Datasets:

rafalposwiata

/

plsc

like 0

Możliwości wykorzystania owoców krajowych do produkcji win owocowych

Dokonano przeglądu piśmiennictwa na temat możliwości wykorzystania krajowych jabłek, aronii, wiśni, czarnej porzeczki i innych tego typu produktów do produkcji win owocowych. Scharakteryzowano te owoce pod kątem zawartości związków polifenolowych, przeciwutleniaczy i in. Związki te mogą zapobiegać m.in. chorobom serca i naczyniowym; mają działanie przeciwkancerogenne, a także łagodzą ból i przeciwdziałają stresowi. Wiele owoców wykorzystuje się do produkcji win owocowych zarówno w przemyśle, jak i w warunkach domowych. Na podstawie dostępnej literatury można stwierdzić, że możliwe jest uzyskanie win o bardzo dobrej jakości oraz wyrazistym, pełnym smaku, który jest całkiem odmienny od smaku wina gronowego.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Nanocebulki węglowe oraz ich potencjalne zastosowanie w biomedycynie

Nanocebulki węglowe (Carbon Nano-Onions – CNOs) zbudowane są z zamkniętych sferycznie monowarstw węglowych skupionych wokół pustego rdzenia – fulerenu C60. Dotychczasowe badania dowiodły, iż CNOs wykazują lepsze właściwości niż pozostałe struktury węglowe. Duży stosunek powierzchni do objętości, niska gęstość oraz wielowarstwowa morfologia grafitowa umożliwiają wiele zastosowań, m.in. w superkondensatorach, bateriach litowo-jonowych czy układach elektromagnetycznych. Największe zainteresowanie wzbudza brak ich toksyczności, co predysponuje CNOs do odgrywania ważnej roli w nanomedycynie lub biotechnologii. Nanocebulki mogą być wykorzystane jako: materiał kontrastowy umożliwiający fluoroscencyjne obrazowanie żywych organizmów, do budowy bioczujników, a także jako nanoplatforma do unieruchomienia bądź transportu substancji aktywnych. W pracy przedstawiono obecny stan wiedzy na temat zastosowania wielościennych fulerenów w diagnozie biomedycznej oraz innych gałęziach biotechnologicznych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Instrumentalny test analizy profilu tekstury w badaniu jakości wybranych produktów spożywczych

Instrumentalne metody analizy profilu tekstury artykułów żywnościowych są powszechnie stosowane w badaniach związanych z problematyką reologiczną wykonywanych w wyższych uczelniach, w jednostkach zaplecza naukowo-badawczego przemysłu żywnościowego oraz w laboratoriach przyzakładowych. Charakteryzuje je: szybkość i możliwość uzyskiwania informacji o zróżnicowanych właściwościach tekstury materiału badawczego, przy czym bez możliwego wpływu na wyniki oznaczanych wyróżników stanu psychofizycznego osoby obsługującej aparaturę. W artykule przedstawiono możliwość wykorzystania instrumentalnego testu analizy profilu tekstury (TPA) wybranych produktów spożywczych: mięsa, pieczywa oraz owoców. Opisano stanowisko pomiarowe, zaprezentowano przykładowe parametry testu badanych produktów oraz pokazano wyniki badań własnych i przedyskutowano je w konfrontacji z danymi źródłowymi.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Nowoczesne rozwiązania poprawiające higienę w zakładach mleczarskich. Część 1. Mycie oraz monitoring higieny

W pracy scharakteryzowano sposoby mycia w zakładach przemysłu mleczarskiego. Omówiono sposób mycia jednofazowego, mycia ze środkami zawierającymi enzymy. Przedstawiono urządzenia czyszczące suchym lodem do urządzeń trudnodostępnych oraz delikatnych powierzchni. Opisano, w jaki sposób powinna być przestrzegana higiena osobista personelu. Przedstawiono metody do monitorowania higieny, takie jak: metoda pomiaru ATP, metoda ELISA, indykator barwy, paski testowe oraz próbniki powietrza.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Zagrożenia w proponowanych zmianach prawnych dla biologicznego przetwarzania odpadów

Podjęte przez Polskę, wraz z jej wejściem do Unii Europejskiej (w 2004 r.), zobowiązania, dotyczące zapewnienia zredukowania masy odpadów komunalnych biodegradowalnych przeznaczonych do składowania o 35% do 16 lipca 2020 r. (w stosunku do ilości biodegradowalnych odpadów wytworzonych w 1995 r.), wymagały rozwinięcia mechaniczno- biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (MBP). Jednak dopiero 11 września 2012 r. minister środowiska określił wymagania prawne odnośnie do MBP w Rozporządzeniu (Dz. U. 2012, poz. 1052). Aktualnie do konsultacji społecznych trafił projekt nowego rozporządzenia, które powinno wejść w życie z dniem 23 stycznia 2015 r., zastępując poprzednie, tracące moc z 22 stycznia 2015 r. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie skutków proponowanych zmian uwarunkowań prawnych z punktu widzenia technologicznej realizacji biologicznego przetwarzania frakcji podsitowej ze zmieszanych odpadów komunalnych. Na podstawie analiz założeń technologicznych zrealizowanych i będących w trakcie realizacji projektów instalacji w jednej z regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce oraz ich porównania z propozycjami nowych uregulowań prawnych podjęto próbę określenia zagrożeń dla MBP. Przeprowadzone badania skutkowały znalezieniem nieścisłości w uregulowaniach, mogących utrudniać przetwarzanie odpadów. W przypadku przetwarzania biologicznego, zwłaszcza beztlenowego, zapisy w aktualnym kształcie mogą wręcz uniemożliwić wytwarzanie biogazu. Stwierdzono również, że akty prawne dotyczące możliwości zagospodarowania powstającego stabilizatu oraz kontrola skuteczności procesu wymagają doprecyzowania.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Redukcja odpadu wynikającego z błędów wizualnych z wykorzystaniem metody DMAIC

Celem pracy było określenie skuteczności wykorzystania metody DMAIC do redukcji odpadu wynikającego z błędów wizualnych podczas produkcji filtrów do wody w przedsiębiorstwie X. W pracy użyto metody case study oraz wykorzystano metody jakościowe do pomiaru i analizy danych. Zaprezentowano i przedyskutowano wyniki projektu przeprowadzonego przy wykorzystaniu narzędzi DMAIC (Define – definiuj, Measure – mierz, Analyze – analizuj, Improve – ulepszaj, Control – nadzoruj). Zastosowanie tej metody skutkowało usystematyzowaniem działań przeprowadzanych podczas projektu, zidentyfikowaniem czynników powodujących defekty wizualne filtrów, określeniem najważniejszych przyczyn występowania odpadów, poprawą procesu produkcji i kontroli, zwiększeniem świadomości kadry pracowniczej i dostosowaniem procesu produkcji, tak aby finalny produkt w jak największym stopniu spełniał oczekiwania konsumenta.

Nauki Inżynierskie i Technologie

System sterowania procesem mieszania w produkcji jogurtów smakowych oparty na sterowniku PLC

Artykuł opisuje system sterowania produkcją jogurtów smakowych. Cechą charakterystyczną opisanego systemu jest to, że jego sterowanie i kontrola bazują na sterowniku PLC (Programmable Logic Controller). Jest on również wykorzystywany przy sterowaniu procesem mycia. Do sterownika podłączony jest dotykowy panel operatorski LCD, na którym wyświetlane są informacje i komunikaty dotyczące procesu produkcji, w tym informacje o błędach oraz sygnalizacja awarii oraz braku wykorzystywanych składników. Za pomocą tego panelu dokonuje się wszelkich wyborów, w tym trybu pracy (produkcji/ mycia), jak też zmian ustawień, przykładowo tych dotyczących ilości dostarczanych surowców. Opracowany system sterowania jest rekonfigurowalny i rozszerzalny. Podstawa opisanego rozwiązania chroniona jest zgłoszeniem patentowym; artykuł zawiera opis rozszerzony i uszczegółowiony.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Czynniki kształtujące jakość mięsa drobiu grzebiącego. Praca przeglądowa

W ostatnich latach obserwuje się tendencje do zmiany w sposobie odżywiania się ludności. Konsumenci w trosce o racjonalne i zdrowe odżywianie poszukują mięsa o wysokiej wartości odżywczej. Mięso drobiu jest istotnym źródłem energii i składników odżywczych, zapewniającym wysoką zawartość białka, kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych. Jakość mięsa zależy od wielu czynników: bezpieczeństwa zdrowotnego, wartości odżywczej, właściwości funkcjonalnych i jego cech sensorycznych. Dynamiczny rozwój handlu, sieci dystrybucyjnej, wzrastający popyt na mięso drobiu sprzedawane w postaci chłodzonej (a nie w stanie zamrożonym), w postaci elementów kulinarnych (np.: noga, pierś ze skórą i kością, filet z piersi ze skórą lub bez niej), jak i wyrobów gotowych skłania do poszukiwania metod poprawy jego jakości. Na podstawie przeglądu literatury omówiono czynniki kształtujące jakość mięsa drobiu grzebiącego.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Aplikacje m-zdrowia. Część 1

Sposobem na utrzymanie zdrowia i dobrej kondycji fizycznej jest stosowanie zasad racjonalnego odżywiania, które uwzględniono w piramidzie żywności. Jednakże w dobie globalnego stosowania Internetu oraz chęci otrzymania natychmiastowej odpowiedzi na jakiekolwiek zapytanie na temat odżywania się, zakupywanych produktów żywnościowych, składników w nich zawartych, diety i aktywności fizycznej coraz częstszym źródłem tych informacji stają się aplikacje mobilne zdrowia. Celem pierwszej części artykułu było przedstawienie i scharakteryzowanie dostępnych w Polsce aplikacji m-zdrowia. Aplikacje na telefony komórkowe, jak: FatSecret, Endomondo, Water Drink Reminder, Zdrowe zakupy, MyPlate, Fitatu, My Net Diary oraz Dieta dla super lenia, to jedne z najczęściej pobieranych i najwyżej ocenianych aplikacji m-zdrowia. Dzięki programom na urządzenia mobilne można kontrolować spożywane posiłki, sprawdzać, ile dostarczyło się organizmowi witamin, składników mineralnych, węglowodanów, białek czy tłuszczów.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Występowanie nadwagi i otyłości wśród dzieci w wieku od 10 do 13 lat w mieście i gminie Ostrzeszów

Celem pracy jest określenie stopnia występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci w wieku od 10 do 13 lat w dwóch szkołach miejskich w Ostrzeszowie i trzech szkołach wiejskich w gminie Ostrzeszów. Zaprezentowano i przedyskutowano wyniki pomiarów wzrostu i masy ciała oraz określono poziom rozwoju dzieci według siatek centylowych. Udowodniono tezę, że istnieje związek między nadwagą i otyłością a miejscem zamieszkania dzieci (miasto/wieś) i ich płcią. Dzieci mieszkające w mieście są bardziej otyłe niż ich rówieśnicy mieszkający na wsi (14,86% vs 10,09%). Nadwaga i otyłość są większe wśród dziewcząt (odpowiednio: 8,46% i 6,16%) aniżeli wśród chłopców (6,30% i 4,72%). W niniejszym opracowaniu uzyskany wskaźnik masy ciała, łącznie uwzględniający nadwagę i otyłość (7,39% i 5,45%), tj. 12,84% dla dzieci objętych badaniami, jest porównywalny z wynikami nielicznych opracowań polskich oraz różni się zasadniczo, gdy w obliczeniach zastosuje się wartości referencyjne WHO lub IOTF.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Naturalne antyutleniacze stosowane do mięsa

Na podstawie przeglądu literatury wskazano możliwości stosowania przeciwutleniaczy naturalnych w przetwórstwie mięsa. Zaprezentowano informacje dotyczące skuteczności dodatków przeciwutleniaczy naturalnych, w tym ziół i przypraw, ekstraktów z nasion zbóż i pestek owoców, herbaty, ziół oraz przypraw, będących ich bogatymi źródłami. Praca przedstawia możliwe korzyści, które można osiągnąć dzięki stosowaniu antyoksydantów naturalnych, m.in. dla zachowania lub poprawy właściwości technologicznych oraz bezpieczeństwa surowca i gotowych produktów mięsnych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Przegląd rynku funkcjonalnych wyrobów piekarniczo-cukierniczych na terenie Dolnego Śląska

Celem opracowania było przedstawienie rynku żywności funkcjonalnej na Dolnym Śląsku oraz przegląd produktów funkcjonalnych i ich producentów w aspekcie podstawowej definicji żywności funkcjonalnej. Charakterystyki dokonano, kładąc nacisk na najpopularniejszą z reprezentowanych w tym rejonie branż, tj. przemysł piekarski, starając się uwzględniać podział żywności ze względu na spełniane funkcje zdrowotne. Przedstawiono również przewidywaną strategię rozwoju tej branży do roku 2030, co wynikało z wymogów projektu, w ramach którego badania te prowadzono (Identyfikacja potencjału i zasobów Dolnego Śląska w obszarze nauka i technologia na rzecz poprawy jakości życia Quality of Life), oraz wytycznych przyszłych kierunków rozwoju.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wykorzystanie pseudozbóż do wytwarzania piwa bezglutenowego

Piwo wytwarzane z typowych słodów (jęczmienny, pszeniczny) jest zabronione w diecie osób chorych na celiakię ze względu na zawartość glutenu, który ma toksyczny wpływ na komórki jelita cienkiego. Według szacunków populacja osób, które w swojej diecie nie mogą stosować produktów zawierających gluten, wynosi od 0,3 do 3%. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie badaniami nad technologią produkcji piwa bezglutenowego z surowców pseudozbożowych – szarłatu, komosy ryżowej i gryki. Technologie opracowane w skali laboratoryjnej i pilotażowej wymagają dalszych badań, gdyż już na tym etapie zdiagnozowano wiele potencjalnych problemów technologicznych. Optymalizacja warunków prowadzenia procesów słodowania i zacierania może przyczynić się do powstania piwa bezglutenowego o atrakcyjnych parametrach produkcyjnych i sensorycznych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Znakowanie artykułów spożywczych w odniesieniu do alergii i chorób żywieniowo zależnych na przykładzie piekarni-cukierni „Adar”

Celem pracy jest przedstawienie wprowadzonych w ostatnich latach zmian w znakowaniu produktów spożywczych oraz zbadanie opinii konsumentów dotkniętych chorobami pochodzenia żywieniowego, czy zmiany te są przez nich postrzegane jako satysfakcjonujące. Przedstawiono uwarunkowania prawne dotyczące znakowania, zasady znakowania dotyczące żywności specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które omówiono na przykładzie znakowania etykiet produktów piekarni-cukierni „Adar”, oraz wyniki ankiety przeprowadzonej wśród konsumentów dotkniętych chorobami pochodzenia żywieniowego. Etykiety na produktach firmy „Adar” są skonstruowane zgodnie z wymaganiami i nie mają żadnych błędnych informacji. Obserwuje się zwiększenie zainteresowania konsumentów informacjami zawartymi na etykietach, chociaż nie wszystkie znaki graficzne są przez nich zrozumiałe.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena sposobu żywienia mieszkańców domu pomocy społecznej na terenie województwa dolnośląskiego

Zwiększający się w Polsce i na świecie odsetek osób starszych skłania do zwrócenia większej uwagi na sposób ich żywienia. Jednym z problemów tej grupy wiekowej jest nieprawidłowe żywienie. Właściwe odżywianie osób starszych ma wpływ na spowolnienie tempa starzenia biologicznego, występowanie zmian fizjologicznych i patologicznych. Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej diet realizowanych w wybranym domu pomocy społecznej zlokalizowanym na terenie województwa dolnośląskiego, oparta na teoretycznej analizie jadłospisów z zastosowaniem programu komputerowego Dieta 5D. Obliczono wartość energetyczną i zawartość: białka, tłuszczu, węglowodanów, wybranych składników mineralnych (Ca i Fe) oraz witamin (A, C, B₁) dla 40 całodziennych jadłospisów z czterech pór roku: wiosny, lata, jesieni i zimy. Uzyskane dane porównano z obowiązującymi normami żywienia. Różnice statystycznie istotne między wynikami zawartości poszczególnych składników odżywczych, wybranych składników mineralnych i witamin w racjach pokarmowych, w zależności od sezonu, dotyczyły jedynie witaminy A. Stwierdzono duże spożycie składników energetycznych zarówno w grupie kobiet, jak i mężczyzn. Ocena wartości odżywczej badanych jadłospisów wykazała wiele nieprawidłowości w porównaniu z normami. W badanych jadłospisach odnotowano nieprawidłowości związane ze zbyt dużą zawartością tłuszczów w stosunku do norm. Powyżej normy w badanych racjach pokarmowych kształtowały się również zawartość żelaza oraz witamin A, C, B₁. Dieta charakteryzowała się małą podażą wapnia.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena wartości energetycznej i odżywczej diet stosowanych w żywieniu pacjentów na przykładzie wybranego szpitala Wielkopolski

Dieta chorych w szpitalu powinna odpowiadać wysokim standardom żywienia. Jednak żywienie w szpitalach na terenie Polski od lat budzi wiele zastrzeżeń i w wielu przypadkach nie spełnia zasad racjonalnego odżywiania. Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej posiłków serwowanych w szpitalu na podstawie teoretycznej analizy jadłospisów z zastosowaniem programu komputerowego Dieta 4D. Obliczono wartość energetyczną, zawartość: białka, tłuszczu, węglowodanów; składników mineralnych: Ca i Fe, oraz witamin A i C dla 28 całodziennych jadłospisów szpitalnych z czterech pór roku: wiosny, lata, jesieni i zimy. Średnia wartość energetyczna racji kształtowała się na prawidłowym poziomie. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na brak zbilansowania zawartości składników odżywczych w całodziennych racjach pokarmowych pacjentów. W badanych racjach pokarmowych uwidoczniły się nieprawidłowości związane ze zbyt dużą zawartością tłuszczów w stosunku do norm. Poniżej normy w analizowanych jadłospisach szpitalnych była zawartość węglowodanów, wapnia i witaminy C. Powyżej normy w badanych racjach pokarmowych kształtowała się zawartość witaminy A i żelaza. Sugeruje to konieczność edukacji pracowników szpitala w zakresie prawidłowego żywienia pacjentów.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wykorzystanie fermentacji metanowej do zagospodarowania wybranych produktów odpadowych przemysłu spożywczego

Zwiększenie ilości odpadów i zanieczyszczeń organicznych w ostatnich latach, związane m.in. ze zwiększeniem produkcji żywności, stanowi coraz większy problem. Biorąc pod uwagę konieczność ich unieszkodliwiania, a także naturalne pochodzenie i skład chemiczny, uznano, że najkorzystniejszymi i najbardziej ekonomicznymi sposobami degradacji są metody biotechnologiczne, w tym fermentacja metanowa. Przedstawione badania obejmowały wstępną analizę surowca (pH, konduktywność, suchą substancję i suchą substancję organiczną) oraz jego biodegradację na drodze fermentacji metanowej, przeprowadzoną w celu oszacowania ilości wytworzonego biogazu, w tym również metanu. W doświadczeniu wykorzystano wysłodki z jabłek, osad czynny z oczyszczalni, retentat (osad z filtracji owoców) oraz ziemniaki odpadowe. Największą ilość biogazu w przeliczeniu na tonę świeżej substancji otrzymano dla próbki zawierającej wysłodki z jabłek. Znaczące rezultaty uzyskano również w przypadku zastosowania ziemniaków odpadowych oraz retentatu, który – mimo niskiej zawartości suchej masy − pozwala na wysoki uzysk biogazu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Determinanty zatrudnienia studentów kierunku ZIIP Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Część 2

Celem niniejszej pracy była ocena oferty dydaktycznej przez studentów kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji (ZIIP) UE we Wrocławiu. Autorzy zamierzali udowodnić, że studia magisterskie na kierunku ZIIP oraz dodatkowe formy wsparcia oferowane przez uczelnię (Kuźnia Kompetencji, Staże na Start, Erasmus+) i wynikające z aktywności własnej gwarantują studentom dobre przygotowanie merytoryczne do podjęcia pierwszej pracy. W oparciu o autorski kwestionariusz przeprowadzono badania ankietowe na losowo wybranej grupie studentów dziennych kierunku ZIIP w roku akademickim 2016/2017. Stwierdzono, że niewielu studentów realizuje pełny proces dydaktyczny (słaba frekwencja na wykładach) oraz w niewielkim stopniu uczestniczy w programach lub projektach oferowanych w ramach Kuźni Kompetencji, Staży na Start czy Erasmus+. Znaczna część studentów pracuje zawodowo, co pozostaje w sprzeczności z formułą realizacji studiów dziennych. Studenci starają się łączyć studiowanie z pracą zawodową, co z kolei przyczynia się do tego, że mają większe doświadczenie w radzeniu sobie w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej i stosunkowo szybko znajdują pracę po ukończeniu studiów. Większość studentów ocenia studia na kierunku ZIIP pozytywnie i jest z nich zadowolona.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wybrane zagadnienia produkcji i przetwórstwa mięsa w Polsce w pierwszej dekadzie XXI wieku

Mięso i jego przetwory towarzyszą człowiekowi od zawsze. Sposób pozyskiwania mięsa, jego przerobu oraz poziom i struktura spożycia ulegają zmianom pod wpływem warunków ekonomicznych, technologicznych i społecznych. Współcześnie mięso pozyskuje się z uboju zwierząt rzeźnych chowanych w gospodarstwach rolnych tworzących bazę surowcową przemysłu mięsnego. Organizacja i pożądany poziom rozwoju bazy surowcowej warunkuje właściwe wykorzystanie mocy przetwórczych zakładów mięsnych. Z bazy surowcowej pozyskuje się zwierzęta rzeźne chowane specjalnie do celów ubojowych lub do pozyskiwania pożytków przyżyciowych, a po zakończeniu tego etapu użytkowania przeznaczone na rzeź. Baza surowcowa przemysłu mięsnego pod wpływem procesów ekonomicznych i technologicznych podlega ciągłej zmianie: maleje liczba producentów żywca, wzrasta skala produkcji i jakość wytwarzanego surowca. Zakłady przemysłu mięsnego, dokonując zakupu zwierząt, uboju i przerobu pozyskanych tusz, dostarczają konsumentom mięso świeże oraz przetwory mięsne.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Aplikacje m-zdrowia. Część 2

Celem artykułu było poznanie wiedzy oraz stanowiska młodych osób odnośnie do aplikacji mobilnych o zdrowiu. Badania zostały przeprowadzone w 2016 r. w oparciu o autorski kwestionariusz w grupie 236 osób. Ankieta została przeprowadzona głównie wśród osób w wieku 18-29 lat, które używają urządzeń mobilnych nie tylko w celu telefonowania. Większość respondentów (68,1%) nie stosuje na co dzień tego typu aplikacji. Według ankietowanych idealna aplikacja powinna się cechować prostymi i niedrogimi przepisami, dużym zasobem składników do wyboru, informacjami, które są najważniejsze dla zdrowia, wiarygodnymi informacjami potwierdzonymi przez specjalistę (dietetyka, lekarza), łatwym i przystępnym menu, szeroką bazą produktów oraz możliwością zeskanowania kodu kreskowego lub kodu QR.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ rodzaju obróbki termicznej na zmiany jakości podczas przechowywania pasztetów z odścięgnionego mięsa drobiowego

Celem pracy było określenie wpływu rodzaju obróbki termicznej oraz czasu przechowywania na jakość pasztetów z odścięgnionego mięsa drobiowego (Baader). Nie zaobserwowano istotnego wpływu rodzaju obróbki termicznej na analizowane wyróżniki jakości. Dwumiesięczne przechowywanie pasztetów pasteryzowanych spowodowało istotne zmniejszenie ilości wycieku termicznego oraz pH, a także istotne zwiększenie wartości parametru barwy a* oraz ogólnej oceny sensorycznej barwy. Pasztety sterylizowane przechowywane przez dwa i cztery miesiące charakteryzowały się istotnie niższą wartością pH w porównaniu z pasztetami analizowanymi po upływie 48 godz. od produkcji oraz istotnie wyższym współczynnikiem TBA po 4 miesiącach przechowywania w porównaniu z pasztetami analizowanymi po wyprodukowaniu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ barierowości opakowania surowych mięśni udowych indyków pakowanych w modyfikowanej atmosferze na ich cechy sensoryczne po obróbce termicznej

Celem pracy było zbadanie wpływu materiału opakowaniowego (PA/PE, PA/ PE+AF, PA/ARE/PE) o różnej barierowości na cechy sensoryczne mięśni udowych indyków pakowanych w modyfikowanej atmosferze o składzie: 75% CO₂, 20% N₂, 5% O₂ i przechowywanych w warunkach chłodniczych w temperaturze +1°C. Nie stwierdzono wpływu barierowości opakowania na: wyróżniki sensoryczne (intensywność zapachu i smaku, kruchość, soczystość, spoistość, sprężystość, żuwalność, ocenę ogólną), składowe profilu tekstury (twardość, gumowatość, żuwalność, spoistość, sprężystość) i siłę cięcia pieczonych mięśni.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Makulatura – pochodzenie, przerób, wykorzystanie

W Polsce każdy mieszkaniec wytwarza statystycznie ok. 300 kg śmieci rocznie, w tym ponad 35 kg makulatury. Wtórnemu przerobowi poddaje się tylko jedną trzecią zużytych wyrobów papierniczych. W związku z wejściem w życie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zaistniała potrzeba odzyskiwania coraz większej ilości surowców wtórnych, w tym makulatury. Wtórne zagospodarowanie makulatury ma na celu zmniejszenie ilości gromadzonych odpadów na wysypiskach, zmniejszenie wycinki drzew potrzebnych do produkcji papieru, a także ograniczenie ilości ścieków i odpadów stałych w papierniach dzięki wykorzystaniu do produkcji papieru wtórnych mas celulozowych. W pracy przedstawiono podstawowe informacje na temat papiernictwa w Polsce i na świecie, a także procesu produkcji papieru. Podano rodzaje i charakterystykę makulatury, zebrano dane dotyczące problematyki przerobu zużytych wytworów papierniczych na makulaturowe masy wtórne, z uwzględnieniem przerobu mechanicznego i mechaniczno-chemicznego, oraz kierunki rozwoju produktów przerobu zużytych wytworów papierniczych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Zróżnicowanie wybranych wyróżników jakości mięsa świń z tuczu ukierunkowanego i standardowego. Wyniki wstępne

Przedmiotem badań było mięso świń z tuczu w systemie jakości produkcji. Na przekroju schabu metodą komputerowej analizy obrazu oznaczano zawartość tłuszczu wewnątrzmięśniowego (śródwłóknowego) oraz widoczną tkankę łączną. Nie stwierdzono statystycznie istotnego wpływu systemu tuczu świń na udział w mięsie tłuszczu wewnątrzmięśniowego (p = 0,1206) ani wpływu na ilościowy udział tkanki tłuszczowej przy porównaniu z jej udziałem w mięsie świń pochodzącym z tuczu standardowego. Nie stwierdzono również statystycznie istotnych różnic w odniesieniu do mięsa świń zarówno rasy polskiej białej zwisłouchej (p = 0,5710), jak i rasy polskiej białej zwisłouchej x duroc (p = 0,2611). Stwierdzono jednak statystycznie istotny wpływ systemu na ilość tkanki łącznej na powierzchni przekroju schabu (p < 0,05), która jednakże nie ulegała zmianie podczas obróbki cieplnej.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena wartości odżywczej posiłków przedszkolnych

Żywienie jest jednym z najważniejszych czynników warunkujących prawidłowy wzrost i rozwój dzieci. W żywieniu przedszkolnym powinno być realizowane 75% całodziennej racji pokarmowej. Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej posiłków serwowanych w stołówce przedszkolnej na podstawie teoretycznej analizy jadłospisów z zastosowaniem programu komputerowego Dieta 4D. Obliczono wartość energetyczną, zawartość: białka, tłuszczu, węglowodanów; witamin A, C, B12 oraz składników mineralnych: Ca i Fe, dla 40 całodziennych jadłospisów przedszkolnych z czterech pór roku: wiosny, lata, jesieni i zimy. Średnia wartość energetyczna racji kształtowała się na prawidłowym poziomie. Powyżej normy w badanych racjach pokarmowych kształtowała się zawartość witaminy A i witaminy B12. W badanych racjach pokarmowych uwidoczniły się nieprawidłowości związane ze zbyt niską w stosunku do norm zawartością wapnia, żelaza i witaminy C. Sugeruje to konieczność edukacji pracowników przedszkola w zakresie prawidłowego żywienia dzieci.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Makuch słonecznikowy jako substrat do równoczesnej syntezy kwasu szczawiowego oraz enzymów celulolitycznych i ksylanolitycznych przez Aspergillus niger

Celem pracy była ocena możliwości stosowania makuchu słonecznikowego do syntezy kwasu szczawiowego oraz enzymów celulolitycznych i ksylanolitycznych przez grzyby strzępkowe Aspergillus niger w hodowlach w podłożu stałym. W badaniach zastosowano 5 szczepów A.niger: C12, S, X, W78B i W78C. Stwierdzono, że wszystkie wymienione szczepy dokonywały syntezy kwasu szczawiowego i, co bardzo korzystne, był to jedyny tworzący się kwas organiczny. Najwyższe zdolności kwasotwórcze wykazał szczep A. niger C-12, z udziałem którego uzyskano 98 g kwasu szczawiowego na kilogram suchej masy podłoża. Dodanie metanolu do podłoża nie zwiększało syntezy kwasu szczawiowego. Wszystkie szczepy wykazywały aktywność celulolityczną oraz ksylanolityczną, przy czym najlepszym producentem enzymów okazał się A. niger S, dla którego aktywność celulaz wyniosła 14,35 U g⁻¹ s.m., a aktywność ksylanaz 190 U g⁻¹ s.m.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Determinanty zatrudnienia studentów kierunku ZIIP Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Część 1

Celem niniejszej pracy była ocena przygotowania studentów kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji (ZIIP) Wydziału Inżynieryjno-Ekonomicznego UE we Wrocławiu do rozmów kwalifikacyjnych. W oparciu o autorski kwestionariusz przeprowadzono badania ankietowe na losowo dobranej grupy studentów studiów dziennych ZIIP w roku akademickim 2016/2017. Stwierdzono, że aż 85% studentów podjęło w trakcie studiowania różne formy pracy zawodowej, pozyskanej głównie poprzez znajomych lub rodzinę (51%). Studenci uznali proces rekrutacji za niezwykle stresujący (53%), najbardziej obawiali się rozmowy w języku obcym (31%) oraz pytań dotyczących ich kreatywności (18%). Studenci wskazali także na czynniki obniżające i potęgujące ich stres w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej ze strony rekrutera oraz dokonali subiektywnej oceny swoich kompetencji. W oparciu o analizę wyników ankietowych nie udało się udowodnić hipotezy, że studia magisterskie na kierunku ZIIP oraz dodatkowe formy wsparcia ze strony uczelni (Kuźnia Kompetencji, Staże na Start, Erasmus+) gwarantują studentom dobre przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej i podjęcia pierwszej pracy zawodowej. Znaczną rolę w tym procesie odgrywa doświadczenie studentów uzyskane w trakcie pracy zawodowej, którą łączą ze studiowaniem.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena żywienia dzieci w przedszkolu na podstawie dekadowych jadłospisów

Żywienie jest jednym z najważniejszych czynników warunkujących prawidłowy wzrost i rozwój dzieci. W żywieniu przedszkolnym powinno być realizowane 75% całodziennej racji pokarmowej. Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej posiłków serwowanych w stołówce przedszkolnej w oparciu o teoretyczną analizę jadłospisów z zastosowaniem programu komputerowego Dieta 4D. Obliczono wartość energetyczną, zawartość: białka, tłuszczu, węglowodanów; witamin A i C oraz składników mineralnych: Ca i Fe dla 40 całodziennych jadłospisów przedszkolnych z czterech pór roku: wiosny, lata, jesieni i zimy. W badanych racjach pokarmowych uwidoczniły się nieprawidłowości związane ze zbyt dużym spożyciem energii, tłuszczów oraz węglowodanów w stosunku do normy. Poniżej normy w analizowanych jadłospisach przedszkolnych była zawartość wapnia i witaminy C. Powyżej normy w badanych racjach pokarmowych kształtowała się zawartość witaminy A. Sugeruje to konieczność edukacji pracowników przedszkola w zakresie prawidłowego żywienia dzieci.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Rola przeglądów zarządzania w doskonaleniu jakości i bezpieczeństwa żywności, obsługi klienta oraz systemu zarządzania jakością w dwóch wybranych przedsiębiorstwach przemysłu żywnościowego

Celem pracy było zbadanie wpływu przeglądów zarządzania na różne obszary funkcjonowania dwóch zakładów produkcji żywności. Badania przeprowadzono w latach 2007-2013 w Zamrażalni Owoców i Warzyw Wiktor Tyc Sp. z o.o. oraz w okresie 2010-2014 w Credin Polska Sp. z o.o. − producenta wysokiej jakości mieszanek piekarsko-cukierniczych. W trakcie przeprowadzanych przeglądów zarządzania wykorzystywano wyniki audytów wewnętrznych i zewnętrznych, analizy działań korygujących i zapobiegawczych oraz reklamacji, jak również wywiady z pracownikami. Główne obszary objęte przeglądami zarządzania to strategiczne zarządzanie firmą, bezpieczeństwo zdrowotne żywności, proces realizacji zamówienia klienta wraz z oceną zadowolenia klienta oraz dalsze doskonalenie. Przeglądy zarządzania w naturalny sposób łączą szeroko pojętą tematykę sprzedażową z aspektem technologicznym, co w rezultacie prowadzi do spełniania wymagań klientów zarówno krajowych, jak i zagranicznych poprzez doskonalenie jakości, bezpieczeństwa żywności, poszukiwanie najlepszych rozwiązań produkcyjno-magazynowych. Inwestycje w technologię skutkowały zakupem nowych urządzeń i wprowadzeniem rozwiązań produkcyjnych, dzięki którym firmy były w stanie wprowadzać na rynek nowe/ulepszone produkty. Podsumowując, można stwierdzić, że przeglądy zarządzania w przedsiębiorstwie branży spożywczej przynoszą szereg wymiernych korzyści dotyczących wielu obszarów jego funkcjonowania.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Próby zastosowania naturalnego emulgatora Q-Naturale w emulsjach napojowych

Celem pracy była próba wykorzystania nowego naturalnego emulgatora Q-Naturale ® (jest to preparat handlowy firmy Ingredion) w emulsjach napojowych stosowanych do produkcji napojów aromatyzowanych oraz ustalenie optymalnych dla niego parametrów procesu. W tym celu sporządzono emulsje zawierające 3% badanego preparatu. Jako próby referencyjne zastosowano powszechnie wykorzystywane emulsje z gumą arabską, której zawartość w emulsji wynosiła 18%, oraz ze skrobią modyfikowaną OSA (E1450) w ilości 12%. W uzyskanych emulsjach napojowych zbadano rozkład cząsteczek. W gotowych, sporządzonych na ich bazie napojach oznaczano mętność i lepkość, ponadto sprawdzono podatność na tworzenie się obrączki na powierzchni napoju oraz dokonano ich oceny sensorycznej. Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że zastosowanie preparatu Q-Naturale® nie wpłynęło istotnie na zmianę badanych właściwości fizykochemicznych emulsji napojowych oraz utworzonych z nich napojów w porównaniu z emulsjami i napojami przygotowanymi z użyciem gumy arabskiej. Ponadto zastosowanie Q-Naturale® w badanych emulsjach nie wpłynęło istotnie na zmianę stabilności gotowych napojów w czasie ich przechowywania. Preparat Q-Naturale® wydaje się odpowiednim naturalnym emulgatorem do tworzenia stabilnych emulsji napojowych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Substytuty mięsa firmy QUORN na polskim rynku. Część 2

W 1 części przeglądowego artykułu scharakteryzowano rynek wegetariański w Polsce i na świecie, przedstawiono korzyści zdrowotne wynikające ze stosowania tej diety oraz zapoznano czytelników z działalnością firmy QUORN™ oferującej na rynkach amerykańskim i brytyjskim szeroką gamę produktów o znacznej wartości odżywczej, będących substytutami mięsa. Wskazano także na czynniki, które determinują akceptację nowej technologii i/lub nowego produktu na rynku. Celem II części przeglądowego opracowania jest zaprezentowanie stanu wiedzy i preferencji konsumentów w odniesieniu do spożywania mięsa i jego substytutów, a szczególnie tych, które produkuje się z wyjściowego surowca, jakim jest grzybnia grzyba Fusarium venenatum. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań ankietowych określono także stopień zainteresowania respondentów produktami firmy Quorn™, czyli jednoznacznie nowego w Polsce asortymentu żywności, jakim jest substytut mięsa produkowany z grzybni Fusarium venenatum. Zwiększające się zainteresowanie żywnością wegetariańską w Polsce oraz rosnąca świadomość konsumentów powodują coraz większe zainteresowanie alternatywnymi dla obecnych na rynku produktów bezmięsnych, o dużej zawartości składników odżywczych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Zasada działania innowacyjnych opakowań inteligentnych w przemyśle żywnościowym. Artykuł przeglądowy

W artykule przedstawiono działanie opakowań inteligentnych. Sensory CO2 oraz O2, stosowane w opakowalnictwie MAP, oparte na barwnych reakcjach chemicznych, informują o szczelności opakowania i/lub świeżości i bezpieczeństwie produktu. Mechanizm zmiany barwy, oparty na reakcjach chemicznych i/lub mikrobiologicznych, jest stosowany we: wskaźnikach czasowo-temperaturowych w opakowaniach żywności wymagającej zachowania zaprogramowanych warunków temperatury w obrocie detalicznym i/lub w czasie przechowywania oraz w biosensorach służących do wykrywania mikrobiologicznego zanieczyszczenia żywności. Etykiety RFID stosowane w opakowaniach inteligentnych wykorzystują informacje elektroniczne w systemie bezprzewodowego transferu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Celulazy - właściwości, otrzymywanie i zastosowanie

Celulazy są enzymami produkowanymi głównie przez mikroorganizmy, które wykorzystują celulozę jako źródło węgla i energii. Degradacja natywnej celulozy prowadzona jest przez kompleks enzymów działających synergistycznie, w którym kluczową rolę odgrywają zarówno endo-, jak i egzo-β-1,4-glukanazy. Preparaty celulaz otrzymywane są w wyniku hodowli grzybów, spośród których gatunek Trichoderma reesei odgrywa kluczowa rolę. Celulazy znajdują coraz szersze zastosowanie. W przemyśle spożywczym są używane przy produkcji soków, win, piw, a w piekarnictwie − do wypieku chleba i ciast. Są dodawane do pasz w celu poprawienia strawności składników odżywczych w nich zawartych. Powszechnie stosowane są także w przemyśle papierniczym do odbarwiania i odwadniania papieru. Cieszą się również zainteresowaniem producentów odzieży, szczególnie zajmujących się obróbką tkanin jeansowych, a w przemyśle chemicznym znajdują wykorzystanie jako dodatek do proszków do prania.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena stabilności procesu oczyszczania ścieków za pomocą kart kontrolnych

Celem pracy jest ocena stabilności procesu oczyszczania ścieków na przykładzie miejscowości Przeginia Duchowna z województwa małopolskiego. Oczyszczalnia ścieków w tej miejscowości bazuje na biologicznej technologii oczyszczania metodą osadu czynnego. Wyniki do analizy uzyskano z laboratorium Societe Generale de Surveillance (SGS) EKO-PROJEKT w Pszczynie. Badano następujące wskaźniki zanieczyszczeń: BZT5, ChZT i zawiesinę ogólną. Ocenę stabilności procesu dokonano na podstawie kart kontrolnych położenia (x-średnich) i kart kontrolnych sum skumulowanych (CUSUM). Analiza wykazała niestabilne funkcjonowanie oczyszczalni w redukcji danych wskaźników zanieczyszczeń. Ocena efektywności pracy oczyszczalni ścieków metodami statystycznymi z wykorzystaniem kart kontrolnych pozwala na dokładniejsze zbadanie procesów technologicznych oczyszczalni. Dzięki kartom kontrolnym można w łatwy sposób wykryć wszelkiego rodzaju nieprawidłowości oraz szybko je usunąć.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Zachowania konsumentów na rynku mięsa

Celem opracowania było przedstawienie zachowań konsumentów wobec oferowanego na rynku mięsa zwierząt rzeźnych, dziczyzny i drobiu. W badaniach zastosowano wywiady bezpośrednie z użyciem kwestionariusza zawierającego pytania zamknięte i otwarte dotyczące kryteriów wyboru mięsa, atrybutów jego jakości oraz zwyczajów zakupowych i konsumpcyjnych. Badania wskazały, iż konsumenci włączają mięso do swojej diety najczęściej 2-3 razy w tygodniu, ze względu na jego smak, przyzwyczajenia oraz wartość odżywczą. Poszukują produktów o wysokiej jakości i bezpiecznych, czego wyznacznikiem jest marka lub producent mięsa. Z analizy uzyskanych danych można wnioskować, że zdecydowana większość konsumentów najczęściej w swoich decyzjach zakupowych wybiera mięsa drobiu, przy czym wiek i miejsce zamieszkania nie mają wpływu na wybór poszczególnych gatunków mięs.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Związki fluoroorganiczne - przemysłowe zastosowanie i skutki ich obecności w środowisku przyrodniczym

Uważa się, że fluor jest pierwiastkiem szkodliwym nie tylko dla żywych organizmów, w tym dla człowieka, ale również dla jego otoczenia. Związki fluoroorganiczne przyczyniają się do znacznej degradacji środowiska przyrodniczego, powodują powstawanie obszarów o zmniejszonej koncentracji ozonu, czyli tzw. dziur ozonowych, i do generowania efektu cieplarnianego. W pracy, będącej przeglądem literatury, przedstawiono gałęzie przemysłu, w których związki fluoroorganiczne są powszechnie stosowane, problemy środowiskowe związane z ich występowaniem w przyrodzie oraz wskazano na odmienny typ oddziaływania w porównaniu z nieorganicznymi związkami fluoru. Wśród obecnie występujących na rynku produktów wyszczególniono między innymi połączenia chlorofluorowęglowe i ich analogi, polimery fluorowe, ciecze jonowe, preparaty farmaceutyczne i kosmetyczne, środki ochrony roślin, barwniki oraz wskazano związki fluoroorganiczne naturalnie występujące w przyrodzie.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ dodatku śliwek na wybrane właściwości burgerów wieprzowych

Celem pracy było porównanie wpływu dodatku mrożonych śliwek (5 lub 10%) oraz kwasu askorbinowego (0,05%) na wybrane właściwości burgerów wieprzowych (wydajność, pH, zawartość wody i tłuszczu, wskaźnik TBARS oznaczany po 1 dniu i po 13 dniach przechowywania w opakowaniu próżniowym w temp. 3-7ºC). Dodawane śliwki zostały scharakteryzowane pod względem zawartości wybranych składników chemicznych (m.in. cukrów, kwasów ogółem, antocyjanów i polifenoli ogółem). Stwierdzono obecność w owocach substancji znanych ze swojej aktywności przeciwutleniającej. Właściwości przeciwutleniające śliwek zostały potwierdzone po ich wprowadzeniu do burgerów. Śliwki zmniejszały wskaźnik TBARS w burgerach o 69% lub 82% w porównaniu z próbą kontrolną, odpowiednio przy 5- i 10-procentowym dodatku, natomiast kwas askorbinowy obniżał ten wskaźnik o 90%. Pakowanie próżniowe produktów wyeliminowało w nich zmiany wskaźnika TBARS między 1 a 13 dniem przechowywania. Negatywnym skutkiem wprowadzenia śliwek do receptury burgerów wieprzowych było zmniejszenie ich wydajności po obróbce cieplnej.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wartość odżywcza twarogu kwasowego otrzymanego z mleka zagęszczonego wyparnie oraz metodą ultrafiltracji (UF)

Celem badań była charakterystyka wartości odżywczej twarogu kwasowego otrzymanego z mleka zagęszczonego wyparnie oraz koncentratu UF. Surowcem do produkcji twarogu było mleko pasteryzowane o zawartości 2% tłuszczu, zagęszczane metodą wyparną oraz ultrafiltracji do ok. 25% suchej masy. Twaróg kontrolny produkowano z mleka niezagęszczonego. W badaniach wykazano, że twarogi z mleka zagęszczonego wyparnie i koncentratu UF stanowią stosunkowo małoenergetyczne źródło bogate w białko i wapń. Produkty te zawierały znacznie więcej wapnia w porównaniu z twarogiem z mleka niezagęszczonego oraz charakteryzowały się korzystnym z punktu widzenia biodostępności stosunkiem zawartości tego makroelementu względem białka i fosforu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Substytuty mięsa firmy Quorn na polskim rynku. Część 1

Celem pracy jest scharakteryzowanie rynku wegetariańskiego w Polsce i na świecie, poznanie aktualnych trendów oraz kierunku, w jakim się rozwija, zwłaszcza w kontekście substytutów diety, ze szczególnym uwzględnieniem substytutów mięsa. W pracy scharakteryzowano korzyści płynące z diety wegetariańskiej oraz czynniki wpływające na akceptowalność nowego produktu. Opisano także działalność firmy Quorn™ oferującej szeroką gamę produktów o wysokiej wartości odżywczej, będących substytutami mięsa.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Zastosowanie inuliny do odwadniania osmotycznego jabłek

Celem pracy była ocena wpływu inuliny na wymianę masy podczas odwadniania osmotycznego tkanki jabłek poprzez analizę ubytków wody, przyrostu suchej substancji, aktywności wody i stężenia ekstraktu. Odwadnianie osmotyczne przebiegało w wodnym roztworze inuliny o stężeniu 60% i temperaturze 30, 45 i 60°C w zakresie czasu od 0 do 360 minut. Największy ubytek wody, około 4,8 g H2O/g p.s.s., stwierdzono w jabłkach odwadnianych osmotycznie w temperaturze 60°C przez 360 min. Zastosowanie inuliny do odwadniania osmotycznego jabłek polegało głównie na obniżaniu zawartości wody w jabłkach. Efekt odwadniania zwiększał się wraz z podwyższaniem temperatury. Odwadnianie osmotyczne jabłek w roztworze inuliny w temperaturze 30°C w czasie wydłużonym do 240 i 360 min spowodowało uzyskanie największego przyrostu suchej substancji. Spożycie 25 g na dobę jabłek odwadnianych osmotycznie w roztworze inuliny o stężeniu 60% w temperaturze 60°C przez 360 min lub 100 g jabłek odwadnianych w niższej temperaturze 30°C przez 120 min (10 g inuliny) okazało się wystarczające, by uzyskać efekt prozdrowotny.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Pieczywo jako żywność funkcjonalna na przykładzie produktu piekarni-cukierni „Adar”

Celem pracy jest opracowanie receptury na pieczywo, które będzie można sklasyfikować jako żywność funkcjonalną. Oceny wyprodukowanego pieczywa dokonał zespół 10-osobowy: byli to pracownicy opisywanego przedsiębiorstwa, którzy w zakresie swoich codziennych obowiązków mają do czynienia z oceną jakości pieczywa. W pracy udowodniono tezę, że pieczywo funkcjonalne, które zostało opracowane na potrzeby niniejszej pracy, spełnia wymagania jakościowe, które są określone kryteriami w Polskiej Normie numer PN96/A-74108. Ocena pieczywa dała bardzo dobre wyniki, co oznacza, że receptura jest dobrze dopracowana. W pracy przedstawiono także wyniki ankiety dotyczącej wiedzy konsumentów na temat żywność funkcjonalnej. Wyniki badań jednoznacznie wskazują na zwiększenie zainteresowania tematyką żywności i żywienia wśród konsumentów, a także na to, że młode osoby zdecydowanie bardziej przywiązują wagę do sposobu odżywiania się aniżeli osoby w wieku starszym oraz że konsumenci chcieliby zwiększać spożycie prozdrowotnych produktów, które korzystnie wpłyną na ich zdrowie.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena właściwości celulolitycznych Cellulosimicrobium cellulans do biokonwersji polisacharydów słomy rzepakowej

Celulazy są ważnymi enzymami o zastosowaniu przemysłowym, które mogą być syntetyzowane na podłożach zawierających tanie odpady lignocelulozowe. Przeprowadzono badania, których celem było określenie przydatności bakterii celulolitycznych Cellulosimicrobium cellulans PCM 2385 w produkcji celulaz podczas hodowli z odpadową słomą rzepakową jako głównym źródłem węgla i energii. W doświadczeniu uzyskano aktywność enzymów scukrzających celulozę (FP-az) na poziomie 0,02 FPU ∙ ml-1. Suplementacja podłoża hodowlanego dodatkowymi związkami o charakterze potencjalnie indukującym biosyntezę enzymów nie przyczyniła się do zwiększenia sekrecji celulaz u testowanego szczepu bakterii. Optymalizacja parametrów działania celulaz z zastosowaniem programu Statistica – plan Box-Behnkena wykazała ich najwyższą aktywność hydrolityczną w warunkach: temperatura 40°C i pH 7,5 (aktywność FP-az na poziomie 0,0232 IU ∙ cm-3). W wyniku procesu hydrolizy polisacharydów słomy rzepakowej w ustalonych warunkach, z zastosowaniem płynu pohodowlanego natywnego i zatężonego 50-krotnie uzyskano odpowiednio 1,51 i 14 g ∙ dm-3 cukrów redukujących w medium poreakcyjnym.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Świadomość, stan wiedzy oraz częstotliwość spożycia napojów energetyzujących i izotonicznych przez osoby młode, czynne i uprawiające sport

Od kilku lat można zauważyć wzrost tendencji do spożywania napojów funkcjonalnych, w szczególności energetyzujących i izotonicznych. Światowe statystyki w tej kwestii są co najmniej niepokojące, gdyż w samych Stanach Zjednoczonych z roku na rok przybywa zwolenników tego typu produktów – nawet do 5% w skali roku, a w Polsce jest to już co trzecia osoba. Głównymi konsumentami tych napojów są przede wszystkim młodzi ludzie – core-consumers (15–25 lat – uczniowie i studenci) oraz metro consumers (25–35 lat – osoby młode, intensywnie pracujące) [Kopacz 2012]. Niniejsze badania zostały przeprowadzone w celu sprawdzenia stanu wiedzy młodych sportowców w zakresie spożywania tych napojów, z równoczesnym wskazaniem przez nich właściwości prozdrowotnych i zagrożeń, oraz określenie ich predyspozycji konsumpcyjnych w najbliższych latach.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ryby i ich przetwórstwo w Polsce na początku XXI wieku

Celem opracowania było scharakteryzowanie unikalnych właściwości żywieniowych ryb i owoców morza, źródeł pozyskiwania i rozmiarów pochodzących z nich ryb, przetwórstwa ryb i wytwarzanych produktów rybnych, obrotów handlowych z zagranicą produktami rybnymi i uzyskiwanego salda. Opracowanie powstało z wykorzystaniem takich źródeł wiedzy, jak: publikacje naukowe zwarte i ciągłe, materiały statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego oraz raporty Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Zgromadzony materiał został opracowany i zinterpretowany za pomocą metody porównawczej (porównań) w formie wertykalnej i horyzontalnej oraz metody statystycznej. Pozyskane ryby z połowów i importu są przetwarzane w kraju głównie na produkty żywnościowe. Stwierdzono niskie spożycie ryb w Polsce, zmienne i zmniejszające się rozmiary ich pozyskiwania oraz ujemne saldo obrotów handlowych rybami i ich przetworami.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ dodatku wybranych przeciwutleniaczy na stabilność olejowych koncentratów beta-karotenu

Celem pracy było określenie wpływu rodzaju i ilości dodatku przeciwutleniaczy oraz warunków i czasu przechowywania na stabilność olejowych koncentratów β-karotenu. Do olejowych koncentratów β-karotenu dodawano ekstrakt z rozmarynu w ilości 0,02-0,06 % oraz BHA w ilości 0,02-0,04 %. Określano stabilności β-karotenu przez spektrofotometryczne oznaczenie zawartości β-karotenu w roztworach olejowych z dodatkiem przeciwutleniaczy w czasie przechowywania w warunkach z dostępem światła i bez dostępu światła dziennego oraz w temp. 20°C i w warunkach chłodniczych. Stabilność olejowych koncentratów β-karotenu uzależniona była od warunków przechowywania. Większą stabilność barwnika stwierdzono w próbkach przechowywanych bez dostępu światła i w temperaturze chłodniczej. Dodatek przeciwutleniaczy zwiększał stabilności β-karotenu w olejowych koncentratach tylko w przypadku ich przechowywania w temperaturze pokojowej, przy dostępie światła dziennego. W tych warunkach lepszymi właściwościami cechował się ekstrakt z rozmarynu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Znaczenie gorzkich aktywnych biologicznie związków żywności w prewencji chorób

Żywność pochodzenia roślinnego jest bogatym źródłem związków o właściwościach przeciwutleniających, przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych oraz antyalergicznych. Większość z tych aktywnych biologicznie związków ma gorzki, cierpki, nieprzyjemny dla konsumenta smak, który jest głównym czynnikiem decydującym o wyborze produktu. W pracy dokonano przeglądu literaturowego trzech grup związków o gorzkim smaku: polifenoli, terpenów i glukozynolanów, pod kątem ich występowania oraz właściwości prozdrowotnych. Omówiono ich właściwości przeciwzapalne i antyalergiczne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe oraz ich rolę w prewencji chorób nowotworowych i układu krążenia.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena wartości energetycznej i odżywczej posiłków w wybranym przedszkolu we Wrocławiu

Odpowiednio zbilansowana całodzienna racja pokarmowa, zapewniająca organizmowi odpowiednią ilość energii i składników odżywczych, jest niezwykle ważna w okresie wczesnodziecięcym ze względu na intensywny rozwój fizyczny i umysłowy dziecka. Żywienie przedszkolne powinno realizować 75% całodziennej racji pokarmowej. Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej posiłków przygotowywanych w wybranym przedszkolu we Wrocławiu na podstawie teoretycznej analizy jadłospisów z zastosowaniem programu komputerowego Dietetyk 2. Wyznaczono wartość energetyczną oraz zawartość podstawowych składników odżywczych (białka, tłuszczów i węglowodanów), witamin antyoksydacyjnych (A i C) oraz wybranych składników mineralnych (Ca i Fe) dla 40 całodziennych jadłospisów przedszkolnych z czterech pór roku: wiosny, lata, jesieni i zimy. Średnia wartość energetyczna racji była prawidłowa wiosną, latem i zimą. Jesienią przekraczała normy. Wykazano, że dieta dzieci charakteryzowała się małą podażą wapnia wiosną i latem. Nadmiary spożycia stwierdzono w przypadku witamin A, C oraz żelaza.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Porównanie wybranych cech tekstury skrzepu kwasowego otrzymanego z mleka pasteryzowanego i mleka mikrofiltrowanego

Celem badań było porównanie skrzepów kwasowych z mleka pasteryzowanego i mleka mikrofiltrowanego pod względem cech tekstury. W doświadczeniu mleko odtłuszczone podzielono na dwie równe partie. Pierwszą partię mleka poddano pasteryzacji w temp. 75oC w czasie 30 sekund i wychładzano do temp. 4oC, natomiast drugą poddano mikrofiltracji w temp. 50oC w module wyposażonym w ceramiczną membranę o granicy rozdziału 1,4 μm i wychładzano do temp. 4oC. Mleko pasteryzowane i mleko mikrofiltrowane zaprawiano kulturą startową G 600 i inkubowano w cieplarce w temp. 28oC do chwili osiągnięcia pH 4,50-4,60 celem koagulacji. W mleku pasteryzowanym i mleku mikrofiltrowanym oznaczono zawartość suchej masy, białka ogółem, laktozy, tłuszczu, popiołu oraz dokonano pomiaru pH. W badaniach tekstury skrzepów kwasowych mierzono ich twardość, konsystencję, spoistość oraz indeks lepkości. Dokonano również pomiaru pH skrzepów doświadczalnych. Stwierdzono, że mleko pasteryzowane w porównaniu z mlekiem mikrofiltrowanym wykazywało istotnie większą kwasowość czynną oraz zawartość suchej masy, białka ogółem, laktozy i popiołu. Doświadczalne skrzepy kwasowe uzyskane z mleka pasteryzowanego w porównaniu ze skrzepami kwasowymi otrzymanymi z mleka mikrofiltrowanego wykazywały istotnie większe wartości określające twardość, konsystencję, spoistość i indeks lepkości oraz nie różniły się istotnie pod względem pH. Istotnie większe wartości określające twardość, konsystencję, spoistość i indeks lepkości skrzepu kwasowego z mleka pasteryzowanego w stosunku do skrzepu kwasowego z mleka mikrofiltrowanego mogą być efektem większej zawartości białka oraz w pewnym stopniu interakcji zdenaturowanych białek serwatkowych z kazeiną indukowanych ogrzewaniem w czasie pasteryzacji.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Nowe techniki i technologie a tradycja w procesie wędzenia wyrobów mięsnych

Wędzenie jest to zabieg technologiczny, dzięki któremu uzyskuje się przedłużenie trwałości produktów rybnych i mięsnych przez ich wysuszenie oraz przez działanie antybakteryjne wytwarzanych składników dymu, przede wszystkim fenoli. Wyroby mięsne wędzone charakteryzują się specyficznymi cechami sensorycznymi, na które składa się uzyskanie atrakcyjnego zabarwienia powierzchni oraz wytworzenie charakterystycznego dla tego procesu zapachu i smaku, który w rezultacie wpływa na smakowitość wyrobów. Sam proces wędzenia uzależniony jest od kilku czynników: temperatury, składu dymu (gatunek drewna i jego postać użyta do wytwarzania dymu, sposób, szybkość spalania drewna) oraz prędkości przepływu mieszaniny dymu wędzarniczego, jak również konstrukcji samej komory wędzarniczej. Rozwój techniki i wzrastająca świadomość ludzi w zakresie ekologii i zdrowia przyczyniły się do postępu w całej technologii wędzenia. Zauważyć to można w zmianach zarówno konstrukcyjnych komór wędzarniczych, jak i prowadzenia samego procesu wędzenia.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Stan wiedzy kształcącej się młodzieży o opakowaniach aktywnych i inteligentnych

Celem pracy było zbadanie stanu wiedzy młodzieży na temat opakowań aktywnych i inteligentnych oraz stopnia deklarowanej przez nią gotowości do dokonywania zakupu tak zapakowanych produktów żywnościowych. Sporządzono autorski kwestionariusz składający się z 20 pytań, w tym 5 pytań charakteryzujących respondenta. O wypełnienie wersji papierowej kwestionariusza poproszono uczniów z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Oławie, a wersja elektroniczna została skierowana do studentów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu oraz Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Do analizy przyjęto 254 poprawnie wypełnione ankiety. Zebrane dane opracowano za pomocą programu Microsoft Excel 2010. Tylko 21,3% uczniów szkół średnich posiada wiedzę o opakowaniach aktywnych lub inteligentnych, ponad dwukrotnie mniej aniżeli grupa badawcza studentów (52,5%). Po zapoznaniu ankietowanych z istotą działania obu rodzajów opakowań zarówno uczniowie, jak i studenci, w podobnym stopniu, pozytywnie zadeklarowali chęć nabywania produktów zapakowanych odpowiednio w opakowania aktywne (67,3%) i inteligentne (95,3%), pod warunkiem nieznacznego wzrostu ich cen, tzn. poniżej 0,50 zł (43,9%) lub od 0,50 zł do 1,00 zł (21,8%). Głównym źródłem wiedzy o obu rodzajach opakowań są Internet oraz szkoła i uczelnia. Młodzi konsumenci dostrzegają ważną rolę przemysłu w upowszechnieniu opakowań innowacyjnych. Chcą nie tylko, aby te opakowania stopniowo znalazły się na rynku, ale także chcą otrzymać pełną informacje, jaką rolę spełniają one w przypadku danego produktu i czy zapakowany w nie produkt jest bezpieczny.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Selekcja szczepów grzybów z rodzaju Rhizopus zdolnych do produkcji kwasu fumarowego z glicerolu jako jedynego źródła węgla

Celem badań była ocena uzdolnień szczepów należących do rodzaju Rhizopus, pochodzących z kolekcji zagranicznych oraz izolatów ze środowisk naturalnych województwa lubelskiego, do biosyntezy kwasu fumarowego z glicerolu jako jedynego źródła węgla. Badania te są pierwszym skriningiem przeprowadzonym na tak licznej i zróżnicowanej grupie obiektów. Posłużyły one do wyodrębnienia tych szczepów grzybów Rhizopus, które znajdą zastosowanie w produkcji kwasu fumarowego w podłożach zawierających glicerol odpadowy. Ich zdolność do utylizacji glicerolu została przetestowana w różnych warunkach temperatury i pH podłoża. Umieszczone w artykule wstępne badania wykazały, iż badane szczepy różnią się optymalną temperaturą wzrostu. Szczepy pozyskane z zagranicznych kolekcji drobnoustrojów wykazywały najszybszy wzrost w zakresie wartości temperatur 35-38°C, podczas gdy zdecydowana większość izolatów charakteryzowała się najszybszym wzrostem w przedziale 25-30°C. Optymalne pH w fazie wzrostu grzybni dla zdecydowanej większości szczepów mieściło się w zakresie wartości pH 4,0-5,0. Obecność glicerolu i glukozy w podłożu hodowlanym sprzyjała szybszemu wzrostowi grzybni większości szczepów z rodzaju Rhizopus w porównaniu z szybkością wzrostu na pojedynczych źródłach węgla. Zdecydowana większość szczepów była zdolna do syntezy kwasu fumarowego, gdy jedynym źródłem węgla był glicerol, jednak po 7-dniowej hodowli stopień wykorzystania glicerolu był stosunkowo niski, a stężenie kwasu fumarowego wynosiło co najwyżej kilka gramów w 1L filtratu pohodowlanego.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Charakterystyka użytkowa i właściwości fizykochemiczne naturalnej substancji słodzącej taumatyny

Na rynku żywnościowym coraz częściej pojawiają się różne środki słodzące. Najczęściej stosowaną naturalną substancją słodzącą jest taumatyna (E 957), która została wyizolowana z owoców katemfe Thaumatococcus daniellii. Jest doskonałą naturalną alternatywą dla cukru oraz sztucznych środków słodzących. Jest też jedyną substancją intensywnie słodzącą dopuszczoną w Polsce, która nie wymaga ustalenia poziomu tolerancji oraz dla której nie ma określonego ADI (acceptable daily intake). Jest substancją 2000–3000 razy słodszą od sacharozy. Celem podjętej pracy było scharakteryzowanie taumatyny, a szczególnie omówienie jej cennych właściwości i zastosowania. Publikacja ta jest pracą przeglądową.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Otrzymywanie etanolu ze słomy rzepakowej w procesie symultanicznej hydrolizy i fermentacji w systemie półciągłym

Przeprowadzono badania, których celem było określenie wpływu zastosowania półciągłego systemu hydrolizy i fermentacji polisacharydów zawartych w słomie rzepakowej na wydajność produkcji etanolu w systemie SSF. Słomę rzepakową po alkalicznej obróbce wstępnej poddano detoksykacji poprzez dwukrotne przepłukanie wodą. Po 24 i 48 h jednoczesnej hydrolizy i fermentacji do prób dodawano substrat poddany obróbce wstępnej i suszeniu, każdorazowo w ilości 25% początkowej zawartości substratu w zawiesinie. Porównawczo przeprowadzono symultaniczną hydrolizę i fermentację bez dodatkowego zasilania substratem (kontrolną). Efekty procesu fermentacji wyrażono ilością wytworzonego etanolu w medium pofermentacyjnym. W kontrolnym doświadczeniu hydrolizy i fermentacji uzyskano 1,60% (v/v) etanolu w medium. Natomiast w półciągłym systemie ilość uzyskanego alkoholu wynosiła 1,81% (v/v), co oznacza zwiększenie stężenia etanolu o 13%. Biorąc pod uwagę stężenie surowca w medium reakcyjnym, można stwierdzić, że zastosowana modyfikacja procesu symultanicznej hydrolizy i fermentacji nie wpłynęła na poprawę wydajności procesu biokonwersji.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena zawartości wybranych składników mineralnych w serwatce kwasowej w proszku

Celem badań była ocena zawartości wybranych składników mineralnych w suszonej serwatce kwasowej uzyskanej podczas produkcji twarogu. W serwatce kwasowej w proszku oznaczono zawartość wody, białka, laktozy, tłuszczu, popiołu oraz kwasu mlekowego. Celem oznaczenia składników mineralnych próbki badanej serwatki mineralizowano na mokro. Ca, Mg, Zn, Fe, Mn i Cu oznaczano techniką płomieniowej spektrometrii absorpcji atomowej (płomień acetylen – powietrze). K i Na oznaczano techniką emisyjną (płomień acetylen – powietrze). P oznaczano metodą kolorymetryczną. Oceny zawartości oznaczonych składników mineralnych dokonano, obliczając i analizując stopień pokrycia przez 10 g badanej serwatki kwasowej w proszku uśrednionego zalecanego spożycia (w przypadku Ca, P, Mg, Zn, Fe, Mn, Cu) lub wystarczającego spożycia (w przypadku K, Na), oddzielnie dla populacji kobiet i mężczyzn w wieku 19-50 lat o umiarkowanej aktywności fizycznej. Badana serwatka kwasowa w proszku zawierała średnio: 2,19% wody, 12,81% białka, 66,65% laktozy, 1,50% tłuszczu, 10,53% popiołu oraz 7,01% kwasu mlekowego. W suszonej serwatce kwasowej spośród oznaczonych makroelementów w największych ilościach występował K (średnio 2252,90 mg/100g), Ca (średnio 1845,16 mg/100g) i P (średnio 1031,30 mg/100g), natomiast z grupy mikroelementów − Zn (średnio 6806,56 μg/100g). Według wyliczeń 10 g badanej serwatki kwasowej w proszku pokrywa dzienne spożycie u kobiet i mężczyzn w wieku 19-50 lat o umiarkowanej aktywności fizycznej w 18,45% na Ca, w 14,73% na P, odpowiednio w 5,12% i 3,94% na Mg, w 4,79% na K, w 3,36% na Na, odpowiednio w 8,51% i 6,19% na Zn, oraz w stopniu mniejszym niż 1% na Fe, Mn i Cu. Serwatka kwasowa potwarogowa w proszku zawiera Ca, P i Zn w ilościach ważnych dla dziennego spożycia. Ca i P oraz Na i K w serwatce kwasowej występują w korzystnych proporcjach z punktu widzenia żywienia i zdrowia.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena wybranych zwyczajów żywieniowych studentów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Część I

Żywienie jest jednym z najważniejszych czynników warunkujących prawidłowy wzrost i rozwój człowieka. Dowiedziono, że niewłaściwe żywienie jest podłożem do powstania i rozwoju takich chorób, jak m.in.: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, otyłość czy cukrzyca typu II. Celem pracy była ocena zachowań żywieniowych studentów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu z uwzględnieniem wybranych zwyczajów żywieniowych i podejmowanej przez nich aktywności fizycznej. W badaniach udział wzięło 181 respondentów (124 kobiety i 57 mężczyzn). Dane uzyskano metodą wywiadu na podstawie kwestionariusza, zawierającego standaryzowane odpowiedzi do wyboru. Nieprawidłowe zwyczaje żywieniowe występowały zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Stwierdzono statystycznie istotny wpływ płci na zwyczaje żywieniowe badanych studentów. Główne błędy żywieniowe popełniane przez studentów to: nieregularność spożywania posiłków, pomijanie drugiego śniadania i podwieczorku. Samoocena racjonalnego odżywiania potwierdza, że studenci mają świadomość złych nawyków. Studenci, pomimo znajomości zasad dotyczących prawidłowego żywienia, nie wcielają ich w życie. Sugeruje to konieczność kształtowania wśród nich zdrowego stylu życia.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Zasada działania innowacyjnych opakowań aktywnych w przemyśle żywnościowym. Artykuł przeglądowy

W artykule przedstawiono współczesne innowacyjne rozwiązania opakowań aktywnych artykułów żywnościowych. Podano definicje, funkcje, podział i ich zastosowanie w przemyśle żywnościowym. Substancje czynne, tj. odpowiedzialne za funkcje aktywne, są zdolne do pochłaniania lub emitowania tlenu, ditlenku węgla, etylenu, smaków i zapachów , regulowania wilgotności względnej atmosfery w opakowaniu i/lub wykazują działanie antybakteryjne oraz przeciwutleniające. Substancje czynne umieszcza się na torebkach, paskach lub etykietach lub są one wkomponowywane w materiał opakowaniowy. Zadaniem opakowań aktywnych jest wydłużenie przydatności do spożycia, zachowanie właściwości organoleptycznych produktów i zagwarantowanie bezpieczeństwa żywności.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Budowa, właściwości i zastosowanie antocyjanów

Antocyjany, jedna z grup flawonoidów, są szeroko rozpowszechnione w świecie roślin naczyniowych. Związki te występują w postaci glikozydów lub acyloglikozydów antocyjanidyny w wielu kwiatach i owocach, nadając im barwę czerwoną, niebieską, purpurową i czarną. Z tego powodu antocyjany stosowane są jako naturalne środki barwiące w żywności. Pomimo że produkty zawierające antocyjany są wrażliwe na zmianę barwy podczas procesu obróbki i przechowywania, ze względu jednak na intensywność kolorów antocyjanów, ich rozpuszczalność w wodzie, która powala na transport do roztworów wodnych, oraz szereg właściwości prozdrowotnych, takich jak poprawa ostrości widzenia, działanie przeciwnowotworowe i antywirusowe, antocyjany są powszechnie stosowane oraz ciągle stanowią atrakcyjny i ważny obiekt badań. Są one stosowane nie tylko jako dodatki do żywności i napojów dla uzyskania ich atrakcyjnej barwy, lecz także w produktach farmaceutycznych i kosmetycznych. Publikacja ta jest pracą przeglądową.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Procesy technologiczne i ich wizualizacja na potrzeby zautomatyzowanej linii do wypieku bułek kajzerek

Podstawową zaletą automatyzacji jest zmniejszenie nakładów przedsiębiorstwa, w tym kosztów pracy. Istotne zwiększenie wykorzystania surowców, wydajności produkcji i poprawa efektywności energetycznej mogą zostać osiągnięte dzięki zastosowaniu automatycznej regulacji, np. w piekarni. Produkcja bułek kajzerek z dużą wydajnością oraz ograniczanie zawodności maszyn i urządzeń są możliwe dzięki regulacji i sterowaniu. Celem pracy jest analiza praktycznych aspektów dotyczących zastosowanych maszyn, układów automatyki i uwarunkowań eksploatacyjnych oraz rozpatrzenie możliwości wprowadzenia wizualizacji procesów technologicznych zachodzących w wybranej linii do wypieku bułek kajzerek. W tym celu przeprowadzono identyfikację maszyn lub urządzeń oraz ocenę warunków eksploatacji na podstawie zebranej literatury i dokumentacji technicznej udostępnionej przez zakład odniesienia. Pracownicy piekarni, wykorzystując proponowany system SCADA z wizualizacją parametrów procesów i innych danych, zyskaliby nową jakość podstawowej kontroli przebiegu operacji technologicznych zachodzących w automatycznej linii do wypieku bułek kajzerek.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ temperatury na strukturę i barwę truskawek suszonych wybranymi metodami

Celem pracy była analiza wpływu temperatury na strukturę i barwę truskawek suszonych metodą konwekcyjną, próżniową oraz konwekcyjno-próżniową. Zamrożone i rozmrożone truskawki odmiany Senga Sengana poddano suszeniu konwekcyjnemu, próżniowemu i konwekcyjno-próżniowemu (dwuetapowemu, w etapie pierwszym usuwano 50% wody) w temperaturach otoczenia około 45, 55 i 65ºC. Ponadto dla środkowej temperatury (55°C) zaproponowano suszenie dwuetapowe z usunięciem 30, 50 i 70% początkowej zawartości wody w etapie konwekcyjnym. Zmiany struktury oceniano za pomocą pomiarów liniowych wykorzystywanych do wyznaczenia skurczu (osiowego i promieniowego) oraz barwnych fotografii wykonanych za pomocą kamery i optycznego stereoskopowego mikroskopu. Barwę oznaczono za pomocą fotokolorymetru odbiciowego w układzie CIE L*a*b*. Zarówno suszenie próżniowe, jak i dwuetapowe pozwoliło uzyskać skurcz osiowy oraz promieniowy truskawek niższy dla suszenia konwekcyjnego. Struktura truskawek wysuszonych konwekcyjnie w temperaturach 55 oraz 65ºC nie różniła się znacznie, podobnie jak skurcz suszarniczy, a dla suszu uzyskanego w 45ºC struktura uległa największej destrukcji, na co wskazuje największy skurcz osiowy. Susząc dwuetapowo przy 50-procentowym odparowaniu wody w etapie konwekcyjnym, nie zaobserwowano wyraźnych różnic zmian w strukturze suszy otrzymanych przy trzech poziomach temperatury, przy czym pomiary jasności lub nasycenia barwy zostały zaklasyfikowane i do wspólnych, i do różnych grup jednorodnych. Wykorzystanie suszenia łączonego z odpowiednio dobraną długością etapu konwekcyjnego ma walor praktyczny.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Współczesne opakowania dla przemysłu żywnościowego

W artykule przedstawiono opakowania, które pozwalają utrzymać jakość pakowanego produktu, a także są łatwe pod względem technologii ich produkcji. Postęp w tym zakresie jest coraz większy i dotyczy opakowań aktywnych i inteligentnych. Zastosowanie takich opakowań powoduje m.in. przedłużenie przydatności artykułów spożywczych do spożycia oraz może wpływać na ich marketingową atrakcyjność. Stymuluje to doskonalenie chemicznych, fizycznych i mechanicznych właściwości materiałów opakowaniowych stosowanych do produkcji opakowań, w tym przede wszystkim opakowań nowej generacji. Współczesne opakowania nie tylko chronią produkt przed czynnikami zewnętrznymi, ale mają również wiele innych zadań.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Skrobia modyfikowana typu OSA w mikrokapsułkowaniu lipidów metodą suszenia rozpyłowego – stan badań

W opracowaniu omówiono dostępne dane z zakresu mikrokapsułkowania lipidów metodą suszenia rozpyłowego z wykorzystaniem skrobi modyfikowanej typu oktenylobursztynian skrobiowy (OSA). Omówiono właściwości skrobi OSA oraz przedstawiono dane odnośnie do efektywności mikrokapsułkowania i stabilności oksydatywnej mikrokapsułkowanego oleju w matrycach z jej udziałem. Skrobia modyfikowana typu OSA spełnia wiele wymagań efektywnego enkapsulanta, takich jak dobra rozpuszczalność w wodzie, tworzenie roztworów o niskiej lepkości, zdolność tworzenia filmów, a także stabilizowanie emulsji. Jako substancja stosunkowo niedroga może stanowić alternatywę dla gumy arabskiej czy preparatów białek mleka. Tak jak w przypadku innych hydrokoloidów węglowodanowych i białkowych stosowanie skrobi OSA w połączeniu z niskocząsteczkowymi cukrami prowadzi do zwiększenia efektywności procesu i uszczelnienia matrycy na działanie tlenu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ ekstraktu z zielonej herbaty na wybrane właściwości kiełbas drobno rozdrobnionych

Celem niniejszej pracy było określenie wpływu ekstraktów z zielonej herbaty na cechy sensoryczne, reologiczne oraz poprawę stabilności tłuszczu parówek przygotowanych według receptury stosowanej w przemyśle zawierającej typowe dodatki funkcjonalne dla wędlin wysokowydajnych. Zastosowano dodatek wodnego ekstraktu z zielonej herbaty na poziomie: 2,5%, 5% i 10% w stosunku do masy wsadu mięsno-tłuszczowego. Stwierdzono, iż ekstrakt z zielonej herbaty nie miał wpływu na kształtowanie się wycieku termicznego w parówkach. Wykazano istotny wpływ ekstraktu na pogorszenie stabilności barwy parówek oraz zmianę cech reologicznych. Jednak przeprowadzona ocena sensoryczna nie potwierdziła istotnych różnic pomiędzy badanymi przetworami z wyjątkiem zapachu, który został istotnie wyżej oceniony w wariancie z 10 procentowym dodatkiem ekstraktu zielonej herbaty. Ponadto potwierdzono właściwości przeciwutleniające tego ekstraktu, co oznacza zdolność do wiązania wolnych rodników w próbie z DPPH.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Automatyczne linie uboju bydła i trzody chlewnej

Ubojnie zwierząt rzeźnych od kilku lat zaliczane są do podmiotów, które coraz częściej zgłaszają zapotrzebowanie na rozwiązania z dziedziny automatyki i robotyki. W związku z tym obserwuje się wzrost produkcji urządzeń automatycznych, robotów i integratorów systemów sterujących dostosowanych do pracy w liniach uboju i obróbki poubojowej tusz zwierząt rzeźnych. Automatyzacja i robotyzacja procesów technologicznych wykonywanych na liniach uboju przyczynia się m.in. do: poprawy higieny, zmniejszenia kosztów jednostkowych, zwiększenia produkcji, poprawy efektywności i powtarzalności wykonywanych czynności, skrócenia czasu wykonywania poszczególnych operacji jednostkowych, co istotnie wpływa na jakość surowca. W niniejszej pracy omówiono w pełni zautomatyzowane linie uboju i obróbki poubojowej tusz trzody chlewnej i bydła z jednoczesnym opisem operacji jednostkowych. Podano również typy robotów stosowanych w liniach uboju trzody chlewnej produkowanych przez firmy będące liderami w branży.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena metod oznaczania zawartości kwasu foliowego i folianów w sokach owocowych

Celem pracy było oznaczenie kwasu foliowego i folianów w fortyfikowanych sokach owocowych oraz zbadanie możliwości skrócenia metody ich oznaczania. W badanych sokach stwierdzono o około 30% niższe zawartości kwasu foliowego niż deklarowane przez producentów. W doświadczeniu modelowym nie stwierdzono istotnego wpływu dodatku enzymów i ekstrakcji w temperaturze 100°C na wynik oznaczenia dodanego kwasu foliowego. Wynika z tego, że metodę oznaczenia kwasu foliowego można skrócić i pominąć etapy: ekstrakcji oraz hydrolizy. Etapy te miały natomiast istotny wpływ (α = 0,05) na wynik oznaczenia naturalnej formy folianów, tj. 5-metylotetrahydrofolianu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Postęp techniczny i technologiczny w produkcji słodu

Postęp techniczny jest głównym czynnikiem wpływającym na racjonalizację i intensyfikację procesów produkcyjnych, a także unowocześnienie produkowanych wyrobów. Dzięki temu można go uznać za zasadnicze narzędzie rozwoju konkurencyjności firm. W artykule przedstawiono pojęcia postępu technicznego i technologicznego oraz opisano jego wdrożenie w branży słodowniczej na przykładzie małej lokalnej słodowni. Postęp techniczny i technologiczny w produkcji słodu znalazł się obecnie w martwym punkcie. Inwestycje w urządzenia powodują niewspółmierny przyrost osiąganej wydajności w stosunku do poniesionych kosztów, natomiast postęp technologiczny w produkcji słodu opiera się głównie na stosowaniu dodatków wspomagających proces słodowania i podnoszących jakość słodu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Biologiczne metody odkwaszania win gronowych

Równowaga między zawartością cukrów i kwasów stanowi najbardziej istotny czynnik w produkcji wysokiej jakości wina. L jabłczany i L-winiany odgrywają kluczową rolę w procesie winifikacji, wpływając na cechy organoleptyczne napoju oraz jego stabilność fizyczną, biochemiczną i mikrobiologiczną. Odkwaszanie moszczu gronowego i wina jest często niezbędne w jego produkcji, szczególnie w rejonach o niesprzyjających warunkach klimatycznych, do których można zaliczyć również Polskę. Fermentacja jabłkowo-mlekowa in - dukowana przez bakterie kwasu mlekowego (LAB) skutecznie redukuje kwasowość, jednak przyczynia się do zmiany charakteru wina oraz tworzenia niepożądanych związków, takich jak aminy biogenne czy karbaminian etylu. Alternatywą dla niej jest odkwaszanie z udziałem dobranych szczepów drożdży. Ze względu na ich różnorodność i zmien ność genetyczną oraz skuteczność redukcji kwasu jabłkowego w moszczach gronowych i winach, na szczególną uwagę zasługują te szczepy, które zapewniają równocześnie prawidłowy proces fermentacji i dojrzewania. Odkwaszanie win gronowych z udziałem drożdży daje możliwość nie tylko obniżenia kwasowości, ale również uzyskania pożądanych komponentów smaku i aromatu, kształtując jakość sensoryczną finalnego produktu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Znajomość zasad prawidłowego żywienia wśród dzieci w wieku od 10 do 13 lat w mieście i gminie Ostrzeszów

Celem pracy jest określenie znajomości zasad prawidłowego żywienia i stopnia stosowania tych zasad w codziennym życiu przez dzieci w wieku od 10 do 13 lat w dwóch szkołach miejskich w Ostrzeszowie i trzech szkołach wiejskich w gminie Ostrzeszów. Zaprezentowano i przedyskutowano wyniki badań ankietowych dotyczących znajomości i stosowania zasad żywienia przez uczniów starszych klas szkół podstawowych. Udowodniono tezę, że wiedza na temat zasad prawidłowego odżywiania przez dzieci jest uzależniona od ich miejsca zamieszkania oraz płci. Wyniki badań jednoznacznie wskazują, że stopień opanowania znajomości zasad dotyczących prawidłowego żywienia jest lepszy wśród uczniów mieszkających na wsi, lepszy wśród dziewczynek niż chłopców oraz lepszy wśród dziewczynek mieszkających na wsi niż dziewczynek mieszkających w mieście, a bardzo zbliżony wśród chłopców z obu środowisk.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Nowotwory tkanki barwnikotwórczej gałki ocznej u psów i kotów

Spośród nowotworów gałki ocznej u psów i kotów stosunkowo częstymi zmianami są te, które wywodzą się z tkanki barwnikotwórczej. Do najważniejszych nowotworów w tej lokalizacji zalicza się melanocytomy rąbka rogówki, melanocytomy błony naczyniowej oraz rozsiane czerniaki tęczówki u kotów. Zmiany charakteryzują się różnym pochodzeniem, obrazem histologicznym, a także zachowaniem biologicznym. Poza obecnością samego guza, wśród objawów klinicznych dominują niekiedy objawy będące konsekwencją rozwoju powikłań wewnątrzgałkowych, takich jak, jaskra, czy nie poddające się leczeniu zapalenie błony naczyniowej oka.

Okulistyka Weterynaryjna. e-kwartalnik dla lekarzy i studentów weterynarii

Grzybicze wrzodziejące zapalenie rogówki o złożonej etiologii u konia

Opisano przypadek klinicznego grzybicze zapalenie rogówki o złożonej etiologii u konia. Chorobę rozpoznano u klaczy, maści gniadej, w wieku 7 lat. Badanie okulistyczne wykazało w dolnym skroniowym kwadrancie rogówki: wrastanie naczyń krwionośnych, naciek zapalny, obrzęk, wieloogniskowe nacieki podnabłonkowe oraz powierzchowne owrzodzenie rogówki z oddzieleniem nabłonka. Cytologia impresyjna oraz badania mikologiczne wykazały w pobranym materiale obecność Aspergillus fumigatus, a także pojedyncze kolonie Aspergillus flavus. Koń był leczony chirurgiczne oraz przy użyciu kropli okulistycznych z 0,2% flukonazolu i 30% DMSO. Doustnie podawano kapsułki flukonazolu, w dawce 500 mg dwa razy dziennie. Po 2 tygodniach od operacji stwierdzono wygojenie się owrzodzenia rogówki, z obecnością białego koloru blizny. Leczenie farmakologiczne kontynuowano przez 12 tygodni. Badanie kontrolne wykonane po 1 roku wykazało znaczne zmniejszenie blizny w porównaniu do stanu po operacji, brak naczyń krwionośnych i w miejscu wrzodu zwiększenie przejrzystości rogówki.

Okulistyka Weterynaryjna. e-kwartalnik dla lekarzy i studentów weterynarii

Przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki u psów - diagnostyka i terapia

Przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki (PPZR) - keratitis superficialis chronica jest jedną z najgroźniejszych chorób narządu wzroku psów. Choroba przebiega z objawami nacieku włóknisto-naczyniowej tkanki, wrastania naczyń krwionośnych i pigmentacji, które pojawiają się w dolnych kwadrantach rogówki. Jest to choroba o podłożu immunologicznym ale dokładny czynnik etiologiczny pozostaje nieustalony. Głównym czynnikiem środowiskowym o dużym znaczeniu w etiologii jest promieniowanie ultrafioletowe. Podstawowymi lekami w terapii początkowej są kortykosteroidy stosowane w postaci kropli lub maści okulistycznych. Duże znaczenie w terapii przewlekłego powierzchownego zapalenia rogówki odgrywa cyklosporyna. W ostatnim okresie podjęto próby zastosowania do leczenia dwumetylosulfotlenku (DMSO) i pimakrolimusu. W przypadkach zawansowanych objawów chorobowych niezbędne jest leczenie operacyjne z zastosowaniem keratektomii powierzchownej, naświetlanie promieniami ß lub krichirurgi rogówki. Na przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki pacjenci chorują do końca życia i pomimo zaniku objawów klinicznych w wyniku leczenia, u wielu z nich następuje progresja choroby.

Okulistyka Weterynaryjna. e-kwartalnik dla lekarzy i studentów weterynarii

Choroby powiek - entropium i ektropium

Entropium i Ektropium zaliczają się do powszechnie spotykanych przypadków okulistycznych u psów i kotów. Są przyczyną wielu poważnych powikłań, a nie leczone doprowadzić mogą do utraty wzroku. Prawidłowe rozpoznanie jest warunkiem zastosowania odpowiedniej procedury chirurgicznej, prowadzącej do pełnego wyleczenia.

Okulistyka Weterynaryjna. e-kwartalnik dla lekarzy i studentów weterynarii

Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych na polu turystyki szkolnej w województwie częstochowskim w latach 1975–1998

Celem pracy jest przedstawienie działalności dwóch organizacji społecznych na polu turystyki szkolnej w województwie częstochowskim w latach 1975–1998: Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego (PTTK) i Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych (PTSM).

Aktywność Ruchowa Ludzi w Różnym Wieku

Wplyw nawozenia mikroelementami a zawartosc kationow w ziarnie owsa

Jednoczynnikowe doświadczenie polowe, będące podstawą badań, założono metodą losowanych bloków, w trzech powtórzeniach, na glebie płowej właściwej, klasy bonitacyjnej III b. Czynnikiem doświadczenia, w którym uprawiano owies odmiany Komes, był rodzaj nawożenia mikroelementowego. Stosowano dolistnie pojedyncze mikroelementy (Zn, Mn, Cu, B, Mo) w formie soli nieorganicznych oraz wieloskładnikowy nawóz Mikrochelat Gama, zawierający pierwiastki w formie schelatowanej. Wykazano, że zastosowane nawożenie największy wpływ wywierało na zawartość potasu w ziarnie owsa. W wyniku dolistnego stosowania miedzi, cynku i molibdenu stwierdzono istotny wzrost średniej zawartości tego pierwiastka - w porównaniu z obiektem nienawożonym - odpowiednio o 8,0%, 8,2% i 7,5%. Wykazano, że tylko nawożenie wieloskładnikowym nawozem Gama powodowało istotne zwiększenie zawartości magnezu w ziarnie owsa, średnio o 13,1%. Natomiast nawożenie mikroelementami na ogół nie różnicowało istotnie zawartości sodu i wapnia w ziarnie owsa. Zastosowanie miedzi powodowało - w porównaniu z obiektem kontrolnym - statystycznie potwierdzony wzrost stosunku sumy kationów jedno- do dwuwartościowych, natomiast konsekwencją nawożenia wieloskładnikowym nawozem Gama było zmniejszenie wartości tej relacji.

Journal of Elementology

'Olowiany diabel'

Prawie każda patologia jest wieloprzyczynowa. W dążeniu do opanowania agresji młodzieży, należy uwzględnić możliwość toksycznego wpływu ołowiu i kadmu na mózg. Wynika to z analizy pierwiastkowej włosów metodą spektroskopii absorpcji atomowej wykonanej w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Udokumentowano, że nadmiar ołowiu i niedobór magnezu, który jest neutralizatorem tej neurotoksyny - jest znamienny i powszechny. Dlatego konieczna jest masowa suplementacja magnezem młodzieży szkolnej.

Journal of Elementology

Wpływ wybranych nośników hydrofilowych na proces wchłaniania jonów Mg2plus in vitro ze stałych rozproszeń zawierających związki magnezowe

W pracy przedstawiono badania wpływu modyfikacji struktury Mg (Glicfosf) argininą i glicyną na proces wchłaniania jonów Mg2+. Dokonano oceny wpływu wybranych nośników: poliwinylopirolidonu (PVP) i fosfatydylocholiny (PC45) na proces wchłaniania jonów Mg2+ in vitro ze stałych rozproszeń. Wykazano pozytywny wpływ modyfikacji struktury aminokwasami: glicyną i argininą i nośników dodanych do stałych rozproszeń na proces wchłaniania jonów magnezowych.

Journal of Elementology

Oddzialywanie skladu granulometrycznego, odczynu i materii organicznej gleby na zawartosc zelaza i manganu w ziarnie pszenicy

W badaniach potwierdzono zależności między składem granulometrycznym, zawartością materii organicznej oraz odczynem a ogólną ilością żelaza oraz manganu w glebie. Wymienione właściwości wykazywały istotne zależności z zawartością żelaza i manganu w ziarnie pszenicy. Mimo zwiększającej się koncentracji tych składników w glebie, ich nagromadzenie w ziarnie zmniejszało się w roślinach pochodzących zarówno z gleb o wyższym pH, jak i z gleb o większej zawartości materii organicznej. Stwierdzono także istotną zależność między koncentracją manganu w ziarnie pszenicy i składem granulometrycznym, odczynem i materią organiczną gleby.

Journal of Elementology

Wpływ warunków siedliska na bioakumulację makroelementów oraz pierwiastków śladowych w wybranych owocach z rejonu Lubelszczyzny

Oznaczono zawartość makroelementów oraz pierwiastków śladowych w owocach porzeczki czarnej, porzeczki czerwonej, maliny, śliwki węgierki i winogrona białego. Materiał do badań pobrano w województwie lubelskim na terenach potencjalnie narażonych i nienarażonych na ekspozycję zanieczyszczeń (ogrody działkowe w Lublinie oraz ogrody działkowe na wsi). W badanych owocach stwierdzono bardzo wysoką zawartość kadmu - od 0,192 mg-kg-1 do 0,545 mg-kg-1 świeżej masy, co wielokrotnie przekraczało wartość dopuszczalną 0,03 mg-kg-1 dla owoców jagodowych oraz 0,02 mg kg-1 dla owoców pestkowych. Zawartość badanych makroelementów (Na, K, Ca, Mg) i pozostałych pierwiastków śladowych (Pb, Cu, Zn, Fe, Mn) była dosyć niska i nie stanowiła zagrożenia dla zdrowia człowieka.

Journal of Elementology

Fluoryzacja wody pitnej - wady i zalety

Fluor jest pierwiastkiem niezbędnym dla wszystkich organizmów żywych. Oprócz normalnych funkcji metabolicznych, wykazano także liczne skutki patologiczne powodowane przez ten pierwiastek. Mogą one wystąpić w rezultacie niewystarczających lub nadmiernych ilości fluoru u ludzi. Fluor działa zarówno jako niezbędny składnik odżywczy, jak i pierwiastek toksyczny. Większość ludzi uważa, że fluorek odgrywa ważną rolę w zapobieganiu próchnicy zębów, zwłaszcza u dzieci, oraz że jest on bezpieczny i skuteczny. Stwierdzono, że może powodować choroby układu kostnego, raka, zgony niemowląt, uszkodzenie mózgu, przedwczesne starzenie i wiele innych problemów. Tam, gdzie fluorkuje się wodę, może wystąpić fluoroza nawet u 80% dzieci, ale nasilenie choroby może mieć miejsce także i w innych okolicach, gdzie zbyt wiele fluoru dostaje się do organizmu z innych źródeł (pasty do zębów, żywności, zanieczyszczenia środowiska). Zauważono, że w miarę jak zwiększa się ilość fluorku w wodzie, wzrasta występowanie fluorozy wśród jej konsumentów. W ilości 1 ppm fluorek zakłóca w organizmie wytwarzanie kolagenu. (Kolagen, jedno z najważniejszych i najobficiej występujących w organizmie białek, stanowi jeden z głównych składników skóry, ścięgien, mięśni, chrząstki, kości i zębów.) Powoduje on rozkład kolagenu, osteoporozę, raka kości, łamliwość kości i zębów, a także niszczy tkanki łączne, które utrzymują organy w odpowiedniej pozycji. Z badań wynika że w ostatnich latach nie stwierdzono żadnych istotnych różnic, jeśli chodzi o nasilenie próchnicy zębów, między dziećmi używającymi fluorkowanej pasty do zębów oraz tymi, które myły zęby pastą bez fluorku. Nie można jeszcze stwierdzić, czy fluoryzacja wody na dłuższą metę nie jest szkodliwa, chociaż pojawiają się pewne dane, iż fluorowanie szkodzi. Wraz z napływem nowych informacji rośnie świadomość ludzi odnośnie zagrożeń płynących z działania ogólnego fluoru i jego związków, i coraz więcej krajów rezygnuje z fluoryzacji wody pitnej.

Journal of Elementology

Rolnicze źródła zanieczyszczenia wód – biogeny

Rolnictwo jest jednym z głównych i najbardziej istotnych źródeł eutrofizacji wód. Eutrofizacja jest procesem wzbogacenia wód w biogeny, głównie azot i fosfor. Intensywność dopływu N i P do wód zależy od: warunków pogodowych, ukształtowania powierzchni ternu, właściwości gleby, charakteru działalności rolniczej oraz zagospodarowania zagrody wiejskiej. Migracja N ze względu na lepszą rozpuszczalność jego związków zależy, przede wszystkim, od warunków hydrologicznych i glebowych, i jest związana głównie z wymywaniem, natomiast migracja P jest powiązana ze zjawiskiem erozji. Rolnicze źródła zanieczyszczeń wód można podzielić na obszarowe i punktowe. Zanieczyszczenia obszarowe obejmują straty składników (N i P) z nawozów mineralnych i organicznych stosowanych na użytkach rolnych, spływy powierzchniowe z terenów wiejskich i w wyniku erozji. Są one związane z rolnictwem, ponieważ w większości obszar zlewni jest użytkowany rolniczo (blisko 60% powierzchni kraju stanowił UR). Poza tym stanowił one najtrudniejszą do kontrolowania przyczynę degradacji wód. Punktowe źródła zanieczyszczeń pochodzą, przede wszystkim, z zabudowani gospodarskich, pryzm obornikowych, zbiorników na gnojowicę oraz z działalności bytowej: rozproszone budynki mieszkalne i szamba. Zanieczyszczenia te powstają najczęściej w wyniku nieprawidłowego składowania odchodów zwierzęcych. Ilość biogenów przenikających z obszarów wiejskich do wód może być skutecznie ograniczona przez: stosowanie odpowiedniej agrotechniki, racjonalne nawożenie, odpowiedni dobór roślin (płodozmiany przeciwerozyjne), zakładanie stref buforowych i oczyszczalni roślinnych. Podstawowe akta prawne mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniami ze źródeł rolniczych to: Dyrektywa Azotanowa, Kodeks Dobrej Praktyki, Ustawa o nawozach i nawożeniu.

Journal of Elementology

Wpływ obecności azotanów (III) i (V) w wodzie wodociągowej na poziom zanieczyszczeń naparów ziołowych

Azotany i azotyny są bardzo niebezpiecznymi związkami, które wskutek kumulacji w organizmie mogą powodować methemoglobinemie, awitaminozę, anemię. Ponadto wykazują mutagenność, embriotoksyczność i teratogenność oraz odpowiadają za powstawanie rakotwórczych nitrozoamin. Szczególną wrażliwość na te związki wykazują niemowlęta i małe dzieci. Poziom azotanów i azotynów w ich codziennej diecie powinien być przedmiotem specjalnego zainteresowania. Jako ważne źródło pobrania tych zanieczyszczeń należy rozpatrywać herbatki ziołowe i ziołowo-owocowe, tak chętnie stosowane w diecie i w celach leczniczych u najmłodszych. Jednym z ważnych źródeł narażenia młodego człowieka na azotany i azotyny jest także woda używana do sporządzania naparów ziołowych. Celem pracy było określenie poziomu zawartości azotanów i azotynów w wybranych herbatkach ziołowych i ziołowo-owocowych, i określenie stopnia przechodzenia tych związków do roztworów przeznaczonych do bezpośredniego spożycia. W celu określenia wpływu jakości wody na poziom azotanów i azotynów w herbatkach, do sporządzenia naparów używano wody redestylowanej oraz wodociągowej. Badania zawartości azotanów i azotynów prowadzono zgodnie z metodyką opisaną w PN-92/A-75112. Wykazano, że zioła, a właściwie napary, są ważnym źródłem narażenia organizmu na azotany(III) i (V) i mogą stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia najmłodszych, szczególnie gdy wykonuje się je z użyciem wody wodociągowej.

Journal of Elementology

Wplyw nawadniania kroplowego i nawozenia mineralnego na jakosc owocow truskawki

Truskawkę odmiana Elsanta, Elkat, Senga Sengana uprawiano na glebie lekkiej w zróżnicowanych warunkach wodnych i nawozowych. Oceniane odmiany truskawki gromadziły w owocach podobne ilości azotu, potasu i witaminy C. W owocach odmiany Elsanty więcej było azotanów i fosforu, a u odmiany Senga Sengana - wapnia, magnezu, żelaza i cukrów. Nawadnianie zwiększyło w owocach zawartość fosforu, potasu i witaminy C, natomiast zubożało owoce w azot, azotany, magnez oraz cukry. Zwiększone nawożenie NPK zmniejszyło w owocach truskawki ilość witaminy C i cukrów, ale wydatnie zwiększyło ilość azotu, azotanów, fosforu, potasu, wapnia i żelaza.

Journal of Elementology

Dynamika zawartości kationów alkalicznych w wodach rzeki Dunajec w sezonie wegetacyjnym

Oceniano zawartość Ca, Mg, Na i K w wodach rzeki Dunajec na odcinku od ujęcia do Wisły do dopływu Popradu. Próbki pobrano z 20 punktów: 8 na zbiornikach zaporowych i 12 na rzece, 2 razy wiosną i latem oraz 1 raz jesienią 2003 r. Zawartości Ca, Mg, Na i K w wodach Dunajca nie odbiegały od ich naturalnych stężeń w rzekach Europy. Wczesną wiosną wody zawierały średnio mniej kationów, a w następnych terminach ich stężenie było wyższe i zbliżone. Stężenie Mg i K zależało w mniejszym stopniu od pory roku niż poziom Ca i Na. Niższe ich stężenie notowano w wodach zbiorników zaporowych, ale nie była to radykalna różnica w stosunku do stężenia w Dunajcu zasilającym Zbiornik Rożnowski. Sposób użytkowania rolniczo-przemysłowej części zlewni wywołał lokalny wzrost stężenia kationów w wodach Dunajca w wyniku zrzutu zanieczyszczeń ze źródeł punktowych, bez istotnej zmiany w wodach poniżej nich. Stężenie Mg, Na i K w wodach Dunajca spełniało kryteria dla wód I klasy o najwyższej jakości, a w 95% próbek także standardy zawartości Ca. Ich zawartość była odpowiednia dla wód pitnych.

Journal of Elementology

Selen w artykułach spożywczych. Część 2. Produkty cukiernicze i zbożowe

W krajowych wyrobach cukierniczych oraz produktach zbożowych i pieczywie oznaczono śladowe zawartości selenu, wykorzystując 3 niezależne metody spektralne: 1) absorpcyjną spektrometrię atomową (AAS), 2) spektrofotometrię absorpcyjną (UV-VIS), 3) spektrofluorymetrię (SF). W żadnej z badanych próbek napojów nie wykazano zwiększonej ilości selenu. Zawartość selenu w badanych próbkach malała w następującym szeregu: mąka > pieczywo > kasza > ryż > wyroby cukiernicze. Wykazano dużo wyższe zawartości selenu we wszystkich badanych próbkach pochodzenia krajowego w stosunku do zawartości selenu oznaczonych przez innych autorów w produktach żywnościowych z krajów ubogich w selen, takich jak: Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa i Nowa Zelandia.

Journal of Elementology

Charakterystyka osadów dennych dwóch zbiorników małej retencji wodnej

Analizowano skład chemiczny osadów dennych dwóch zbiorników retencyjnych: w Krempnej na rzece Wisłoce oraz w Zesławicach na rzece Dłubni. Próby osadów dennych pobrano w sezonie jesiennym 2005 r. z poziomów: 0–15 cm, 15–25 cm, 25–35 cm, 35–45 cm w zbiorniku Krempna oraz 0–15 cm, 15–25 cm, 25–35 cm w zbiorniku Zesławice. W składzie granulometrycznym osadów wykazano przewagę cząstek spławialnych w zbiorniku Krempna oraz pyłowych w zbiorniku Zesławice. Odczyn osadów był obojętny lub zasadowy, a zawartość materii organicznej wynosiła od 1,16% do 3,52%. Ogólnie obserwowaną tendencją był wzrost pH i spadek zawartości materii organicznej wraz z głębokością. Osady zawierały: 0,19-1,52 g N, 0,22- 0,44 g P, 3,16-31,51 g Ca, 1,31–4,58 g Mg, 1,23–5,62 g K i 0,14–0,31 g Na⋅kg-1 s.m. W osadach stwierdzono niską koncentrację metali ciężkich, jedynie zawartości Cd oraz Zn w warstwie 25–35 cm zbiornika Zesławice były wyższe niż wynosi poziom ich tła geochemicznego. Metale w osadach wykazały znaczną potencjalną rozpuszczalność, mieszczącą się w zakresie 19–23% zawartości całkowitej w przypadku Zn, 20-24% Ni, 40-60% Cu, 66-92% Pb, 17–70% Cd w zbiorniku Krempna oraz 28–58% Zn, 20–25% Ni, 34–57% Cu, 80–87% Pb, 49–89% Cd w zbiorniku Zesławice.

Journal of Elementology

Wpływ leczenia tlenkiem magnezu na ciśnienie tętnicze, stężenie magnezu i cholesterolu u policjantów z nadciśnieniem tętniczym

Spośród 203 policjantów, nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 65 (32%). U 32 z nich, u których leczenie pojedynczym lekiem (perindopril 4 mg) by³o nieskuteczne, podano dodatkowo tlenek magnezu (MgO). Wydzielono z grupy chorych: ze stężeniem Mg w surowicy mniejszym od 1,0 mmol⋅dm-3 (NM) i większym lub równym 1,0 mmol⋅dm-3 (WM). Obie grupy nie różniły się między sobą wiekiem – 41,1±5,8 vs 39,3±6,2 lat, średnim ciśnieniem tętniczym (MAP) – 124,8±8 vs 123,6±7,4 mm Hg, wskaźnikiem masy ciała (BMI) – 28,20±8,2 vs 28,80±8,8 kg⋅m-2 i stężeniem sodu – 137,5±2,8 vs 136,6 ± 3 mmol⋅dm-3. Różniły się natomiast stężeniem: magnezu odpowiednio 0,790±0,1 vs 1,430±0,22 mmol⋅dm-3 (p<0,001), cholesterolu 7,5±0,4 vs 6,0±0,4 μmol⋅dm-3 (p<0,001), wapnia 2,340±0,12 vs 2,540±0,16 mmol⋅dm-3 (p<0,001) i potasu 4,380±0,32 vs 4,160±0,32 mmol⋅dm-3 (p=0,036). Po 30 dniach leczenia perindoprilem i MgO w obu grupach uzyskano znamienne obniżenie ciśnienia tętniczego o ok. 7%. Towarzyszyło mu obniżenie stężenia cholesterolu, znamienne statystycznie jedynie w grupie NM. W odróżnieniu od grupy NM, gdzie uzyskano wzrost stężenia magnezu o 21,5% (p<0,05), w grupie WM wystąpiło znamienne obniżenie stężenia tego pierwiastka w surowicy o 16,1% (p<0,05). Wniosek: Możliwe jest stosowanie u policjantów profilaktycznych dawek magnezu w połączeniu z lekami przeciw nadciśnieniowymi w celu wspomagania leczenia hipotensyjnego, obniżenia stężenia cholesterolu i wyrównywania zaburzeń gospodarki magnezowej, także u chorych z prawidłowymi stężeniami magnezu w surowicy.

Journal of Elementology

Selen w artykułach spożywczych. Cześć 1. Napoje

W krajowych naturalnych wodach mineralnych, napojach barwionych i sokach owocowych oznaczono śladowe zawartości selenu, wykorzystując 3 niezależne metody spektralne: 1) metodę absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS), 2) metodę spektrofotometrii absorpcyjnej (UV-VIS), 3) metodę spektrofluorymetryczną (SF). W żadnej z badanych próbek napojów nie wykazano zwiększonej ilości selenu. Zawartość selenu w badanych próbkach maleje w następującym szeregu: soki owocowe > napoje barwione > naturalne wody mineralne. Zawartość selenu w badanych różnych próbkach wód nie przekracza wartości 10 g⋅l-1, rekomendowanej przez Światową Organizację Zdrowia.

Journal of Elementology

Zawartość makroskładników i beta-glukanów w oplewionych i nagoziarnistych odmianach jęczmienia i owsa w przypadku zróżnicowanej ochrony chemicznej

Badano zmiany zawartości β-glukanów i makro składników w oplewionych i nagoziarnistych odmianach jęczmienia (odmian Antek, Rastik) i owsa (odmian Cwał, Cacko). W doświadczeniu uwzględniono 2 poziomy ochrony chemicznej: minimalną - zaprawa nasienna Oxafun T 75 DS/WS i herbicyd Mustang 306 SE oraz intensywną - zaprawa nasienna, herbicyd, fungicyd Folicur Plus 375 EC i insektycyd Karate Zeon 050 CS. Stwierdzono, że zróżnicowany poziom ochrony chemicznej roślin nie wpłynął istotnie na zmiany zawartości zarówno badanych makroskładników, jak i β-glukanów. W ziarniakach badanych odmian jęczmienia, zarówno oplewionych, jak i nagoziarnistych, wykazano wyższy poziom β-glukanów w porównaniu z ziarniakami owsa.

Journal of Elementology

Zawartość metali ciężkich w osadach dennych rzeki Kłodnicy

Oznaczono zawartość metali ciężkich w osadach dennych rzeki Kłodnicy. Próbki pobrano z 7 stanowisk wzdłuż biegu rzeki - od źródeł do ujścia do Odry w Kędzierzynie-Koźlu. Zaobserwowano wysokie stężenia żelaza i manganu w osadach środkowego biegu rzeki, pochodzących z wód podziemnych odwadnianych kopalni węgla kamiennego. wysoka zawartość ołowiu w tym rejonie była, prawdopodobnie, skutkiem eksploatacji złóż tego metalu prowadzonej w przeszłości w obrębie zlewni rzeki. Wykazano, że zanieczyszczenie osadów dennych Kłodnicy nie odbiega od stanu stwierdzonego w innych rzekach rejonu Górnego Śląska, jednakże są one bardziej zanieczyszczone metalami ciężkimi niż osady z innych rejonów Polski. W przyszłości celowe jest objęcie badaniami monitoringowymi osadów dennych Kłodnicy.

Journal of Elementology

Stężenie i ładunek magnezu oraz wapnia w odciekach drenarskich

W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości magnezu i wapnia w odciekach drenarskich. Stężenie magnezu zmienia się w niewielkich granicach, natomiast wapnia wykazuje znaczne zróżnicowanie, nawet wartości średnie dla poszczególnych obiektów różnią się 2-3-krotnie. Wraz z odciekami drenarskich z gleby odpływa od 10,7 do 34,4 kg Mg·ha-1-rok-1 oraz od 47,1 do 192,1 kg Ca·ha-1-rok-1, a o wielkości strat tych makroelementów w głównej mierze decyduje ilość wody odprowadzanej siecią drenarską. Gleby intensywnie odwadniane są narażone na duże straty magnezu i wapnia, w związku z tym wymagają wyższego nawożenia tymi składnikami.

Journal of Elementology

Wplyw CaCl2 na zawartosc skladnikow mineralnych w lisciach salaty

Badano wpływ stosowania CaCl2 na gromadzenie się bioskładników mineralnych: magnezu, wapnia, potasu, miedzi, cynku, żelaza i manganu w świeżych liściach sałaty. Rośliny opryskiwano zróżnicowanymi ilościami roztworu CaCl2 oraz stosowano doglebowo różne dawki jonów potasowych w formie K2SO4. Sałatę zebrano po 30 dniach od wysiewu. Wpływ badanych czynników na poziom bioskładników w sałacie był różny. Po zastosowaniu podstawowej dawki K2SO4 stwierdzono wzrost zawartości jonów wapnia i cynku pod wpływem jednokrotnego oprysku CaCl2 oraz spadek zawartości jonów miedzi pod wpływem dwukrotnego oprysku CaCl2 w stosunku do kontroli. Potraktowanie roślin jonami wapniowymi miało większy wpływ na zmiany zawartości składników mineralnych po zastosowaniu podwójnej dawki jonów potasu. W tym przypadku zaobserwowano wzrost zawartości jonów żelaza i manganu pod wpływem jonów wapniowych (jednokrotny i dwukrotny oprysk CaCl2 w stosunku do kontroli. W przypadku podwójnej dawki jonów potasu stwierdzono również spadek zawartości jonów wapniowych na skutek dwukrotnego oprysku CaCl2 w stosunku do kontroli. Nie stwierdzono wpływu jonów wapnia i potasu na zawartość jonów magnezu w liściach sałaty.

Journal of Elementology

Preferencje konsumentow zwiazane ze spozywaniem wod butelkowanych

Badano preferencje konsumentów związane ze spożywaniem wód butelkowanych. Stwierdzono, że preferencje były związane z zakupem wód butelkowanych „Nałęczowianka” (33%), „Muszynianka” (26%), „Piwniczanka” (19%)) i piciem zgodnie z wiekiem i wykształceniem konsumentów.

Journal of Elementology

Wplyw srodkow ochrony roslin na aktywnosc mikrobiologiczna gleby

Środki ochrony roślin należą do substancji toksycznych, które ze względu na powszechność stosowania występują we wszystkich ekosystemach środowiska. Występowanie biocydów w glebie jest związane z nieprawidłową działalnością człowieka. Obecność tych ksenobiotyków w glebie jest niebezpieczna dla zasiedlających ją organizmów, głównie mikroorganizmów glebowych. Długotrwałe zaleganie biocydów w glebie oraz ich kumulacja są często przyczyną zmian aktywności mikrobiologicznej gleby, najczęściej w składzie ilościowym mikroflory glebowej i aktywności enzymatycznej. Liczebność drobnoustrojów glebowych i aktywność enzymatyczna należą do wskaźników umożliwiających ocenę zmian zachodzących w zanieczyszczonej glebie oraz zdolności do biodegradacji zanieczyszczeń.

Journal of Elementology

Fizjologiczne znaczenie składników mineralnych dostarczanych z wodą naturalną na podstawie badań farmakodynamicznych niektórych wód leczniczych

Przeprowadzono analizę wyników badań farmakodynamicznych niektórych typów wód leczniczych w powiązaniu z ich składem mineralnym. Wyniki te dotyczyły wpływu badanych wód podanych per os na gospodarkę elektrolitową i tłuszczową zwierząt doświadczalnych (szczury) oraz in vitro – na motorykę jelit (króliki). Dokonana analiza wskazuje, że zarówno kierunek oddziaływania danej wody na organizm, jak i stopień obserwowanych zmian nie mogą być określane wyłącznie na podstawie znajomości stężenia składników mineralnych wody.

Journal of Elementology

Sklad granulometryczny gleby jako czynnik determinujacy stezenie jonow w roztworze glebowym

Na podstawie 136 prób glebowych pobranych z obszaru całej Polski analizowano wpływ składu granulometrycznego na stężenie pierwiastków w roztworze glebowym. Roztwór glebowy pozyskano metodą podciśnieniową, a stężenie poszczególnych pierwiastków w roztworze oznaczono metodą ICP. Zawartość części spławialnych w glebie była dodatnio skorelowana ze stężeniem wapnia, magnezu i manganu, a ujemnie - ze stężeniem glinu, żelaza, cynku i miedzi w roztworze glebowym. Przechodząc od gleb lekkich, piaszczystych i kwaśnych o małej pojemności kompleksu sorpcyjnego do gleb ciężkich o odczynie obojętnym i zasadowym, i większej pojemności kompleksu sorpcyjnego obserwowano spadek stężenia Fe, Zn i Cu w roztworze glebowym, wzrost zaś stężenia Ca, Mg, K, Mn i Mo.

Journal of Elementology

Zawartość magnezu w dietach studentów Wydziału Farmaceutycznego Collegium Medicum UJ w Krakowie w latach 2003 i 2004

Magnez jest jednym z podstawowych składników mineralnych organizmu człowieka. Działa jako aktywator wielu enzymów oraz bierze udział w procesach warunkujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Z tego względu niezmiernie ważne jest codzienne dostarczanie do organizmu odpowiednich ilości tego pierwiastka. Celem pracy była ocena zawartości magnezu w dietach studentów. Przeanalizowano 245 24-godzinnych wywiadów żywieniowych: 129 z października 2003 r. i 116 z października 2004 r. Porównano zawartość magnezu w dietach; średnia zawartość magnezu w 2003 r. wyniosła 282 mg, zaś w 2004 252 mg, i różnica ta była istotna statystycznie. Realizacja normy na magnez zmniejszyła się u kobiet z 94% (2003 r.) do 85% (2004 r.), u mężczyzn ze 104% (2003 r.) do 90% (2004 r.).

Journal of Elementology

Wpływ czynnika czasu na jakość otrzymywanych obrazów w badaniach scyntygraficznych z użyciem 67Ga

Diagnostyka chłoniaków z użyciem 67Ga jest powszechnie przyjętym postępowaniem, jednakże ze względu na długi efektywny okres rozpadu tego izotopu konieczne jest ustalenie optymalnego czasu badania. W pracy poddano ocenie 70 zmian widocznych w badaniach całego ciała (whole body) oraz 74 w badaniach określonego odcinka (hot spots). Badanie polegało na ocenie jakościowej i ilościowej zmian chorobowych. W badaniu stwierdzono, że najlepsze obrazy - zarówno w badaniu całego ciała, jak i określonego odcinka ciała - otrzymywano w badaniach po 7 dobach, a najgorsze po 10. Badanie scyntygraficzne z zastosowaniem 67Ga należy przeprowadzać w 7 dobie po podaniu znacznika.

Journal of Elementology

Rozkład wybranych metali ciężkich w osadach dennych Zbiornika Dobczyckiego

Osady denne stanowią istotny składnik środowiska wodnego, akumulując składniki mineralne, w tym metale ciężkie. Zbiornik Dobczycki, będąc rezerwuarem wody pitnej dla aglomeracji krakowskiej, spełnia bardzo ważną funkcję gospodarczą. W badaniach osadów dennych Zbiornika Dobczyckiego wykonano analizę wierzchniej ich warstwy w 17 punktach pomiarowych. Pozwoliło to na opisanie dystrybucji metali w czaszy zbiornika oraz ocenę czynników warunkujących tę dystrybucję. Analizę wykonano dwoma metodami: metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej oraz metodą PIXE. Stwierdzono, z wykorzystaniem narzędzi statystycznych, że ze względu na stężenie metali, punkty poboru próbek można podzielić na dwie grupy: leżące poza dawnym nurtem rzeki Raby (niższe stężenia metali ciężkich) oraz usytuowane w dawnym nurcie rzeki (wyższe stężenia). Odpowiada to zmieniającym się właściwościom sorpcyjnym osadów, zależnym m.in. od uziarnienia, składu chemicznego i mineralnego oraz zawartości materii organicznej. Zastosowanie metody PIXE umożliwiło wykonanie wielopierwiastkowej analizy składu bez wstępnej procedury przygotowania próbek, z wystarczającą czułością oznaczeń, lecz mniejszą precyzją niż metoda ASA. Metody te mogą być komplementarne z punktu widzenia potrzeb analiz środowiskowych.

Journal of Elementology

Wpływ niedoboru potasu na wskaźniki wymiany gazowej, indeks zieloności liści (SPAD) oraz plonowanie życicy trwałej i kupkówki pospokitej

W doświadczeniu szklarniowym badano intensywność fotosyntezy, transpiracji, indeks zieloności liści SPAD (Soil Plant Analysis Development) oraz plonowanie życicy trwałej i kupkówki pospolitej uprawianych w warunkach niedoboru potasu w podłożu. Intensywność fotosyntezy i transpiracji mierzono przenośnym analizatorem gazowym LI-COR 6400, a indeks zieloności liści - optycznym chlorofilometrem Minolta SPAD-502. Plon suchej masy określono susząc zieloną masę w temp. 105 st.C do stałej wagi. Stwierdzono, że niedobór potasu w glebie istotnie ograniczał intensywność fotosyntezy, poziom chlorofilu w liściach oraz plonowanie życicy trwałej i kupkówki pospolitej. Odmiany tetraploidalne silniej reagowały na jego niedobór i w większym stopniu ograniczały badane parametry niż odmiany diploidalne. Pod wpływem deficytu potasu wzrastała intensywność transpiracji u wszystkich odmian, przy czym odmiany tetraploidalne zawierające więcej chlorofilu wyparowywały więcej wody z jednostki powierzchni liści niż odmiany diploidalne. Najbardziej odporna na niedobór potasu okazała się odmiana Areda kupkówki pospolitej, u której stwierdzono najmniejszy spadek intensywności fotosyntezy plonu suchej masy.

Journal of Elementology

Gospodarka potasem pszenicy jarej w zaleznosci od stosowania regulatorow wzrostu i poziomu nawozenia tym skladnikiem

Pod wpływem kinetyny i auksyny zawartość potasu w ziarnie i organach wegetatywnych pszenicy jarej wzrosła, natomiast pod wpływem gibereliny zmalała. Wzrastające dawki potasu w niewielkim stopniu modyfikowały zawartość i akumulację potasu w ziarnie, natomiast wyraźnie zwiększały zawartość i akumulację tego składnika w organach wegetatywnych, zwłaszcza w źdźble. Najwyższą efektywność fizjologiczną nawożenia potasem i wykorzystanie tego składnika z nawozów uzyskano w przypadku roślin kontrolnych. Dawka 1 g K na wazon zapewniła najwyższą efektywność fizjologiczną nawożenia i najwyższe wykorzystanie potasu z nawozów.

Journal of Elementology

Wplyw niklu na wzrost drobnoustrojow na podlozach stalych

W doświadczeniu laboratoryjnym testowano wpływ niklu na wzrost i rozwój w hodowlach stałych bakterii: Azotobacter spp., Arthobact.er spp., Bradyrhizobium sp. (lupini) i Rhizobium leguminosarum bv. viciae, promieniowców. Streptomyces intermedius, Streptomyces fumosus, Streptomyces longisporoflavus, Streptomyces odoriver i grzybów. Fusarium spp., Aspergillus spp., Penicillum spp., Rhizopus spp. Badania każdego gatunku wykonano na 10 izolatach, w trzech powtórzeniach. W doświadczeniu wykorzystano dwa rodzaje podłóż mikrobiologicznych: standardowe oraz wzbogacone w dodatkowe źródło węgla. Nikiel zastosowano w postaci dwóch związków. NiCl2·6H2O i NiSO4·7H2O w następujących dawkach. 2, 10, 50, 100, 250 mg Ni2+· krążek-1. W badaniach jednoznacznie wykazano, że bakterie były bardziej wrażliwe na wprowadzany do podłoża nikiel niż promieniowce i grzyby. Spośród badanych bakterii największą wrażliwością na nikiel charakteryzowały się Azotobacter spp. i Rhizobium leguminosarum bv. viciae, a następnie Arthobacter spp. i Bradyrhizobium sp. (lupini). Spośród promieniowców najbardziej negatywnie na nikiel dyfundujący z krążka do podłoża reagował Streptomyces odoriver. Pod względem negatywnej reakcji na nikiel grzyby można uszeregować następująco. Rhizopus spp. < Penicillium spp. < Fusarium spp. < Aspergillus spp.

Journal of Elementology