilning 8-sentabrida Olimjon Qodiriy O‘zSSR JKning 62, 67 moddalari bilan ayblanib, otib tashlanadi Manbalar Gurlanda tugʻilganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xorazm%20mennonitlari

Xorazm mennonitlari

Xorazm mennonitlari – Yevropadan koʻchib kelib Xorazmda yashab qolgan xalqlar. XVIII asrda golland va nemis mennonitlar Yekaterina IIning taklifiga binoan Rossiyaga koʻchib oʻtishadi. Imperator ularga koʻplab huquqlarni beradi, masalan harbiy xizmatdan ozod etadi. Lekin Aleksandr II (1855-1881) hukumat tepasiga kelgach, mennonitlarga berilgan huquqlarni yoʻqqa chiqardi. Shundan soʻngra ular Amerika va Markaziy Osiyoga qarab joʻnashdi. 1881-yilda Turkiston general-gubernatori fon Konstantin Petrovich Kaufman mennonit millatdoshlarini Toshkentga taklif qildi. Natijada ularning 71 oiladan tashkil topgan jamoasi koʻchib keladi. Lekin oradan bir yil oʻtgach, Turkistonda ham majburiy harbiy xizmat joriy etiladi. Mennonitlar esa Toshkentni tark etib, Buxoro amirligiga otlanishdi. Ular Samarqand yaqinidagi Zirabuloq qishlogʻida joylashishdi. Buxoro amiri amir Muzaffar dastlab mennonitlarni oʻz fuqaroligiga olishga rozilik beradi. Biroq ularning soni koʻpligi va hayot tarzi oʻzgacha ekanini bilgach, xavotirlanib, fikridan qaytdi. „Mennonitlar tilimizni bilmaydi, yerga ishlov berolmaydi, ayollarining esa yuzi ochiq, bu yerdagilarga yomon oʻrnak boʻladi“, deydi amir. Shundan soʻng mennonitlar Xiva xonligidan yordam soʻrashadi. Xiva xoni Said Muhammad Rahimxon II (Feruz) ularni qabul qilishga, yer ajratishga rozilik bildiradi. Ularning oldiga faqat bitta – toʻngʻiz boqmaslik sharti qoʻyiladi. Mennonitlarning Xivaga oʻrnashishi 1882-yilda nemis va holland mennonitlar Xivadan 160 km uzoqlikdagi Koʻhna Urganch shahri yaqiniga koʻchib kelishadi. Kichik qoʻrgʻon barpo qilib, dehqonchilik bilan shugʻullana boshlashadi. Biroq ular bu joyda tinch-totuv yashay olmaydi. Qoʻrgʻondan atigi 5 km uzoqlikda yashovchi turkman-yovmut qabilasi mennonitlarning qoʻliga qurol olmasligi, qarshilik koʻrsatmasligi, kuch ishlatmasligini bilib qolgach, otlarini, chorvalarini oʻgʻirlay boshlashadi. Keyinchalik ayollariga ham koʻz olaytirishadi. Xon vakili Qosim Devon mennonitlar holidan xabar olgani keladi va ularning ogʻir ahvolga tushib qolganini koʻrib, bu haqda poytaxtga maʼlum qiladi. Shundan soʻng Feruz 1884 yilda Xivadan 15 km uzoqlikdagi Oqmachit qishlogʻida (hozirgi Yangiariq tumani hududi) oʻz ogʻasi Otajon toʻra mulkidan ularga yer ajratib beradi. Shuningdek, oʻzga din vakillariga nisbatan zoʻravonlikni taqiqlash, ularning hurmatini joyiga qoʻyish haqida farmon imzolaydi. Mennonitlarni yer soligʻidan 1 yilga, jamoat ishlaridan (ariqlarni qazish, uylarni taʼmirlash va hokazo) 4 yilga ozod etadi. Manbalar